ANALYSE - Soms kijk ik wel eens televisie, bijvoorbeeld om het weerbericht te zien na afloop van het RTL-journaal. Voordat je dit kan zien moet je dan altijd eerst vijf tot tien minuten door een rijstebrijberg van commerciële pap ‘heen kijken’. Omdat ik daar geen zin in heb, zet ik het beeld stil (in freeze frame) zodra de reclame begint. Na tien minuten spoel ik de bagger door tot ik het weerbericht zie verschijnen.
Gisteravond bleef het beeld stil staan met het gezicht van een vrouw dat op een wilde manier was vertrokken. De spieren in haar nek stonden strak. Blijkbaar werd met behulp van intense emotie een product verkocht. Hoe langer ik er naar keek, hoe meer het me begon te intrigeren: waar gaat dit over? Wat wilde ze uitdrukken en wat wordt er verkocht?
Door met de play- en pauzetoets van de afstandbediening te spelen, zag ik dat het beeld dat ik had gevangen geen uitzondering was. De blonde mevrouw liet in razendsnel tempo een reeks zeer intense emoties zien. Sommige kon ik plaatsen en andere niet. Ik heb mijn camera gepakt en heb er foto’s van gemaakt. Dit zijn de frames die me opvielen in de eerste twintig seconden van het reclame spotje:
Enthousiasme. Ze heeft iets heel belangrijks te vertellen
Angst. Door het hoofd een beetje scheef te houden worden we uitgenodigd ons iets af te vragen, maar tegelijkertijd is angst in haar gezicht te zien. Omdat het om verkoop gaat, zou dit bijvoorbeeld kunnen zijn: ‘dit zou aan mij voorbij kunnen gaan!’
Geluk als u dit koopt.
Ik heb geen idee wat dit uitdrukt, maar het is verrukkelijk, ze snuift het op!
Aanmoediging. Ja, u ook hoor, mevrouw of meneer.
Schrik. Staat er iemand achter mij?
Agressie: ECHT! U MOET ME GELOVEN!
Zekerheid. Heus, kijk mij nou eens!
Het is wonderlijk hoeveel emoties een mens in een paar seconden kan uitdrukken.
De spot begint met een shot waarop ze in een soort magazijn op de camera toe loopt. Ook dit beeld zit vol met informatie die je alleen kan zien als je het beeld frame voor frame analyseert:
In het magazijn lopen mensen achter haar heen en weer. In kasten staan dozen met strikken er om heen. Het is een dynamische wereld. Tijdens het shot, dat niet meer dan vijf seconden duurt, wordt een van die dozen met een strik er omheen weggehaald: blijkbaar heeft iemand op dat moment juist een prijs gewonnen. Hier worden echte cadeaus uitgedeeld, terwijl u kijkt!
Vooraan staan fietsen: dat zijn de prijzen. Er hangen ballonnen aan. Als ze het woord ‘dagprijs’ zegt, wijst ze daar ook even op. In dit frame ziet u ook hoe een van de dozen wordt verwijderd door een ‘magazijnmedewerker’ (pijl):
Hoe snel alles gebeurt, blijkt uit de volledige tekst die bij deze beelden wordt uitgesproken (in de eerste helft van deze commercial). Het zijn maar twee zinnen, een vraag en een antwoord:
Ook kans maken op een dagprijs? Doe dan vandaag nog mee, voor Kika, want de Vriendenloterij geeft elke dag fantastische prijzen weg.
Alle frames die u hier ziet horen bij deze tekst. Ik heb geprobeerd om bij elke woord het juiste frame te zoeken, maar daarvoor ontbreken mij helaas de middelen. De clip kon ik niet bewaren op mijn recorder (een standaard UPC mediabox met harddisk) omdat ik met freeze-frame werkte. De frames heb ik vastgelegd door foto’s te nemen met een ‘ouderwetse’ digitale camera.
Dit is knap gemaakte TV. In de eerste plaats moet ik mijn bewondering uitspreken voor deze actrice die absolute controle heeft over al haar gelaatsspieren. Maar ook het productieteam heeft hier hard aan gewerkt. Aan elk detail van deze videoclip is aandacht besteed, elke seconde, elk beeld is geladen met betekenis. De keuze van de actrice, de kleding die ze aan heeft, de haardracht, de button op haar jas (met het woord ‘kika’) en het ‘magazijnpersoneel’ dat achter haar loopt te sjouwen met cadeaus, het gebruik van woorden als ‘fantastisch’, ‘prijs’ (2 maal) en ‘vrienden’ – over al die details is door een team specialisten nagedacht. Er zit zoveel informatie in dit kort stukje TV dat geen mens dat allemaal kan ‘zien’ als je gewoon kijkt. Toch gaan reclamemakers er blijkbaar van uit dat dit werkt.
Het gaat me niet om de Vriendenloterij van Kika. Het was toeval dat mijn TV bleef stilstaan op het van emotie vertrokken gezicht van deze mevrouw die toevallig in beeld was toen ik de pauzetoets indrukte. Dit is maar de eerste twintig seconden van het hele spotje.
Na dit spotje volgden nog vijf tot tien minuten commercials tot afgelopen vrijdag het weerbericht op op RLT4 begon. Beelden zoals deze, geladen met betekenis zien we elke dag, vele tientallen keren, dag in dag uit.
We laten ons elke dag volgieten met een stroom van deze en soortgelijke beelden, niet alleen op TV maar tegenwoordig ook in andere media, niet alleen thuis maar ook onderweg of op het werk. Wat gebeurt er met je als je hier dagelijks naar kijkt? Wie denkt hiervoor immuun te zijn is kanshebber voor de volgende dagprijs – nee, die is de prijs zelf.
Reacties (33)
Een van de redenen dat ik überhaupt geen tv meer kijk of naar de radio luister,link-sites zoals Videobull,Muse en Uitzending Gemist voorzien( gedeeltelijk) in de behoefte aan informatie en pulp.
Natuurlijk is niemand immuun. Het zijn beslist knappe koppen die hebben gestudeerd op dit soort manipulatiemethoden. Ze weten de zwakke plekken te vinden. Reclame is in die zin waarschijnlijk in gelijke mate art en science. Toch heb ik wel een soort defensiemechanisme ontwikkeld, denk ik. Ten eerste natuurlijk zo min mogelijk kijken. Ten tweede maak ik een mentale notitie bij elke keer dat ik merk dat een reclamespot me toch weet te “pakken”. Dus als bijvoorbeeld zo’n filmpje onverwacht toch wel grappig of kunstig is (of er zit een niet onknappe mevrouw in, zoals hierboven) en ik mezelf betrap op een reactie, zoals een onwillekeurige glimlach, dan beloof ik mezelf dat ik dat niet meer zal doen als ik het nog eens zou zien.
Ik vroeg me nog af of zij misschien een bekende actrice is. Weet iemand dit?
@3: Ze heet Irene Moors, in 1980 heeft het weekblad Donald Duck een ingezonden brief van haar gepubliceerd.
(Dat is echt zo.)
Het spotje ontlokte mij alleen de uitspraak: ik heb een hekel aan KiKa. Maar goed daar maak je natuurlijk geen vrienden mee.
@4: Dank, nu weet ik wie het is – via Google zie ik dat het een heel bekende dame is.
@6: Ik geloof je, maar de gedachte dat iemand haar niet zou kennen bevreemdt me, is unheimlich.
Ik ben van de Telekids-generatie, moet u weten …
Ik ben niet opgevoed met God, maar met Irene Moors. Wat Hitler voor David Irving was, is Irene Moors voor mij.
@7
*Good times*
@8: Was jij toen ook een veertiger? …
@7: Dat was dus van na mijn tijd. Is dat “unheimlich”?
@10:
#7 was niet vijandig bedoeld, voor alle duidelijkheid.
‘Unheimlich’ betekent, voor mij althans, dat het altijd voor bekend aangenomen ineens op losse schroeven komt te staan. Een niet per se onaangename maar altijd een indruk achterlatende bevreemding.
Dat, en niet meer, wilde ik uitdrukken.
Zwaar leven.
@9 Oei, nee joh. Jij toch ook niet?
@13: Ik ben 33, #9 was een grapje.
Wist ik wel…
@2
Waarom is het erg dat je zo’n filmpje goed vindt?
Sommige reclame is echt heel knap gedaan en soms zitten er hele leuke filmpjes tussen maar dat wil niet zeggen dat je daarom verplicht bent het product af te nemen.
@0 “De blonde mevrouw liet in razendsnel tempo een reeks zeer intense emoties zien.”
Je zou eenzelfde reeks foto’s kunnen maken van Brad Pitt aan het einde van de film Seven, de secondes voordat hij in woede, ontzetting, verbijstering, walging enz Kevin Spacey doodschiet.
@17: Wat verkoopt Brad Pitt, en doet hij dat ook tussen het nieuws en het weer?
Aangaande het weerbericht kan ik je deze aanraden:
http://www.knmi.nl/waarschuwingen_en_verwachtingen/
En met een fatsoenlijke africhting van
Firefox is deze
http://www.buienradar.nl/actueel pop-up vrij te bekijken en de “RTL-weervideo” op de site met een korte aanvangsreclame .
Geldt ook voor het TV-journaal (met onthoofdingsvideo’s, bangmakerij voor Syriëgangers en Mexicaanse griep) gevolgd door de duiding door deskundigen en politici (van Obama tot Opstelten) en gesprekken met would be nabestaanden in Pauw of bij Knevel & v.d. Brink.
”Het is van het allergrootste belang de boeren en arbeiders van de noodzaak van dit alles te overtuigen. Zodat, wanneer de revolutie daar is, hongersnood en andere wantoestanden de bevolking niet zullen demoraliseren.” – Ernesto Che Guevara
@20: Ik denk zelf dat het nog veel verder gaat dan bangmakerij. Het beïnvloed ons denken en onze cultuur. De stortvloed aan dagelijkse reclame, de oppervlakkige babbelprogramma’s, de reclame in het straatbeeld, de radio en internet niet te vergeten verandert ons denken. Dat is natuurlijk altijd zo geweest, maar nog nooit zo intensief, en massaal als nu – en geraffineerd zoals dit spotje laat zien.
Het is allemaal(al dan niet bewust toegepaste) hersenspoeling/mind control.
En er zullen altijd wel mensen zijn die in de veronderstelling leven dat ze daar niet gevoelig voor zijn,iedereen gaat voor de bijl die zich niet weet af te sluiten voor die constante “informatie”stroom .
Iemand al de veranderde VK site gezien?
Volkskrant goes Telegraaf.
Men gaat daar nu ook rücksichtlos voor de meest primitieve(sterkste?) emotionele response.
Ik keek laatst weer eens het Journaal voor een item over Sint-Maarten. Tot mijn verbazing meldde de kekke infographic dat het een eiland was en klein. Toen ten andermale besloten dat het beter is om nieuws te lezen. Zijn er echt mensen in Nederland die niet weten dat Sint-Maarten niet heel groot is?
@24 Er zijn altijd wel een paar kijkers die op die dag voor het eerst instappen. Omdat ze nog vrij jong zijn, of nog niet zo lang in Nederland, of omdat ze zich een hele poos met andere dingen hebben beziggehouden en vergeten zijn wat Sint-Maarten ook al weer is.
Neemt niet weg dat het journaal inderdaad in een jeugdjournaal is veranderd zo langzamerhand.
@16:
Precies. Dat zijn de ergste. Die waar je bijna bewondering voor kan hebben.
Je bent inderdaad niet verplicht iets te kopen, maar je wordt gemanipuleerd om het toch te doen. Verleiding kan je het ook noemen.
De religies van vroeger hadden daar al iets mee en waarschuwden ervoor: verleiding is van de duivel. Nu ben ik volkomen a- en antireligieus, maar dit hadden die gelovigen toch wel ergens goed gezien. Je moet waakzaam blijven, je niet laten sturen.
“It’s alright, we told you what to dream.”
Ik heb eigenlijk niet zo’n moeite met leuke en mooie reclame. Het zijn ook kunstuitingen. En als ik dan toch een product moet kopen, dan liever een met een mooie reclame dan dat het mensen irriteert.
Persoonlijk vind ik ‘de ergsten’ die bijdragen aan een beeld van allerlei ongezonde gedragingen. Degenen die bijdragen dat je geen ‘echte’ vrouw bent als je niet x, of die de opvoeding ondermijnen door te doen alsof het normaal is dat kinderen bepaalde dingen doen bijvoorbeeld. Of dat het normaal is om anderen af te bekken als er iets fout gaat. Dat zijn schadelijke zaken omdat ze niet alleen het kopen beinvloeden, maar ook nog eens gedrag en beeldvorming buiten dat product. (En dat gaat vaak nog onopgemerkter.)
@27:
Als ik iets koop dan probeer ik dat op rationele gronden te doen. Noodzaak en prijs/kwaliteit-verhouding, dat soort dingen. De diverse reclameuitingen laat ik het liefst helemaal buiten beschouwing.
Wat mij betreft is reclame-uitingen een van de rationele gronden. In veel gevallen lopen de kwaliteit noch de prijs ver uiteen bij vergelijkbare producten, dus is er op grond van de ratio nauwelijks echt een keuze te maken. (Zelfs in de consumentenbondtest is een deel van het oordeel subjectief, en/of heb je meerdere producten met hetzelfde oordeel.)
Daarnaast betaal ik soms bewust meer omdat ik niet mee wil doen aan bepaalde zaken. (Voorbeeld is Zalando, dat strict genomen vaak goedkoop uit de vergelijkingen komt, maar waar ik gewoon niet aan mee wil werken. Dat blijkt terecht als je wat meer leest over hun arbeidsomstandigheden, maar dat besluit had ik op basis van hun reclames al genomen.)
@29:
Hoe je dat rationeel kan noemen, daar begrijp ik oprecht geen bal van…
Dat valt voor mij ook onder “kwaliteit” (kan best een ruim begrip zijn).
@30, waarom niet? Je zegt nota bene zelf “Dat valt voor mij ook onder “kwaliteit” (kan best een ruim begrip zijn).”
Beschouw het desnoods als mijn poging om bewust om te gaan met kwaliteit van de vrije ruimte. Daarbinnen is reclame op dit moment onvermijdelijk, en dus is het voor mij een rationele afweging om ook dat mee te laten wegen in een beslissing. Zoals ik mogelijk kan kiezen voor meer of iets minder kinderarbeid, zo kan ik toch ook kiezen voor (niet) bijdragen aan reclames die ik meer of iets minder verwerpelijk vind?
Dat is echt een volkomen rationele keuze. Volgens mij is het oprekken van een term als ‘kwaliteit’ om je eigen punt weer ongedaan te maken juist weinig rationeel.
@31:
Doe wat je wilt. Als je maar weet dat je ook met die “minder verwerpelijke” reclame voor de gek gehouden en gemanipuleerd wordt.
Natuurlijk weet ik dat.