Naar aanleiding van de recente familiedrama’s roept de Tweede Kamer de pers op terughoudend te zijn met de berichtgeving over deze gebeurtenissen.
De reden? Het vermeende kopieergedrag van mensen. Stel, je bent depressief en zoekt een goede manier om er een eind aan te maken. Geen nood, want een beetje suïcidaal doet inpiratie op bij de media. Je kijkt het nieuws of slaat een krant open en opeens weet je het, je wordt voor-de-treinspringer. Bij voorkeur met je kroost in de hand. Of je slacht je hele familie af voordat je er zelf een eind aan (probeert) te maken.
Diverse belangrijke mediamensen zijn het eens met dit voorstel, of zeggen zich er al aan te houden.
Maar in hoeverre werkt dit door op andere vlakken? De laatste dagen zijn er opeens opvallend veel steekpartijen op scholen (nog meer). Duidelijk kopieergedrag? Moeten we dus ook deze gebeurtenissen maar minder melden, om de incidentele gekke jongere die het nieuws ziet en denkt: “cool, ik wil ook op het nieuws” niet te provoceren?
En moeten we dan ook maar stoppen met het melden van geslaagde overvallen? Het zou maar eens mensen op een idee kunnen brengen…
En het internet, dat is natuurlijk helemaal een broeinest van slechte ideeën. Afsluiten die hap!
Reacties (34)
In de link “eens met dit voorstel” wordt slechts gesuggereerd dat details weggelaten moeten worden, niet dat de gebeurtenis doodgezwegen moet worden.
Wat TT hier aanstipt, het weglaten van details, wordt inderdaad nogal eens verward met (zelf)censuur en dat is jammer.
Het is eenvoudig bekend dat vooral het noemen van de (sensationele) details en de wijze waarop het nieuws gebracht wordt bijdraagt aan het herhaald voorkomen van “familiedrama’s”. Je zou dus kunnen stellen dat de media zich gewoon bij de feiten moeten houden en niet moeten speculeren naar de achtergrond van het gebeurde.
@TT: mee eens. Zie ook het optreden van de expert op dit gebied in Nova. zal ff linkje zoeken.
Got it.
@1: Tja, dat zou je zeggen, maar als je op het NU blog kijkt zegt men wel degelijk dat veel reageerders zeggen dat ze het niet moeten melden. En in hoeverre moet je minder details geven? Van een steekpartij niet meer zeggen dat hij op een school plaatsvond? Van een overval niet meer met welk wapen het is gepleegd en wat de buit was? Daar wil ik het over hebben.
@4: Is dit volgens jou een voorbeeld van hoe het niet of wel moet?
@5 ”En in hoeverre moet je minder details geven? Van een steekpartij niet meer zeggen dat hij op een school plaatsvond?”
Ik denk dat het er meer om gaat dat je niet moet vertellen dat het een ruzie om een meisje was, hoeveel steken er zijn toegebracht, waar de dader heen vluchtte, enz. Geen beelden van bloadplassen.
Bij je reactie @4: Het gaat niet om het item an sich, maar om wat de hoogleraar in het item zegt: Berichtgeving alla, maar te veel details kunnen kopieergedrag veroorzaken. Op de vraag: “is het dan niet slecht dat u hier nu zit” antwoord hij ook: “ik doe alleen deze uitzending”.
@6: Ja, dat vond ik ook opvallend. Niet teveel details, maar tóch zit hij er… “Ik doe alleen deze uitzending” is dan niet echt een argument, niet?
Ik denk overigens dat het zeggen dat er op een school een steekpartij heeft plaatsgevonden al voldoende is voor copycat-gedrag.
Interessanter, ik vind het vreemd dat er hier wel kopieergedrag is aangetoond, maar bij computergames niet… Wat is het verschil?
@Spuyt: hij zegt juist dat hij het vertelt om te zorgen dat er minder aandacht voor de (onnodige) details komt. Hij zegt ook dat het niet doodgezwegen moet worden omdat het anders “familiegeheimen” worden.
