De kranten waren verheugd met Rutte en de Algemene Beschouwingen. Rutte was monter, helder en minzaam. En verstaanbaar ook nog. Allemaal winst. Schaduwpremier Wilders was verkouden, knorrig en bij wijlen stijlloos in optreden en woordkeus, maar wel prikkelend. Allemaal geen nieuws.
Toch valt er nog wel iets op te merken. Rutte zei: “Het geluk van mensen komt niet uit Haagse kantoren”. Ideologisch is dat wel te plaatsen: de liberaal heeft geen geloof in de statelijke bureaucratie. Het is een beetje Cameron: ‘we gaan Engeland teruggeven aan het volk’. Ik hoorde ook een andere boodschap, aan de rijksambtenaren waarmee hij beleid moet maken: ”jullie zijn met veel te veel”. Later deed hij er nog een schepje bij: “de geluksmachine wordt uit gezet”. Op de vraag van Roemer gaf hij aan geen geloof te hebben in de zorgende overheid: het ging er om mensen te activeren en “in hun kracht te zetten”.
Dat is ideologisch vrij rechts, maar er is nog niet eens zoveel op tegen: alleen wel als je de stukken analyseert en goed naar de cijfers kijkt, want dan zie je de werkelijkheid. (werkgelegenheid sociale werkvoorziening, blauw op straat)
“We beginnen bij ons zelf, zeven bewindslieden minder”, zei Rutte ook. Dat is op zich aardig en de besparing komt niet jaren later, maar meteen. Maar hoe doordacht is het geschuif met departementale taken en directies precies?
Wat betekent de combinatie veiligheid en justitie? Zou het kunnen dat die combinatie de veiligheid bevoordeelt ten opzichte van onversneden democratische grondrechten, zoals de president van de Hoge Raad opperde? Opstelten beviel het wel, als strenge ordebewaarder in Rotterdam.
Wat betekent het onderbrengen van Wonen,Wijken en Integratie bij BZK? Er was ooit een directie Grote Stedenbeleid, maar dat bleef altijd een wat geisoleerde directie binnen het bestuurlijke BZK. Het wonen heeft altijd veel te maken met ruimte, infrastructuur en milieu. Door het wonen nu bij BZK onder te brengen, gaan deze verbanden met de technische en ruimtelijke dimensies wellicht verloren. Er is meer dan integratie en leefbaarheid.
Ik ben voor hervormingen, maar doe de ingrepen dan doordacht. Daarvan is weinig gebleken bij deze hergroepering. Pechtold vroeg om een lijstje hervormingen. Rutte noemde er een aantal, maar daar zaten geen duidelijke interventies bij in het openbaar bestuur. De provincies krijgen er taken bij, de gemeenten ook, maar zonder veel middelen. De politie wordt juist weer gecentraliseerd, maar of dat een ingreep is die meer blauw op straat geeft?
“Je gaat erover of niet”. Dat is een digitaal simplisme van het type: ‘liever dood dan rood’. (Of was het andersom?) In de Brede Heroverweging, de ambtelijke werkgroepen van de vorige regering, werd het openbaar bestuur bekeken. Een aantrekkelijke variant was het opheffen en herverkavelen van het middenbestuur, de provincies. De gemeenten zouden daarvan sterker worden. Voorzover er nog behoefte bestaat iets samen te doen, kunnen zij WGR+ verbanden vormen, want de regio’s zijn wonderen van bestuurlijke efficiency. Maar Rutte heft die liever op.
Het zou een stevige hervorming geweest kunnen zijn. Maar het kabinet doet geen enkele keuze: zelfs kleine of verkennnde stapjes worden niet gezet. De regio’s kunnen worden opgeheven, de gemeenten moeten meer doen, de provincies ook. Dat is niet dapper. Als je de overheid echt kleiner wil maken, heb je een visie nodig: niet een Cameron-achtig anarchisme, maar ook simpele slagzinnen voldoen niet erg. Je zult besluitkracht moeten organiseren door vereenvoudigende en ontlastende structuren. Dat is geen eenvoudige opdracht en het gaat niet snel. Maar het ontbreken van elke zinnige mededeling op dit terrein (en vragen daarover uit het parlement) was teleurstellend.
Misschien dat dit gemis door de vileine Wilders goed werd aangevoeld. Hij had nog een oppositioneel pesterijtje door voor te stellen dat de Koningin uit de Regering zou worden gehaald, om het koningschap te degraderen tot een volstrekt ceremoniële functie. Daarmee zou hij aan de linkerzijde kunnen scoren, althans debat oproepen. En warempel: Pechtold zag er wat in. Maar de vraag is natuurlijk: is het urgent? Lost het een probleem op? Rutte toonde zich geen voorstander van deze discussie en zal zich, vermoedelijk met steun van de PvdA tegen een initiatiefwet van de PVV moeten keren. Het is politiek wel grappig, maar kunnen de echte problemen worden aangepakt?
