Quote du Jour | Taal als vehikel voor extreem-rechts gedachtegoed

Serie:

SargQdJ09

„Lügenpresse” voor de kwaliteitspers. ‘Altparteien’ voor de gevestigde politieke partijen, en ‘Volksverraders’ voor leidende politici – vele Duitsers bedienen zich inmiddels als vanzelfsprekend van deze begrippen.

Velen zijn zich echter niet bewust van de achtergrond ervan. Ze gaan namelijk terug op de zogenaamde ‘Neue Rechte’, een radikaal rechts-nationale beweging, die in de afgelopen jaren steeds verder aan sterkte gewonnen heeft.

Een blik op dit wereldje toont, hoe gelijksoortig de denkramen zijn – ze reiken van de omstreden SPD-man Thilo Sarrazin tot aan de opinieleider van het Nieuwe Rechts, Götz Kubitchek. Een blik op deze kring toont, hoe breed het neorechtse gedachtegoed in Duitsland onderhand verbreid is.

De ideeën van Nieuw Rechts – alsook haar jargon – zijn niet enkel bij Pegida-marsen alomtegenwoordig, maar ook in de publieke discussie, bij lezingen en voor alles op social media.

De jonge, zelfverklaard ‘liberaal-conservatieve publiciste’ Liane Bednarz legt in een stevig doorwrocht artikel op de Huffington Post bloot hoe een los verband van reactionaire, rechts-radicale nationalisten zich aan de marges van het publieke debat hebben weten te ontworstelen, en inmiddels hun stempel drukken op het Duitse discours over immigratie en de multiculturele samenleving.

Middels de lepel van de taal wordt het Duitse volk zo wederom het gif van extreem-rechts gedachtegoed gevoerd. En een significant deel lijkt het nog behoorlijk lekker te vinden ook!

h/t Ikje Ergens

(Voor wie het Duits niet machtig is: u treft een samenvatting van het stuk, aangevuld met enkele eigen accenten, op zijn weblog)

Reacties (29)

#1 Bismarck

Zowel de term “Lugenpresse” als “Volksverräter” gaan veel verder terug dan de “Neue Rechte”.

  • Volgende discussie
#2 Joop

Niet veel anders dan in NL dus.

Je kan ook eens kijken wie ‘nog’ in termen spreken als ‘multiculturele samenleving’, ‘kwaliteitskranten’ en ‘geachte politici’.

Ik denk dat de ‘zwijgende meerderheid’ niet meer lid is van een partij of geabonneerd op een ‘kwaliteitskrant’. Aan de andere kant is er overal in families, werkvloeren, sportteams en andere kringen wel een zendeling met die ‘neorechtse’ standpunten kan uitleggen.

Vergeet niet dat in de zogenaamde kwaliteitskranten artikels kunnen staan die je tot je mag nemen met soms lichtjaren afstand in mening, zoals Dirk Eppink in de VK, en vandaag in dezelfde krant een vertaald stuk van de Amerikaanse journalist Kristoff die pleit voor positieve discriminatie voor evangelicals op de ‘linkse bastionnen’, de universiteiten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Jos van Dijk

De suggestie dat taal een factor is bij de opmars van extreemrechts vind ik riskant. Voor je ’t weet staat de taalpolitie voor de deur. De bestrijding van nazi-jargon in het publieke debat begint met zindelijke argumentatie tegen apert valse beeldvorming.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Prediker

De suggestie dat taal een factor is bij de opmars van extreemrechts vind ik riskant.

@3 De primaire vraag die je je bij elke propositie zou moeten stellen, is of dat deze waar is, of ten dele waar, of (grotendeels) onwaar.

Het argument dat de stelling riskant is, is irrelevant voor de waarheidsvraag, en het is de waarheidsvraag die voorop zou moeten staan.

Mogelijk heb jij argumenten op grond waarvan jij meent dat bovenstaande suggestie (grotendeels) onwaar is, maar dan zou ik met die argumenten komen ipv voor gedachtenpolitie te spelen (wat jij nu ironisch genoeg zelf doet). Dat lijkt mij namelijk een kwestie van zindelijk argumenteren.

