Privacy van ambtenaren

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

zwartgemaakt documentVorige week kreeg ik na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur eindelijk weer wat documenten binnen over de Haagse Pand Brigade – het ‘integrale handhavingteam’ dat bij een ‘gerede verdenking’ van velerlei aard een kijkje achter de voordeur komt nemen. Natuurlijk is weer een hoop zwart gemaakt, zoals namen van ambtenaren, bezochte adressen etc. Eén passage vond ik echter opvallend: het vastleggen van een huisbezoek op film of geluidsband.

Een werkinstructie zegt hier het volgende over. ,,Het komt voor dat bijstandsklanten het huisbezoek willen vastleggen met behulp van een foto- of videocamera of geluidsapparatuur. Deze vastlegging kan tot gevolg hebben dat medewerkers tegen hun uitdrukkelijke wil gefilmd worden, of dat de ontstane opnames tegen hun wil in openbaar worden gemaakt op wat voor manier dan ook. Dit kan ingrijpende persoonlijke gevolgen hebben voor de medewerkers die het huisbezoek afleggen. Deze situatie kan dan ook niet worden geaccepteerd, en daarom geldt in dit soort situaties de volgende werkwijze:

1)      Als de klant kenbaar maakt dat hij het huisbezoek wil vastleggen met audiovisuele apparatuur, of hier al mee bezig is, geven de medewerkers die het huisbezoek doen nadrukkelijk aan dat zij geen toestemming verlenen en stoppen het huisbezoek.

2)      De medewerkers vertellen de klant dat het vastleggen van het huisbezoek wordt opgevat als het niet medewerker aan het (nader) vaststellen van het recht op bijstand (artikel 17 WWB), en dat dit gevolgen kan hebben voor het recht op bijstand. Ook zal er aangifte worden gedaan wanneer de klant al gemaakte opnames openbaar maakt.

3)      De medewerkers geven de klant een hersteltermijn van 15 minuten. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het registratieformulier (…). Volhardt de klant in het maken van opnames dan wordt het huisbezoek beëindigd. Is de klant gestopt met het maken van opnames, dan kan het huisbezoek hervat worden.

Een opmerkelijke gang van zaken, maar helaas niet uniek. Je krijgt inspecteurs – een publieke functie – over de vloer. Zonder twijfel is dat een inbreuk op jouw privacy. Dat kan gerechtvaardigd zijn, dat is een andere discussie. Dat neemt niet weg dat de inspecteurs ook bij jou binnen in een publieke hoedanigheid verkeren. Ze zullen zich eventuele audiovisuele aandacht dus moeten laten welgevallen.

Ik merk dat er in Nederland behoorlijk iebelig wordt gedaan als het aankomt op de privacy van ambtenaren. Menig document is mij (en vele anderen) geweigerd, omdat het betrekking heeft op ambtenaren, of omdat het een persoonlijke visie van een ambtenaar zou verkondigen. Waarom mogen wij geen kennis nemen van de verschillende denkrichtingen die uiteindelijk tot een officieel besluit hebben geleid?

Daarnaast worden de namen van ambtenaren vaak zwartgemaakt. Het meest rare voorbeeld kwam ik tegen in een visiedocument over de inzet van slim cameratoezicht op landelijke schaal. De naam van de hoofdcommissaris, die het stuk had opgesteld, mocht ik blijkbaar niet weten. Kom op zeg, een hoofdcommissaris!

Meestal is het helemaal niet interessant om te weten welke ambtenaar precies wat heeft gezegd. Niet voor niets voorziet de wet dan ook niet in afscherming ervan. Alleen informatie die betrekking heeft op het persoonlijk leven van de ambtenaar, dient zich aan voor verwijdering. Niet de informatie betrekking heeft op de functie.

Privacy is de schuilplaats van het kwaad, zei korpschef Bernard Welten een paar jaar geleden heel manmoedig. Privacy is ook de schuilplaats van transparant bestuur. Onzichtbaarheid is lekker makkelijk besturen.

Later meer over de Haagse Pand Brigade.

Reacties (23)

#1 Crachàt

Wat houdt dat ‘recht op bijstand’ in? Want als dat niets waard is lijkt me het eerste wat je doet met die ambo’s in je huis: filmen.

  • Volgende discussie
#2 gronk

of omdat het een persoonlijke visie van een ambtenaar zou verkondigen.

Eerlijk gezegd lijkt dat me juist wel interessant, want je hebt 2 opties: of het is een persoonlijke mening en die komt overeen met het beleid — niets aan de hand. Of het is een persoonlijke mening en hij komt niet overeen met het beleid — en in dat geval zou ik graag zien dat die meing wordt aangestreept en voorzien van het tagje ‘persoonlijke mening’, zodat duidelijker wordt waar de grenzen van het beleid lopen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 BINGANEROO

Wacht even… Klant?

fokking burger ja.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 about:

@1, Crachàt: Bijstandsuitkering, bestaansminimum, weet je wel?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Bismarck

Ik denk dat elke rechter punt 2 van de werkwijze keihard zal afschieten. Het bezoek opnemen is niet gelijk aan niet meewerken aan het bezoek.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Eric

Bismarck: maar de toegnag tot de rechter is inmiddels aardig ingeperkt of bemoeilijkt, ook voor bijstandsgerechtigden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Charles

Je zou even op rechtspraak.nl een zoekopdracht kunnen ingeven, maar lieden in een openbare functie voeren dit werk in openheid uit. als ze niet gefilmd wensen te worden dan hadden ze geen openbare functie moeten kiezen.