”Ik denk overigens dat het zeggen dat er op een school een steekpartij heeft plaatsgevonden al voldoende is voor copycat-gedrag.
Blijkbaar niet.
Interessanter, ik vind het vreemd dat er hier wel kopieergedrag is aangetoond, maar bij computergames niet… Wat is het verschil?
Dat “familiedrama’s” real life zijn. Dat zegt die kerel in dat Nova fragment ook (sorry dat ik hem wéér aanhaal): Blijkbaar krijgen mensen door de details over een waar gebeurde gebeurtenis het idee dat het kàn. Met computerspelletjes heb je dat minder.
Ik ben ook geen psycholoog, maar als een forensisch psycholoog komt vertellen hoe het zit, dan ben ik wel geneigd om hem te geloven.
Hij weet meer dan ik, inderdaad. Maar psychologie is bij uitstek een vakgebied dat eens in de zoveel tijd compleet overhoop gehaald wordt.
Je moet ook uitkijken wat je meet. Je kan waarschijnlijk wel zien en bewijzen dat er copycat-gedrag optreedt, maar je kan niet bewijzen dat dezelfde persoon niet zelf “creatief” geworden was en zelf iets gruwelijks had bedacht om zichzelf en eventueel zijn gezin te vermoorden.
Weg met de camera’s bij buurtbewoners (‘Het was een heel normaal gezin’).
Weg met de camera’s bij ooggetuigen (‘En toen trok hij zijn twee zoontjes zo mee de spoorlijn op’).
Weg met de camera bij stille tochten en begrafenissen.
Weg met het vermelden van alle gruwelijkheden.
Weg met alle schreeuwende koppen op de voorpagina.
Gewoon een kort berichtje binnenin volstaat, met daarin de zo beperkt mogelijke feiten. Vanwege kopieergedrag, maar ook uit pieteit met de overledenen en nabestaanden. En om al die hijgerige lezers niet langer te bedienen met onnodige details; voor perversiteiten kopen ze maar een porno- of geweldsfilm.
Ik denk dat de media uiteraard nooit de mond gesnoerd moet worden, maar als psychologen aantonen dat overmatige media aandacht aan kan zetten tot het kopieren van gedrag dan zou enige vorm van terughoudendheid geen kwaad kunnen.
@Spuyt Ik denk niet dat die kerel een statistich onderzoekje gedaan heeft, en daar zijn conclusies uit trekt, maar echt onderzoek heeft verricht naar wat er in de hoofden van de daders omgaat.
@13: Dat snap ik, maar ik betwijfel of die mensen geen zelfmoordpoging hadden gedaan als ze niet beïnvloed waren door de media.
Maar inderdaad, dit is slechts een gevoel.
Misschien heeft hij gelijk en hadden ze het dan inderdaad niet of op een minder destructieve manier gedaan.
Maar toch, ik vind het moeilijk te geloven.
Als je het feit vermeldt, dan moet je ook de achtergronden belichten. Uiteraard moet het niet sleazy worden, en bovenal: de informatie moet kloppen, en niet een aanname zijn van de journalist. Maar verder: Ik vind zaken als de oorzaak van een ruzie, welk wapen is gebruikt, wat de buit was etc. etc. wel degelijk relevante informatie.
Ik vraag me ook erg af in hoeverre mensen daardoor beïnvloed worden of op een idee worden gebracht. Ik stel mezelf die vraag trouwens letterlijk een paar keer per week, want ik werk onder andere als rechtbankjournalist. Het is niet uit sensatiezucht dat ik soms details in m?n artikelen opneem. Het is eerder om eigen invulling van de lezer te voorkomen. Want bijvoorbeeld ?Man veroordeeld wegens ontucht? kan werkelijk van alles betekenen: van het eenmalig in de billen knijpen van een barmeisje tot jarenlang seksueel misbruik van een minderjarige?