2. Ik wil wel een voorschot geven op die discussie ook. Op youtube vind je allerlei video’s over hoe je in zakenrelaties en ondernemingen gebruik kunt maken van pseudohypnotische en NLP-achtige technieken om mensen, middels taal, te manipuleren. Framing is key, en framing geschiedt via taal.

In het verlengde daarvan wordt er nagedacht over het campagne-succes van Donald Trump. Hoe slaagt zo’n incompetente droplul er toch in de massa’s voor zich te winnen?

Deels is dat omdat hij de überversie is van wat de Republikeinse Partij en Amerikaans conservatief rechts al decennia heeft opgehemeld als het sjabloon van succes en deugdzaamheid: hij is stinkend rijk, hij is anti-intellectueel, hij is een blanke man, hij slaat gespierde taal uit, hij is autoritair, en hij blaakt van minachting voor vrouwen, kleurlingen en buitenlanders. Hij is als het ware de über-Republikein, een superzilverruggorilla op de apenrots.

Maar een ander aspect is zijn gebruik van taal. In een verhelderende video legt zo’n NLP-taaltrainer uit hoe Trump niet enkel kwesties, maar zijn tegenstanders weet te framen met beledigingen. En waarom dat werkt.

Scott Adams (Dilbert-tekenaar), die zich eveneens in hypnose heeft verdiept en daardoor tot het inzicht kwam dat mensen beslissingen nemen op irrationele gronden (en die vervolgens rationaliseren) zei al in Oktober 2015 dat Trump de presidentsverkiezingen zou gaan winnen. Dat vond men toen een belachelijk idee. Maar inmiddels is Trump niet enkel de Republikeinse kandidaat, maar loopt hij in de peilingen vóór op Hillary.

Framen, framen, framen, herhalen, herhalen, herhalen. Op een onbewust niveau beïnvloedt dat de perceptie en daarmee het perspectief op basis waarvan mensen hun oordelen baseren.

Feiten en argumenten zijn secundair, misschien zelfs wel tertiair. Daarom is GeenStijl vele, vele malen groter dan Sargasso, en wordt Annabel Nanninga inmiddels regelmatig gevraagd als commentator in televisieprogramma’s en jij en ik niet.

Dus ja, taal is een enorme factor bij de opkomst van extreem-rechts, of jij dat nu een ‘riskante’ stelling vindt of niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Le Redoutable

Is taal niet het vehikel van elk gedachtegoed? Hier zijn de woorden neoliberaal en klimaatontkenner weer heel populair als scheldwoorden voor mensen die er politiek een iets ander mening op na houden. Om de naardere woorden maar even over te slaan die heel wat verder gaan dan “gevestigde partij” en Lügenpresse als term voor journalisten die iets wat overijverig “politiek correct” schrijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Prediker

@5 Neoliberaal bevat op zich geen emotionele lading (vgl. ‘roofkapitalist’, ziet u het verschil?). Ook is het inmiddels geen scheldwoord meer. Zelfs de IMF gebruikt het, en zegt erbij dat het een flop is gebleken. De linkse critici hebben gewoon gelijk gekregen.

‘Klimaatontkenner’ is een mooi voorbeeld inderdaad, vooral omdat sceptici van klimaatverandering door menselijk toedoen natuurlijk niet ‘het klimaat’ ontkennen; en omdat het de associatie oproept met ‘holocaustontkenner’ en met samenzweringsgekkies op het internet.

Alleen is dat frame m.i. behoorlijk terecht. 99% van alle wetenschappelijke experts die leidend zijn in het klimaatwetenschappelijke veld zijn overtuigd van klimaatverandering door menselijk toedoen. Hoe deskundiger men is – hoe robuuster, grondiger en baanbrekender het onderzoek dat men zoal doet – hoe meer men geneigd is de wetenschappelijke consensus over klimaatverandering te onderschrijven.

