COLUMN - Ik heb Harm Schilder nooit ontmoet, dus ik maak een voorbehoud, maar het lijkt me iemand met wie ik slaande ruzie krijg. Dat hij in Tilburg woont, prima. Dat hij pastoor is, oké. Dat hij de kerkklokken luidde, dat wordt lastiger. Dat hij het deed om kwart over zeven ’s morgens, vind ik tactloos. Dat hij, toen erover werd geklaagd, weigerde rekening te houden met de omwonenden, beschouw ik als ongemanierd. Dat hij het toelichtte met als argument dat hij de buurtgenoten ‘wilde laten weten dat er in de kerk ook voor hen werd gebeden’, maakt me onbeschrijflijk kwaad. Dat wil zeggen, ik kan mijn kwaadheid wel beschrijven, maar zelfs op GeenStijl zou het worden weggejorist.
Wat beweegt zo’n man? De simpelste verklaring is dat het gewoon een vervelend persoon is. Als een land maar groot genoeg is, is er altijd wel een pastoor die zichzelf ervan zal overtuigen dat godsdienst vóór beschaafde omgangsvormen gaat. Maar vermoedelijk is dat wat al te simpel geredeneerd.
Juist omdat er vervelende personen zijn, hebben we een wet en we streven ernaar dat die voor iedereen gelijk wordt toegepast. Dat is met kerken echter niet het geval: ze mogen de klok luiden. Daar zijn wat regels voor, waarmee de klokken van pastoor Schilder uiteindelijk ook tot zwijgen zijn gebracht, maar een kerk mag eerder geluidsoverlast veroorzaken dan u of ik. Als ik een vergunning zou aanvragen om de lessen van mijn schooltje vooraf te laten gaan door klokgebeier, zal de ambtenaar kijken alsof hij het in Keulen hoort donderen, maar als de pastoor dezelfde aanvraag doet, vindt dezelfde ambtenaar het doodnormaal.
Historisch zo gegroeid. Een kerk mag meer inbreuk maken op de openbare ruimte dan anderen.
Nu is dit, zolang je niet woont in Tilburg, een betrekkelijk onschuldig voorbeeld. Zelf vind ik het eigenlijk wel prettig dat ik, als de wind goed staat, soms het carillon kan horen van de Amsterdamse Westerkerk (voorbeeld). Ik hecht ook aan andere erfenissen uit meer religieuze tijden, zoals het zevendaagse weekritme. Al gebruik ik de zondag liever niet voor kerkbezoek en ga ik met vrienden lunchen.
Welbeschouwd is het echter te zot voor woorden dat we überhaupt een zondag hebben. Als iemand op zondag wil werken, moet hij dat zelf weten. Het moet niet, zoals nu, geregeld hoeven worden dat winkels op zondag open mogen, het moet geregeld worden als een gemeente wil dat de winkels dicht zijn. Hetzelfde geldt voor de christelijke feestdagen: ik gun christelijke werknemers hun Kerstmis, Pasen, Pinksteren en Hemelsvaartsdag, maar waarom moet ook ik vrij nemen? Regel het in een CAO en dwing niet via de wet dat ook anderen zeven van hun vrije dagen verplicht opnemen.
Het Handelsblad bevatte afgelopen donderdag een mooi ingezonden stuk van neerlandicus en filosoof Martin Slagter. Die wees op een curieuze asymmetrie: als mensen een bepaalde verplichting niet kunnen nakomen, is er wél begrip voor religieuze motieven, maar niet voor andere. Slagters voorbeeld is dat we verplichtingen wegens de ramadan wel een acceptabel excuus vinden om te laat op het werk te komen maar het kijken van voetbalwedstrijden niet.
Ook volledig geseculariseerde mensen denken vaak nog dat religieuze overtuigingen meer respect verdienen dan ‘wereldse’ opvattingen.
