Een gastbijdrage van Tom van Doormaal met een bespiegeling over rechts hervormen. De derde dinsdag van september nadert met rasse schreden: wat gaan we nu doen? Opzich is het beeld van Cameron opwekkend: maar gaat dat ook bij ons lukken zo vraagt van Doormaal zich af?
Met alle drukte over de gedoogsteun van de PVV voor een “rechts” kabinet, raak ik nu ook over het begrip rechts een beetje in de war. ‘Rechts’ was toch behoudend, bij de verdeling de rijken ontzien en de kleine man pakken, ruimte geven aan de vrije markt en de overheid verkleinen?
De derde dinsdag in september verschijnt aan de horizon. Wat staat er in het pakketje A-viertjes dat de Koningin gaat voorlezen? Veel spannends kan het niet zijn. Een nieuwe regering zal vermoedelijk nog niet op het bordes hebben gestaan en Balkenende c.s. mogen alleen op de winkel passen. De begrotingen zullen dus ambtelijk zijn: pijnlijke besluiten mogen immers niet.
Crisis
Er is of was een economische crisis in de wereld. Sinds de vorige crisis van 1929 weten we dat de overheid dan geld moet uitgeven, om de binnenlandse vraag in stand te houden. Dat recept is ook over de gehele wereld gevolgd. Maar de hypothekencrisis lijkt hierdoor een schuldencrisis te worden.
Er zit aan het stimuleren van de vraag nog iets zorgwekkends: het appelleert aan de slechte eigenschappen van politici: lekker, pijnlijke beslissingen nog even uitstellen, of bij de politieke tegenstander op het bord leggen.
Het lijkt alsof de kiezers van de VVD van Rutte dat goed hebben aangevoeld en zijn gezwicht voor zijn opgewekte stoerheid: de boodschap dat het allemaal goed komt, maar wel goede roergangers vraagt, die stevig kunnen en willen ingrijpen. Die boodschap deed het aardig.
Maar de PVV kiezers? Als het anti-Islam gevoel zo sterk is als de PVV als partij, dan is er een culturele segregatiebeweging aan het ontstaan, die een drama kan worden. Maar de verklaring kan ook onschuldiger zijn: boosheid over bureaucratie, anti-Holland, anti-centralisme, een soort provinciale revolte tegen Den Haag. Dat is een voorbijgaand sentiment. Het zegt wel iets over stemming en sfeer in het land, misschien angst voor centraliseerlust bij links?
Maar waar staat de PVV in sociaal-economische zin? Dicht bij de SP, al is de AOW leeftijd geofferd; maar van de zorg en ouderen blijven ze af, van het ontslagrecht ook.
En het CDA? Het contact met het midden is verdwenen, het contact met de provincie ook. Ondanks de montere campagne van Balkenende zijn de kiezers weggerend. Het roze CDA beviel kennelijk niet zo erg, dus maakt het CDA zoals vaker weer de beweging naar rechts. ‘Met socialisten alleen in uiterste noodzaak’, het is een regel van al bijna een eeuw oud.
Hervormen
Terug naar de begroting: er zal moeten worden hervormd. De ambtelijke studeerkamers hebben varianten van 20% bezuinigingen bezien en geinventariseerd. Maar samenhang in al deze voorstellen moet uit de formatie komen. Of dat gaat lukken onder leiding van burgemeester Opstelten? Het land besturen is nog wel even anders dan een stad.
Het kan zinvol zijn eens naar de Engelse politiek te kijken. Daar zijn Cameron en Clegg aan het bewind gekomen, nadat Gordon Brown de verkiezingen verloor. Cameron staat op de Economist van 14 augustus afgebeeld, met een hanekam; de titel is “Radical Britain, the west’s most daring government”. Dat is opmerkelijk voor een conservatief-liberale coalitie.
Waarom is Engeland plotseling zo vermetel? Ideologie heeft er mee te maken, zegt the Economist. De conservatieven zijn het met hun liberale vrienden eens dat de staat te sterk is geworden. Het woord over-centralisatie past op Whitehall. Daarin vonden de conservatieven en de libdem’s elkaar: hun afkeer van een logge, gecentraliseerde staat.
Een prachtige blik in de keuken is geboden door Lord Peter Mandelstam, die in zijn “the Third Man” terugblikt op zijn periode en ruzies met Blair en Brown. En op de modernisering van Labour, die na Thatcher en Major, het politieke midden veroverden en drie perioden wisten vast te houden. Over the Third Way schrijft hij niet; de term komt maar één keer voor. Dat is op zijn minst een beetje vreemd: Blair was de uitvoerder van the third way en Anthony Giddens was zijn profeet. De naam van de socioloog en professor Giddens komt in het relaas van Mandelstam helemaal niet voor. Betekent dit iets?
