Clubvoorzitters, coaches, teammanagers, spelers en supporters: bij belangrijke wedstrijden is iedereen actief op zoek naar de juiste spiritueel adviseur. Niet alle adviseurs zijn echter even goed; sommige beunhazen doen ‘alsof’ om geld te verdienen. Maar, zo wordt mij steevast verzekerd, magie werkt!
Hekserij, tovenarij en magie worden immers ook aangewend in alle aspecten van het dagelijkse leven; ook in de Afrikaanse zakenwereld, de politieke arena, en zelfs in de liefde. En dus heeft het ook zijn functie in de voetballerij.
Een spiritueel adviseur werkt over het algemeen nauw samen met de coach. Sterker nog: vaak wordt de magie van de spiritueel adviseur als belangrijker ervaren dan de tactieken van de coach. Ze verdienen er dan ook goed geld mee. ‘Een gemiddelde voetbalwedstrijd levert zo’n 200.000 CFA franc (ongeveer 300 euro) op,’ zegt Zé. ‘Da’s meer dan wat de spelers en de coach ontvangen. Ik zie sommige collega’s zelfs rondrijden in de nieuwste sportwagens.’
Het publiek krijgt er wel wat voor terug. Voor veel mensen in Buea en Limbe is voetbal zo ongeveer het enige vertier. De wedstrijden winnen is essentieel en daar, zo zeggen zij, is magie bij nodig. Ook de voetballers zelf hebben baat bij magie. Zij hopen om mede dankzij zulke bovennatuurlijke krachten op hogere voetbalniveaus te kunnen spelen.’
De magie die tijdens voetbalwedstrijden wordt gebruikt, is meestal van een relatief onschuldige aard. Soms echter wendt de spiritueel adviseur zwaardere, en duistere, vormen van magie aan, die je beter kunt omschrijven als hekserij en tovenarij. Zo werd een bekende club uit Kameroen, Tonnerre de Yaoundé, een tijdje terug behekst door de weduwe van de overleden clubeigenaar. Omdat de nieuwe eigenaar de club niet aan haar wilde geven, liet ze uit jaloezie en woede het team ‘op slot’ zetten. Een paar seizoenen later degradeerde het roemruchte Tonnerre naar de tweede divisie.
Ook op nationaal niveau zijn zulke gevallen bekend. Ivoorkust bijvoorbeeld won in 1992 de Afrika, naar verluidt dankzij een aantal spiritueel adviseurs uit de hoofdstad Abidjan. Maar toen zij van de voetbalbond geen financiële vergoeding kregen voor hun werk, gooiden de adviseurs het nationale team op slot. Jarenlang wisten de Ivoriaanse Olifanten geen belangrijke wedstrijden te winnen. Een paar jaar terug sloot de regering vrede met de adviseurs door hen een zak geld te overhandigen. Ze beloofden het team met rust te laten. In 2006 stond Ivoorkust opnieuw in de finale van de Afrika Cup.
Het inhuren van spiritueel adviseurs voor wedstrijdpreparatie is in veel Afrikaanse landen een heikel onderwerp. In Kameroen levert het springen over de afrastering het team in kwestie meestal een boete op van de voetbalbond. In Tanzania kregen de twee grootste clubs, Yanga en Simba, onlangs ieder een boete vanwege het vermeende gebruik van magie tijdens een onderlinge derby.
Ook internationaal is het inhuren van spiritueel adviseurs en het gebruiken van magie niet openlijk toegestaan. Tijdens de Afrika Cup in Mali in 2002 werd de keeperstrainer van de Kameroense Indomitable Lions gearresteerd door de politie omdat hij volgens hen een preparaat op het veld had gegooid (zie foto). De Malinese regering en de Afrikaanse voetbalbond CAF vonden het gebruik van magie slecht voor het imago van het Afrikaanse voetbal.
Veel betrokkenen bij het voetbal in Kameroen zeggen echter dat magie juist een positieve psychologische uitwerking heeft op de spelers. ‘In tegenstelling tot Europa werken in Afrika geen psychologen bij de voetbalclubs,’ zegt Zé. ‘Hier vervullen de spiritueel adviseurs de rol van psychologen.’
Waar in de lokale Kameroense league vaak één of soms twee tot drie spiritueel adviseurs in dienst zijn van een club, worden de nationale elftallen bijgestaan door niet minder dan zes of zeven adviseurs. Het zijn vaak leden van de voetbalbonden en het ministerie van sport die spiritueel adviseurs inhuren voor de nationale elftallen.
Te zien krijg je de spiritueel adviseurs echter niet tijdens de Afrika Cup. In de Kameroense eerste divisie is het al bijzonder lastig om met eigen ogen een adviseur of magie gedurende de wedstrijd te bespeuren, laat staan tijdens een groot toernooi. Het gooien van een preparaat op het veld – of de reactie erop – is wellicht het enige dat je ooit zult zien. Desalniettemin kun je er gerust van uitgaan dat de meeste nationale elftallen tijdens de aankomende Afrika Cup aan wedstrijdpreparatie doet. En dat zal niet zo snel verdwijnen ook – vooral niet in het voetbal, waar het veel op het spel staat.
Dit is het tweede deel van een artikel dat ik schreef voor het decembernummer (2007) van kwartaalblad Supporter. Hier staat deel 1
Reacties (2)
Weer een prachtig stuk, waarbij een heel andere beleving van de Afrikaanse voetbalcultuur naar voren komt!
Fraaie post..echter, de heftige lichamelijke agressie tussen voodoe en Chief die in het kielzog meestroomt in Doula of Bamoun Tikar geheel niet. Naar mijn idee is het positieve gedeelte ff zoek.,,maar ga door poster, ik lees u graag .