De VVD is bezig met een nieuw beginselprogramma. In een reeks gastbijdragen zal Ad van der Stok nader ingaan op deze belangrijke stap voor die partij.
Mark Rutte zoekt naar liberale waarden. Die zoektocht kende een publieke bijeenkomst in de Rode Hoed in juni 2007, over waar volgens hem het liberalisme staat. Een artikel in het NRC, afgelopen juni: “Liberalisme: naar nieuwe woorden voor bekende waarden“, in andere vorm ook verschenen op de VVD-site. En een conceptbeginselprogramma, dat afgelopen donderdag het licht zag en op 15 november aan het congres zal worden voorgelegd.
Rutte zoekt dus, maar vindt hij ook iets? En wat valt daarvan te vinden? Het NRC kopte “VVD bepleit ‘verheffing’ onderklasse”, Halsema noemde dat ongelukkige bewoordingen. Het lijkt echter tegenstrijdig met de letter van de rest van het programma en de geest van vernieuwing die Rutte graag wil uitademen. Over die vernieuwing die niet van de grond komt later meer. Hier de opvallendste oneffenheden in Rutte’s nieuwe beginselen. [Red: Hier voor vergelijking de oude beginselen]
Eigenlijk lijkt het meer op een slechte grap die zinsnede over verheffing. Uit het NRC-interview met Rutte naar aanleiding van de presentatie van het beginselprogramma: Verheffing van de onderklasse, over Joop den Uyl-termen gesproken… “Haha, dat heb ik expres gedaan. Beetje provoceren. Ik wil dat PvdA-ers denken: hé, gaan ze er met mijn vlag vandoor?” Zelf vind hij het in ieder geval een leuke grap – ‘haha’ – maar hoezo wil Rutte er met die vlag van de PvdA vandoor? Elke denkbare poging om de onderklasse te verheffen is in de afgelopen eeuw wel ondernomen. Zonder in te gaan op de vraag wat dat heeft opgeleverd, moet je toch concluderen dat die PvdA-vlag een beetje vaal is geworden. Trots wapperen doet hij niet meer en dat weten ook de sociaaldemocraten. Zij vragen zich ondertussen af wat die vlag in deze tijd nog betekent. En dan opeens is daar Rutte, die als een ware strategokoning die oude vale vlag onder hun neus wegkaapt en het als een overwinning viert!
En wat als die verheffingsgedachte van Rutte meer is dan een slechte grap? De letterlijke tekst uit het concept luidt: “De VVD strijdt voor verheffing van de onderklasse: door goed onderwijs en door mensen niet afhankelijk te maken van de overheid maar hen te helpen op eigen benen te staan.” Het onderwijsdeel daarin is duidelijk, maar dat tweede deel lijkt toch een beetje een contradictie in termen. Als overheid help je mensen, zodat ze niet meer geholpen hoeven te worden. Maar wat houdt dat helpen, buiten dat onderwijs dan in? Moeten we denken aan jeugdzorg, die ‘t goede pad moet wijzen, studiefinanciering voor bereikbaar onderwijs en hulp om op de arbeidsmarkt aan de slag te komen? Misschien niet zulke slechte ideëen, maar de consequentie daarvan is een grote overheid. Terwijl het concept ons ook duidelijk maakt dat “De VVD streeft naar een krachtige, kleine staat”
De duidelijkste inconsistentie betreft die tussen artikel 4, ‘De hechte samenleving’, en artikel 5, ‘De democratische rechtstaat’. Uit artikel 4: “Goed burgerschap, ook van immigranten, houdt in dat een individu zich in zijn handelen rekenschap geeft van de cultuur en de bijbehorende normen van onze samenleving“. Uit artikel 5: “De VVD strijdt tegen de dictatuur van de meerderheid en bevordert dat de meerderheid rekening houdt met de opvattingen van de minderheid en met individuele opvattingen“. Het laat zich raden hoe Wilders en Verdonk dat zullen uitleggen: ‘de VVD vindt dat allochtonen moeten weten wat de normen in onze samenleving zijn, maar als ze het er niet mee eens zijn, dan mag dat van de VVD ook!‘ In het algemeen lijkt het overigens ook niet wenselijk dat de principes waarop een partij leunt elkaar tegenspreken.
Wat ten slotte opvalt is dat Rutte één beginsel nergens echt aan bod laat komen, terwijl hij dat eerder, bijvoorbeeld in het interview in de Rode Hoed, omarmde. Het beginsel dat ook in de vorige beginselverklaring stond, waar in artikel 6 te lezen viel: “Alle mensen behoren gelijkwaardige mogelijkheden tot ontplooiing te krijgen. […] Er dient voor ieder mens onderwijs te zijn, dat inspireert tot het verwerven van bij zijn eigen aard en aanleg passende kennis en vaardigheden.” Het lijkt me best liberaal te zeggen dat mensen niet gelijk zijn, maar wel gelijke kansen verdienen zich te ontplooien. Daarbij wil Rutte een positieve partij en dit lijkt een heel positief beginsel voor bijvoorbeeld een integratieparagraaf. Al sla je Verdonk en Wilders er niet mee om de oren.