Ik denk het wel. Bij ons vonden vergelijkbare bewegingen plaats, met de wisseling van Lubbers naar Kok. Maar ook hier was de ideologische grondslag nogal mager: Kok schudde de “rode veren” af en werd de profeet van ‘het poldermodel’, maar een duidelijke ideologische lading had dat ook niet. Marcel van Dam zag de ontwikkeling tijdens Paars als een overgave aan het neo-liberalisme. Na de Paarse jaren, kwam de Fortuyn-revolte en de periode Balkenende.
De Engelsen en de Nederlanders hebben een gelijksoortige erfenis: Brown liet een immense schuld na en ook Bos was genoodzaakt de binnenlandse vraag op gang te houden. Beiden moesten reddingsacties doen in de financiele sector en beide landen leefden op de pof om de crisis te keren en moeten nu hervormen. Beide sociaal democratische partijen hebben een flets, onideologisch profiel en doen het in het midden maar matig. Cohen scoorde aardig, als nationaal burgervader, maar een ideologische leider is hij niet.
Radicaal en conservatief
De regering Cameron/Clegg is nu een paar weken aan de slag en toont een verbazend radicalisme. De toon is sterk anti-centralistisch. De departementen hebben SRP’s moeten maken (structural reform plans), die “the old, top-down systems of targets and central micromanagement” moeten vervangen. Je gelooft je ogen niet als je deze tekst ziet. (van het Cabinet Office).
Maar het kan gekker: “The reforms set out in each departement’s SRP are designed to turn government on its head, taking power away from Whitehall and putting it into the hands of people and communities. Once these reforms are in place, people themselves will have the power to improve our country and public services….”
Het lijkt meer op een tekst van Provo, dan op een voornemen van een conservatief-liberale regering. Het is even afwachten of Whitehall loyaal gaat helpen zichzelf overbodig te maken; tenslotte werkt daar een hoge concentratie van Humprey’s uit Yes Minister.
Hoe zal dat bij ons lopen, gesteld dat het CDA braaf in de pas blijft? De VVD kan een zekere consistentie in opstelling jegens de bestuurlijke organisatie niet worden ontzegd, maar verder? Een zeker opportunisme ligt in de rede, bijvoorbeeld als het gaat om centralisatie van de politie. De Haagse overheid is een ramp, maar als de politie centraal moet worden bestuurd, is dat ineens het ei van Columbus. Waarom zijn we daar niet eerder op gekomen?
De combinatie van VROM en Verkeer en Waterstaat is door Winsemius al weggegeven. Maar ik heb mijn twijfels. De hele wereld staat op gezette tijden blank, maar bij ons gaat het al weer behoorlijk lang goed. Mijn enige verklaring: een eigenwijze staat in de staat, die “Waterstaat” heet. Als je die eenheid verstoort, doe je vivisectie op onze droge voeten.
De combinatie van BZK en Justitie lijkt mij heilloos. Het levert een monster van binnenlands bestuur op, waar de directie “Nieuwspraak” gaat bepalen welke woorden kunnen worden gebruikt in verband met de nationale veiligheid.
En de drie lagen van het Huis van Thorbecke? Daar zou ik nu wel eens aan willen sleutelen. Het bestaansrecht van de provincie is in diverse studies betwijfeld, de positie van de gemeenten zou kunnen worden versterkt, door echte taken en een belastinggebied toe te voegen. Zoals de Engelse radicalen: het lokaal bestuur moet versterkt worden. Maar of de VVD die radicaliteit kan opbrengen?
Reacties (12)
*edit* verkeerde postje
“Balkenende c.s. mogen alleen op de winkel passen. ”
Was dat maar waar. De demissionaire regering voert ongemerkt flink wat bezuinigingen door.
o.a. korten op budget bijstand voor gemeenten
“‘Rechts’ was toch behoudend, bij de verdeling de rijken ontzien en de kleine man pakken”
A: Je hebt rechts behoudend en rechts progressief. De VVD is enigzins behoudend maar 10x progressiever dan de “Cohen” PvdA en zowiezo de SP. Die hangen nog met hun hoofd in de jaren ’70, toen er nog mannen in uniform bij de grens stonden en we niet hoefden te concurreren met China en het Oostblok.
B: De kleine man is nog nooit zo hard gepakt als onder Bos met al zijn taxen en accijns verhogingen. De kleine man is geen onderwerp meer van links, immigranten en milieu zijn de nieuwe hobby’s de kleine man mag er voor krom liggen.
