Europese parlementsleden uit Litouwen, Estland, Tsjechie, Hongarije en Slowakije pleiten voor een verbod op communistische symbolen zoals de hamer en sikkel. Niet toevallig bespreken de EU-leden deze maand de mogelijkheid om Nazi symbolen te verbieden. Net als het hakenkruis verwijzen de hamer en sikkel naar een wreed regime, zo luidt de gedachtengang achter het voorstel. Uit de ophef over de Engelse prins Harry die een Nazi uniform naar een feestje had aangedaan, onstond eerder het voorstel om Nazi symbolen te verbieden. Duitse europarlementariers opperden dat het in Duitsland al bestaande verbod voor heel Europa zou moeten gelden.
Het is begrijpelijk dat de voormalige oostblokkers een gelijke behandeling voor de zwarte bladzijden uit hun geschiedenis opeisen, maar hun wens versterkt de twijfel of er uberhaupt een verbod op bepaalde symbolen ingesteld moet worden. Namens welke symbolen zal er in de toekomst naar een verbod worden gesolliciteerd? Ik huiver bij de gedachte aan de ongepaste wedstrijden leedvergelijking waarmee de overheid zich zal moeten inlaten bij de beoordeling van symbolen met een dubieuze lading. Bovendien laat het starre instrument van een verbod op bepaalde symbolen amper ruimte om per geval afwegingen te maken. Ook zijn de nodige vraagtekens te plaatsen bij de handhaafbaarheid van zo’n verbod. Niet toevallig was een van de eerste zaken waarin de beperking van het nationale recht op internet zich in volle glorie openbaarde een zaak over Nazi memorabilia. De Franse rechter had Yahoo opgedragen om een veilingsite met SS zwaarden, hakenkruizen, propagandafilms, foto’s van slachtoffers uit een concentratiekamp en replica’s van Zyklon B houders.voor Franse bezoekers ontoegankelijk te maken. Maar de Amerikaanse rechtbank ging hier lijnrecht tegenin en beoordeelde de Franse uitspraak als een ontoelaatbare inperking op het ‘first amendment’ (Franse organisaties hebben tegen het Amerikaanse vonnis hoger beroep ingesteld).
Ik besef dat een verbodsbepaling in uitzonderingen kan voorzien, bijvoorbeeld voor gebruik in films, theater en historische exposities (vgl. de Franse Yahoo-bepaling). Maar iedere formulering zal stuiten op bijzondere omstandigheden die de effectiviteit van het verbod zullen ondermijnen. Zo moest de Franse rechter de veilingsite aanmerken als ’tentoonstellen’ van Nazi produkten om tot strafbaarheid te kunnen concluderen. En ook het gebrek aan handhaafbaarheid noopt tot een terughoudende opstelling. Of wordt er straks een fulltime onderdonner aangesteld die elke dag het hele internet uitleest om het niet in populariteit te stuiten fotofucken te controleren op hakenkruizen? Maar daarvoor speelt eigenlijk al het principiele bezwaar dat de staat niet op elke maatschappelijke verontwaardiging moet antwoorden met vergaande verboden die raken aan essentiele vrijheden (zijn er sowieso niet al voldoende haatzaai- en ordeverstoringsbepalingen?). Iedereen zal het er over eens zijn dat een prinsgemaal met een Nazi-shirt niet van goede smaak getuigt, maar wat aandacht aan historisch bewustzijn (en koninklijke tucht voor Harry) is minder betuttelend en effectiever dan gemakzuchtige symboolpolitiek.
Reacties (8)
Goed stuk Mark. Symboolpolitiek inderdaad en symptoombestrijding.. er wordt naar mijn mening (nog steeds)veel te krampachtig gedaan
Ja goed stuk en helemaal mee eens.
Symbolen verbieden niet alleen symptoom bestrijding, maar ook nog voortkomend uit een
overtrokken krampachtige reacties van mensen die de huidige maatschappij niet echt begrijpen, maar dat helaas zelf niet inzien.
Zo’n foto als bij dit stuk zou dan straks ook niet kunnen, andere kunstuitingen met ongemakkelijke symbolen worden dan ook dubieus.
Terwijl je inderdaad beter kunt kijken naar de context waarin een symbool wordt gebruikt voordat je een onzinnig verbod op – hoe je het wendt of keert universele – beeldtaal invoert.
Europa schmeuropa!
Een hamer en sikkel kan mensen op rare gedachten brengen. Toen ik voor het eerst een hakenkruis zag dacht ik gelijk: die joden, die zouden ze eens moeten aanpakken.
“Net als bijvoorbeeld laatst was ik naar de bioscoop geweest en daar had ik een hele mooie film gezien en die heette… dat was ehm… Schindelers List heette die.
Ja maar die is mooi hoor! Dat was ’n hele mooie belangrijke film, want kijk de mensen praten altijd wel over de Joden enzo, terwijl eh nou die Duitsers dat waren ook geen lieverdjes hoor.”
Aanstellerij…ten eerste is de hakenkruis boedhistisch zoals iedereen weet…
ten tweede zijn het niet de symbolen wat mensen om het leven brengt
@Prutswerk: De swastika is een hindoeistisch symbool.
Die Amerikaanse libertarische mafkees ‘Danegerus’ gebruikte op een gegeven moment een gephotoshopte VN vlag met een hakenkruis erin. Toen ik daar wat over zei begon hij te blaten dat de VN in zijn ogen een fascisitische organisatie was. Even later had ik een IP-ban te pakken. Die overigens weer is opgeheven omdat hij daarmee zijn enige reaguurder weg had gejaagd.
Hoe verwerpelijk het gebruik van de swastika door Danegerus in mijn ogen ook was, ik denk niet dat we het zouden moeten verbieden. Dat helpt geen zak: dan verzinnen ze wel iets dat erop lijkt maar het net niet is. Het is de ideologie erachter die je moet aanpakken, niet het symbool. En dat staat dan nog los van het gebruik van de swastika door Hindu’s dat helemaal los staat van de Nazi-ideologie.