Lijstrekkersdebat: het woord is nu aan de kiezer

De rode t-shirts, groene polo-shirts en oranje sjaals waren gisteravond uit de kast gehaald voor het spannende slotdebat aan de vooravond van de landelijke verkiezingen. Uw trouwe reporter was weer ‘embedded’ aanwezig, in de GroenLinks-rangen opgenomen. Samen met de mensen van de Christen-Unie, de enige partijaanhang zonder uniforme herkenningstekens. De Jonge Socialisten hadden zelfs een speciale yell ingestudeerd om zichzelf op te peppen. De stemming zat er dus al in, voordat het debat begonnen was…

Het hoofddebat verliep langs zes thema’s. Tijdens het debat, geleid door Ferry Mingelen en Paul Witteman, kreeg elke lijsttrekker één minuut de kans om ongehinderd een zelfgekozen thema in te leiden. Daarna werd aan de hand van dit thema een kwartier doorgediscussieerd. De formule werkte goed, maar niet iedereen kwam even goed uit de verf.

Aan het debat namen deel: Balkenende (CDA), Bos (PvdA), Rutte (VVD), Marijnissen (SP), Halsema (GroenLinks) en Rouvoet (ChristenUnie). Rouvoet beet het spits af met thema Integratie. Dit debatje bleef voor mijn gevoel een beetje hangen. Daarna volgde Halsema met het thema Milieu, waarbij er voor het eerst een beetje vuur in het debat kwam. Balkenende moest in de verdediging (‘we hebben wel degelijk veel gedaan’) en werd bestookt met kritiek op de magere resultaten van zijn kabinetten op milieugebied. Hij gaf niet veel toe, maar wel dat er weer een Minister voor Milieu moet komen.

Marijnissen introduceerde het thema Armoede, maar hij bleef een beetje vlak in zijn presentatie. Hij wist zich wel enigszins te herstellen in het debatje wat volgde, met de nodige agressie (‘schandalig al die kinderen die in armoede leven’), maar hij bleef de rest van de avond een wat vermoeide indruk maken. Rutte kreeg het woord over het thema ‘Ondernemerszin’ en praatte vooral over de noodzaak voor een belastingverlaging voor iedereen (‘iedereen 100 euro per maand erbij’).

Met Rutte hebben we ook gelijk de zwakkebroeder van de avond te pakken. Er was veel tweerichtingsverkeer tussen de linkse oppositie en Balkenende, waar hij eigenlijk nauwelijks tussenkwam. De paar keren dat hij dat probeerde, leek het hem niet te lukken om een voet tussen de deur te krijgen, vanwege uitspraken die hun doel misten (‘voor welke coalitie kiest u nu, meneer Balkenende?’).

Bos sprak over de Zorg in Nederland, waarbij het hoogtepunt (of moet ik zeggen dieptepunt) in het gehakketak tussen Bos en Balkenende in dit debat naar boven kwam. Balkenende’s retorische trucje om Bos te verleiden voorbeelden te noemen van zorginstellingen waar het slecht zou gaan, draaide Bos handig om met een stevige sneer over de wantoestanden die de PvdA constateert.

Normen en waarden werden als laatste behandeld, uiteraard door Balkenende zelf (‘fatsoen moet je doen’). Iedereen knuffelde vervolgens het thema dood, maar zetten het tegelijk weg als te vaag (‘het gaat alle kanten op’). Halsema greep de mogelijkheid aan om in de slotseconden van het debat Balkenende nog een fikse draai om de oren te geven over Irak (‘waarom vertelt u niet de waarheid’). Deze oproep om openheid en debat toe te laten over de steun van de Nederlandse regering voor de Amerikaanse inval, kreeg veel bijval van PvdA- en SP-aanhang in de zaal.

Slotsom: geen duidelijke winnaar van het debat, wel een duidelijke verliezer (Rutte), een minister-president die flink in de verdediging moest, een gesloten links front (PvdA-SP-GroenLinks), een vlakke Marijnissen, een trefzeker Halsema en een frisse Rouvoet. En zoals Ferry Mingelen concludeerde: het woord is nu aan de kiezer.