Bovendien: net als rechters willen journalisten zo veel mogelijk weten over de drijfveren van een dader. En volgens mij geldt dit ook voor de krantenlezer die gewoon wil worden geïnformeerd. Wie al met rare ideeën in z?n hoofd rondloopt, die vind altijd wel ergens bevestiging. Vooral op internet.
Dus: leg een verbod op al die happy slapping-sites etc. en laat de media niet sensationeel maar wel volledig berichten.
@15 Nee nee, ik moet dit toch tegenspreken. Nu niet afschuiven naar de happy-slapping-sites, in godsnaam.
De rechtbank- en misdaadjournalistiek vormt nu juist hét bewijs van het steeds meer opschuiven naar sensatie. Want vroeger was een rechtbankverslag een feitelijk en kort artikel waarin te lezen viel wat voor straffen er stonden op welke gepleegde misdaden. Een bericht om de samenleving te tonen dat er recht werd gesproken.
De afgelopen twintig jaar is de misdaadjournalistiek omhoog gekropen, en ook de rechtbankverslagen, naar de voorpagina’s en de grote koppen. En het wordt gevreten door het publiek; bij NU.NL (en andere sites) staan misdaadberichten altijd bovenaan.
Ik heb zelf meegemaakt op een redactie hoe gesproken wordt over dit onderwerp: misdaad scoort en gaat dus naar de VP. Bij sommige kranten zijn 3 misdaadberichten, vaak afkomstig uit rechtzaken, helemaal geen uitzondering. Dat is fucking unbelievable, want er gebeurt wel veel meer dat een veel groter aantal mensen aangaat in Nederland en de wereld!
Het is goedkoop scoren over de ruggen van nabestaanden en overledenen, en ht voeden van de gedachte dat criminaliteit sexy is, en belangrijk. Het krijgt een gewicht mee dat het niet verdient.
Of het kopieergedrag in de hand werkt, dat weet ik niet. Dat moeten deskundigen maar uitzoeken. Maar dat het de samenleving verziekt, daarvan ben ik overtuigd. Ik vind het ontstellend dat een journalist daar internet de schuld van geeft.
Nooit van zelfreflectie gehoord?
Ik moet Obscura in ieder geval gelijkgeven in de trend. Want hoe kan het dat de hoeveelheid misdaad is gedaald, terwijl het gevoel van onveiligheid is toegenomen. Dáár zijn de media wel verantwoordelijk voor.
Maar is ook nieuws niet een kwestie van vraag en aanbod? Als je kijkt naar de meest gelezen stukken van NU.nl, dat zijn meestal de relatief lokale overvallen, verkrachtingen, (zelf)moorden. En het gekke is, waar het ook wordt gepositioneerd, de lezers vinden het en mailen het naar elkaar door en vertellen het elkaar.
Zeker in deze tijd is het niet meer zo dat alleen de media bepalen wat het nieuws is. Dat bepaalt nu ook in belangrijke mate de nieuwsconsument.
@17 Nieuws is GEEN marktplaats. Journalisten hebben een aparte verantwoordelijkheid, en moeten afweging maken over het belang en de impact van het nieuws zonder al te veel te denken aan ‘scoren’. Dat mag ouderwets klinken, maar het is toch hopelijk nog wel waar.
@18: Dat is niet wat ik bedoel. Dat kan best zo zijn voor journalisten, maar voor mensen met een fotocamera en een Flickr account heeft dat geen betekenis.
Wat heb je liever, dat iedereen zijn versie van het nieuws zo sappig mogelijk op Flickr gaat zetten? Want let’s face it, dat is wat mensen willen zien. De enige reden dat sites als de dump van GS het “echte” nieuws qua populariteit nog niet hebben overgenomen is omdat de gevestigde media dat ook probeert in te bedden in het mainstream nieuws. Bewust of onbewust, zo werkt het wel.
Als ze daar een stuk terughoudender in worden geef je die sites weer meer kans en gaat ALLE nuance verloren.
Voor die keuze staan we, denk ik.
