In een lezing voor het American Enterprise Institute (jaja, de thinktank van oa Ayaan Hirsi Ali) stelt Yegor Gaidar dat de instorting van de Sovjet Unie te danken is aan Saudi-Arabië. Nooit geweten dat er in de 20e eeuw een belangrijke oorlog (de koude nog wel!) gewonnen is door een Islamitische staat.
Allerlei Amerikanen beschouwen hun held Ronald Reagan als de beslechter van de koude oorlog, door zijn nieuwe initiatieven in de bewapeningswedloop. De Sovjet Unie kon met zijn achterlijke economie hier niet tegenop en stortte ineen.
Een andere theorie die ik (gewezen?) communisten heb horen verkondigen was dat de Sovjet gedoemd was door het verlaten van de zuivere communistische lijn door Reagan’s tegenstrever, Gorbatsjov, met initiatieven als perestroika en glasnost.
Gaidar vergelijkt de teloorgang van de Sovjet Unie met het einde van het Spaanse imperium in de zestiende en zeventiende eeuw. De invloed van de invoer van goud en zilver uit de koloniën op de Spaanse hegemonie is te vergelijken met de invloed van de olieprijs op de Sovjet economie.
Met dit grafiekje illustreert Gaidar deze theorie. Zowel het Spaanse als het Sovjet imperium verloren gedurende meer dan vijfig jaar geen enkele oorlog, maar de dalende inkomsten uit respectievelijk goud en zilver versus olie vernietigden hun imperia.
De leiders van de Sovjet Unie waren niet in staat lessen te leren uit de ondergang van het Spaanse imperium getuige het volgende citaat uit de notulen van het Politbureau:
?De heer Zasiadko is gestopt met zich klem te zuipen. Besluit: De heer Zasiadko wordt benoemd tot minister voor de Oekraïne.?
Op 13 september 1985 liet Saudi Arabië de Sovjet Unie instorten. Op die dag besloot Sjeik Ahmed Zaki Yamani, de olieminister van Saudi-Arabië de oliepolitiek te veranderen door geen limiet meer te handhaven op haar olieproductie, waardoor binnen een half jaar de Saudische olieproductie verviervoudigde terwijl de olieprijs evenredig hiermee daalde.
Reacties (24)
Ik zie niet helemaal wat het citaat te maken heeft met omgaan met de crisis, maar goed.
Zou hetzelfde weer kunnen gebeuren met Rusland als alternatieve energiebronnen opeens leidend werden ipv olie?
Het is bedoeld om de incompetentie van het Politbureau te illustreren en toont hun onmogelijkheid om op de economische crisis te reageren.
Als de olieprijs instort zal dat de imperiale ambities die Poetin nu af en toe (voor binnenlands gebruik?) koestert fnuiken.
Het negeert wel de nodige zaken… Wanneer werd nederland ook alweer onafhankelijk? Juist, precies op de goudpiek van Spanje!
Wanneer werd de spaanse armada gefileerd? Juist, op de goudpiek!
Spanje ging in de periode die de grafiek beschrijft vier maal bankroet: 1557, 1576, 1596 en 1609, allemaal tijdens de groeifase of op de piek!
Daarnaast gaat het hier om twee tegenovergestelde zaken: De olieprijs is natuurlijk omgekeerd evenredig met de productie, dus de twee grafieken gaan over tegengestede zaken (de aanwezigheid van het product goud en de afwezigheid van het product olie).
Hmm, wat ik me herinner ging het toch een beetje anders uit mijn geschiedenislessen. Volgens mij zorgde de enorme instroom van goud vooral voor enorme inflatie in het Spaanse rijk, wat zware economische gevolgen had. Verder staken de Spanjaarden al hun goud in Armada`s die vervolgens zonken wat ook geen erg duurzame investering is.
Wat dat betreft gaat de vergelijking met de SU weer wel op, want die staken ook een idioot deel van hun BNP in nutteloos en ongebruikt wapentuig.
