NWO: Wees kort door de bocht

Foto: copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

OPINIE - Wiens brood men eet, diens woord legt men op een goudschaaltje. Omdat de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijke onderzoek NWO zo’n beetje de enige bron is waar een onderzoeker die geen banden heeft met de farmaceutische industrie geld kan krijgen voor zijn onderzoek, en omdat de competitie bloedig is, worden de teksten die deze organisatie afscheidt, aan nauwkeurige filologische analyse onderwerpen. (Ik wijdde bijvoorbeeld onlangs een beschouwing aan de tekst preferably not in Dutch.)

Maar je kunt dan ook veel leren van de teksten die de ambtenaren bij NWO afscheiden. Een collega wees me bijvoorbeeld op een uitleg van een publiekssamenvatting die je voor veel aanvragen moet schrijven, al op een moment waarop het volkomen onduidelijk is of je ooit geld krijgt en dus of het publiek iets heeft aan een samenvatting:

Gebruik maximaal vijftig woorden om uw onderzoek in eenvoudige en heldere taal te beschrijven. Zeg dus niet ‘het mechanisme achter apoptose wordt onderzocht’, maar ‘de onderzoekers bekijken met de microscoop waarom spontane celdood optreedt.’ Spreek niet over ‘we’ of ‘wij’, maar over onderzoekers, de biologen, de letterkundigen o.i.d. Schrijf het stukje zo dat u geneigd bent om overal de volgende termen tussen te zetten: ‘in grote lijnen’, ‘kort door de bocht’, ‘ruwweg’, ‘onwetenschappelijk geformuleerd’, maar zet die termen er NIET in!

Verhullen

De macht die NWO heeft wordt hier op een aantal manieren invoelbaar gemaakt. In de eerste plaats is dit een korte tekst, maar natuurlijk niet maximaal vijftig woorden. Het zijn er 83. Het voorbeeld van heldere taal (‘de onderzoekers bekijken met de microscoop waarom spontane celdood optreedt’) zijn al tien woorden, en dan heb je nog alleen maar de methode beschreven.

Maar het opvallendste is natuurlijk de laatste zin. Die geeft inzicht van hoe de grootste onderzoeksfinancier denkt over wetenschapscommunicatie – bedenk dus dat veel onderzoekers dit zullen zien als een absolute richtsnoer. Je moet alles wat je zegt een beetje overdrijven, zaken opschrijven waar je eigenlijk niet achter kunt staan. ‘Overal’ in de tekst van 50 woorden moet je eigenlijk een ongemakkelijk gevoel hebben, maar iedere indicatie dat nuance nodig is, moet je vermijden.

Ja, NWO vraagt hier letterlijk om teksten die onwetenschappelijk geformuleerd zijn en die dat verhullen.

Nuttig

Dat is alles bij elkaar een verkeerd signaal. Je zegt ermee dat je de wetenschap in het publieke domein niet serieus neemt. De onderzoekers mogen misschien binnen de muren van zijn laboratorium (‘de biologen’) of studeerkamer (‘de letterkundigen’) serieus zijn, maar daarbuiten moeten ze niet zo moeilijk doen.

Welke onderzoeker begrijpt niet dat je in een samenvatting van 50 woorden niet alles kunt zeggen wat je in je aanvraag van 4000 woorden hebt gezegd? Wie begrijpt niet dat een publiekssamenvatting vereist dat je soms het woord apoptose vermijdt – al kan ik me voorstellen dat het zelfs daar soms nuttig kan zijn. Maar waarom zou je, als je tekst 49 woorden telt niet in ieders belang het woord ruwweg toevoegen?

Deze blogpost telt 438 woorden. Met dank aan Nicoline van der Sijs.

[Oorspronkelijk gepubliceerd op Neerlandistiek.]

Reacties (8)

#1 Arduenn

Zeg dus niet ‘het mechanisme achter apoptose wordt onderzocht’, maar ‘de onderzoekers bekijken met de microscoop waarom spontane celdood optreedt.

Er is een reden waarom wetenschappers zich bedienen van ‘wetenschappelijke taal’. Dit is om een zo kort mogelijke en eenduidige beschrijving te geven en misverstanden te voorkomen. De vertaling naar ‘publiekstaal’ rammelt dan ook aan alle kanten—zelfs in het beknopte voorbeeld.

(i) Spontane celdood bestaat niet, (ii) ‘Apoptose’ verhoudt zich tot ‘celdood’ als spruitjes tot groenten, (iii) ‘onderzoeken’ verhoudt zich tot ‘met de microscoop bekijken’ als groenten tot spruitjes. (iv) Bij 99% van alle onderzoeken naar apoptose wordt geen microscoop gebruikt. Als dit de richtlijnen voor een publiekssamenvatting zijn impliceert het bovendien dat het publiek te dom wordt geacht om het woord ‘onderzoeken’ te begrijpen.

Waar komt deze tekst vandaan? Waarom moeten onderzoekers die een projectaanvraag schrijven hun tijd verdoen met het letterlijk verkrachten van de beschrijving van hun onderzoeksopzet?

  • Volgende discussie
#2 beugwant

@1: Misschien omdat ze bij de NWO toch op zijn minst een vaag idee willen hebben waar het onderzoek over gaat?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Ketsman

@1:

Dat ga ik volgende keer tegen mijn behandelend hersenchirurg zeggen: “Mijn herfenaptplose bestbtaapt niet volghens het intwerwnet”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Arduenn

Conflict of interest, qua reactie @1 op een goudschaaltje: ondergetekende is een NWO Vernieuwingsimpuls (Veni) -laureaat, qua aardgasbaten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 børkbørkbørk

@1: “Waarom moeten onderzoekers die een projectaanvraag schrijven hun tijd verdoen met het letterlijk verkrachten van de beschrijving van hun onderzoeksopzet?”

Ik denk dat het antwoord daarop even simpel als onthutsend is: NWO wil het zelf niet meer doen. Geen tijd, geen zin, te vaak gehoord dat het niet klopt. Zoiets. NOU, DAN DOEN ZE HET ZELF MAAR!!! dacht toen de win-win-synergie-beleidsmedewerker, en schreef het op in een nota van 14 kantjes.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 redekerd

Interessant om te lezen, deze post en de reacties.

Ik heb ooit, 12 jaar geleden ongeveer, bovengenoemd voorbeeld geschreven.

@børkbørkbørk daar ging geen nota van 14 kantjes aan vooraf.

Wat dan wel? Het begon met dat wij, bij de communicatieafdeling eerst zelf die publiekssamenvattingen schreven voor bij het persbericht. We waren 30 tot 60 minuten per samenvatting bezig (maal 70 samenvattingen voor een gemiddelde Veni-ronde) om een concept te maken. Daarna mailden we nog meerdere keren heen en weer met de onderzoeker om te checken of er feitelijke onjuistheden in stonden. Het was nooit goed. Logisch ook, want een samenvatting kan per definitie nooit het hele verhaal vertellen.

Het door de onderzoekers laten schrijven van de publiekssamenvattingen werkte veel beter. Voor beide kanten was het inderdaad een win-winsituatie.

Al was er ook nog een nadeel omdat nu alle indieners een samenvatting schreven en niet alleen de gehonoreerden. Bij Veni zijn er bijvoorbeeld 400 indieners en 70 gehonoreerden. Dus 330 onderzoekers schreven hun publiekssamenvatting eigenlijk voor niks. We hebben in het begin, rond 2005, voor een deel alleen de gehonoreerden een samenvatting laten schrijven. Dat bleek lastig logistiek te regelen. In die tijd was nog niet iedereen goed bereikbaar en onderzoekers gingen ook andere dingen in hun samenvatting schrijven dan in het voorstel.

Dan wil ik nog even reageren op de bewering van Van Oostendorp dat het de onderzoekers een verkeerd signaal geeft.

Daar ben ik het niet mee eens. Van Oostendorp rukt de vraag van NWO om een publiekssamenvatting namelijk uit zijn verband. Een ingevulde subsidieaanvraag telt 15 à 30 pagina’s gedetailleerde, wetenschappelijke antwoorden. De publiekssamenvatting is een tiende van een pagina. Hij maakt dus maar een heel klein deel (minder dan 1%) uit van de aanvraag.

Sterker nog. De publiekssamenvatting maakt juist expliciet geen deel uit van de aanvraag. Boven de vraag om een publieksamenvatting staat namelijk dat de informatie die daar wordt ingevuld niet gebruikt zal worden door de beoordelaars.

Ik vind het dan ook flauw om de publiekssamenvatting zo onder een vergrootglas te leggen zonder te kijken naar de rest van het aanvraagformulier.

Verder denk ik dat de publiekssamenvattingen heel veel goeds hebben opgeleverd. Ze geven, via nieuwsbrieven, faculteitswebsites, kranten, tijdschriften, radio, tv en internet een breder publiek enigszins een beeld van wat de onderzoeker ongeveer doet.

Overigens ben ik het ermee eens dat een subsidieverlener als NWO moet opletten met wat het vraagt van onderzoekers en met hoe het zijn processen inricht. NWO is toch een soort monopolist en iemand die een aanvraag doet, zal niet zo snel klagen, dus elke klacht moet je serieus nemen.

David Redeker
(tussen 2000 en 2012 werkzaam bij NWO als persvoorlichter en opsteller van de tekst over de publiekssamenvatting)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 RichardK

@6 “Ze geven, via nieuwsbrieven, faculteitswebsites, kranten, tijdschriften, radio, tv en internet een breder publiek enigszins een beeld van wat de onderzoeker ongeveer doet.”

Nee!

Ze geven, via nieuwsbrieven, faculteitswebsites, kranten, tijdschriften, radio, tv en internet een breder publiek een beeld van wat de onderzoeker doet!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 McLovin

@6: ”We waren 30 tot 60 minuten per samenvatting bezig (maal 70 samenvattingen voor een gemiddelde Veni-ronde) om een concept te maken.” Ja dus? Daar wordt je dus voorbetaald meneer de PR-er….

  • Vorige discussie