@19: Ik ben de eerste om onder ogen te zien dat de menselijke geest ziek en pervers is. In mijn bijdrages in deze discussie heb ik steeds gezegd dat het nieuws over misdaad het meest populair is bij de mensen, maar dat betekent niet dat je daar in mee moet gaan. ‘Lets’s face it’ is dus een opmerking waar ik niets mee kan. Ik kom die waarheid al lang onder ogen.
‘Sappige’ verslagen op internet houd je niet tegen door in de krant of op tv op zoek te gaan naar buurtbewoners, ooggetuigen, stille tochten en de gruwelijkste details. Je kunt zelfs zeggen dat het een aanwakkerende werking heeft. Als je ziet dat bepaald type berichten veel het nieuws haalt, zullen mensen extra hun best doen om het lijk te filmen of die ene huilende ooggetuige te vinden die vertelt hoe de kinderen onder de trein werden getrokken. Dit laatste haalde laatst, als absoluut dieptepunt, een minuut lang het Staatsjournaal. Het had zelfs een plek in de dumpbak van GS nog niet mogen halen. Gevolg is wel dat de kunst nu wordt om dit staaltje van journalistiek bij Flickr of elders te overtreffen.
Je draagt als journalist, ook op internet, een bepaalde verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid zou los moeten staan van wat ‘de lezers’ willen. Of wat de andere media doen.
Je maakt afwegingen over nieuwswaardigheid. En volgens het handboek Journalistiek, dit boek bestaat echt, is ‘wat de mensen willen lezen’ daarbij geen afweging. Wel de afstand tussen het gebeurde en de mensen, het aantal slachtoffers, en vooral: de maatschappelijke relevantie.
Als een vader zijn twee zoons en zijn schoonmoeder vermoordt dan mag daar volgens dat handboek zeker over geschreven worden, ja. Want het gebeurde dicht bij huis en er vielen relatief veel slachtoffers. Maar wat is het maatschappelijk belang van alle onzin er omheen, van ooggetuigen tot buurtbewoners? Helemaal niets.
Dat afschuiven en wijzen naar anderen, wat jij nu doet, is zo makkelijk. Omdat zij het doen, moeten wi het ook een beetje doen want dan nemen we ze de wind uit de zeilen.
Lariekoek! Om het netjes te zeggen.
Neem van mij aan dat de redacties er ZO in ieder geval niet over denken. Het gaat om scoren.
En als ze toch zo denken dan zijn ze geen haar beter dan die soldaten die zeggen: als ik niet schiet dan schiet een ander wel.
Pragmatisme heeft helaas overal de overhand. Er moet geld verdiend worden en dat is in de nieuwsbusiness nu moeilijker dan vroeger. De aandacht van de lezer vasthouden is cruciaal. En met het steeds gefragmenteerdere nieuwslandschap ook steeds moeilijker.
Nogmaals, ik zou ook graag zien dat er wat terughoudender bericht werd… Echter, ik ben er ook van overtuigd dat de mens een minuut staatsjournaal niet nodig heeft om de extremen op te zoeken.
Het argument “als wij het niet doen doen anderen het” is inderdaad een zwak argument, maar wel een steekhoudend. Het is namelijk gewoon zo.
Wil je als nieuwsbron niet dood, dan moet je wel.
Helaas.
@21 oftewel t.g.v. marktwerking zullen de aanbieders niet gaan kuizen.
Dus moet je t aan de consument zijde doen? Meer ethiek ontwikkelen (SIRE)? Belangengroepen met protestactie (en gelabeld worden als betuttelaar)?
Damded if u do damned if u don’t. Of toch nog een redelijk alernatief.
@21
Ik ben geabonneerd op een krant die zich wel terughoudend opstelt. En die krant, NRC Next, is nog succesvol ook. Het kan dus best.
Vandaag op de cover van Metro, over de volle breedte: Steekpartij Marcanti. Met een foto over de volle breedte van het slachtoffer, dat volgens het artikel overigens ‘oppervlakkigesteekwonden’ had.
Maatschappelijk relevant? Foto noodzakelijk?
Ik vind een pleidooi voor terughoudendheid wel belangrijk, en vind dat zieligdoenerij over ‘we moeten overleven’ helemaal niets. Journalistiek zou gevrijwaard moeten zijn van commerciele belangen, heb daar ook voor gestreden bij mijn eigen krant, maar het gaat steeds slechter. De klant is koning en de krant commercieel. Daarom ben ik dan ook journalist-af (onder andere).
De enige manier om deze beweging richting explicietere beelden en meer misdaadverslaggeving tegen te houden is dan een wettelijke verplichting voor journalisten te stellen, plus een regulerend orgaan. Want zelfregulering zal niet werken.
Is dit wat we willen (echt een vraag)?
Er is best wat voor te zeggen aangezien de Media alom als de Vierde Macht worden gezien. Ze zijn een belangrijk onderdeel van onze democratische rechtsstaat, dus het is niet gek om daar bepaalde regels voor op te stellen.
@TT Je stelt hier nu twee tegenstrijdige zaken: 1. De media zal zichzelf nooit reguleren. 2. De media is soort-van “de vierde macht”.
Een macht in een rechtstaat moet zich altijd laten controleren, hetzij door een andere macht, hetzij door een onafhankelijk orgaan. Onafhankelijkheid is aan de andere kant ook belangrijk omdat ze alles moeten kunnen verslaan. Maar als het medialandschap een markt is, dan zouden ze door de consument gecontroleerd moeten worden. Dat is weer moeilijk omdat het moeilijk te omschrijven is wat de consument qua media wil: WIL de consument the full details van een gezinsdrama? Anders gezegd: is het geven van details vraag of aanbod gedreven?
Mijn conclusie: de vrijheid die de media krijgen, zowel van de (andere) machten als van de consument zou tot extra zelfreflectie moeten leiden. Dus: iedere redactie een ombudsman? Meer macht voor het commissariaat voor de media? Of gewoon common sense van de journalist?
The bottomline is dat nieuws soms meer dan alleen nieuws of een product is, en dat men zich dat moet realiseren.
@22: Inderdaad. Ze zullen niet zelf gaan kuisen. Maar als de grote partijen met elkaar rond de tafel zouden gaan zitten zou er wel eens wat nuttigs uit kunnen komen.
@25: ik zie niet in hoe jouw uitleg verklaart dat mijn stellingen tegenstrijdig zijn?
Je lijkt mijn stellingen te onderstrepen. Je komt eveneens tot de conclusie dat een macht zich zou moeten laten controleren. Je komt evenals ik tot de conclusie dat er een vorm van “controle” nodig is. Ik noem “regulerend orgaan”, jij “ombudsman”, “commissariaat”.
@TT sorry: ik had je woorden verkeerd geinterpreteerd. Ik ben het met je eens.
Mooi! Ik houd van mensen die het met me eens zijn ;-)
Ik ben erg benieuwd wat Leendert als rechtbankverslaggever nu precies vindt van het verloop van de discussie…
@ met name Obscura
Nou, daar ben ik dan. (Ik had niet eerder de tijd om de reacties te lezen?)
Waarschijnlijk haal ik de angel uit de discussie, maar ik ben het in grote lijnen met je eens. Eigenlijk doelde ik met ?het moet niet sleazy? worden op een aantal voorbeelden die jij opsomt: vijf kolommen brede foto?s ? liefst bloederig, alle omstanders worden er met de haren bijgesleept, de gruwelijke details uitgebreid beschreven. En dat zie je helaas maar al te vaak.
De kern van de zaak raak je in reactie 20. Inderdaad! Het Handboek Journalistiek! Het gaat om de relevantie, en daar was het mij ook om te doen. Want in het begin van de discussie sloegen jullie een beetje door: alsof je helemaal niet mag berichten over wat er in de straat, buurt, stad of land voor afschuwelijke misdaden plaats vinden. Of alleen maar heel sec. Maar om door te gaan in het voorbeeld Haarlem: ik ben wel degelijk geïnteresseerd in waarom die man zijn schoonmoeder vermoorde en vervolgens met zijn kinderen voor de trein sprong. Niet uit sensatiezucht, maar om een verklaring te vinden (dat mag van het handboek?). Ik zou wel in zijn hoofd willen kruipen, om te zien wat daar gaande was. Maar ? je hebt gelijk ? verhalen van omstanders en ooggetuigen dragen daar niet toe bij. Wel verhalen van de betrokkenen zelf, (kundige) psychologen en, ja, soms familieleden van dader of slachtoffer.
Met deze houding probeer ik ook rechtbankverslagen te schrijven. Volgens mij zorgt dat er niet voor dat de maatschappij verziekt, maar juist gezonder wordt. Het levert wat meer inzicht op in motieven van dader (en soms slachtoffer).
(Overigens staan de kranten waar wij als persagentschap voor schrijven – o.a. de GPD-bladen, Barneveldse Krant, Reformatorisch Dagblad – er redelijk rustig in. Ze zijn niet overdreven geil op rechtbankjournalistiek.)
En wat betreft een controleorgaan, daar ben ik helemaal niet tegen. Niet uit ethische, maar ook niet uit pragmatische redenen. Want straks wordt het werk van journalisten onmogelijk gemaakt, omdat ze nergens meer toegang krijgen vanwege hun sensatiegeile foto?s en verhalen.
@Leendert: uit je laatste alinea wordt me niet duidelijk of je voor of tegen bent? Zou door dat orgaan het werk van journalisten onmogelijk worden?
@32 Volgens mij bedoelt Leendert dat als er geen regulering komt alle journalisten die het serieus willen beschouwen op afstand worden gezet, uit angst voor journalisten die uit sensatiezucht opereren. Met andere woorden: zonder regulering maakt de journalistiek zichzelf kapot (en onwelkom bij allerhande gebeurtenissen).
@31 Voor een deel kan ik met je meegaan. Toch hoef ik niet precies te weten wat er in het hoofd van verkrachters en moordenaars omgaat. En ik denk dat veel lezers uit perverse motieven deze details (of gedachtes, zo je wilt) tot zich nemen. Hoe denk jij daarover? Die behoefte meer te weten over zaken als incest, verkrachtingen en moord komt toch rechtstreeks uit de onderbuik?
(in het verleden heb ik al eens opgemerkt dat De Telegraaf bij de verkrachting en moord van het meisje dat door die camperbus werd overreden steevast het fotootje van het meisje plaatste, om zo de lezers de gelegenheid te geven alles eens goed te kunnen visualiseren)
@32/@33
Inderdaad, zo bedoel ik het. Regulering over hoe je met de informatie omgaat behoedt dat je als journalist door instanties nergens meer wordt toegelaten, en zo het vak onmogelijk wordt gemaakt. Iets soortgelijks heb ik wel eens bij de hand gehad toen een collega een embargo schond. (Dat speelt ook bij de troonrede de laatste jaren, maar da?s weer een hele andere discussie.)
@33
Het gaat me niet zozeer om onderbuikgevoelens. Maar wel om vragen die blijven doorspelen. Hoe heeft het zo kunnen zijn dat incest jarenlang kon voorduwen? (Ik heb ooit een zaak meegemaakt die door het slachtoffer werd verzwegen, omdat de pleger dreigde haar kat te vermoorden. Dat vind ik geen sensatieverhaal, maar een antwoord.)
Maar zodra het motief om te lezen/schrijven de onderbuik is te gaan, dan haak ik af. Ik heb bijvoorbeeld nooit details opgeschreven over wat er gebeurd is in die loods bij de ?Kraggenburger pornozaak?. Wat dat is? ga maar googelen. Sowieso interessant, deze gerichte google-actie. Want dan kom je zowel op voorbeelden van media die daar wel als die daar niet integer mee om gaan.