Ik denk dat Slagter volkomen gelijk heeft. Ik geneerde me nogal toen ik een tijdje geleden bij een naturalisatieplechtigheid mocht blijven zitten toen er beloftes werden gedaan maar moest staan toen er eden werden afgelegd.
Een geloofsovertuiging is niet respectabeler dan om het even welke seculiere mening.
aldus Slagter. Het is krek zo. Ik erken dat het consequenter doorvoeren van de scheiding van kerk en staat momenteel niet ’s Neêrlands urgentste probleem is. Er is voldoende wettelijk kader om werkelijke ontsporingen, zoals pro-ISIS-demonstraties, aan te pakken. Toch denk ik tevens dat Slagters pleidooi wat meer aandacht verdient dan een plek op een opiniepagina in de komkommertijd.
Vandaar dit stukje.
Reacties (29)
Het artikel op de normale NRC-site verwacht dat je abonnee bent of betaalt, doch op de NRC Reader is de betreffende column gewoon te lezen: http://www.nrcreader.nl/artikel/6484/na-suikerfeest-uitslapen-dan-ook-na-wedstrijd-oranje
Tijdens mijn studie werkte ik op een helpdesk, en daar hoorden verplichte zondagsdiensten bij. Die waren niet geliefd, gezien de obese kater die we meestal hadden op die momenten. Maar ja, het moest, en iedereen deed het, dus je had steun aan elkaar. (Ok: #firstworldproblems)
Tot er een collega kwam die aangaf dat hij naar de kerk ging en per direct werd ontslagen van de zondagsdienst, zodat hij bij die andere aanwezig kon zijn. Ik heb toen wel even hardop gezegd wat ik daarvan vond, maar dat werd me niet in dank afgenomen.
Als een winkelier op zondag open is zal er niet meer verkocht worden dan op een doordeweekse dag en het personeel moet dubbel betaald worden, hij kan zijn winkel echter niet sluiten op zondag want dan gaat de klant naar de concurrent die wel open is.
Kleine winkeliers, die zo’n beetje de meeste werkuren hebben van alle Nederlanders, delven hierbij het onderspit en de grote ketens profiteren.
Ik kan het hier grotendeels mee eens zijn. Afschaffen al die religieuze uitzonderingen. Dat slaat meteen de anti islambeweging een groot deel van de argumenten uit handen, want daar wil men tot nu toe niet accepteren dat voor christenen en islamieten dezelfde regels moeten gelden. Daar is men tegen de oproep tot gebed van moskeeën, maar vind men het gebeier van kerkklokken wel acceptabel, want dat laatste hoort bij de christelijke traditie…
Een opmerking:
Is dat wel zo? Ik heb nog nergens gewerkt, noch weet ik van enige plek, waar de Ramadan als excuus om te laat te komen geaccepteerd wordt. Dat lijkt me dus geen argument, maar mits daar de nodige voorbeelden en bewijzen voor aan worden gevoerd, ben ik wel geneigd die mening te herzien. Maar ik betwijfel dus of ik het met Slagter eens ben.
@3
Mee eens, maar ik moet toegeven dat ik zelf als klant wel ideaal vind.
@3: Ik denk dat een van de veranderingen die de auteur voorstaat dat de zondag een dag als alle andere wordt met evenredig loon als op een normale dag. Maar dat weet ik niet zeker natuurlijk.
Goed artikel!
…………
Nog mazzel dat die pastoor een klokkenspel luidt:
Voor het zelfde geld gebruikt hij er eentje in de biechtstoel ;-)
Overigens zijn er ook redelijk veel andere gebeurtenissen, waarbij omwonenden een aardige smak ongewenst geluid over zich heen krijgen.
Festivals.
Hier een aardig artikel over deze materie:
http://www.verbaljam.nl/archive/2014-08-02/festivalcultuur-slaat-door#body-anchor
@3: dan moet dat dubbel betalen dus ook gewoon afgeschaft worden. Ook dat is alleen maar om religieuze redenen zo gegroeid.