En nog even zeuren: Spanje verloor natuurlijk wel degelijk wel eens een slag, zoals de befaamde slag bij Nieuwpoort. Maar echt grote verliezen leden ze niet, idd.
Inderdaad, wanneer werd Nederland onafhankelijk, ver voor het eind van de tachtigjarige oorlog?
Die grafiek is mooi in elkaar geschoven, hij vergelijkt een periode van 1971-1989 voor de instroom van geld in de SU met een periode van 1520-1650 voor de instroom van harde valuta in Spanje, omdat de beelden zo mooi convergeren? En misschien telt bij Gaidar een burgeroorlog niet als oorlog, en Spanje verloor nogal wat veldslagen in de opstand van de Nederlanden. G zegt: “The Spanish empire, without losing a single battle on the ground for fifty years, managed to lose all of its possessions in Europe outside of the Pyrenees, including Portugal, and came very close to losing Aragon and Catalonia as well. ”
Eh, Sovjet-Unie geen oorlog verloren? Eh… Afghanistan?!?
Inderdaad, en dat was de nekslag voor de SU. De langdurige kosten waren niet te dragen.
Dat zie je nu weer gebeuren.
De Sovjet Unie erkende haar nederlaag in Afghanistan in 1989 door zich terug te trekken, in overeenstemming met G’s beweringen. In de 50 jaar daarvóór had ze volgens G. geen oorlog verloren. “In 1989, also without losing on the battlefield for fifty years, the Soviet Union lost control over Eastern Europe.” Na ’39 heeft ze ‘on the battlefield’ ook wel eens wat verloren.
De oorlog in Afghanistan was niet de nekslag, die werd inderdaad uitgedeeld door de Saudi’s in 1985.
@Micha#8: “Dat zie je nu ook weer gebeuren”.
Rusland heeft haar schulden recentelijk afgelost, de olieinkomsten stijgen, waar zie jij dat weer gebeuren?
Ligt het aan mij of is er iets mis met het grafiekje?
Als je de rechterkant leest, staat er export van olie naar kapitalistische landen in miljoenen dollars. Dan zie je dus dat het exportverlies van ’89 ten opzichte van ’83 maar net iets meer dan 10 miljoen dollar is. Dat kan ik niet rijmen met de honderden miljarden schuld van de Sovjet-Unie.
Fout in het grafiekje, of fout in de olie-redenering?
Ik denk dat er iets mis is met het grafiekje. Million Billion whatever..
@12: Kom ik nog niet op die honderden miljarden trouwens. De terugloop na ’84 levert in totaal ongeveer 40 miljard (schat ik zo op het oog in) aan gemiste inkomsten op over de loop van vijf jaar.
Dat alles onder de voorwaarde dat de sovjet-unie al die tijd ingesteld bleef op de inkomsten van begin jaren ’80.
Dan moet je dus toch nog met meer dan alleen de olie als verklaring komen, als je al de economische hypothese voor de val van de sovjet-unie aanhoudt.
@13: Dat denk ik ook. Het heeft er natuurlijk wel mee te maken dat de inkomsten van olie-verkoop aan communistische kameraadlanden minder oplevert.
Tegelijkertijd lukte het de sovjetunie niet een autarkische staat te zijn, wat al gauw leidt tot hoge import tegen niet-sovjetprijzen.
@14: Maar de verkoop aan kamaraadlanden leverde al geen inkomsten op. Die zaten op een kamaraad-prijs, waar geen harde valuta aan te pas kwamen (staat in het artikel).
De laatste zin verdient nog wat meer uitleg. Om welke import gaat het en waarom zou die ineens enorm toegnomen zijn vanaf ’84 (en wat heeft die met het olieverhaal te maken)?
In olie gezien zou de Sovjetunie juist voordeel hebben bij het opendraaien van de kraan door de saudi’s als ze niet autarkisch waren (wat ze, zover het artikel, wel waren, daar stoelt de hele redenering op).