Zo blijft een dubbel gevoel achter. Er staat een premier, hij kent zijn zaak, is optimistisch, humoristisch, monter. Maar veel beleid heeft hij niet in de aanbieding. Het gepruts aan de departementen en het onderhoud aan het huis van Thorbecke heeft veel van bestuurlijk vandalisme. Het is de prijs die we moeten betalen voor ons kiesgedrag.
Reacties (11)
De meeste kritiek die ik op dit kabinet gelezen heb is nogal vaag en niet echt ideologisch of hartverscheurend, dit stukje ook is niet echt sterk in rhetorische overtuigingskracht, te intellectueel en technocratisch.
Wat ik prettig vind aan rechts is de terugkeer van de rhetoriek in de politiek. Linkse intellectuelen hebben moeite daarmee, blijkt ook weer in dit stuk, die menen altijd weer dat substantie uiteindelijk toch het belangrijkste is, boven vorm.
@1: Ik lees er niets anders in dan dat Tom van Doormaal een paar relevante vragen stelt. Dat mag toch, zonder ook meteen een doortimmerde alternatieve regeringsverklaring bij te leveren?
ik word tegenwoordig met de dag meer een liberaal, maar minder een VVD’er. Zelf vind ik dat heel gek.
Waarom is dat gek, Mango? Als je wat hebt met vrijheid en een eerlijke overheid (ik neem aan dat je dat hebt als liberaal) dan heb je toch al jaren niets meer te zoeken bij de VVD?
het lijkt wel nu Dijkstal en Vonhoff dood zijn er niemand meer in de VVD ze aan hun liberale grondslag doet herinneren.
Niemand die ze serieus nemen in ieder geval.
Ik vind trouwens Rutte ook wel een vooruitgang t.o.v. zijn voorganger. Want daar kwam inderdaad nooit ook maar een begrijpelijke zin uit. Dat we er met Rutte nu één hebben die in elk geval normaal kan praten betekent echter nog niet dat we hem ook moeten ophemelen daarom.
@1 “die menen altijd weer dat substantie uiteindelijk toch het belangrijkste is, boven vorm.”
Als je poep koopt verkleed als goud, blijft het poep.
@ olav
je bedoelt nu Rutte als MP toch? Qua communicatie is het idd een verademing.
@ caprio
Ik zou zeggen de vorm bepaalt de inhoud, dat kun je niet los van elkaar zien
met kromme taal kun je niet recht denken
maar om dat nou als een verdienste van rechts te zien…
Rutte is idd een goede communicator en zou daarom ook een goede MP kunnen zijn
maar dat werkt niet de andere kant op
Een goede MP is een goede communicator, maar andersom geldt dat niet
Hij is niet een goede MP omdat ie een goede communicator is
Tom, volgens mij wringt er iets in je betoog.
Een regering gaat aan de slag met een bepaalde visie op de maatschappij die het bestiert. De verschillende elementen in die maatschappij (veiligheid, ruimtelijke ordening, onderwijs, economie, cultuur etc.) zijn op allerlei manieren met elkaar vervlochten. In een ideale bestuurlijke inrichting zouden dus de diverse departementen met elkaar samenwerken op een manier die aansluit op die vervlechting. Niet makkelijk, maar het wel waard om na te streven.
Een afdeling van het ene naar het andere departement verplaatsen heeft voordelen en nadelen, maar dat is op dit moment (en altijd geweest) een politiek-ideologische kwestie, die eigenlijk helemaal geen kwestie zou moeten zijn.
Mijn boodschap is wellicht technocratisch. Inderdaad, ik heb in de Haagse bureaucratie gewerkt en weet hoe organisatie dingen kan bepalen. Daarmee moet je voorzichtig zijn.
Verder is de kern van mijn betoog simpel: als je een grote broek aantrekt op het vlak van hervorming en het kleiner maken van de overheid, doe daarin dan doordachte en gewetensvolle stappen. Ik heb wel linkse sentimenten, maar ik weet ook genoeg van de overheid om voor een kleinere te zijn.
Kortom; verbouw het Huis van Thorbecke op een radicale en doordachte wijze. Mijn kritiek op deze regering en eigenlijk de gehele kamer is dat ze niet echt geinteresseerd zijn in het openbaar bestuur.