Het kamp van de ‘ontkenners’ bestaat voornamelijk uit hobbyisten en wetenschappelijke lobbyisten; en hun onderzoeken worden doorgaans gesubsidieerd door de olieindustrie, die pr-bedrijven inhuren om gewillige ‘sceptische’ wetenschappers te koppelen aan conservatieve politici en voor zoveel mogelijk aandacht in de pers te zorgen. Eerder pleegde de tabaksindustrie dezelfde tactiek om twijfel te zaaien over de groeiende consensus dat roken kanker veroorzaakt; en ze maakten vaak gebruik van dezelfde pr-bedrijven.

Dus ja, progressief-links maakt ook gebruik van framing, alleen is die framing in ons geval terecht. (Uiteraard, zou ik erbij willen zeggen)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Bismarck

@4: Ook op Youtube een aardige analyse van Trump’s taalgebruik in meer algemene zin.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 pow wow

Het is goed en belangrijk om dat vast te stellen, want het is onmiskenbaar dat een goedgekozen metafoor zich onuitwisbaar in de geest nestelt. Het is dan ook het wapen bij uitstek van machtsgeile volksmenners om hun publiek te bespelen.

Maar wat doe je ertegen, tegenframen lijkt voor de hand te liggen , maar dat komt niet natuurlijk bij meer integere en kritische geesten. Die preferen waarheid boven bullshit

https://www.mindshakes.com/de-waarheid-is-beter-dan-bs/

Op de lange termijn zal bullshit wel een keer opgeruimd worden, maar vaak niet voordat er grote schade is aangericht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 I. Ergens

@3 @4 @8 Interessante discussie.

Zie ook:

Donald Trump May Sound Like A Clown, But He Is A Rhetoric Pro Like Cicero
Door Joe Romm, Think Progress, 28 maart 2016

En het citaat van filosoof Victor Klemperer (uit 1947) in m’n blog:

[…] die stärkste Wirkung wurde nicht durch Einzelreden ausgeübt, auch nicht durch Artikel oder Flugblätter, durch Plakate oder Fahnen, sie wurde durch nichts erzielt, was man mit bewusstem Denken oder bewusstem Fühlen in sich aufnehmen musste. Sondern der Nazismus glitt in Fleisch und Blut der Menge über die Einzelworte, die Redewendungen, die Satzformen, die er ihr in millionenfachen Wiederholungen aufzwang und die mechanisch und unbewusst übernommen wurden.

Maar ik besef dat hiermee bij lange na niet genoeg is belicht; laat staan dat iets van een ‘oplossing’ in zicht komt. Stel dat het waar is dat ’tegenframen’ niet werkt bij meer integere en kritische geesten, zoals pow pow oppert, dan is daarmee nog niet de vraag beantwoord waarom het bijvoorbeeld in deze tijd links (nog?) onvoldoende lukt tegenframes in te zetten om de minder integere en kritische geesten te beïnvloeden. Wellicht slaan bepaalde typen frames pas aan als er een latent draagvlak voor is ontstaan. Maar wat behelst dat dan precies en hoe ontstaat het? (Heeft ongetwijfeld mede met kapitaal en mediaposities te maken.) Of is het vooral toeval – denk onder meer aan het willekeurige verband tussen politieke overtuiging en charisma of welsprekendheid – dat een zekere soort frames de overhand krijgt?

Voor mij zou het veel meer studie en nog eens studie vergen om e.e.a. – misschien – een beetje beter in beeld te krijgen. Ik zeg misschien, omdat ik gevoelsmatig soms vermoed dat er ‘collectief onbewuste processen’ spelen waar je per definitie geen goed zicht op kunt krijgen. Maar dat is een irrationele ‘verklaring’ die eigenlijk geen verklaring is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 pow wow

@9:
Ik bedoelde eerder dat meer integere en kritische geesten niet zo goed zijn in ” framen”, maar wat jij begreep, dat ze minder vatbaar zijn voor frames is vast ook aan de orde.

Dat latente draagvlak daar geloof ik wel in, zoals Reich een soort psychoanalyse probeerde te maken van de persoonlijkheid die rijp is voor fascisme.