Vanaf eind jaren 60 begon de SU graan te importeren en waren ze beslist niet autarkisch, de exportproducten waren wapens (vaak ‘verkocht’ om bondgenoten te binden) en grondstoffen, vooral olie. Als de olieprijs langer hoog was geweest door ongewijzigd Saudische beleid was de SU wat langer blijven bestaan. Wek ik de indruk dat ik G’s redenering en conclusies onverkort deel? Ik vind het een interessant verhaal, en het past mooi bij een neo-con thinktank: G’s insinuaties over de steun van het politbureau aan Arabische terroristen zijn niet zo gemakkelijk te verifieren als de steun van de USA aan BinLaden cs. in de strijd in Afghanistan.
Naast al het bovenstaande, speelde ook de onverschilligheid en het ongeloof van de bevolking in het systeem een rol.
Het licht en gas bleven de gehele dag aan, de waterkranen werden nooit dichtgedraaid. Men jatte alles van de Staat voor persoonlijk gebruik. Renovatie en innovatie waren onbekend. Geen enkele staat kan zich dat permitteren. Mindere inkomsten versnelden het proces.
Kijk vandaag in Yerevan: de sporen van de communistische tijd zijn nog aanwezig, maar in steeds mindere mate.
Je ziet ook hoe persoonlijke interesse (eigen bezit enz.) een stad positief transformeert en een land geleidelijk doet opbloeien.
@17: Lijkt me niet het beste voorbeeld. Armenie krijgt gewoon gigantische sloten geld binnen van de diaspora (dezelfde reden waarom Israel nog niet economisch in elkaar is geklapt). Heeft weinig te maken met communisme (waarom zou je in een kapitalistische staat niet dingen van straat jatten?).
“waarom zou je in een kapitalistische staat niet dingen van straat jatten?”
Het idee dat iets echt van jou is maakt het waarschijnlijker dat je het ook beschermd?
@19: En in een kapitalistische staat krijg je meer het idee dat alles op straat van jou is dan in een communistische? Dan heb ik kapitalisme en communisme toch wel erg verkeerd begrepen.
Hopelijk roept een rechtsstaat fatsoenlijke gevoelens op, communistische rechtsstaten zijn een onbekend fenomeen.
@9: Een nekslag 4 jaar voor het opsplitsen. Zo’n tijdslag van jerommeke?
Daarnaast gaat dat alleen om inkomen en moeten daar uitgaven tegenover staan om effect te hebben. De uitgaven aan de oorlog waren ook voor september 1985 al te veel om te dragen voor de USSR waar door er veel onrust was. Hierdoor kwam in maart 1985 Gorbi aan de macht die vervolgens een ander richting koos wat eigenlijk het begin van het einde van de USSR was. De grip op de oosteuropeese staten werd namelijk verslapt en sindsdien ziet de landkaart er anders uit. Zonder de kosten van de oorlog in Afghanistan was waarschijnlijk niet Gorbi maar een hardliner de opvolger van Tjernenko geweest.
Niet vreemd dus dat je vanaf 1985 een verandering ziet maar de oorzaak ligt iets anders. De beslissing van SA heeft het effect van Afganistan wel versneld.
@10: Rusland vecht momenteel ook niet in Afghanistan zover ik weet…
De diaspora van Armenie geeft in verhouding weinig geld aan de Republiek Armenie. Men investeert het geld in kerken en scholen, die daarna hun naam dragen. Een belangrijk inkomen is wel het geld dat aan familieleden wordt overgeboekt. Het laatste jaar meer dan 1 miljard dollar. Wat nu gebouwd wordt, zaken die geopend worden hebben nu kwaliteit, ook de omgeving ervan wordt fraai gemaakt, de stoepen, veel groen en bloemen. Wat ik in @17 wilde aangeven was dat de Sowjet Staat al van binnen verrot was. Elk stootje of het nu de opbrengst van benzine of Afghanistan is, versnelt de ondergang.