Dat kleine winkeliers het onderspit delven heeft heel andere oorzaken. Tenzij die kleine winkelier zelf wil rusten op zondag en personeel in huurt om voor hem op zondag te werken, heeft dat weinig invloed op het verdwijnen van de kleine winkels… Daar is eerder onze keuze voor een economische theorie voor verantwoordelijk, die stelt dat we alsmaar moeten blijven groeien, en dat we steeds meer winst moeten maken, en dat dat goed is voor de maatschappij (wat op zijn minst te betwijfelen valt).
Grappig dat Lendering Tilburg noemt in een catalogus van zaken waar hij het in afnemende mate eens mee is. ;)
Volgens mij heeft dit geen zak met de scheiding van kerk en staat te maken; kerk en staat zijn in Nederland volledig gescheiden. Meer kan niet.
En volgens mij is er ook geen sprake van voortrekkerij; de kerk is immers gestopt met herrie maken. Verder hebben de feestdagen die je noemt niet per se heel veel met een kerk te maken. Dat de christenen die feesten/feestdagen hebben gekaapt, wil nog niet zeggen dat ze van hun zijn; ze horen gewoon bij onze cultuur, christen of niet. Het zijn verder hoegenaamd niet bestaande momenten waarop dusdanig veel mensen tegelijk vrij zijn dat je er iets mee kunt. Zoals je hele familie bij elkaar krijgen. Wees daar in godsnaam zuinig op en staar je er niet blind op dat de Christenen enorme sloten aan Nederlandse cultuur hebben geassimileerd.
Dat geldt zelfs voor de zondag; die is ook gewoon “ingepikt” door de Christenen. De traditionele Christelijke rustdag was ooit, net als bij de Joden, de zaterdag. De Romeinen hebben op enig moment de zondag ingesteld als rustdag. Een dag om de zon te vereren. En dat doen we vandaag de dag nog steeds. Als ie schijnt…
Heel veel culturen hebben een rustdag. En dat is ook wel zo gezond.
Maargoed. Of je nou die zondag moet afdwingen in de winkeltijdenwet, daar valt over te twisten. Maar maak niet de fout te denken dat de zondag een ideetje van de Christenen was en het afschaffen ervan een goede stap naar een meer seculier Nederland zou zijn. Dat is simpelweg niet zo, ook al denken de Christenen dat graag.
@4: Je zou kunnen kijken naar het schoolverzuim rond het suikerfeest.
Of een schoonmaakbedrijf vragen tijdens de ramadan.
Aan de VU planden ze de tentamens om de islamitische feestdagen heen.
Voorbeelden genoeg. We kunnen overigens wel een béétje rekening houden met elkaar. De moslims op mijn werk vergeven me altijd als ik op vrijdag iets eerder weg moet om een trein te halen. Hun ramadan neem ik hun niet kwalijk. Iedere gek heeft zijn gebrek.
Ik vind christelijke feestdagen erg leuk. Niet omdat ik christelijk zou zijn want dat ben ik niet, maar omdat dan “iedereen” vrij heeft, waardoor er leuke sociale dingen georganiseerd worden. Als je dat afschaft en omzet in gewone zelf te bepalen vrije dagen, dan gaat dat ten koste van zulke activiteiten. Jammer.
@12, dat heeft vooral met centrale feestdagen te maken, niet met christelijke. Koningsdag heeft wel festiviteiten, oud en nieuw ook, Pinksteren bv vrijwel niet – ook niet iets als een paasbrunch of kerstdiner.
Wat mij betreft mogen de feestdagen best wat meer verdeeld worden en ze hoeven ook niet christelijk gebaseerd te zijn, maar centraal is wel een punt.