Toeval of een willekeurig verband daar geloof ik minder in, het zijn typisch individuen die op persoonlijke macht uit zijn die mogelijk al van jongs af aan geoefend zijn in manipulatie.

Interessant in verband met framing is uiteraard George Lakoff: Dont think of an elephant maar ook Jan Blommaert :Let op je woorden , moest je die nog niet kennen.

(ik was erg blij met je artikel want vind het een fascinerend aspect)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 I. Ergens

@10: Dankje! En ah, oké, ik had je commentaar @8 anders moeten lezen. Ik denk trouwens inderdaad net als jij dat het beide kanten heeft: relatief integere en kritische mensen zijn grosso modo zowel minder geneigd tot als minder vatbaar voor ‘framen’. Een andere complicatie is dat er wel een overlap is tussen verdraaiingen, hyperbolen, simplismen, leugens, grofheid en schelden enerzijds en framen anderzijds, maar dat niet elk frame schadelijk hoeft te zijn (tenminste niet op het politieke niveau, het ligt misschien anders op het psychologische of ‘spirituele’ vlak).

Waar jij op doelde – dat integere en kritische mensen liever niet framen -, doet me denken aan een pessimistische overtuiging van een goede vriend in onze studententijd: dat geweld (of het nu van links of rechts komt trouwens) telkens weer zal oplaaien en domineren, domweg omdat minder gewelddadige mensen zich ongaarne met geweld verdedigen en zelfs als ze dat wel doen, een gewelddadig conflict een feit is – fysiek geweld kan je krachtens zijn aard uiteindelijk niet tegenhouden met woorden. Het inzetten van simplificaties, overdrijvingen en natuurlijk regelrechte leugens is een manier van de waarheid geweld aandoen en mogelijk een (mede-oorzaak of symptoom van een) voorstadium van materieel geweld.

Als de voornoemde visie van mijn oude vriend meer is dan een soort sofisme, rest ons inderdaad weinig anders dan jouw verzuchting: “Op de lange termijn zal bullshit wel een keer opgeruimd worden, maar vaak niet voordat er grote schade is aangericht.” Dat perspectief voor de langere termijn is er dan niet gegarandeerd, maar mogelijk wel waarschijnlijk – omdat geweld opnieuw krachtens zijn eigen aard nogal eens ook zijn eigen infrastructuur of personeel vroeg of laat vernietigt; of omdat er van buitenaf een effectief gewelddadig tegenoffensief wordt ingezet, dat beter is in de zin van wat Harry Mulisch een verzetsstrijdster laat zeggen in De Aanslag: ‘wij haten de haat, en daarom is onze haat beter dan de hunne’.

Tot de volgende ontsporing dan; want fundamenteel wordt er niets opgelost, omdat er geen fundamentele oplossing bestaat; misschien tenzij je die zoekt in eveneens draconisch aandoende vormen, bijvoorbeeld een soort eugenetica (zoals bekend opperde Peter Sloterdijk dit in zijn controversiële lezing “Regels voor het mensenpark” in 1999); of als je gelooft in een soort spirituele groei van de mensheid naar steeds grotere vredelievendheid.

Een optimistischer visie is die van Hans Achterhuis en Nico Koning in hun boek De kunst van het vreedzaam vechten (2014). In onder meer een juiste monopolisering van geweld – dat zo idealiter de vorm krijgt van een ‘vredesmacht’ – door de democratische rechtsstaat – inclusief de vrijheid van meningsuiting en het maatschappelijk debat waar Jos van Dijk het hierboven terecht voor opneemt -, naast zaken als goed onderwijs, wetenschap, sport en gereguleerde vrijhandel zien zij voldoende instrumenten voor de mensheid om met vallen en opstaan geleidelijk geweldlozer te worden. Een belangrijk element in hun bouwwerk is echter ‘de antiautoritaire golf’ die door grote delen van het Westen is gegleden. En ik ben er niet zo zeker van dat het autoritaire denken niet ergens in het onderbewuste van de meeste mensen alive and kicking blijft. Ook lijken Achterhuis en De Koning me te weinig oog te hebben voor het gegeven dat ‘macht corrumpeert’ – wellicht zelfs ‘vredesmacht’.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 I. Ergens

Trump’s Childish Name-Calling Is a Time-Honored Strategy of Bullying
Door Elizabeth Preza, AlterNet, 2 juni 2016

Donald Trump is a bully without exception. One component of his bullying style is the way he devises nicknames for his political foes.

