Politiek Kwartier | Beleid van werkloosheid en stress

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Serie: ,

COLUMN - Werkloosheid aan de ene kant en stress aan de andere kant: een ziekmakende tweedeling. De politiek doet alsof het niet anders kan. Maar dat kan wel.

Sinds eergisteren zijn we een staatssecretaris armer. De man leek geen controle te kunnen krijgen over de organisatie van de belastingdienst. Helaas, maar volgens mij had niemand dat onderhand nog gekund.

De belastingdienst moet flink bezuinigen, maar in plaats van taken af te moeten stoten krijgt het er juist controletaken bij. De belastingdienst moet dus alles tegelijk doen. Betere controles uitvoeren, een gelijkblijvende service leveren én een reorganisatie doorlopen. En allemaal met minder budget.

Deze combinatie lijkt me onmogelijk. Efficiënter werken kan, maar reorganiseren kost tijd en geld. En dat is er niet.

De belastingdienst is hier niet de enige in. Dit soort doelstellingen worden de meeste (semi-)overheidsorganen en non-profitorganisaties opgelegd. Het heeft niet alleen invloed op de dienstverlening, maar ook op het personeel. In mijn omgeving zie ik veel mensen die geen avond meer thuis zijn, omdat ze op een afgeslankte werkvloer het werk van hun wegbezuinigde collega’s erbij gekregen hebben. De andere kant van de crisis.

Ondertussen weten we: eenderde van het ziekteverzuim wordt veroorzaakt door stress op het werk. Sterker nog: stress zou zelfs de verklaring kunnen zijn voor de helft van al onze gezondheidsklachten. Daarom luidde Asscher vorige maand de alarmklok. Hij wil hier een maatschappijbrede discussie over.

Laat hij dan vooral beginnen met naar het kabinetsbeleid te kijken. Want wat hebben we aan een discussie als er ondertussen een ziekmakende tweedeling wordt gecreëerd, door mensen enerzijds de ziektewet en anderzijds de werkloosheidswet in te bezuinigen?

Het is het gevolg van de crisis, zullen sommigen zeggen. Maar dat is onzin. Het kabinet had ook kunnen kiezen voor andere methoden om de kosten van oplopende werkloosheid te drukken. Bijvoorbeeld door mensen juist uit de werkloosheid te houden door een deeltijd-WW, of met loonmatiging.

De keuze mensen op straat te zetten en de overgebleven mensen het extra werk te laten doen is ideologisch ingegeven. De VVD verwijst graag naar het liberale ideaal van ‘een kleine overheid’. Maar bij de VVD is een kleine overheid niet wat liberalen daar doorgaans mee bedoelen. Het is geen overheid die zich weinig met burgers bemoeit. Integendeel. De VVD stort al jaren een enorme regeldiarree over dit land uit.

‘De kleine overheid’ is in dit land dus gewoon VVD-jargon voor een goedkope overheid. Maar goedkoop is duurkoop. Werkloosheid en ziekteverzuim kosten klauwen met geld. Daarbij zit niemand te wachten op een organisatorische puinhoop bij de overheid.

Misschien is het beste dat Weekers’ opvolger daarom kan doen duidelijk maken dat dit zo niet langer gaat. Snel bezuinigen betekent: óf taken afstoten, óf de lonen matigen. En als beide politiek gezien niet kunnen, dan kan er niet bezuinigd worden.

De vakbonden op hun beurt kunnen zich ondertussen afvragen wat ze nu eigenlijk liever hebben: een openlijke loonmatiging, of een verkapte loonmatiging, doordat mensen meer werk verrichten voor hetzelfde loon. Met werkloosheid en stress als extra nadelen.

Als ik mocht kiezen, dan zou ik het wel weten. De ontspannen samenleving is verder weg dan ooit. En in tijden van een groot tekort aan werk, is dat best een knappe prestatie.