De filmer is eigendom van het beeldmateriaal en de gefilmde kan niet bepalen wat er mee gebeurd. )let op geen laster e.d.

De overheid kent het Landsbelang, wij kennen het Gezins-belang !

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Hal Incandenza

@5
Nadat ze eerst drie maanden je bijstand inhouden en zo iemand diep in de schulden raakt voordat de rechter eea heeft afgeschoten. Gelijk hebben en gelijk krijgen zijn twee heel verschillende dingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bismarck

@6: Er zal toch een proefproces opgezet moeten worden, want zonder rechterlijke tik op de vingers gaat de Haagse Pandbrigade gewoon door met zover mogelijk de randen van de wet opzoekenoverschrijden. Ik denk niet dat je in het huidige politieke klimaat van Den Haag een Raadsmeerderheid vindt die, zoals ze zou moeten, de ambtenaren terugfluit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 gronk

Ik wil trouwens even benadrukken dat de haagse pandbrigade (en het rotterdamse equivalent) ‘bedacht’ zijn door de toenmalig zittende fracties (Pvda/CDA/etc). Daar zit geen PVV’er bij.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Anoniem

Super goed dat je hier mee bezig bent Dimitri!

Die pandbrigade is natuurlijk fascisme ten top, en toch bestaat het al een jaar zonder dat er grote protesten tegen plaatsvinden. Dat kan alleen omdat de slachtoffers ondertussen jarenlang gedemoniseerd zijn en doordat ze per definitie geen mogelijkheid hebben zich te verzetten. Bij verzet wordt de uitkering afgenomen terwijl dat hun enige mogelijkheid is om niet in de goot te eindigen. Juridisch verzet kost geld en dat hebben uitkeringstrekkers juist niet.

Ik dacht overigens dat er juist geen gerede / concrete verdenking nodig was voor de huiszoekingen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 brååtworst

eigenlijk heeft nederland haar eigen wikileaks nodig

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Dimitri

@11 Over die gerede verdenkingen, daar kom ik nog op terug. Groot verschil tussen papier en praktijk.

Qua procederen. Daar wordt altijd heel makkelijk over gedaan. Dan stap je toch gewoon naar de rechter? Op zich is het inderdaad niet zo duur om naar de rechter te stappen als je de NL staat aanklaagt – dat kost je hooguit 350 euro (plusminus) aan griffiekosten. Als je verliest, ben je dat kwijt, als je wint, krijg je dat terug. Maar…. dan heb je nog geen advocaat. Met een beetje mazzel krijg je er een via de rechtsbijstand – maar dan moet je tegenwoordig mazzel hebben. MEt een beetje pech moet je er een inhuren.
Over wie ging het hier ook alweer? Oh ja, over uitkeringsgerechtigden. En dan heb je het nog niet eens over de stress, dat het zich jarenlang kan voortslepen, etc.
Je kan zoiets dus beter aan de voorkant regelen. Zorgen dat een rechter niet nodig is, door de rechten van de burgers te respecteren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 gronk

@dimitri: Een beetje procederen gaat al snel richting 1000 euro. Da’s een smak geld, maar daarnaast kost het je ook veel tijd, en gaat er veel -emotionele- energie in zitten. Voor een vakjurist bij de gemeente, die zoiets als werk doet en om 5 uur ’s middags naar huis gaat geen probleem. Voor iemand die tegen het minimumloon staat te beunen (en dat soort gedoe dus in z’n eigen tijd moet doen) ligt ’t heel anders.

En je kunt natuurlijk winnen, maar –zeker bij ’n gemeente– heb je altijd juristen die in hoger beroep gaan. Dan mag je dus nog een keer door de hele molen.

BTW, hier in .nl is het gebruikelijk dat de verliezende partij de kosten draagt, maar het betekent niet dat die ze dan ook automatisch betaald. Overheden zijn notoir traag van betalen; 90+ dagen zit je zo op. Private partijen willen nog wel eens ‘ja doei’ zeggen, en dan mag je nog een keer naar de rechter om via een deurwaarder een loonbeslag oid te regelen. De echt gehaaide jongens laten dan het bv’tje waar je tegen geprocedeerd hebt failliet gaan en zetten hun business vanuit een andere bv verder. Dat zal bij de overheid niet het geval zijn, maar goed.

Kijk voor de aardigheid eens op rechtspraak.nl hoelang sommige zaken duren voor ze afgehandeld zijn, en vraag je dan eens af hoeveel mensen zolang dat gedoe aan hun hoofd willen hebben.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Martijn ter Haar

Dat neemt niet weg dat de inspecteurs ook bij jou binnen in een publieke hoedanigheid verkeren. Ze zullen zich eventuele audiovisuele aandacht dus moeten laten welgevallen.

