Kleur, klank en beeld

Beeldtaal is de overdracht van gedachten waarbij het geschreven of gesproken woord – geheel of gedeeltelijk – vervangen is door beeld. In de maanden augustus en september publiceert Willem Visser (beeldend kunstenaar, psycholoog en tekstschrijver) op zaterdagochtend een reeks artikelen over beeldtaal aan de hand van voorbeelden uit kunst, psychologie en alledaagse waarneming. Om met de deur in huis te vallen en bovenstaande definitie te illustreren: een verkeersbord is beeldtaal. De boodschap op een verkeersbord moet eenvoudig en eenduidig zijn. Er is in het verkeer nu eenmaal weinig tijd om complexe mededelingen te verwerken. Toch spreken ze niet automatisch voor zichzelf. Kijk maar naar dit bord: Dit zal ongetwijfeld een eenvoudige manier zijn om de boodschap over te brengen dat als twee voertuigen elkaar tegemoetkomen, er één moet stoppen. Maar het vereist wel enige kennis over de betekenis van de gebruikte kleuren en symbolen. Weet je namelijk niet dat rood stoppen betekent en de pijlen verkeersstromen aangeven, dan is de interpretatie lastig. Daarmee heb ik meteen twee elementen genoemd die kenmerkend zijn voor beeldtaal: symbool en kleur. Een gedachte of boodschap vertalen in beeld is niet eenvoudig en de uitkomst spreekt niet altijd vanzelf.

Door: Foto: copyright ok. Gecheckt 10-11-2022
Foto: Amanda (cc)

Kunst op Zondag | Kunst maakt muziek

Vandaag voltooien we het drieluikje over beeldende kunst en muziek. Na muzikanten die muziek maken geïnspireerd door een kunstenaar of een kunstwerk en kunstenaars die zelf muziek maken, kijken en luisteren we nu naar kunst die muziek maakt.

Niet dat je snel een paar schilderijen een bandje ziet vormen om er flink op los te jammen. Kunstwerken die muziek maken zijn vooral installaties waar de nodige technologie aan te pas komt. Het is een breed terrein waar op de meest uiteenlopende manieren beeld in geluid wordt omgezet of geluid juist tot beelden moet leiden.

Het leidt ook niet altijd tot muziek, in de zin van verteerbare melodietjes en navolgbare ritmes. Meestal gaat het om louter klankproductie. Wat die klank ook moge zijn.

Een poging muziek in beeld om te zetten deed de Letse band InsTRUmenti. Met wat speakers en verf maakten ze van hun cd-cover een aardig kunstwerkje.

Leuk, maar nu wat kunst waar geluid uit komt.

Fraai voorbeeld is Disarm van Pedro Reyes. Hij maakte van door het Mexicaanse leger vernietigde wapens mechanische muziekinstrumenten. In het filmpje hieronder aangestuurd door een computer en in dit filmpje bespeeld door muzikanten.

Tot 22 maart 2015 is in het Tropenmuseum de installatie Grand Parade van Jompet Kuswidananto te zien. Het mechanische orkest staat symbool voor de voortdurende veranderingen die individuen ondergaan als gevolg van de veranderingen in de wereld en hun eigen omgeving.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Foto: Ars Electronica (cc)

Kunst op Zondag | Kunstenaarsbands

Bij kunst en rock-‘n-roll wordt al gauw gedacht aan muzikanten die ook schilderen, tekenen of welke vorm van beeldende kunst dan ook maken. Denk aan de schilderijen van Herman Brood, de tekeningen van Patti Smith of de met zijn eigen bloed bespatte doeken van Pete Doherty (voormalig frontman van The Libertines en Babyshambles.

Het verkoopt vaak goed omdat het bekende muzikanten zijn. Veel minder bekend zijn bands die door beeldend kunstenaars worden gevormd en hun kunst integreren in hun optredens. De zogenaamde kunstenaarsbands.

In januari traden een aantal van die bands op in Paradiso. Met onder andere bands die ook te zien en te horen waren op de Triennale van Milaan (2010) en op de Bozar Expo in Brussel (2008).

Kunstenaarsbands bestaan veelal uit één of meer beeldend kunstenaars, die muziek maken een wezenlijk onderdeel van hun beroepspraktijk hebben gemaakt. Soms begonnen als een bandje van kunstacademiestudenten, soms een project van de bandleider, soms als met muziek omlijste performances.

Opvallend is dat er maar weinig rock-‘n-roll bij zit. Veel punk, techno, ambient, indie, soms gecombineerd met folkinvloeden.

ZaZaZoZo, de band van Melanie Bonajo en Joseph Marzolla traden in januari op in Paradiso.

La Chatte is de band van beeldend kunstanaar Stephane Agrillet, multidisciplinaire kunstenaar Vava Dudu en gitarist Nicolas Jorio.

Foto: Jordi Mercader (cc)

Kunst op Zondag | Kunst en rock-‘n-roll

Hoe rock-‘n-roll kan kunst zijn? Dat vraagt Art Rocks 2014 aan elke muzikant die wil meedingen naar een optreden op Eurosonic Noorderslag en 1000 euro in de wacht wil slepen. Elk genre is toegestaan. Van pop tot jazz. Van rappers tot singersongwriters.

Art Rocks wordt georganiseerd door Museum Boijmans Van Beuningen, Centraal Museum Utrecht en het Groninger Museum in samenwerking met de Grote Prijs van Nederland. De geïnteresseerde bandjes, singersongwriters, dj’s, rappers en crooners kunnen kiezen uit dertig kunstwerken.

Dat is een beetje jammer. Het had leuk geweest als de muzikanten vrij konden kiezen uit de totale collectie. Met leuke taferelen als gevolg. Rondrennende muzikanten, gitaar of keyboardje onder de arm, die je bij kunstwerken een riedeltje ziet uit proberen.

Op dit moment heeft Art Rocks al 32 inzendingen binnen. De kunst van Museum Boijmans Van Beuningen (14 inzendingen) en Centraal Museum Utrecht (ook 14 inzendingen) inspireert blijkbaar het meest. Het Groninger Museum scoorde nog maar vier inzendingen.

De winnaar van Art Rocks 2012 was Try Acrobatics, die ‘La reproduction interdite’ van René Margritte kozen als inspiratie voor hun ‘Replica’.
cc Flickr Ronald Rugenbrink photostream René Margritte La reproduction interdite

Er circuleren op internet wat lijstjes over kunst en muziek.

Bij nadere beschouwing gaan de genoemde songs maar zelden over een kunstwerk. Vaker gaat het over een kunstenaar, maar meestal wordt die genoemd om niets over kunst te zeggen. In bijna alle gevallen gaat alleen de tekst over de kunst en is de muziek gewoon de klank die een band of zanger/zangers ook produceert in nummers die niet over kunst gaan.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.