Klokwerk gaat de komende twee weken ont- en herslakken op een subtropisch eiland. Gelukkig wordt deze column in die tijd waargenomen door niemand minder dan de onvolprezen PJ Cokema.

Reacties (13)

#1 Jack Random

Wacht, wat? Loonmatiging? Voor ambtenaren? Omdat we al zo lekker royaal verdienen, en er toch al jaren niet bij hebben gekregen, kan er nog wel wat af? Wat een waanzin, het is nu al geen vetpot.

Wil je iets echt anders? Laat ambtenaren de keus om te vertrekken bij het ABP. Er gaat, namens mij, direct en indirect, bijna 1000 euro in de bodemloze put van het ABP. Geef mij dat geld. Levert de overheid goed 400 euro belasting op per maand, en dat kan een leuke som geld worden als tienduizenden ambtenaren dat doen. Hoeft er ook weer minder bezuinigd te worden op het ambtenaren apparaat. De dikke 500 euro die dan overblijft, los ik mijn hypotheek mee af. Gevolg: minder HRA. Alleen maar win-win.

  • Volgende discussie
#2 Derpjan

” ‘De kleine overheid’ is in dit land dus gewoon VVD-jargon voor een goedkope overheid.”

Loonmatiging kan net zo goedkoop zijn, daarom wordt het ook als alternatief genoemd. De vraag is of de regering loonmatiging kan afdwingen (verder dan een nullijn). Een goedkope overheid is natuurlijk een essentieel onderdeel van een kleine overheid (de relatie is niet 1 op 1 maar er is wel een sterke relatie). Wat denk ik wel de VVD stempel is is dat loonmatiging wordt afgewezen omdat dan het aantal ambtenaren niet afneemt. Ergens hebben ze daar wel een punt (overheid is ineffcient), maar aan de andere kant moeten ze dan niet de overheid juist met meer werk geven, dan spreken ze zichzelf tegen.

“In mijn omgeving zie ik veel mensen die geen avond meer thuis zijn, omdat ze op een afgeslankte werkvloer het werk van hun wegbezuinigde collega’s erbij gekregen hebben. De andere kant van de crisis.”

Werkweken langer dan 40 uur (en ambtenaren hebben officieel een 36 urige werkweek dus 40 uur is al overwerk voor hen) waren vroeger heel normaal, zijn ze nog steeds in heel veel landen, dat leidt niet automatisch tot heel veel ziekte. Werk van 50 uur in 36 uur moeten proppen omdat iets dezelfde middag nog af “moet” zijn, dat zorgt voor problemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Johanna

@2

Werkweken langer dan 40 uur (en ambtenaren hebben officieel een 36 urige werkweek dus 40 uur is al overwerk voor hen) waren vroeger heel normaal, zijn ze nog steeds in heel veel landen, dat leidt niet automatisch tot heel veel ziekte.

Toch is het al jaren bekend dat overbelasting een belangrijke veroorzaker van uitval op het werk, en in ernstiger gevallen burn-out, is.
Zoals ook al lang bekend is dat langdurig niet kunnen deelnemen aan het arbeidsproces ook niet bepaald vrolijker maakt.

Je mag van politieke partijen verwachten dat zij zich inzetten voor een Nederland dat goed is voor al zijn burgers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Derpjan

@3:

“Toch is het al jaren bekend dat overbelasting een belangrijke veroorzaker van uitval op het werk, en in ernstiger gevallen burn-out, is.”

Een lange werkweek betekent niet meteen overbelasting (uiteindelijk wel natuurlijk maar Nederlandse ambtenaren zitten nog lang niet aan die grens). Heel veel werk in korte tijd moeten persen zorgt voor overbelasting, net als chaos en onzekerheid op de werkvloer. Helaas verwacht ik niet dat politieke partijen zover na zullen denken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Klokwerk

@Jack: Ik noemde loonmatiging slechts als optie. Eentje die ik inderdaad prefereer boven werkloosheid en overbelasting. Maar er zijn tienduizend alternatieven te bedenken. Het afbreken van het pensioen vind ik echter niet het meest voor de hand liggend. [Edit: het dichten van de hypotheekschuld met het pensioenspaargeld zie ik dan weer wel zitten, maar dat lijkt me een ander punt.]

Jij zet je hier af tegen loonmatiging maar denk eens aan je ontslagen collega? Wat zou hij liever hadden gehad: loonmatiging of een veel grotere stap terug naar een uitkering?

Verder is veel meer werk moeten doen voor dezelfde hoeveelheid poen zoals gesteld óók een vorm van loonmatiging.

@Derpjan: Ja, zeker hoeft een werkweek die langer is dan veertig uur niet ongezond te zijn. Ik draai ook fors meer uren meestal. Maar dan wel op een ontspannen manier. En dat is op deze situatie niet van toepassing. Deze mensen draaien geen overuren in een ontspannen werksfeer. Bij de belastingdienst is het een organisatorische chaos, en ik durf te stellen dat dit geen incident is. Een werkvloer waarbij een grote hoeveelheid mensen net ontslagen is en waar mensen zestig uur werken terwijl het de bedoeling is dat ze veel minder uren draaien, dat is geen ontspannen werkplek.

En inderdaad, de VVD spreekt zichzelf tegen. Een hobby van ze ;).

@Johanna: Dat zou je mogen verwachten ja, maar in deze lijkt ideologie belangrijker.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Inca

@4, langere werkweken zorgen vziw vooral voor minder arbeidsproductiviteit. Maar erg relevant is dat niet, de situatie die Klokwerk hier beschrijft – mensen eruit gooien zonder een behoorlijk plan hoe je de taken op gaat vangen anders dan ‘hier, neem jij deze er ook nog even bij’ – leidt natuurlijk wel tot overbelasting.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Jos van Veen

Loonmatiging is absoluut geen alternatief.Tot u toe heeft het polderen alles al kapotgeloonmatigd..
Een ander neoliberale oplossing is het nationaliseren van het hypotheekprobleem

Vergeet niet dat de neoliberale/eurofiele overheid juist deze problemen gecreeerd heeft.
Dit kabinet wil even alle door hen genoemde en gedefinieerde problemen binnen een paar jarig bestek er doordrammen, en een EU gerichte politiek in stelling brengen door de overheid oppermachtig te maken, een maatschappijvisie met nieuwe moraal door de strot te duwen en met oplossingen te komen die als middel nog erger zijn dan de kwaal.
De volksvertegenwoordiging wordt begraven en vervangen door “belangrijker” kwesties waar het volk te chauvinistisch, populistisch, te LINKSCH of simpelweg te dom voor wordt geacht..Aan arrogantie en folie de grandeur geen gebrek..
Je wint natuurlijk elke discussie als je de anderen/het volk te dom kunt verklaren en de macht hebt die dingen te doen ten koste van de bevolking ( zolang ze je niet met geweld tegenhouden.)

Wat vandaag moet , moet morgen weer uitgesteld en/of aangepast..het hele apparaat. het giga apparaat, wordt hier tureluurs van..Alle formulieren deugen niet meer en nieuwe zijn nog niet voorhanden of de wijzigingen liggen er al.
Dit is stompzinnig chaos creeren en de rekening daarvoor aan de ander presenteren.
Voer voor gestoorde ambtenaren en anders worden ze het wel.

Hetzelfde geldt voor de EU die in versnelling eventjes een federaal keizerrijk uit de grond wil stampen.
Verander het boekhouden en je kunt alles…met cijfers, maar niet met mensen,verschillende culturen en historie

Maar het gat over cijfers, en straks wordt er gewoon economische groei gecreeerd door de cijfers anders te manipuleren..we groeien 2 % zonder er op vooruit te gaan..

En nu worden wij door onze overheid gemanipuleerd en verkwanseld in een groot proces van tweedeling met een moraal dat het doel de middelen heiligt.
Wat is het doel? geld, macht, status en bezitsvorming..de ingredienten voor een succesvol neoliberaal bestaan..ook als is het desastreus voor een samenleving..en dit gebeuren is wat we nu meemaken met een neoliberaal partijenstelsel.
En het volk krijgt gewoon de rekening, vooral degenen die al zwakker bij kas zitten..
Heel bijbels..het Matheusprincipe..met steun van CDA, CU, en SGP.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Daan van der Keur

“Sinds eergisteren zijn we een staatssecretaris armer. De man leek geen controle te kunnen krijgen over de organisatie van de belastingdienst.”

Nee en hij leek ook geen controle meer te kunnen krijgen over zijn stem: http://www.youtube.com/watch?v=vfgpL_gnJ6o

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Joop

Weekers zag ik jaren geleden al toen hij nog kamerlid was dat hij niets voorstelde. In zo n commissie waar je verwacht wordt enige kennis te hebben zodat je de nodige vragen stelt aan de bewindslieden, daar presteerde hij niets. Inhoudelijk helemaal niets.

Dan vraag ik me af hoe de VVD deze man op belastingen kon zetten. Want er gaat van alles mis daar. Niet alleen de schuld van de belastingdienst, zij vragen niet om alle toeslagen te mogen doen, met een onderbezetting van mensen en een slecht werkend computer systeem. En daar zet je een incapabele politicus op. Dat is vragen om problemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Inkwith Barubador

Loonmatiging remt alleen maar de economie. En ambtenaren hebben al jaren er niets bij gekregen, dus per saldo zijn ze, gezien de inflatie, er alleen maar op achteruit gegaan.

En de VVD heeft belang bij veel werklozen, dat houdt de werknemers en de lonen onder de duim (goed voor ondernemers) en geeft een alibi om nog meer te bezuinigen op WW en bijstand.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Joop

@10.

“En de VVD heeft belang bij veel werklozen, dat houdt de werknemers en de lonen onder de duim (goed voor ondernemers) en geeft een alibi om nog meer te bezuinigen op WW en bijstand.”

Niet negatief bedoeld, maar zou je dat nader kunnen toelichten? Ik heb ook wel eens die gedachte, alleen kan ik het niet echt hard maken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 willem visser

‘De VVD verwijst graag naar het liberale ideaal van ‘een kleine overheid’ (…) De VVD stort al jaren een enorme regeldiarree over dit land uit’.
Het probleem met de VVD is dat ze een beetje lijkt op een onhandige klusser die zichzelf graag als een ‘doener’ en ‘aanpakker’ afficheert, maar weinig oog heeft voor de eigen tekortkomingen.
Vol enthousiasme, maar zonder duidelijk plan, begint die aan de verbouwing van z’n huis (dat kan iedereen toch?) om halverwege te ontdekken dat er van alles mis gaat. Het gevolg is dat er alsnog een vakman bij te pas moet komen en alles twee keer zo duur blijkt uit te pakken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Derpjan

@6

Precies wat ik zei dus: onzekerheid op de werkvloer omdat iedereen ieder moment ontslagen kan worden, plus chaos vanwege “reorganisaties”, plus meer werk per tijdseenheid moeten doen, dat zorgt voor de problemen. Ik zie het al voor me dat politici het probleem wel even denken op te lossen door overuren te beperken (waardoor de eerste twee factoren hetzelfde blijven en de derde factor zelfs erger wordt).

@5

Ik bedenk me nu dat de VVD al heel lang in een spagaat zit tussen “kleine overheid met weinig regeltjes” en “keiharde overheid die tot op de vierkante micrometer controleert of de “parasieten” die toeslagen of een uitkering krijgen niet stiekem de boel oplichten”.

  • Vorige discussie