Geldt trouwens ook zeker voor weekenden – het is voorlopig nog niet haalbaar om iedereen op verschillende dagen vrij te laten hebben, omdat het vooral ook tot gevolg heeft dat je weinig mogelijkheden hebt voor een stabiel sociaal leven, als je bv geen overlappende vrije dagen meer hebt. Dat kan wel, maar dat vereist wel iets meer doordenken om een goede balans mogelijk te maken voordat we een grote streep door de weekindeling en restricties zetten.
@12: De vraag is niet of de feestdagen leuk zijn, maar waarom ons de vrijheid wordt afgenomen zelf onze tijd in te delen.
@10: …kerk en staat zijn in Nederland volledig gescheiden. Meer kan niet.
Voorbeelden van de ONVOLLEDIGE scheiding van kerk en staat zijn: Zie de wiki.
@14 dat is wel heel dramatisch gesteld. Verhoudingsgewijs heeft de Nederlandse werknemer best veel vrije dagen die hij naar eigen goeddunken mag invullen.
@16:
Dat klopt in het algemeen wel (voor mensen in loondienst).
Nu had ik zelf niet zoveel bezwaar tegen christelijk feestdagen, omdat veel ervan voor een lang weekend zorgen ;-)
Lullig was alleen de Hemelvaartsdag.
Het zelfde geldt voor konings-/Koninginnedag zeker als, zoals ik, republikein bent.
@14: Ik vraag me af wat er met die vrije dagen gebeurd als ze afgeschaft worden. Ik kan me zo voorstellen dat ze op termijn gewoon verdwijnen en dat je er geen reguliere voor terug krijgt en we weer een stukje opschuiven richting ’Murrica. We hebben er al zo weinig.
De scheiding van kerk en staat is een tweesnijdend zwaard. Het is niet alleen bedoeld om de greep van de kerk op land en burgers te verminderen, het is ook bedoeld om de godsdienstvrijheid in stand te houden. De overheid kan dus niet zomaar zich bemoeien met wat er in kerken gebeurt, mits deze zich aan de wet houden.
@zuiver, @15 Dat wikipedia dat voorbeelden van een onvolledige scheiding noemt wil nog niet zeggen dat het zo is. De scheiding tussen kerk en staat gaat over de scheiding tussen de kerkelijke _organisatie_ en de staat, niet over het al dan niet voorkomen van religieuze kenmerken in gebruiken, regels en symbolen van de staat. Anders heette het wel “scheiding van religie en staat” ofzo. GEEN van de voorbeelden die wikipedia noemt is een geldig voorbeeld van een gebrek aan scheiding tussen kerk en staat. Sommigen zijn overigens wel voorbeelden van een gebrek aan secularisme, maar ook niet allemaal. Maar secularisme is iets veel breders dan de scheiding van kerk en staat.
@20:
Is het toestaan van een partij als de GPV (en andere religieuze partijen) in het parlement niet een flagrante schending van de scheiding tussen kerk en staat?
@21:
Wat Jona Lendering en Martin Slagter betogen is dat je religies en uit religie voortkomende opvattingen precies hetzelfde moet behandelen als ‘seculiere’ ideologieën en opvattingen.
Als socialisten, liberalen, nationalisten, en groenen politieke partijen mogen vormen, mogen protestanten, katholieken, en moslims dat dus net zo goed, omdat hun meningen equivalent zijn aan die van seculiere politieke opvattingen.
P.S. De GPV? Die is al in 2001 opgegaan in de ChristenUnie en in 2003 opgeheven.
@21 Nee. GPV was een onafhankelijke organisatie met religieuze (gereformeerde) denkbeelden. Ze staat niet onder invloed van een kerkelijke organisatie. Erg seculier is het niet, maar met een gebrek aan scheiding van kerk en staat heeft het toestaan van zo’n partij niks te maken.
Bij de scheiding van kerk en staat moet je eraan denken dat we bijvoorbeeld niet willen dat de paus zeggenschap zou hebben over ons land. Vanzelfsprekend is het ook niet leuk als religieuzen een religieuze vinger in de pap hebben, helemaal als die religie ver van je eigen idealen staat, maar dat is ten minste nog democratie.
