Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Het kon wel eens zijn dat dit mijn laatste muziekstukje gaat worden. Ik had nog een tip gekregen over Entartete Musik, waarvoor dank, maar daar zitten geen componisten tussen die ik zou willen aanbevelen omdat ze al door duizenden anderen zijn aanbevolen. Ik kénde al die lui ook al, en dan verwacht ik dat u, lezer, ze ook wel zult kennen. Ik heb ook nog gedacht over Lyatoshinsky, wiens naam ik een week geleden ook nog nooit had gehoord en die best aardige muziek gemaakt heeft. Maar niets opzienbarends. Niets dat schrééuwt om aandacht, behalve misschien zijn Ballade, gespeeld door Boris Demenko. Nou ja, ik vind eigenlijk alleen de eerste helft van die ballade mooi, de tweede helft vind ik dat het ontspoort.

Maar ik heb gevonden: Alexander Mosolov (1900-1973). Een geweldige componist, dat wil zeggen van 1923-1929. Hij was natuurlijk lid van de Sovjet Componistenbond, want je wou in die jaren dat je werken ook werden uitgevoerd, dus was je daar lid van. Anders werd je opgepakt: dan was je geen componist maar een hooligan. Dan bedierf je het voor de arbeidersmassa en kreeg je een nekschot of artikel 58 aan je broek.

Mosolov heeft in de zes jaren die ik net noemde zoveel prachtige, innovatieve dingen geschreven – het is bijna onmogelijk om eruit te kiezen. Laat ik maar beginnen met zijn Strijkkwartet no.1 uit 1926 (het AndanteAdagioScherzo en de Finale), een stuk waarop ik onmiddellijk verliefd geworden ben. Het is wel één van de hoogtepunten van de 20ste-eeuwse kamermuziek.

Ach, wat een kutklimaat voor de kunsten was het in de Sovjet Unie! Mosolov vluchtte naar Turkmenistan en Kirgizië om daar tot zijn dood de volksmuziek te bestuderen. Later was er die andere grote componiste, Galina Oestvolskaja, die, om maar geen kans te lopen in de Goelag te belanden, haar muziek jarenlang ongespeeld moest laten.

Van Mosolovs muziek is wel gezegd dat het razende muziek was, geschikt voor de patiënten in een gekkengesticht. Op die manier schreven de recensenten er toen over. Ik verschil met die recensenten van mening. Wat te denken van bijvoorbeeld deze Pianosonate nr. 4 uit 1925, gespeeld door de geweldige pianist Hayk Melikyan, die overigens ook Oestvolskaja op zijn repertoire heeft staan. Of wat te denken van deze Drie miniatuurtjes uit 1927. Of neem zijn Zavod (IJzergieterij).

Men heeft natuurlijk gelijk dat zulke muziek de arbeidersmassa niet naar de zin zal zijn, want de arbeidersmassa wil Vader Abraham en Heintje en Johnny Hoes. Het feitelijk verbieden dat de muziek van Mosolov of Oestvolskaja klonk in de concertzalen heeft de treurigheid van het Sovjet-leven alleen maar verdiept.

Reacties (15)

#1 HansR

Het kon wel eens zijn dat dit mijn laatste muziekstukje gaat worden.

Ben toch!
Nu ga je toch over de schreef.
Of wordt de druk te groot.

Doe eens wat over Ivo van Emmerik en andere NL componisten. Braakliggend terrein!

  • Volgende discussie
#2 Ben Hoogeboom

@ HansR. De druk wordt me niet te groot, maar ik wilde wat onbekende, prachtige muziek ontdekken, uit het interbellum. Muziek waar ik zelf enthousiast over ben, dus ik laat al die Darzins en Protopopovvitsen niet horen, maar wel Abeliovitsj, Arapov en deze Mosolov, die ik trouwens al een jaar of drie geleden had ontdekt. Hij lijkt mij de beste van het stel, en ook beter dan bijvoorbeeld Scriabin of Rachmaninov.
Het opwindende en soms ook het serene van de muziek uit de jaren twintig en dertig vind ik niet terug bij de moderne Nederlandse componisten, al moet ik er wel bij zeggen dat ik ze lang niet allemaal ken. Ivo van Emmerik ken ik wel, en ik word niet enthousiast van zijn muziek. Ik zou nog eens kunnen vragen aan Bernard van den Boogaard (broer van tekenaar Theo en van mijn vroegere drukkerijbaas Henk) wat hij zoal maakt. Hij woont trouwens in Castricum, en dat is in de buurt.
Maar ik ben dus niet goed thuis in de modernste muziek, zeg maar in de muziek die na Cage en Feldman is gekomen, en ik kan ook niet zo goed genieten van die muziek. Het kan technisch wel goed in elkaar zitten, maar ik heb liever muziek die me verrast en overdondert, zoals de oude muziek dat deed, een jaar of tien geleden.
Maar je weet het nooit. Ik zal gerust nog eens een zeer goede, maar onbekende componist tegenkomen, en als dat gebeurt, ga ik over hem schrijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 HansR

