Als laatste kijken we naar veiligheid en recht, gelardeerd met wat privacy. Wat vooral opvalt in de programma’s is de vaagheid. Er worden punten genoemd die de partijen willen aanpakken, maar lang niet altijd is duidelijk hoe en waarom ze dat dan willen. Beweringen zoals bijvoorbeeld dat criminaliteit toe- of juist afneemt worden niet onderbouwd, wat het lastig maakt de waarde van de punten in te schatten.
Hieronder een uiteenzetting van de punten van de verschillende partijen, uitgezonderd de SGP, PvdD en ToN. En meteen alvast een disclaimer: gezien het feit dat in veel van de programma’s de voor mij relevante onderdelen niet netjes bij elkaar stonden is het waarschijnlijk dat ik punten heb gemist. Daarnaast is het van belang om, naast wat er in de programma’s staat, te bekijken wat er niet in staat. Dat laatste komt helaas een stukje minder uit de verf in dit samenvattende stuk.
Politie
Als het aan de politiek ligt gaat er de komende tijd veel veranderen. Alle partijen vinden dat het anders, maar toch vooral beter moet met de politie. Door niemand wordt er bezuinigd, en de SP en PVV hebben zelfs extra geld gereserveerd. De SP wil er 1.500 agenten bij, de PVV zelfs 10.000.
De overige partijen gaan voor een efficiënter korps, meer doen met hetzelfde geld. Bureaucratie bestrijden en een betere inzet van personeel moeten meer blauw op straat brengen zonder meer blauw aan te nemen. Ideeën zijn onder andere korpsen samenvoegen (CDA, PvdA, PVV), een vrijwillige politie (VVD, CU). Vermeldenswaardig is verder de ChristenUnie, die traditionele irritatietaken – zoals verkeersboetes uitschrijven – bij een andere organisatie wil onderbrengen, zodat de politie meer tijd heeft voor echte opsporings- en handhavingstaken. Ook D66 roept zoiets, ‘focus op kerntaken’, maar maakt nergens duidelijk wat volgens de partij niet tot de kerntaken behoort. Het CDA wil meer verantwoorde- lijkheden voor de buitengewone opsporingsambtenaar.
Als enige partij voegt GroenLinks zelfs dingen toe aan het takenpalet van de politie. De organisatie moet ‘waar mogelijk’ taken overnemen van de AIVD.
Alle partijen zijn het erover eens dat het bonnenquotum niks is, er meer en vooral veel sneller wat moet worden gedaan met aangiftes en dat geweld tegen politieagenten, brandweerlieden en andere hulpverleners zwaar moet worden bestraft.
Straf en recht
Alle partijen zijn het erover eens: wie straf verdient, moet straf krijgen. Waar de partijen het minder over eens zijn is het hoe en hoeveel. Het CDA en de PVV willen de maximum celstraf ophogen van 30 naar 40 jaar (aantekening: vier jaar geleden is de maximum straf al verhoogd van 20 naar 30 jaar). De VVD en de PVV willen een three strikes you’re out-principe. De VVD wil dan dat de maximale straf horende bij dat vergrijp wordt opgelegd, de PVV gaat direct voor levenslang. Als enige partij wil de PVV ook aan de minimumstraffen. TBS en taakstraffen moeten worden afgeschaft en er komt niemand meer vervroegd vrij. De ChristenUnie en GroenLinks willen aan de levenslange gevangenisstraf – die in Nederland écht levenslang is – na dertig jaar een evaluatiepunt toevoegen, waarna tot vrijlating kan worden besloten.
PvdA, VVD en CDA gaan voor een patser-aanpak, waarbij criminelen hun spullen moeten inleveren. Gek genoeg zegt de PVV hier dan weer niets over, maar is wel bezig met een proefballonnetje in Den Haag, waarbij de partij aangeeft dat het, bij succes, ook landelijk kan worden ingevoerd.
De meeste partijen gaan voor een intensievere en strengere overlastbestrijding, waarbij D66 stelt dat wel moet worden uitgekeken dat ‘eenvoudig’ kattenkwaad niet gecriminaliseerd wordt.
Bij de SP en de ChristenUnie worden boetes inkomensafhankelijk.
Over het algemeen kan je zeggen dat er aan linker en confessionele kant van het politieke spectrum zoals verwacht meer aandacht is voor de veroordeelde en zijn of haar resocialisatie. De ChristenUnie gaat daarin het verst. De partij stelt straf- vermindering voor als er berouw wordt getoond, en meer strafvermindering als de verdachte zich verzoent met zijn of haar slachtoffers.
Verder wil het CDA dat niet schoolgaande, werkeloze jongeren die dreigen af te glijden in de criminaliteit een (gedwongen) ‘laatste kans’ geven in een campus, waar met discipline wordt gewerkt aan een terugkeer naar school of werk. De partij zegt niets over wat de consequenties zijn als niet aan deze eis wordt voldaan.
Als laatste opvallende constatering: De eerste zin onder het kopje ‘Criminaliteits- bestrijding’ is bij de VVD “Naast arbeidsparticipatie en onderwijs draagt ook het tegengaan van criminaliteit bij aan goede integratie.”
Drugs en alcohol
Het CDA en de ChristenUnie willen de alcoholgrens naar 18 jaar optrekken. Het CDA geeft gemeenten alleen de mogelijkheid, de ChristenUnie gaat voor een strikte leeftijdsgrens – ook gebruikers worden strafbaar – en geeft gemeenten de mogelijkheid zelf te bepalen wanneer kroegen moeten sluiten. De PVV wil een totaalverbod op alcohol in het verkeer.
Er is geen enkele partij die pleit voor het vrijgeven of reguleren van harddrugs. Op het gebied van softdrugs zijn de verschillen aanzienlijk. De SP en GroenLinks willen softdrugs uit de illegaliteit, de PvdA en D66 gaan voor complete regulering, waarbij ook de teelt legaal wordt.
Het CDA is tegen gereguleerde teelt en wil terug naar kleinschalige coffeeshops voor lokaal gebruik, met uiteindelijk een totaal verbod. De ChristenUnie wil direct totaal af van het gedoogbeleid. De partij vindt het slecht dat drugs ‘gewoon’ zijn geworden en realiseert zich dat ‘winsten in de onderwereld de bovenwereld corrumperen’.
De VVD neemt een vreemd standpunt in. Aan de ene kant zegt de partij:
“Gedoogbeleid tast de vanzelfsprekendheid van rechtshandhaving aan […] In de strijd tegen criminaliteit en overlastgevend gedrag dient de overheid de vastgestelde wet- en regelgeving strikt te handhaven. Dat betekent dat iedere overtreding wordt gevolgd door een sanctie.”
Een paar regels later in het programma spreekt de partij doodleuk over hoe de regulatie van softdrugs moet worden aangepakt. Strenger, maar het gedoogbeleid verdwijnt niet.
De PVV heeft niets in haar programma opgenomen over (soft)drugs.
Privacy
Op het gebied van privacy lijkt het wel of er de afgelopen periode geen enkele partij geregeerd heeft. Bijna alle partijen zeggen privacy een warm hart toe te dragen. Echter, het wel of niet respecteren van privacy blijft in veel programma’s vaag. Bijvoorbeeld, voor het CDA “is privacy een belangrijk aandachtspunt, maar nooit op voorhand een belemmering.”
Het CBP, de privacywaakhond, krijgt van de SP en D66 meer klauwen, en de PvdA laat haar advies op privacygebied ‘zwaar meewegen’.
De SP en D66 halen de vingerafdruk uit het paspoort. GroenLinks laat hem erin staan, maar slaat hem niet op.
De SP wil ’terughoudend’ zijn met het uitruilen van vrijheid voor veiligheid.
Zowel D66 als de CU willen dat privacygevoelige wetgeving periodiek opnieuw in stemming gebracht wordt, zodat het onderwerp op de agenda blijft staan.
De VVD en het CDA pleiten voor meer camera’s. De VVD staat inbreuk op privacy voor criminaliteitsbestrijding en terrorisme nadrukkelijk toe, zonder daar direct mitsen en maren aan toe te voegen. De partij wil wel ‘heldere regels’ voor het gebruik door de overheid en waarborgen tegen onjuist gebruik.
Qua opslag van gegevens pleiten zowel GroenLinks en de ChristenUnie voor het verkorten van de opslagtermijn. De ChristenUnie noemt geen vaste termijn, GroenLinks zegt de termijn naar het wettelijke minimum te willen beperken (zes maanden), daarnaast pleit de partij voor het minimaliseren van de te bewaren data, als het kan anoniem. De PvdA wil alleen privégegevens opslaan als het direct aantoonbaar effect heeft op bijvoorbeeld terrorismebestrijding en de voordelen opwegen tegen de nadelen.
Het CDA pleit voor het uitgebreider koppelen van databases, D66 wil dit juist beperken. Zo mag informatie van deze partij alleen maar na toestemming van de burger in databases zoals het Elektronisch Patiëntendossier worden opgeslagen. Het blijft onduidelijk welke informatie de partij nou werkelijk bedoelt en hoe uitgebreid deze bescherming zal zijn. Het EPD zal, als het aan GroenLinks en de ChristenUnie ligt, worden uitgesteld. De privacy is niet voldoende gewaarborgd.
De CU wil de identificatieplicht versoepelen. In het geval van overtredingen hoef je je identiteit alleen ‘aannemelijk’ te maken. De id-plicht voor mensen boven de 70 vervalt.
GroenLinks wil meer openheid over ACTA.
De PVV wil dat de politie overal preventief kan fouilleren, en staat een etnische registratie voor. Verder heeft de PVV heeft geen expliciete mening over privacy. Het woord komt niet voor in haar programma.
Vrijheid van meningsuiting
Als afsluiter nog wat verstrooiing. Het mag duidelijk zijn dat alle hier besproken partijen de vrijheid van meningsuiting een warm hart (zeggen) toe te dragen. Een passage uit het CDA-programma wil ik jullie echter niet onthouden:
“Het recht om een eigen mening te uiten, is niet alleen van toepassing wanneer ideeën en visies aansluiten bij de opinies van de meerderheid van de bevolking. Voor afwijkende meningen is ruimte, zelfs als deze als schokkend en door velen als offensief of storend worden ervaren.”
Om daarna direct door te gaan met de volgende zin:
“Wel geldt dat algemene regels van fatsoen daarbij in acht genomen horen te worden.”
Reacties (3)
Heren, bedankt voor deze fraai serie. Die natuurlijk begon met een greep uit de verkiezingsprogramma’s betreffende het thema democratie en bestuur ;-)
Dat was wel een minder zakelijk en objectief stukje, maar met name in de daar toegevoegde exceldocument konden de lezers de standpunten op een rijtje krijgen.
Deze echte GC-serie is mooi en helder werk. Hulde. Goed teamwerk ook.
Dank, Peter. Als ik heel eerlijk ben, ben ik erg blij met het resultaat. Ik hoop dat we hiermee toch een klein beetje inhoud in de campagne hebben gebracht.
Deze serie is overigens in zijn geheel in deze pdf te raadplegen.
Ook mijn dank.