Duidelijk is dat dit concept nog wel wat oneffenheden kent, die er in de komende maanden vast uitgestreken worden. Er zitten overigens ook aardige dingen in. Hij durft bijvoorbeeld tegen z’n eigen achterban in te gaan, al is de vraag of zo’n opmerking ergens terechtkomt. In de toelichting schrijft hij: “Vakmensen mogen niet in de weg worden gezeten door managementlagen.” Op de borrel na ‘t congres van 15 november zal Rutte aangesproken worden, door een stukje managementlaag met een biertje in z’n hand. “Mark, ik ben ’t helemaal met je eens, daarom hebben wij van ’t management besloten, ’t voor de vakmensen op te nemen. Er loopt nu een communicatietraject om dat ook aan de werkvloer duidelijk te maken en iemand in de raad van bestuur maakt er z’n core business van. Wij als management moeten daar iets aan doen!”
Reacties (14)
Goed neergezet, anoniem. Overigens ben ik Rutte’s verheffingsgedachte in de jaren 80 al eens tegengekomen, toen vatte een duo het samen als:
“Geen gezeik, iedereen rijk”
“Zij (PvdA’ers) vragen zich ondertussen af wat die vlag in deze tijd nog betekent.”
Uw gastschrijver is verkeerd geïnformeerd. PvdA’ers weten uitstekend wat die vlag betekent.
Maar veel kiezers hebben (nog) niet door dat het goedkoper is als iedereen een klein beetje betaalt voor sociale voorzieningen waar vervolgens iedereen van profiteert, in plaats van per individu veel meer geld betalen voor voorzieningen waar maar een minderheid van profiteert.
Ik breng graag in herinnering najaar 2003, toen het kabinet CDA-VVD-D66 besloot tot de zorgstelsel-herziening. Resultaat: we betalen allemaal veel meer, voor minder zorg.
@ 3 Kaj: alsof verheffen de directe consequentie is van het door anderen betalen van een sociale voorziening.
Daarbij zijn de meeste van die voorzieningen bij mijn weten al jaren ingesteld en zegt een in de jaren 60/70 ingestelde voorziening niet zoveel over hoe de PvdA van nu over verheffen nadenkt.
Onlangs nog een PvdA-er dat woord in de mond horen nemen?
Postje r e d e n e e r t . Het gaat voorbij aan de gevoelsclou.
De kiesmensch in Nederland is niet meer zo van de idealistisch bevlogene. Inspelen op de ontevredenheden van de dag levert stukken meer kiezers op.
Ik begrijp dus niet waarom Rutte deze koers inslaat.
Is het om de helft van de groggy PvdA naar zich toe te trekken ? Origineel is het zeker. Het heeft ook best wel iets, Voormalige Reuzendoder worden.
Is het om te verbloemen dat de verrotting die uit de warmende waarden en de vormende normen van het CDA slaat eigenlijk de warme steun van de VVD heeft ?
Nou ja, ik vraag het maar.
Daarbij zijn de meeste van die voorzieningen bij mijn weten al jaren ingesteld en zegt een in de jaren 60/70 ingestelde voorziening niet zoveel over hoe de PvdA van nu over verheffen nadenkt.
Iets als Jeugdzorg is vrij nieuw, en het lijkt mij dat zoiets vrij ‘verheffend’ werkt. Of bedoel je met ‘verheffen’ neerbuigend toespreken?
@3, kaj: die stelselherziening is onder andere ingezet omdat de verwachting was dat –met de vergrijzing in aantocht — de kosten van de zorg uit de klauwen zouden gaan lopen. Dan kun je beter de verzekeraars vuile handen laten maken, dan dat je dat als politicus doet.
Sowieso moet je alle berichtgeving over ‘de zorg’ met een hap zout nemen. Thuiszorgcentra die lopen te jammeren over het feit dat de bejaarden niet meer onder de douche kunnen hoor je zelden over de excessieve beloning van hun directie, en hoeveel bejaarden je daarvoor kunt verzorgen.
Schijnt een he-le moeilijke vraag te zijn voor de hoernalisten van een vandaag.
Dat puntje over die managementlagen gaat natuurlijk vooral over de publieke sector, niet over het bedrijfsleven. Iemand die alleen maar bestuurt en geen bedrijfsrisico’s neemt, behoort natuurlijk geen topsalaris te verdienen.
Hoe kun je nu besturen zonder bedrijfsrisico’s te nemen?
(Ik zie dat ook wel eens bij de wat mindere overheidsorganisaties: dat ze denken dat als ze maar lang genoeg geen beslissing nemen, of navelstaren over de ideale oplossing, dat het probleem dan vanzelf weggaat. Dat is inderdaad een prima oplossing voor de meeste door de overheid gecreerde problemen, but sometimes not. Geen beslissing nemen is ook een beslissing nemen.
#9
Omdat de Nederlandse staat altijd de mogelijkheid heeft om een ‘bedrijf’ in de publieke sector te redden met belastinggeld.
He wat leuk. Laten we op een linkse website de VVD afzeiken! Daar zal Mark Rutte bang van worden!
En wat een technocratisch gezever over een beginselprogramma. Alsof iemand – behalve op Sargasso dan- die dingen ooit leest, laat staan exegese gaat toepassen op artikelen. Wanneer heeft een beginsel programma politiek ooit invloed gehad? Onder de kabinetten Kok had de PvdA een ultralinks beginselprogramma (dat uit 1977). Heeft iemand daar tijdens Paars wat van gemerkt? Heeft het ooit invloed gehad op de verkiezingsstrijd? Het antwoord is simpel: nee.
Laten we liever aandacht besteden aan politiek belangrijke factoren, zoals de vraag wanneer en met wie Mark Rutte voor het laatst gedate heeft.