Donald Trump and the rise of American authoritarianism
Video (onderaan) door Amanda Taub en Joss Fong, Vox, 2016

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Prediker

@12 Wilders doet niet anders. Types als Trump en Wilders gooien er voortdurend een aantal sneerwoorden uit, de een nog grover dan de ander, en kijken dan of die aanslaan.

Het cumulatieve effect is dat je geringschattend gaat denken over de regering, Rutte, Wilders’ politieke tegenstanders (zoals ‘kereltje Pechtold’) en minderheden, en die als vijanden en parasieten gaat zien.

Grootste bende parasieten en nonvaleurs is natuurlijk Wilders’ PVV zelf, die weinig meer doen dan – dik betaald van onze Nederlandse belastingcenten – kroegpraatjes in democratische controleorganen inbrengen.

Maar goed, dat is kennelijk graag wat een flink deel van onze vaderlandse plebejers wil zien. En het zorgwekkende is, daar zitten ook behoorlijk wat redelijk opgeleide kantoorpikken bij. Die zouden beter moeten weten, en moeten nadenken (maar goed Hannah Arendt beschreef dit al als zonde nummer 1, dat mensen te laks zijn om na te denken; en dat fascisme daarop welig tiert).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 AltJohan

Veel oude instituties (kerken) zijn afgebrokkeld. Links heeft daar een behoorlijke bijdrage aan geleverd. Het was een kwestie van tijd voordat ook de linkse kerk (met het heilige gebod, “gij zult niet discrimineren”) af zou brokkelen.

Vrede blijft vrede zolang de partijen er baat bij hebben (los van gene die er vaak bestaat bij het oppakken van de wapens). Als ze denken dat oorlog beter is, dan doen ze dat (oorlog is politiek bedrijven met andere middelen).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 AltJohan

@Prediker: “En het zorgwekkende is, daar zitten ook behoorlijk wat redelijk opgeleide kantoorpikken bij. . Die zouden beter moeten weten, en moeten nadenken …”,
Denk je dat ik niet goed nadenk? Een van de redenen dat ik op een forum als sargasso zit is dat ik voortdurend met andere meningen geconfronteerd wordt.

Ik gebruik mijn onderbuik veelvuldig. Maar niet op een kortzichtige manier. De buik die voelt en wat ik verkondig en beredeneer met mijn hersenen moet goed voelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Minik

# 13 Prediker
Grootste bende parasieten en nonvaleurs is natuurlijk Wilders’ PVV zelf, die weinig meer doen dan – dik betaald van onze Nederlandse belastingcenten – kroegpraatjes in democratische controleorganen inbrengen
en
Hannah Arendt beschreef dit al als zonde nummer 1, dat mensen te laks zijn om na te denken

Je bent zelf niet veel beter Prediker.

De partijprogramma’s van de laatste verkiezingen zijn doorberekend door het CPB.
PVV 0,7 % groei, PvdA krimp 2,3%.
https://digitalehofstad.wordpress.com/2012/08/27/cpb-uitrekening-verkiezingsprogrammas-2012/

Dus weinig doen dan kroegpraatjes inbrengen gaat voor de PvdA ook op.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Prediker

Denk je dat ik niet goed nadenk?

@15 Uit al je bijdragen blijkt steeds weer dat jij überhaupt niet nadenkt.

Er worden hier namelijk steeds weer feiten en argumenten gegeven waarom jouw voorstellingen van zaken niet kloppen, en daar reageer jij dan steevast op door je riedeltje af te draaien dat je ongevoelig bent geworden voor policor argumenten en dat je het zo heerlijk bent dat je nu je onderbuik de vrije loop mag laten.

Dat is nu al jaren vaste prik, dus vaste lezers wéten dat jij sowieso niet kritisch reflecteert op je eigen posities en argumenten.

Hetgeen mij persoonlijk dan weer niks verbaast van een PVV’er, maar dat zal mijn vooroordeel wel zijn…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Prediker

Dus weinig doen dan kroegpraatjes inbrengen gaat voor de PvdA ook op.

@16 Weet u wat een non-sequitur is? Dat is wanneer een stelling niet volgt uit de argumenten.

‘Volgens het CPB zou uitvoering van het partijprogramma van de PvdA een economische krimp betekenen van 2,3%, DUS brengt de PvdA enkel kroegpraatjes in.’ Moet ik nog uitleggen waarom dat DUS uit de lucht komt vallen?

Sowieso zegt ‘economische groei’ niet alles. Want er kan best 0,7% economische groei zijn, maar als die economische groei vervolgens vooral ten goede komt aan de topinkomens en buitenlandse aandeelhouders, kan de doorsnee Nederlander de kruimels onder tafel oplikken.

Verder blijkt uit jou linkje dat de koopkracht bij de SP en GL meer zou toenemen dan bij de PVV, en dat de overheidsschuld bij PVV toeneemt, en bij SP en GL zou afnemen. Hoor ik jou niet over.

Overigens vraag ik me af waarom jij me aanspreekt op het beleid van de PvdA. Wie zegt dat daar mijn politieke voorkeur ligt?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Sikbock

Tjsa. We hebben de discussie helemaal niet verloren! Het is allemaal de schuld van framing en oneigenlijk taalgebruik! Dus..

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Prediker

@19 Je hebt het zelf vermoedelijk niet zo door, maar wat je nu doet is dus niet een inhoudelijk argument inbrengen, maar het betoog van je opponent zo framen, dat je het ridiculiseert.

Dat is heel gewiekst: minimale inspanning, maximaal effect.

Bravo, applaus, dank voor het illustreren van mijn punt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Jos van Dijk

@4:

Framen, framen, framen, herhalen, herhalen, herhalen. Op een onbewust niveau beïnvloedt dat de perceptie en daarmee het perspectief op basis waarvan mensen hun oordelen baseren.

Dat zal ik niet ontkennen. Dat geldt voor alle politieke stromingen. Maar een frame is volgens mij een heel verhaal, een beeld, en dat kan op verschillende manieren verwoord worden. Het is dus zaak niet zozeer het taalgebruik maar het hele frame (kader, verhaal beeld) aan de kaak te stellen, open te breken en het doel er van te laten zien. Je moet, ook bij extreemrechts, wat verder kijken dan alleen de woorden die men gebruikt. Wie zich blind staart op woorden, taalgebruik in engere zin, zal geneigd zijn iedereen die iets zegt in termen die extreemrechts ook gebruikt in diezelfde hoek plaatsen. Dat loopt uit in scheldpartijen over en weer en elkaar in hokjes plaatsen. Dat is het risico dat ik bedoelde.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 AltJohan

@Prediker: je vooroordelen die je richting mij hebt, daar moet je zelf mee dealen. As ls je buiten het policor-kader gaat denken ben je volgens mij ook minder ontvankelijk voor dergelijke vooroordelen.

Vrij denken is inderdaad heerlijk en ik kan het iedereen aanraden.

De krampachtigheid waarmee mensen omgaan met de collectieve onderbuik doet denken aan de krampachtigheid waarmee veel religieuzen omgaan met seksualiteit.

Puriteins bijna.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 HenkdeWaal

@17:

Dat je zelf ook nogal vast zit in een frame blijkt wel uit https://sargasso.nl/maak-europa-en-de-eu-weer-sexy/ reactie 31. Bij jouw is bepaalt taalgebruik ook genoeg om iemand (onterecht) in te delen bij het kamp van domrechts, onderbuikers, inconsistente rechtsmensen et ceterea. Dus iets minder de leermeerster uithangen en iets meer zelfreflectie zou je sieren.
En ik zal vast niet enige zijn die om een paar zinnetjes geassocieerd wordt met het domme Wilders-kamp. (leuk he, al die vervelende en suggestieve termen naar rechts toe?. Vind je dat echt allemaal terecht? Iets met ketel en pot.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 I. Ergens

@21 Zoals gezegd pretendeer ik niet deze materie afdoende te verhelderen. Maar het lijkt me in elk geval goed een paar dingen scherp in het oog te houden.

1. Het wezen van framing is bovenal simplificatie en overdrijving, veelal gekoppeld aan een zo grootschalig mogelijke verspreiding en het zoveel mogelijk herhalen. De effectiefste frames worden daarnaast gekenmerkt door een aspect van originaliteit of geestigheid, waardoor ze een verrassingseffect sorteren of een (glim)lach oproepen. Of ze zijn sterk beeldend, waardoor ze ook in het visuele geheugen blijven hangen.

2. Framing kan gepaard gaan met een zodanige verdraaiing van de feiten (al dan niet opzettelijke bedrieglijkheid) dat van een kern van waarheid vrijwel niks overblijft of zelfs een totaal onjuiste voorstelling van zaken wordt opgeroepen – zeg een waanbeeld of complottheorie.

3. Framing gaat mogelijk samen met – in het ‘reguliere’, ‘normale’ of ‘beschaafde’ debat vermeden – grofheid, minachting of schelden.

3. Zowel 1. als 2. en 3. zijn niet gebonden aan levensbeschouwing of politieke overtuiging. Wel zijn extremisten – en dit is van belang – relatief sterk geneigd tot een combinatie.

Het klopt m.i. dus niet dat een frame “een heel verhaal” is – integendeel. Maar ik vermoed dat jij bedoelt: het oordeel omtrent de (on)wenselijkheid van een frame moet afhangen van het verhaal of de bedoeling ‘achter’ de frame. Waarbij je overigens vast niet denkt – evenmin als ik – dat er dan wel een eensluidend oordeel kan of zal worden geveld; mensen met verschillende (politieke) overtuigingen zullen immers in veel gevallen een frame (ook inclusief intentie en achtergrond) verschillend waarderen. Wat overigens weer niet wil zeggen dat al die oordelen even juist zijn; de een kan het veel beter zien dan de ander.

Wat ik in m’n blog signaleer, is dat er op dit moment door rechts-extremisten veel werk wordt gemaakt van 1. én 2/3. Naar mijn idee is – sterk vereenvoudigd – het punt van de filosoof Victor Klemperer dat, als de waarheid door bepaalde lieden en groeperingen die zich roeren in het publieke debat zoveel geweld wordt aangedaan dat fysiek geweld van hun kant (of door hun medestanders) op de loer ligt zo niet al plaats vindt, precies de combinatie van 1-2-3. hoogtij viert – als symptoom én als instrument.

Van een debat in de zin van een discussie waarbij men eigen standpunten, al is het maar een heel klein beetje, zou willen bijstellen op grond van de argumenten van opponenten, is dan geen sprake meer. Het gesprek is afgelopen. Het gaat uitsluitend nog om indoctrineren (‘hersenspoelen’), erin hameren, doordrukken en intimideren. Andersdenkenden worden in feite buiten de orde geplaatst, ze behoren niet meer tot de gemeenschap die de enige en van vitaal belang geachte waarheid in pacht heeft.

Persoonlijk zie ik het steeds meer ingezette Einzelwort ‘volksvervanging’, of een direct en net zo pakkend equivalent, met betrekking tot het beleid van de zogenaamde ‘elite’ of gewoon de middenpartijen rond immigratie en vluchtelingen, als blijk van een in bovenbeschreven zin ontsporend ‘debat’ (tussen aanhalingstekens dus), dat gevaarlijk de kant op gaat die Klemperer waarnam bij het nazisme (en die een Russische filoloog net zo goed betreffende het leninisme-stalinisme had kunnen beschrijven). Temeer omdat dit frame qua verhaal erachter precies overeenkomt met een meme die neonazi’s al vele jaren noest rondpompen: “witte genocide”. De Turks-Duitse Pegida-spreker Akif Pirinçci maakt deze simplificerend-hyperbolische leugen nog krommer en valser, door te spreken van Umvolkung, letterlijk het woord dat de nazi’s gebruikten voor hun plan delen van de veroverde gebieden ten oosten van Duitsland te koloniseren.