@22: en @23:
Sorry bedoelde SGP, maar daar gaat het mij niet om.
Waar het de SGP betreft vind ik, dat conservatieve (vrouwonvriendelijke) malloten als van der Staay in een inrichting thuis horen en niet in het parlement.
Verder vind ik dat religie (van welke dwaalleer dan ook) niet in het openbare leven thuishoort.
Ik ben voor het alleen toestaan van openbare scholen.
Religie gerelateerde zaken horen thuis, of voor mijn part op/in zelf gefinancierde gelegenheden, beleeft/bedreven te worden
Alleen subsidie aan (sport)clubs/verenigingen zonder religieuze grondslag.
Klinkt misschien wat radicaal, maar de mensheid heeft al lang genoeg onder religieuze leiders, van welke pluimage dan ook, geleden.
Men kan en zal kunnen aanvoeren dat liberalisme, humanisme enz. ook overtuigingen zijn:
Maar gevoelsmatig zit er mijns inziens wel degelijk verschil tussen je ergens bij aansluiten of geïndoctrineerd worden en ergens voor zijn, omdat je bang bent anders in de hel te komen ;-)
Ik weet best dat er velen zijn, die het niet met me eens zijn, maar dat mag omdat ik geen religieuze leider ben ;-)
Ik vind dat de meeste reactie’s op dit topic getuigen van de grootheidwaanzin en de tunnelvisie waarin de Nederlander zich tegenwoordig in omwentelt.
Helemaal niet bewust van het feit dat de ateisten/niet gelovigen maar een zeer klein deel van de wereld bevolking vertegenwoordigd.
Los van bovenstaande observatie’s denk ik dat het zwz een slecht idee is om de winkels op zondag permanent open te houden, de kleine ondernemer kan op deze manier niet concureren met de grotere supermarkten. Het personeel van deze grotere concerns krijgt geen zondagtoeslag, en alleen maar omdat wij het gemak willen van 7 dagen winkelen? Haal uw boodschappen gewoon op een doordeweekse dag (ze zijn vaak tot 21u open) of op een zaterdag, dat kan toch niet teveel gevraagd zijn?
@25:
En wanneer de winkels op zondag dicht zijn, kan hij dat wel?
Er zijn er heel erg veel hoor. Ze zijn alleen niet zo strak en hiërarchisch georganiseerd als de gelovigen. Ze worden niet vertegenwoordigd door een bijzonder klein groepje, dat namens hen zegt te spreken en hen allerlei geboden en verboden oplegt.
@26: Ik heb hier geen onderbouwing voor, maar verschillende bronnen heb ik gelezen dat de atheisten 2 tot 4% van de wereldbevolking vertegenwoordigd. Dat noem ik niet significant. Dat onze omgeving nu niet representatief is voor de wereld bevolking maakt het nog niet een groter percentage.
Kunnen we niet veel beter gewoon een dag rust houden per week? Gewoon lekker met de familie, iedereen die geen levensbedreigende/levensreddende baan heeft, allemaal lekker vrij. Minder stress, minder haast, gewoon lekker?
@27: dat zijn honderden miljoenen mensen. En daarnaast constateer ik, dat er een grote groep mensen is, die de zondagsrust via de politiek ter discussie hebben gesteld, en die er in zijn geslaagd om daar een politieke meerderheid voor te krijgen. Dan zijn er een groot aantal seculiere gelovigen, die dat idee ook hebben ondersteund, en gaat het niet om het percentage atheïsten in de wereld, en of dat wel of niet ene significante groep is.
En iedereen heeft toch minstens één dag rust per week? Er is alleen geen noodzaak om dat allemaal tegelijk te doen, volgens mij.
@28:
Laten we het weekend op maandag en dinsdag houden.
Lijkt me een goed begin van de week.
En dan kunnen de kerken op zondag “winkelavond” houden ;-)