Toegegeven, enthousiast worden van muziek vandaag de dag vereist een studie van die muziek. Het directe aanspreken is vaak weg, verborgen onder een laag kennis over muziektheorie, filosofie en cultuurgeschiedenis. Maar misschien maken we het ook gewoon te moeilijk en moet je het vermogen hebben de elementaire achtergrond van een stuk te willen kennen en dan te luisteren als een soort programmamuziek die je uitdaagt verder te denken (rationeel / wetenschappelijk) dan wel beeldend (emotioneel / onwetenschappelijk associërend) los van wat de componist er allemaal mee bedoeld heeft maar juist wat je er zelf mee kunt.

Je hoort mij niet zeggen dat het makkelijke muziek is.
Is dat een vereiste?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Ben Hoogeboom

Het zou wel eens kunnen zijn dat de modernste muziek op een zijspoor zit door niet direct aan te spreken. Er zijn natuurlijk gelukkig nog wel stukken die je direct aanspreken (kijk maar eens in het repertoire van pianist Hayk Melikyan) en dat zijn ook vaak ontoegankelijke stukken. Moeilijke stukken, waarover je na eerste beluistering eens wat gaat lezen en zo word je weer iets wijzer en wordt de muziek ook mooier. Maar het lijkt alsof de modernste componisten alleen muziek schrijven voor de eigen beroepsgroep.
Misschien overdrijf ik wat.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Joost

Ik heb totaal geen problemen met direct aangesproken worden door moderne muziek. Met deze muziek daarentegen heb ik de grootste moeite.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 HansR

Misschien overdrijf ik wat.

Lijkt me wel.
En dat nemen ze je vast niet in dank af :)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Kalief

(Wat betekent ‘direct aanspreken’ of ’toegankelijkheid’ nou weer? Vage kretologie. Het suggereert dat het eigenschappen van de muziek zijn terwijl het meer eigenschappen van de luisteraar zijn.)

Hoogeboom, ken je de muziek van Ton de Leeuw of Rudolf Escher?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Ben Hoogeboom

@ Kalief. Als je zegt: wat is dit koekje lekker! Dan maakt het toch helemaal niet uit of dat aan het koekje of aan jouw smaakpapillen ligt? Je vindt dat koekje lekker, bijvoorbeeld omdat er noga in zit. Zo zit dat ook met aanspreken of toegankelijkheid. Het zijn alleen maar woorden, maar andere dan die hebben we bijna niet.
Ik vind Ton de Leeuw trouwens een heel behoorlijke componist en Rudolf Escher een zeer goede componist, maar ik zal niet over ze schrijven, want dat hebben al duizend anderen gedaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 pom

Frank Martin?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Ben Hoogeboom

@ Joost. En dan heb je Mosolovs 1e, 2e en 5e pianosonate nog niet eens gehoord! Zo zie je maar weer: smaken verschillen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Ben Hoogeboom

@ pom. Ik had nog nooit van Frank Martin gehoord, dus dank! Ik heb zijn Agnus Dei opgezocht, dat machtig mooi is: http://www.youtube.com/watch?v=hQTMrs0DMsI&feature=fvwrel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 larie

Dank je wel poster..je hebt me dingen laten zien (en horen)..mijn fam is een en al muziek en je berichten hebben ons een soort van verdiepgezicht getoond..nogmaals thx.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Sjiek

Ga bloss door met schrijven over muziek. En het mag van mij nog wel uitgebreider. Niet dat ik de componisten ken of de links naga. Maar zoals je ooit schreef dat je elke docu kon uitzitten, zo heb ik dat met jouw muziekstukjes.

Trouwens wist je dat als je alle klassieke muziek die ooit is gecomponeerd achter elkaar speelt, je vier eeuwen bezig bent? Dus er is nog zoveel moois dat ontdekt moet worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Joost

Trouwens wist je dat als je alle klassieke muziek die ooit is gecomponeerd achter elkaar speelt, je vier eeuwen bezig bent? Dus er is nog zoveel moois dat ontdekt moet worden.

Man… Dat heb je alleen al met alle remixes van het laatste nummer van Lady Gaga.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Inkwith Barubador

OMG, Mosolov, mijn favoriete componist! Heel erg bedankt, Ben. Made my day.

  • Vorige discussie