In een eerder stuk, doe ik een poging een ’tegenframe’ op te werpen: ‘rechts-extremisten jagen de burgeroorlog aan waar ze zogenaamd voor waarschuwen’. Meer dan een probeersel vanaf mijn zeepkist is dit wellicht niet, maar misschien dat het toch een paar mensen de verhelderende aha-erlebnis bezorgt die een benevolent frame kan oproepen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Prediker

Dat je zelf ook nogal vast zit in een frame blijkt wel uit https://sargasso.nl/maak-europa-en-de-eu-weer-sexy/ reactie 31.

@23 Ik had je reactie daarop over het hoofd gezien, maar ik heb daar inmiddels op geantwoord.

Ik wil overigens best toegeven dat ik je ten onrechte in het domrechts-xenofobe kamp in had gedeeld; nu ik je reacties van het afgelopen half jaar ben doorgelopen moet ik inderdaad toegeven dat daaruit blijkt dat je eerder in de linkse milieuhoek te plaatsen valt.

Linksheid behoedt iemand er echter natuurlijk niet voor, racistische of xenofobe uitschieters te maken. Slavoj Žižek is daarvan een fraaie illustratie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 I. Ergens

Leugenachtige extreemrechtse memen en frames komen nu regelrecht uit de mond van vicevoorzitter Alexander Gauland van de AfD:

Gauland zitiert NPD-Slogan
Die Zeit, 5 juni 2016

Gauland las op een bijeenkomst in Elsterwerda op 2 juni tot twee keer toe de leuze “”Heute sind wir tolerant und morgen fremd im eigenen Land” voor, die stond op een bord van iemand in het publiek. Deze slagzin is geliefd bij de NPD en Pegida. Zoals ik eind 2014 signaleerde is “Fremde im eigenen Land” een album van de extreemrechtse band F.i.e.L, die januari 2015 zou optreden voor Hogesa (Pegida in Hannover en Keulen), wat op het laatste moment werd tegengehouden door de zaaleigenaar.

Verder noemde Gauland Merkel een “kanselier-dictator” en beschuldigde hij de andere politieke partijen in het parlement van “een politiek van menselijke overstroming [sic]” en de “poging het Duitse volk geleidelijk te vervangen [sic] door een uit alle windstreken hiernaartoe gekomen bevolking”

Zie ook deze oude cartoon en een complete transcriptie van Gaulands toespraak die ook op video staat (de inleider is de rechts-extremistische AfD’er Björn Höcke).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Mario

@22

Vrij denken is inderdaad heerlijk en ik kan het iedereen aanraden.

En dat zonder zelf ooit maar blijk te hebben gegeven van een ‘vrije geest’.

Nee, altJohan, je laat je (al jaren) leiden/ lijden door types die zogenaamd meer zijn dan jij, waar je tegen op kijkt. Eerst Wilders en nu Trump. Om er maar even twee hele simpele voorbeelden bij te geven, zelfverklaard woordvoerdertje van alle PVV’ers die er verder geen enkele moeite mee heeft om ‘rechten’ af te schaffen omdat deze extreemrechts beleid in de weg staan. Herhalende: je eigen woorden.

De krampachtigheid waarmee mensen omgaan met de collectieve onderbuik doet denken aan de krampachtigheid waarmee veel religieuzen omgaan met seksualiteit.

I bet Freud (et al) would like a word or two with you, also.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 I. Ergens

Zie ook kritische tweets van Marijn Kruk richting Wierd Duk met betrekking tot het boek Le Camp des Saints (1973) van Jean Raspail, dat langs komt in mijn blog over extreemrechtse memen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie