Politiek Kwartier | Mantelzorg bestraft

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022
Serie: ,

COLUMN - In de bezuinigingsdrift wordt het geven van mantelzorg bestraft, terwijl het niet alleen rechtvaardiger is maar ook slimmer zou zijn mantelzorgers juist te belonen.

Vorige week wees een onderzoek van de Volkskrant uit dat de meeste gemeenten hun bezuinigingen op de zorg willen halen ten koste van de mantelzorgers. Wie hulp krijgt van vrienden of familie, wordt gekort op zijn of haar zorg. In plaats van dat ‘mantelzorgen’ wordt beloond, wordt het zo eigenlijk bestraft. 

Gemeenten willen zo voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. Maar wie het onderste uit de kan wil hebben krijgt het deksel op zijn neus.

Het bestraffen van mantelzorgers zal waarschijnlijk tot een nieuw fenomeen leiden: de zwarte mantelzorger. Het is dan namelijk beter dat als je mantelzorg geeft, je dit in de toekomst niet aan de overheid te laten weten. Het kost immers professionele ondersteuning. Professionele ondersteuning die juist de mantelzorgers nodig hebben, want de meeste mantelzorgers zijn al overbelast, waarvan een kleine 20% ernstig, met soms dramatische gevolgen.

De zwarte mantelzorger is echter nog het beste effect dat deze maatregel kan hebben. Erger is dat er waarschijnlijk ook daadwerkelijk minder mantelzorg gegeven zal worden. Want wat heeft het immers voor zin om naast een drukke baan krom te liggen om een aantal uur voor je zieke moeder te zorgen, als dit ertoe leidt dat ze aan de andere kant minder zorg ontvangt? Dan heeft het geven van mantelzorg voor totale zorg helemaal geen effect. Je zou dus wel gek zijn als je ermee doorging.

De term ‘participatiesamenleving’ roept bij veel mensen inmiddels heftige braakneigingen op. Maar het idee waarmee het verkocht wordt, een samenleving waarin mensen elkaar helpen, is natuurlijk niet verkeerd. Het cynische is dat het kabinet en de gemeenten vrijwilligers als melkkoe zien om bezuinigingen in te boeken. Mantelzorgers werd door Klijnsma al een fikse boete in het vooruitzicht gesteld als ze het zouden wagen in te trekken bij degene voor wie ze zorgen, en nu dit. Het ligt voor de hand dat wanneer mantelzorgen ook nog eens bestraft wordt met minder professionele zorg, er juist veel minder voor anderen gedaan zal worden, in plaats van meer.

In plaats van mantelzorgen te bestraffen, zou het juist moeten worden beloond. Mensen die mantelzorg geven zouden een deel van de vergoeding moeten krijgen die aan professionele zorg besteed zou moeten worden als ze die mantelzorg niet zouden geven.

Natuurlijk, mantelzorgers geven mantelzorg uit betrokkenheid, en niet om het geld. Maar veel mantelzorgers zouden er heel veel aan hebben als ze met het geven van zorg financieel zouden worden gesteund. Ze kunnen er dan voor kiezen om minder te werken om meer zorg te kunnen geven.

Uiteindelijk blijven ze altijd goedkoper dan professionele zorg, omdat zij geen overhead en werkgeverskosten hebben. Het mes snijdt dan aan twee kanten. Mantelzorgers worden geholpen – wat aan alle kanten hoog nodig is – en onder de streep is het uiteindelijk goedkoper dan de methode die nu wordt betracht, die waarschijnlijk een averechts effect heeft op de mantelzorg.

Is er nu geen enkele gemeente waar men op dit idee is gekomen? We zullen het na 1 januari zien. Maar wat we wel weten is dat ook in de meeste gemeenten met het idee van de ‘participatiesamenleving’ het omgekeerde wordt gestimuleerd.

Reacties (30)

#1 GerritB

De zandzakken liggen bij huize GerritB hoog opgestapeld, na het nieuwjaarsvuurwerk begint de echte ellende.
Dit gaat paniekvoetbal worden met een scheepslading aan compensatie-,reparatie of extra steun geld.

  • Volgende discussie
#2 EricvdB

@1: Ik vrees dat de echte ellende pas na een paar jaar zichtbaar wordt, als mantelzorgers uitvallen, mensen door gebrek aan thuiszorg massaal in verzorgingshuizen moeten worden opgenomen en kinderen die de benodigde jeugdzorg niet konden krijgen voor de rest van hun leven afgeschreven kunnen worden.

VVD/PvdA, maar ook partijen als PVV en D66, zien mensen alleen nog als economische entiteiten. Als er niets aan je te verdienen is, wordt er liefst geen cent meer aan je uitgegeven. Het is survival of the fittest, van beschaving is allang geen sprake meer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Stronkel

Ik kan nu al niet wachten op de onvermijdelijke ‘dit hebben we echt niet zien aankomen’-reacties van de gemeenten en het kabinet als het volledig in de soep gaat lopen. Elke blinde dwaas kan zien dat dat is wat er gaat gebeuren, behalve de heren en dames politici. Of nog erger: ze zien het aankomen maar doen er niks aan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Klokwerk

Tsja, maar mijn punt is juist: ook en juist als je mensen ziet als ‘homo economicus’, moet je wel tot de conclusie komen dat het maar beter is mantelzorgers te betalen in plaats van extra te belasten.

Natuurlijk, aan het model van homo economicus valt enorm veel af te doen. Maar mensen zijn ook niet gek. Veel zullen er niet voor kiezen om vader maar in zijn eigen stront te laten liggen omdat dit de enige manier is om ervoor te zorgen dat de staat dat doet. Maar dat ze dit op zullen geven, wetende dat dit leidt tot een korting in de zorgverlening? Dat lijkt me nu ook niet het geval. ‘Zwartmantelzorgen’ dus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 lurker

Je kunt het de gemeenten niet echt kwalijk nemen dat ze dit soort creatieve maatregelen bedenken. Ze hebben van het rijk een onmogelijke opdracht gekregen: dezelfde hoeveelheid zorg leveren voor minder geld. Dat gaat natuurlijk gegarandeerd mis, maar dan kunnen de ministers in ieder geval hun handen in onschuld wassen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Klokwerk

Mijn stelling is dat zij door mantelzorgers een vergoeding te geven wel eens dichter bij die doelstelling zouden kunnen komen dan door ze als melkkoe te gebruiken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 GerritB

@6: Jullie weten het veel beter te verwoorden dan ik, en ik ben het met klokwerk eens dat de hele schade waarschijnlijk pas over een aantal jaren te overzien is, als alle kruitdampen verdwenen zijn.

Ik verwacht echter op de korte termijn een groot aantal paniek reacties.

De zelfde zorg voor veel minder geld, poe hee, wie wil je voor de gek houden?

Dit kan toch alleen maar fout gaan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 lurker

@6: Daar zou je best eens gelijk in kunnen hebben. Het probleem is alleen dat jouw oplossing op het eerste gezicht duurder lijkt.

Gemeenten gaan ervan uit dat hun eigen plan zal werken, en in dat theoretische geval (als iedereen inderdaad bereid is om dagelijks voor hulpbehoevende familieleden te zorgen en dat ook nog eerlijk opbiecht) is die oplossing inderdaad voordeliger.

We gaan het dus sowieso proberen, en zodra het misgaat zullen gemeentes inzetten op strenge controles wat ook weer klauwenvol geld kost.

Mantelzorgers een bescheiden beloning geven lijkt mij ook een beter plan, maar ik vrees dat er dus nog wel wat tijd overheen zal gaan voordat de regering tot dat inzicht komt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Noortje

@klokwerk vergoeding van mantelzorgers is al mogelijk via het PGB, ternauwernood heeft dat het gered in de Kamers.

http://gemeente.groningen.nl/wmo/persoonsgebonden-budget-pgb-en-trekkingsrecht-2015-1

Kies je voor PGB, dan mag je zelf bepalen wie bepaalde zorg uitvoert, bijvoorbeeld de mantelzorger.

E.e.a. Is vrij complex en niet voor iedereen haalbaar om zelfstandig alle zorginkoop te regelen. Verder is dit niet in alle gemeenten mogelijk.

https://www.svb.nl/int/nl/ssp/wat_kan_ssp_doen/hulp_regelen_zorg/budget_onder_wmo/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Dridden Tirbelli

Wat vinden jullie van de WMO?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Michel

Natuurlijk is het goed dat mensen elkaar helpen en niet alles aan de overheid overlaten maar het kan niet zo zijn dat om bezuinigingsdoelstellingen te halen zorg door de centrale overheid wordt afgeschoven naar gemeentes en de samenleving.

Het zijn schijnbezuinigingen. De zorg verdwijnt dan wel uit de boeken van het rijk, maar de noodzaak om zorg wordt er niet minder door. De kosten voor de samenleving als geheel lopen juist op als particulieren gedwongen worden de zorg voor ziek familielid over te nemen. Of erger nog: de zorg zal helemaal weg vallen.

Dit is een puur cosmetische actie om Brussel tevreden te maken. De boekhouders (*) regeren ons land.

—-
(*) geen misverstand: boekhouden is respectabel vak, maar een land besturen is meer dan boekhouden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 ab van de kamp

@7: Als we beginnen met een collecte te houden voor de mantelzorgers

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Joop

Mantelzorg is van alle tijden, fout dat dat financieel moet worden gesponsord door de overheid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Klokwerk

@Lurker: Mijn oplossing lijkt inderdaad op het eerste gezicht duurder, omdat het een investering vergt. Belangrijker: ik denk dat de gemeenten zich onterecht rijk rekenen, omdat ze denken dat ze alle nu bekend staande mantelzorg kunnen aftrekken van het zorgbudget als winst, en er geen rekening mee houden dat dit beleid mensen ertoe aan zal zetten te gaan ‘zwartmantelzorgen’ of er helemaal mee stoppen. Ze boeken de huidige mantelzorg kortom als ‘gratis winst’ in zonder rekening te houden met dat dit beleid mantelzorg ontmoedigt, en al helemaal zonder te proberen de mantelzorg extra te stimuleren.

@Noortje: Dank, dat is nieuws, dat wist ik niet. Ik vraag me ook af of mantelzorgers dat zelf ook niet vaak weten, want in de links die je gaf wordt het ook niet duidelijk aangegeven dat dit kan. Moet de mantelzorger dan een factuur van zijn eigen mantelzorg afgeven?

@Dridden: Een breed onderwerp en hier te weinig kennis om er een kort oordeel over te kunnen geven, sorry.

@Joop: Ik zou er juist graag een begin mee willen maken. Ook wetende dat mantelzorgers het heel vaak heel zwaar hebben en dat mantelzorger worden in tegenstelling tot wat velen denken vaak helemaal geen eigen keuze is of zo wordt ervaren. Kijk bijvoorbeeld eens naar dit artikel. In dit geval was het overigens helemaal niet verantwoordelijk geweest door te gaan met mantelzorgen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Noortje

@14 in feite wordt de mantelzorger ingehuurd via factuur of in dienst genomen voor x tijd. Kon altijd al via de awbz/pgd, en wordt dus voor veel gemeenten doorgezet. Ik verwacht wel dat door de verwarring die bij gemeenten nu heerst over wko/pgb etc, dit in 2015 nog een stukje ingewikkelder wordt en en hier en daar regels zijn bijgekomen die een normaal mens niet voorziet.

Daarbij, ik ben heel benieuwd hoe gemeenten hier mee om gaan: Ach mevrouw, u wilt uw moeder inhuren via een pgb. Dan heeft u mantelzorg en krijgt u dus minder pgb.
Of is dat te kafkaiaans? ;)

Ik weet dat een minderheid van de mensen met zorgbehoefte kiest voor een pgb. Te complex, te veel bomen en bos, etc. zie maar je eigen zorg te regelen; niet makkelijk. En combinaties van pgb met zorg in natura zijn niet/ zeer zeer beperkt mogelijk. Je kiest dus ook voor eigen verpleegkundige zorg regelen bijvoorbeeld.

Overigens mooie link uit volkskrant m.b.t. De discussie afgelopen vrijdag. Fijne jongens, die verzekeraars. Ik stap over naar DSW.
http://www.volkskrant.nl/dossier-zorg/zorgverzekeraars-berispen-dissident~a3800586/

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Klokwerk

ZN is inderdaad een hele rare club. Vreemd dat er ook gesproken wordt over ‘branchestandpunten’.

En dank voor je toelichting. Nee, ik denk niet dat het té kafkaësk is voor de werkelijkheid. Hoewel het natuurlijk ook een escape kan zijn: het is geen mantelzorg, ik betáál mijn moeder!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Klokwerk

En dan overigens dit artikel: wat mij betreft weer een argument erbij om alle reclame voor zorgverzekeringen te verbieden en het kiezen over te laten aan vergelijkingssites (die de objectiviteit door regelgeving wmb nog wat steviger garanderen dan nu het geval is).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Bismarck

@17: En dan gaan mensen dus nóg minder van verzekeraar wisselen. Ik ben benieuwd hoeveel bewijs je nog nodig hebt om van inzicht te veranderen over je botte aanval op Leijten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Dridden Tirbelli

De WMO-raden gaan invulling geven aan deze decentralisatie. Is deze te vergelijken met de Belgische OCMW’s?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Klokwerk

Waarom zouden er nog minder mensen van verzekeraar gaan wisselen als er geen misleidende spotjes zouden zijn?

Ik blijf bij mijn ‘botte aanval’ op Leijten – ik heb mijn argumenten gegeven, en die gaan wat dieper dan dat ik me van emotionele argumenten bedien als zou ik haar ‘botheid’ verwijten.

Ook hier weer gaat het bijvoorbeeld om het standpunt van ‘de branche’ over de vrije artsenkeuze. Als de politiek hier gewoon een veel fermer standpunt over zou innemen en die keuze zou garanderen, dan zou dat standpunt van ‘de branche’ er niet eens meer toe doen. En als de politiek daar niet voor kiest, dan gaat collectivisering ons ook echt niet helpen. Dan hadden we niet eens meer een dissident als DSW om naar over te stappen, want dan zaten we met een collectieve verzekeraar die deze vrije artsenkeuze op de vuilnishoop gooide. Dat zou lekker zijn, nietwaar?

Ik ben het zoals ik schreef inhoudelijk met de meeste van haar punten en die van mensen die het niet eens zijn met het huidige stelsel eens, maar ik blijf benadrukken dat hier andere spelregels voor nodig zijn, en geen verandering in organisatie of partijen die het organiseren. Dat punt schijnt er maar niet in te willen. Ik snap het wel hoor. Mensen zijn niet dol op de zorgverzekeraars. Ik ook niet. Maar dat komt omdat ze niet de goede regels hebben opgelegd gekregen. Het zit hem niet in het schisma collectief/privaat geregeld. Als we gaan collectiviseren onder een verder gelijkblijvend politiek klimaat, dan krijgen we een collectieve verzekeraar die zich nog rotter kan gedragen dan de huidige private verzekeraars. Andersom kunnen betere regels voor zorgverzekeraars veel simpeler en efficiënter de zaken verbeteren dan een reorganisatie.

Mocht je daar nog wat inhoudelijks op aan te merken hebben dan hoor ik het graag Bismarck. Of laat je het liever bij ‘botte’ opmerkingen? ;)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Klokwerk

Overigens staat de discussie onder desbetreffend artikel nog open. Misschien handig om die discussie daar te voeren, anders is het voor mensen die alleen de discussie onder dit artikel lezen niet meer te volgen en wordt het hier zo een incrowd-jijbak-gedoe’tje (en aan de andere kant wil je natuurlijk dat je kritiek op de column van de vorige week onder de column van de vorige week staat, nietwaar?).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Klokwerk

@Dridden: Een heel goede vraag. Volgens mij niet. De WMO raden hebben naar mijn weten alleen een adviserende functie aan de gemeenteraad (correct me if I’m wrong) terwijl de OCMW’s zo te lezen ook uitvoerende en beheerstaken hebben?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Noortje

@22/@19 wmo raden zijn idd adviserend en niet uitvoerend. Uitvoering ligt bij gemeente (zorgloket), eventueel ondersteund door het ciz (indicatiestelling) en svb (uitbetaling persoonsgebondenbudget). Hoe het in Belgie zit weetik niet.

Op je eerdere vraag over wmo: wmo is prima: op lokaal niveau bepalen wat de zorgvraag is en die invullen. Echter de taken die bij de gemeente terecht zijn gekomen zijn zo groots en zo omvangrijk, dat geen gemeente dit goed kan in 2015. Wellicht groeien ze in hun rol met de jaren. Ze kiezen echter ieder hun eigen methodiek en afwegingsmethode (=rechtsongelijkheid) en worden geconfronteerd met forse kostenbesparingen voor eenzelfde taak. Dat gaat in veel gevallen op korte termijn, en vermoedelijk ook de langere termijn, niet vlekkeloos verlopen. (understatement).

Aangezien het om kwetsbare doelgroepen gaat (chronisch zieken, ouderen, psychiatrisch patienten en zelfstandig wonende verstandelijk gehandicapten) is de overheveling naar WMO m.i. Onverantwoordelijk. Met wmo (=zorg op lokaal niveau regelen) is niet zo veel mis. Met de wijze waarop via de wmo alles nu geregeld moet gaan worden wel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Noortje

@20

Maar dat komt omdat ze niet de goede regels hebben opgelegd gekregen. Het zit hem niet in het schisma collectief/privaat geregeld

Het gaat verder dan geen regels opgelegd hebben gekregen. De verzekeraars hebben als taak gekregen de zorgmarkt aan de passen. Ze wanen zich dus ook in de positie om niet alleen geen regels te krijgen, maar zelf regels temogen stellen. En dat doen ze ook.

Verder begrijp ik een ding niet. Wellicht begreep ik je verkeerd. Je geeft de link naar het artikel van de correspondent (dank daarvoor, vergelijkbaar artikel bij volkskrant zat achtereen betaalmuur), en hier wordt heel duidelijk het voordeel van segmentatie benoemd. Vorige week gaf je aan dat zorgverzekeraars profijt hebben bij grote massa en niet selectie op doelgroep. Je noemde zelfs het woord solidariteit in dat kader. Natuurlijk is massa nodig voor risicospreiding, maar dit artikel maakt toch duidelijk dat massa zoeken profijtelijker is in doelgroepen die nooit ziek zijn?

(Oh sorry, ik las @21 te laat!)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Klokwerk

@Noortje: Ach, het staat hier nu eenmaal ;).

Voor verzekeraars is het gunstig om a. alles verzekerd te hebben en niemand uit te sluiten en b. zelf een zo gunstig mogelijke portefeuille te hebben.

Dus geen enkele ziekte uitgesloten, alles gedekt, over alles premie betalen, en zelf hééél toevallig juist alle blije gezonde mensen verzekerd hebben. Dat is voor de verzekeraar ideaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Toko Senang

Mijn nichtje heeft als schoonmaker gewerkt tijdens haar studie. Gewoon als student een paar huizen per week. En haar verhaal nuanceert de hulpvraag en noodzaak wat. Zo werkte ze bij een mevrouw die volgens opgave slecht ter been was. Deze mevrouw volgde haar op de voet en zag toe dat alles brandschoon was. Voor iemand die niet lang kon staan hield ze die 2 uur wel goed vol.

Of dames (in haar verhalen steeds vrouwen overigens) die alle kastjes wekelijks uitgesopt wilden hebben, ook al was er niemand anders dan de vrouw des huizes die de zaak kon vervuilen. Dan heb je aan 2 uur niet voldoende om het huis “aan kant te krijgen”.

Als deze vrouwen in het nieuws komen lijkt het verschrikkelijk wat ons te wachten staat.

Ik denk dat de realiteit wel los zal gaan lopen. Dergelijke apocalyptische verhalen verschenen in de krant toen de kinderopvangtoeslag werd beperkt. Ook daar zouden moeders (waarom geen vaders eigenlijk) ophouden met werken, de kwaliteit van de opvang zou vreselijk dalen, hel en verdoemenis. In de praktijk is dit reuze meegevallen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Noortje

@toko de kinderopvang is dus niet meegevallen. Direct na invoering van de beperkingen op kinderopvang toeslag kwam groot in hetnieuws dat er geen impact was. Recent is er onderzoek gedaan en blijkt iets heel anders:
Arbeidsparticipatie van vrouwen, met name met jonge kinderen, teruggelopen. En een branche op zijn gat.

http://www.kinderopvang.nl/nieuws/nieuws-bericht/?newsitemid=422281221

http://ko-assets.kinderopvang.nl/p/393216/Publieksversie%20Brancherapport%202014%20def.pdf

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Klokwerk

Als gemeenten betalen voor het honderd keer uitwassen van keukenkastjes dan zou dat iets zijn waar veel beter mee bezuinigd kan worden dan door middel van het korten van iedereen die mantelzorg geeft.

En inderdaad, het terugdringen van die kinderopvangregelingen is een gevoelige klap voor de emancipatie geweest. Van Bussemaker kregen vrouwen die het wagen voor hun kinderen te zorgen vervolgens nog een trap na. Alleszins geen ‘voorbeeld van hoe het moet’ of hoe ik het graag zou zien hoor.

Wat mij betreft wordt het geven van zorg, ook al is het voor je eigen moeder of kinderen, structureel beloond. Het zijn verdomme economische activiteiten. Waarom moeten de mensen die dat doen beschouwd worden als slaaf van degenen die ‘belangrijk werk’ doen als consumptieartikelen verkopen, en vervolgens nog de afkeer van de politici over zich heen krijgen ook?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Klokwerk

“(waarom geen vaders eigenlijk)”

Tsja, in praktijk zijn het meestal moeders. Maar als ik erover ga speculeren waarom dat zou zijn krijg ik hier doorgaans de feministische horde over me heen ;). Terwijl ik een groter gemiddeld verantwoordelijkheidsgevoel voor zorg trouwens bepaald geen ondeugd vind.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Dridden Tirbelli

Ik had lid kunnen zijn van de WMO-raad in Delft-Westland-Oostland

  • Vorige discussie