Politieke spagaat breekt Conservatieven op

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,
Gordon Brown (foto:Flickr/Downing Street)

Eind vorige maand werd de politiek van het Verenigd Koninkrijk getroffen door een aardbeving. Twee jaar lang was premier Gordon Brown politiek aangeschoten wild, lag ver achter in de peilingen, en probeerde wanhopig, maar naar verwachting tevergeefs, zijn politieke leven te rekken. En toen verscheen er, amper twee maanden voor de algemene verkiezingen, een opiniepeiling, waarin zijn partij nog maar twee punten achter lag op de Conservative Party. In de eerste plaats ruimschoots binnen de foutmarge, en ten tweede zouden, omdat veel zetels in het Britse kiesstelsel bij tussentijdse verkiezingen worden vergeven, en niet bij de landelijke, zou de kleine meerderheid die de Conservatieven nog gehaald zouden hebben niet eens genoeg zijn voor een meerderheid in het parlement.

Het probleem voor de Conservatieven is geweest, dat ze gedwongen werden Labour van twee kanten tegelijk aan te vallen. Labour is, sinds de verkiezingen van 1997, een hybride schepsel geweest. Enerzijds was het historisch gezien een linkse partij, die ook een reeks linkse maatregelen wist door te voeren, waaronder de invoering van het minimumloon en een reeks belastingverhogingen. Anderzijds bestond met name onder de traditionele aanhang van Labour de indruk, dat de partij erg naar rechts was opgeschoven, om drie redenen. In de eerste plaats hebben de regeringen van Tony Blair en Gordon Brown niet geprobeerd om alle maatregelen van de door links verfoeide Margaret Thatcher terug te draaien. Alle staatsbedrijven die onder Thatcher en Major geprivatiseerd waren, waaronder British Telecom en de Britse spoorwegen, bleven prive-bezit, om maar een voorbeeld te noemen.
Ten tweede nam Blair de beslissing om de kloof tussen arm en rijk. Nu is deze ontwikkeling het gevolg van internationale economische factoren, bijvoorbeeld de opkomst van een kenniseconomie, waardoor beter opgeleiden nog meer bevoordeeld worden dan voorheen het geval was. Labour had weliswaar geen schuld aan deze ontwikkeling, maar kreeg er wel de schuld van.

De situatie van Labour was zeer precair. De basis van de partij lag in het electorale centrum. Zowel links als rechts worden Blair en Brown uitgekotst. De redding is echter wat het ´first-past-the-post´- systeem genoemd wordt. Engeland is opgedeeld in kiesdistricten, en elk kiesdistrict stuurt slechts een afgevaardigde naar het parlement – de vertegenwoordiger van de grootste partij. Zodoende zijn er slechts twee partijen in het Verenigd Koninkrijk die een serieuze kans maken om aan de regering te komen, de traditioneel linkse Labour Party, en de traditioneel rechtse Conservative Party.

Toen Labour echter het centrum bezette moest de Conservative Party, onder leiding van David Cameron, iets onmogelijks doen, namelijk zowel het rechtse als het linkse ressentiment tegen Labour kanaliseren. Cameron is hier een aantal jaren goed in geslaagd, door bij gelegenheid linkse uitspraken te doen, en te benadrukken dat de Conservatives niet meer de elite-partij uit het verleden is.

De laatste maanden echter begint deze strategie, die wellicht vanaf het begin onmogelijk was, te falen. De affaire rondom Lord Ashcroft, de miljardair die vice-voorzitter van de Conservatieve Partij is, en, naar nu blijkt, al jaren geen belasting meer betaalt, is slechts het laatste voorbeeld. Het voorspelbare gevolg: linkse kiezers rennen en masse terug naar Labour.

Reacties (9)

#1 MartijnG

Wellicht goed hieraan toe te voegen dat het er sterk op gaat lijken dat geen van beide partijen een absolute meerderheid krijgt: je hebt namelijk ook nog de Liberal Democrats (met de halve Nederlander Nick Clegg als leider), plus was regionale partijen uit Schotland, Wales en Noord-Ierland. Dat gaat een hele interessante, maar wellicht goede, situatie opleveren.

  • Volgende discussie
#2 Bismarck

@1: Daarmee is meteen de zin ”Zodoende zijn er slechts twee partijen in het Verenigd Koninkrijk die een serieuze kans maken om aan de regering te komen” onjuist geworden, want voor een meerderheidscoalitie zullen de Liberal Democrats waarschijnlijk cruciaal zijn (ik ga ervan uit dat zelfs als ze numeriek gezien voor een meerderheid interessant zouden zijn, geen Schotse, Welshe, laat staan Ierse Nationalisten uitgenodigd worden voor een coalitie). Die zullen dan allicht een paar interessante ministersposten bedingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 MartijnG

De regionale nationalisten zijn vooral te klein om een serieuze partner te worden, al werken Plaid Cymry (Wales) en de SNP (Schotland) in het parlement veel samen en samen kunnen ze wellicht net een andere partij aan de meerderheid helpen. Maar het zal voor Labour of de Tories ook lastig uitleggen zijn om met een partij samen te werken wier voornaamste streven je afwijst.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Jos van Dijk

In Brighton maken de Groenen met Europarlementariër Caroline Lucas ook een goede kans om de eeuwige tweedeling te doorbreken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Martijn

Brown heeft een mazzeltje gehad: de economische crisis. De man is een über-technocraat en hij en zijn minister van Financiën Darling (moet altijd aan Blackadder denken bij die naam) hebben overal lof gehad voor hun voortvarende aanpak. Komt nog bij dat het een zegen blijkt dat het VK niet meedoet aan de euro en het pond dus lekker op eigen wil kon laten zakken om de export op gang te trekken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Bismarck

Misschien ook een interessant gegeven is het grote aantal parlementsleden dat zich niet meer beschikbaar stelt voor herverkiezing (aangezien éénmaal gekozen, de kans op herverkiezing vrij hoog is). Maar liefst 146 parlementsleden doen niet meer mee. Bijna 2/3e daarvan zijn labour. Extra kansen dus voor de andere partijen om in de arena te treden tegen een nieuw gezicht.

Ik kan trouwens dit deel niet volgen: ”veel zetels in het Britse kiesstelsel bij tussentijdse verkiezingen worden vergeven, en niet bij de landelijke”
Bij mijn weten worden er gewoon verkiezingen gehouden in alle (650) kiesdistricten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 MartijnG

@4: In Norwich maken ze ook kans op een zetel. Maar de LibDems hebben er een stuk meer en je hebt nog een handvol andere kleine partijen (Independent Kidderminster Hospital and Health Concern, bijvoorbeeld), dus die tweedeling is er niet echt.

@6: Dat dacht ik ook. Je hebt wel tussentijdse verkiezingen, als er iemand aftreedt of doodgaat, maar de betreffende zetel is ook gewoon verkiesbaar bij de landelijke verkiezingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 MartijnG

(Ik tel sowieso maar 14 by-elections, wat een bijna verwaarloosbaar aantal is. Maar je mag volgens de wet ook helemaal niet uit het parlement stappen; tenzij je een een baan accepteert die onverenigbaar is met het lidmaatschap van het parlement.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 MartijnG

En ondertussen daalt Labour weer in de peilingen.

  • Vorige discussie