Bij rechts is de kleine man tegenwoordig beter af, meer werk, minder belasting, meer veiligheid, minder potverteren dus een stabielere oude dag en een financieel gezonde toekomst voor de kinderen. Een dagje naar oma met de auto blijft betaalbaar, net als de karbonade, de hypotheek op de rijtjeswoning, de vliegvakantie naar Antalya en de energie rekening. Meer wil de “gewone man” niet, de linkse kerk is door al haar borrels aan de grachtengordel simpelweg de connectie met de gewone man kwijt geraakt.
@3 De kleine man zal het onder rechts zwaar te verduren krijgen. Hij zal moeten betalen voor rechtse hobbies als keihard (en onnodig veel) bezuinigen en ook moeten betalen voor de belasting voordeeltjes voor de rijken (HRA).
De hele bevolking (ook de kleine man) zal het voor zijn kiezen krijgen als een kabinet helemaal los kan gaan op de rechtse hobby veiligheid. Met de veiligheid gaat het al jaren de goede kant op, maar door de angst op te blijven zwepen in het huisblaadje van de rechtse kerk (Telegraaf), voelt de kleine man zich steeds angstiger. En dus gaan er bakken met geld naar totaal doorgeschoten zaken als extra camera’s, bodyscanners, stadscommando’s, kentekenscanners. En overal natuurlijk een stevige databank om tot in lengte van jaren mensen als verdachte te kunnen aanmerken.
@4: wacht even, Gobi, over dat laatste: veiligheid. De PvdA heeft in de persoon van Ter Horst ook stevig meegewerkt aan de ontmanteling van de privacy onder het mom van ‘veiligheid’. Of meegewerkt, misschien wel een leidende rol gehad. Typisch de PvdA: aan alle kanten naaien ze je.
Lord Mandelstam!
@JW Je hebt helemaal gelijk. Ter Horst ontpopte zich namens de PvdA als een ware ‘veiligheids’-freak. Zij werd niet voor niets genomineerd voor de Big Brother Awards. Nu zij weg is hebben we Hirsch Balllin van het CDA en het is er niet beter op geworden. Maar ik moet er niet aan denken hoe Nederland er uit ziet na vier jaar Teeven op het ‘ministerie van veiligheid’. Brrr
Ja, het is een verwarrende wereld. Ik hoop op de radicaliteit die de Engelse conservatieven laten zien, gecombineerd met een ouderwets liberaal respect voor burgerlijke vrijheden. En dat bij de verdeling de kleine man een beetje wordt gespaard.
En die veiligheid? Sneu is het, als je op een dance feest wordt doodgeschoten door een overbelaste politieman of een doorgedraaide schutter met een illegaal wapen. Maar daar hoeven we toch geen big brother departement voor op te tuigen?
En sorry voor de lord, maar hij heet: Peter Mandelson. Het boek dat hij schreef heet The Third Man, naar de mooi boosaardige schurk, die Orson Welles speelde in de film met dezelfde titel.
De eerste man was Tony Blair, de tweede Gordon Brown, de derde spin doctor Mandelson. Het boek is zowel educatief als ontluisterend: Blair en Brown hebben veel ruzie gemaakt en desondanks de verbinding met de kiezers gelegd, maar ook weer verloren. Mandelson was erudiet en handig, maar ook geen ideoloog of strateeg. Hij vindt dat er veel is bereikt, maar dat is ????
Links? Rechts? De definitie die daarvoor gold is inmiddels komen te vervallen. Graag een andere typering.
Veiligheid? moet ik dan denken aan het beeld van veiligheid wat de politiek ons wil laten geloven? Het is een politiek van angst en verdeeldheid zaaien met als doel de ultieme controle van de burger.
Over links/rechts, de meest fascinerende politieke ontwikkeling van het afgelopen decennium is de tendens dat de ‘kleine’ man gestrikt is door rechts. Retoriek als lagere belastingen en een stabiele oude dag hebben puur als doel consumptie te bevorderen en echt noodzakelijke structurele wijzigingen in onze samenleven(op alle vlakken maar vooral op duurzaamheid) van de agenda te wissen.
Rond de eeuwwisseling zou het goed kunnen dat de aarde zou vergaan,Christus de zoon van God is de enige die alles heeft ontvangen van zijn vader God ,danwel ik de hemel danwel op deze aarde,de Koran praat niet over de zoon van.
ik stem ultra rechts ,dit wil niet zeggen dat op een normale manier moet kunnen praten op mijn werk met Moslims anders kan ik mijn knapzak wel pakken,ze mogen me wel ,maar ik zeg er wel bij dat ik op de PVV stem.Ze zeggen dan dat wij niet de gevaarlijke zijn ,mijn reactie is dan dat ik hier blij mee ben ,maar wel de zoon van volg,even goeie vrienden.
Groet :Roland