Elke vrijdag laat GeenCommentaar haar licht schijnen op een bekende of minder bekende artiest. Van politiek gedreven zanger(es) tot stevige no-nonsense rock, we bespreken elke week een spraakmakende muzikant.
De in 2002 overleden Farhad Mehrad (simpelweg bekend als Farhad) was een van de meest bekende zangers uit Iran. Voordat de revolutie Iran tot een totalitaire moslimstaat omtoverde was er een bloeiende pop- en rockcultuur in het toen zeer westerse Iran. In deze tijd rees de ster van Farhad snel. De gewone jongen die een legendarische naam werd, om na de revolutie keihard op de grond te pletter te slaan.
Farhad begon te zingen toen hij drie jaar oud was en had op jonge leeftijd een ongekende passie voor muziek. Zijn ouders moedigden hem aan door een cello voor hem te kopen. Helaas ging het snel mis: de jonge Farhad brak het instrument en volgens de folklore die hem inmiddels omringt was hij hierdoor zo overstuur dat hij de muziek afzwoor.
“the instrument broke into pieces, so did my soul”.
Het begin en de muzikale zwerftocht
Pas na zijn tegenvallende studie chemie pakte Farhad de draad weer op die hij als kind had laten vallen. In zijn tienerjaren had hij een passie voor talen ontwikkeld. Zijn kennis van de Engelse taal bezorgde hem zijn eerste positie als zanger in een band die Armeense muziek speelde. De band werd vooral bekend door zijn vele optredens voor de Iranian Oil Company Club, toen een grote organisatie met veel niet-Iraanse werknemers.
Na zijn eerste bandje begon Farhad aan het eerste deel van zijn solocarrière. Hij boekte wat kleine successen met optredens voor de Iraanse TV en zijn naam werd langzaam steeds bekender. Zijn faam steeg verder toen hij wederom bij een band ging spelen, de in Iran bekende Black Cats. Een band die nog steeds bestaat en door de jaren heen veel bekende Iraanse zangers heeft voortgebracht.
Farhad nam echter afscheid van de band om naar Engeland te vertrekken om daar bij zijn familie te zijn (zijn zuster was ernstig ziek geworden en had hulp nodig). In deze tijd pakte hij zijn solocarrière weer op, nu met meer succes. De echte doorbraak kwam toen het nummer ‘Marde Tanha’ (A Lonely Man) gebruikt werd in de film Reza Motori (Reza, the Biker).
(Marde Tanha)
Natuurtalent en “fascinatie” voor het Westen
Iraanse fans benadrukken graag dat Farhad nooit heeft geleerd om op enige wijze muziek te lezen of schrijven. Hij heeft zichzelf geleerd om zowel piano als gitaar te spelen. Hij kon op het gehoor nummers naspelen. Ook componeerde hij enkel op het gehoor. Dit is zeker een opmerkelijk staaltje gezien het feit dat Farhad vaak westerse nummers coverde, van de Beatles tot Leonard Cohen.
Farhad coverde veel van de westerse muziek uit zijn tijd. De covers die hij in zijn leven heeft opgenomen zijn gebundeld op het album ‘Phoenix’. Hier wordt duidelijk dat niet alle covers van even hoge kwaliteit zijn. Er zitten echter ook een paar juweeltjes tussen zoals de cover ‘Come Down Jesus’ van José Feliciano.
(Come Down Jesus)
De revolutie, de val
Op het hoogtepunt van zijn carrière maakte Farhad een fatale fout waarvoor hij, zou je kunnen zeggen, zijn gehele leven heeft geboet. Ten tijde van de revolutie in Iran begon hij zich met politiek te bemoeien. Gezien zijn voorkeur voor westerse muziek misschien niet helemaal op de verwachte manier, hij begon zich in te zetten voor de revolutie! In totaal nam hij zes liederen op waarmee hij de revolutie vaart hoopte bij te zetten.
Het hoogtepunt (of dieptepunt eigenlijk) hiervan is zijn strijdlied; ‘Vahdat’ (unity). Een, moet ik toegeven, best catchy nummertje waarvan ik zonder kennis van de taal niet meer kan opmaken dan dat de profeet Mohammed er veelvuldig in genoemd wordt. Het nummer is volgens bekend “strijdliederenrecept” (bombastische, epische muziek) opgenomen en voldoet aan alles wat een goed propaganda nummer nodig heeft. Het nummer werd zo populair dat het op de dag na de revolutie op TV werd uitgezonden ter ere van deze zelfde revolutie.
(Vahdat)
De populariteit was echter het probleem. De nieuwe overheid had geen behoefte aan een populaire invloedrijke zanger. Zijn werk was gedaan, hij was gebruikt voor een doel… en dat doel was bereikt. Farhad kreeg geen toestemming meer om albums uit te brengen of zijn werk als muzikant voort te zetten. De overheid wilde dat hij vergeten werd. Op elk punt werd hij tegengewerkt.
Farhad probeerde tevergeefs om albums uit te brengen. Uiteindelijk kwam na vele jaren ‘Vahdat’ alsnog op album uit, maar niet door Farhads toedoen. Een overheidsfunctionaris bracht het album uit zonder toestemming en streek alle opbrengsten op, een zaak waarover zijn weduwe nog steeds tegen de Iraanse staat procedeert.
Wedergeboorte
Na een stilte van 15 jaar weet Farhad zijn carrière een beetje nieuw leven in te blazen. Hij mag in 1993 een album uitbrengen; ‘Khab Dar Bidari’ (Sleep while awake). Het album is onmiddellijk een hit in Iran, waarna Farhad opnieuw het zwijgen wordt opgelegd.
Door zijn rol in de revolutie was hij waarschijnlijk alles behalve geliefd in het Westen. Daardoor krijgt hij het pas in 1998 voor elkaar om via een westerse maatschappij weer een album uit te brengen; ‘Barf’ (Snow). Na het succes van dit nieuwe album begon hij met het schrijven en opnemen van een opvolger. Helaas had hij te lang “gewacht” en overleed in zijn huis in Frankrijk hij voordat hij het album af kon maken.
Wat ik begrepen heb is dat vele Iraniërs, ook zij die in ballingschap leven, Farhad nog altijd zien als een van de grootste muzikanten die er ooit geweest is. Dat hij zich heeft laten gebruiken voor de revolutie lijkt zijn populariteit geen schade te hebben gedaan. Op het persoonlijke vlak tekent zich voor mij wel een beeld op van een man die de rest van zijn leven heeft moeten boeten voor de fouten die hij ooit gemaakt heeft. Een wijze les misschien dat muziek en politiek beter gescheiden kunnen blijven? En een les hoe een beweging de kunsten kan misbruiken voor haar eigen doelen, zonder ook maar op enig moment te geven om de kunst zelf.
Al het materiaal van Farhad is te bestellen via zijn officiële website.