Ik heb dit even opgezocht, maar volgens een uitspraak van het Gerechtshof in Arnhem uit 2005 geldt dit maar in beperkte mate:

Kort na de gebeurtenissen op 20 februari 2003 deed [appellant] onder de naam Chuppie op de website http://www.flitsservice.nl uitgebreid verslag van het voorval. Daarbij noemde hij [geïntimeerde sub 2] en [geïntimeerde sub 3] met naam en toenaam. Zijn verslag leidde tot een groot aantal reacties die eveneens op genoemde website werden geplaatst. Het hof: verbiedt [appellant] de door [geïntimeerden] als productie 1 bij dagvaarding in eerste aanleg overgelegde zeven foto’s te (doen) publiceren onder vermelding van de namen van [geïntimeerden] of van een of meer van hen zonder daarop de hoofden en gezichten van [geïntimeerden] geheel onherkenbaar te maken, dan wel deze foto’s te verkopen of anderszins (al dan niet om niet) aan derden over te dragen of ter beschikking te stellen, op straffe van verbeurte van een dwangsom van € 5.000,- voor iedere overtreding, tot een maximum van € 100.000,-;

Als ik het zo zie mag filmen wel, maar mag het niet openbaar gemaakt worden met de ambtenaar herkenbaar in beeld.

omdat het een persoonlijke visie van een ambtenaar zou verkondigen. Waarom mogen wij geen kennis nemen van de verschillende denkrichtingen die uiteindelijk tot een officieel besluit hebben geleid?

Dat vind ik volkomen logisch. Ambtenaren moeten het regeringsbeleid uitdragen, maar daar intern in vertrouwelijkheid wel kritiek op kunnen leveren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 brååtworst

http://www.joop.nl/opinies/detail/artikel/jokkende_johan/

“Net nadat ik een foto had genomen van twee agenten die een half slapend mens aan zijn schouders door de uitgang sleepte, stapte een politiefunctionaris naar mij toe en zei dat fotograferen van agenten verboden is. Dat is onzin, liet ik hem weten. Daarop werd ik gearresteerd, wegens verstoren van de openbare orde. Het bleek een pretext om de foto op het bureau te wissen, want mijn camera werd direct afgenomen.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Bismarck

@15: Filmen mag dus wel degelijk. Publiceren wordt een afweging van privacy tegen nieuwswaarde, net als in alle andere gevallen (zie ook #16, de foto van een agent op straat mag je ook niet tegen zijn zin publiceren, dat is overigens nog wat anders dan niet maken).

Ik weet niet in hoeverre eerdere politiebeeldmateriaalzaken als precedent kunnen gelden voor deze pandenmaffia (maar ik ben dan ook geen jurist, ook al weet ik nog steeds zeker dat van deel 2 van de werkwijze door elke rechter wordt afgeschoten).

Misschien tijd om eens een potje bijeen te gooien om van dit soort zaken werk te maken. Jurileaks ofzo. Weet iemand offtopic trouwens of er ook nog ergens gestort kan worden tegen de vingerafdrukkendatabase? Mijn privacy en de transparantie van mijn overheid zijn me best geld waard.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Anoniem

@17 Even op de sites van de stichtingen die het proces voeren kijken?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 brååtworst

http://globalvoicesonline.org/2010/11/30/cable-gate-lessons-on-tech-for-transparency/

“Perhaps we are witnessing a change of era, where the voices of citizens will replace the whispering of secrets behind close doors and foreign relations will switch to a more open diplomacy. Perhaps not. Regardless, after this release the world will have a new model to follow.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Doortje Messing

Zijdelings gerelateerd: over persoonlijke meningen van ambtenaren:
Ik begreep (heb snel geen link) dat Rutte de “oekaze Kok” had afgeschaft, zodat parlementariers en journalisten weer vrijer met (beleids-)ambtenaren kunne praten. Ik kan me voorstellen dat die afschaffing logischerwijs ook zou moeten doorwerken in het anonimiseringsbeleid bij wob-resultaten. Dat dat nog niet tot de Haagse Pandbrigade is doorgedrongen, lijkt me nu evident.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Jeroun

@16: Het is natuurlijk volkomen belachelijk dat meteen de camera ingenomen wordt.

Maar meer praktisch: Meestal zijn de dienders net zo onwetend als de gemiddelde burger m.b.t. tot ICT.

Het “verwijderen” van een bestand stelt niks voor. Het enige wat er onder de motorkap gebeurt tijdens het “verwijderen” is dat de verwijzing naar het bestand gewist wordt. De data staat nog steeds op de drager.

Dus als je een beetje slim bent steek je het flash-kaartje in je pc en herstel je het verwijderde bestand. Problem solved!

(Ik neem tenminste aan dat je geen filmrolletjes meer gebruikt.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Devidas

Wat nou bijstandsklanten? Ze controleren hele blokken! Half DH wordt gecontroleerd, hardwerkende mensen, koopwoningen. Bah.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie