serie

Klimaatverandering

Foto: daisy.images (cc)

De klimaatzaak

COLUMN - Afgelopen woensdag was de uitspraak in de rechtszaak die Urgenda aangespannen had tegen de Nederlandse staat om beter klimaatbeleid af te dwingen. Caroline van Leenders was aanwezig als bezorgd burger en schreef op verzoek van Sargasso een impressie van de bijeenkomst.

IMG_0313
Jippie we hebben verloren (ik ben ambtenaar en dus onderdeel van de Staat). Wauw we hebben gewonnen (ik ben ook verontruste burger). Tranen in m’n ogen en kippenvel op m’n armen. Gevoelens van ongeloof en trots. Trots op de rechter die tot dit vonnis is gekomen. We hebben niet alleen een held in het Vaticaan maar ook in de Haagse rechtbank.

Daar werd tussen 10 en 11 uur de spanning langzaam opgebouwd.  Een paar weken geleden zat ik nog te klappen na het pleidooi van Roger Cox, die sprak namens Urgenda en honderden verontruste Nederlandse burgers, en werd ik boos aangekeken door collega ambtenaren, die er waren namens de staat. Dit keer ging ik met een minder goed gevoel de overvolle rechtszaal binnen. ’s ochtens had ik nog tegen m’n zoon gezegd dat het vast zou uitdraaien om een uitspraak waarbij de rechter zou stellen zich niet met politieke zaken te kunnen bemoeien. Dat was ook de redenering van de journalist van The Guardian, die een paar rijen voor me zat. Hij had zijn tekst al klaar: ‘rechter wijst zaak af’. Maar het liep anders. En niet zomaar anders; het werd een spannend verhaal in 3 bedrijven.

Bedrijf 1. Is het klimaatvraagstuk urgent en bedreigt het Nederlandse burgers?

Foto: daisy.images (cc)

Internationale commentaren op IPCC-rapport

ACHTERGROND - Dat de meningen over de oorzaken van de opwarming van de aarde en de daarmee samenhangende klimaatverandering uiteenlopen, is geen geheim. Dat was al zo vóór het IPCC zijn vijfde klimaatrapport uitbracht, en dat zal ook nog wel even zo blijven. Maar dat de verschillen van inzicht heel groot zijn, blijkt wel uit de volgende drie voorbeelden.

In Rolling Stone staat een portret van Jason Box, een veertigjarige glacioloog, die zich bezighoudt met de bestudering van ijs, met name gletsjerijs. Het smelten van de ijskappen op de Noord- en Zuidpool, en van de gletsjers op Groenland en in berggebieden als de Alpen, de Andes en de Himalaya, is één van de aanwijzingen dat de klimaatverandering een feit is. Over de vraag hoe hard die ijskappen en gletsjers (zullen) smelten, zijn de deskundigen het echter niet eens. Box roept nu al jaren dat het smeltproces veel sneller gaat dan de gangbare modellen voorspellen, en tot nu toe heeft hij al een paar keer gelijk gekregen. In 2009 kondigde hij aan dat de Petermann-gletsjer, een van de grootste op Groenland, die zomer in stukken zou gaan breken. Hij werd voor gek versleten, vooral omdat er die zomer niets gebeurde. Maar in de zomer van 2010 begon de gletsjer uit elkaar te vallen en twee jaar later brokkelden er ijsbergen af die twee maal zo groot waren als Manhattan. Begin 2012 voorspelde Box dat het ijs op heel Groenland binnen tien jaar zou gaan smelten. Opnieuw werd zijn waarschuwing naar het rijk der fabelen verwezen, maar al gauw bleek dat hij aan de voorzichtige kant was geweest: het gebeurde een paar maanden later. Hij denkt dan ook dat de zeespiegel de komende decennia wel eens veel sneller zou kunnen gaan stijgen dan in het nieuwe IPCC-rapport wordt verwacht.

Foto: daisy.images (cc)

Staat het water ons aan de lippen?

De klimaat-alarmbellen zijn weer aan het rinkelen geslagen. Het onlangs verschenen IPCC-rapport wijst ons nogmaals op de opwarming van de aarde en de verantwoordelijkheid van de mens hierin. Op het land mogen we de afgelopen jaren dan niet zoveel merken van temperatuursverschillen, uit het rapport blijkt dat de temperaturen in de oceanen behoorlijk stijgen en dat dit één van de belangrijkste punten is waar we ons zorgen over moeten maken. Klimaatwetenschapper bij het KNMI, Wilco Hazeleger, vertelt over de gevolgen van het opwarmen van de oceanen.

INTERVIEW - Hoe staat u als wetenschapper tegenover de uitkomsten van het IPCC-rapport?

‘Uit metingen kunnen we duidelijk zien dat de oceanen opwarmen. Hierdoor zet het water uit en stijgt de zeespiegel. Dit is ook terug te zien in de gegevens die we van satellieten ontvangen. Je meet het, dus je ziet het. De oceanen maken onderdeel uit van het grotere geheel en op dit moment is de warmte-inhoud hiervan de beste maatstaf voor de toestand van het klimaat. Op de langere termijn zullen ijskappen smelten en gaat dit van invloed zijn op de energiehuishouding op aarde. Er is nu alleen iets bijzonders gaande. De atmosfeer warmt de afgelopen tien á vijftien jaar niet op, maar de oceanen wel en dan met name het gebied tussen 700 en 2000 meter diep.’

Foto: daisy.images (cc)

Wereldtemperatuur | Update augustus 2013

DATA - Heel mooi allemaal hoor, zo’n hoogdravend IPCC-rapport over waar het naar toe gaat met het klimaat, maar wat zegt de wereldtemperatuurmeter van Sargasso nou deze maand? Want waar kan je nou echt op vertrouwen?

Die meter zegt dat het nog steeds stabiel is. Wel met de aantekening dat er iets merkwaardigs aan de hand is. De metingen van de satellieten daalden, die van de aardstations stegen of bleven gelijk. Verder hebben we op speciaal verzoek de rang van de maand aan de grafiek toegevoegd (tekstblokje).

wereldtemp_201308_475

Maar hoe kan het dat het lijkt alsof de opwarming gestopt is?

Ten eerste kan je die conclusie niet op basis van deze grafiek maken. Klimaatverandering is een geleidelijk proces waarin heel veel natuurlijke variatie tijdelijk een ander beeld kan geven. Een lopende gemiddeld over zeventien jaar zou het beste zijn (en die gaat gewoon nog steeds omhoog).

Maar er is meer. Zo gaat de opwarming van de aarde natuurlijk niet alleen over de opwarming van de lucht. We hebben ook nog een enorme bak met water. En die warmt intussen gestaag op. Maar ook de natuurlijke variatie kan men tegenwoordig goed in de modellen stoppen. En als je dat echt zou meenemen, is de verrassende conclusie dat het zelfs had moeten afkoelen nu.

Foto: daisy.images (cc)

Verbijsterende kloof tussen wetenschap en publieke opinie

[Dit artikel verscheen op 27 augustus 2013 (om 19.oou) al op Sargasso, en is naar aanleiding van het recente IPCC-rapport geüpdatet.]

COLUMN - De publicatie van het jongste IPCC-rapport over het klimaat, afgelopen vrijdag, bewees het gelijk van Fokke en Sukke. De briljante cartoon “Fokke en Sukke lekken alvast het volgende klimaatrapport” stamt uit 2007, toen de vorige editie van het klimaatrapport werd gelanceerd. Fokke en Sukke lezen voor: ‘De opwarming van de aarde …. wordt best wel heel erg zeer waarschijnlijk door de mens veroorzaakt.’

Er is dus weer een update, van het rapport van Werkgroep I, De Natuurwetenschappelijke Basis. De andere deelrapporten over effecten en adaptatie (werkgroep II) en opties voor mitigatie (werkgroep III) zien volgend jaar het licht. Het KNMI maakte een handzame samenvatting. En inderdaad: het is best wel heel erg zeer waarschijnlijk, of in IPCC-termen: meer dan 95% zeker, dat de door de mens veroorzaakte stijging van de CO2-concentratie de boosdoener is.

In de aanloop naar het IPCC-rapport draaide de twijfelindustrie overuren, om het nieuwe rapport vooraf vast in een dubieus daglicht te plaatsen, om elke lager dan 100% zekerheid op te blazen tot het idee dat we helemaal niets weten, en om klimaatleken aan te praten dat de opwarming van de aarde gestopt zou zijn gestopt nu de atmosfeer wat langzamer opwarmt dan eerder het geval was, daarbij de enorme opwarming van de oceanen maar even vergetend.

Foto: daisy.images (cc)

NASA voorspelt mogelijke klimaatveranderingen

ACHTERGROND - Het eerste deel van het vijfde IPCC-rapport (pdf) dat vorige week verscheen, is deels gebaseerd op voorspellingen van het NASA Goddard Institute for Space Studies. NASA maakte op basis van eigen voorspellingen een indrukwekkende visualisatie, waarin te zien is hoe temperatuur en neerslag mogelijk gaat veranderen deze eeuw door toedoen van toenemende broeikasgassen. In de video is een scenario te zien waar de CO2-concentratie 670 ppm (parts per million) haalt in het jaar 2100. De concentratie is nu 400 ppm.

De eerste en grootste temperatuurtoename is te zien in het noordelijk halfrond, vooral in gebieden waar sneeuw ligt (bijvoorbeeld de Rocky Mountains in de Verenigde Staten). Door het smelten van de sneeuw neemt de mogelijkheid zonnestraling te weerkaatsen af, en dat is de reden dat de temperatuur zo dramatisch stijgt op de noordpool, wordt in het filmpje uitgelegd. Maar ook El Nino en de gevolgen daarvan voor neerslag in Oost-Afrika, de Sahara en het Middellands Zee-gebied worden uitgelegd.

(Via Klimaatverandering).

Foto: daisy.images (cc)

Themablog | Klimaatverandering

OPEN DRAAD - Afgelopen vrijdag publiceerde het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) haar vijfde rapport over klimaatverandering. In feite stond daarin niets nieuws: de aarde warmt op, en de mens is met 95% zekerheid daar voor een groot deel verantwoordelijk voor.

Het rapport doet de klimaatdiscussie weer oplaaien. Sargasso mengt zich al jaren in die discussie door te berichten over klimaatverandering, drogredenen te ontkrachten, en de wereldtemperatuur te monitoren. Hieronder een bescheiden lijst met artikelen die in de loop der jaren op Sargasso verschenen over klimaatverandering.

Een historisch perspectief op de CO2-productie door de mens.
– Discussie over IPCC-klimaatrapport 2007.
De Daily Mail manipuleerde een grafiek bij zogenaamd gestopte opwarming.
Klimaatscepticus Hans Labohm waarschuwt voor een aanstaande kleine IJstijd, en reageerders gaan in discussie.
– Het IPCC is een politiek, niet een wetenschappelijk orgaan. En dat is een probleem.
Monitor Wereldtemperatuur.
– Alle artikelen op Sargasso die met ‘klimaat’ getagd zijn.

Deze week behandelt Sargasso in het themablog het vijfde IPCC-rapport. Wat waren internationaal commentaren op het rapport? Hoe verhoudt het rapport zich tot het recent gesloten Energieakkoord in Nederland? Wat zijn de top-5 maatregelen die genomen moeten worden? Sargasso onderzoekt het in het themablog.

Vorige