Leid lager opgeleiden hoger op

Foto: copyright ok. Gecheckt 02-03-2022

Er lopen allerlei maatschappelijke kloven en kloofjes door de Nederlandse samenleving. Een ervan staat de laatste maanden in de belangstelling: die tussen hoger en lager opgeleiden. Wetenschappers zoals Mark Bovens (Utrecht) en Anchrit Wille (Leiden) hebben er al eerder op gewezen en in haar onlangs verschenen boek Vertrouwen is goed, maar begrijpen is beter mengt Kamervoorzitter Gerdi Verbeet zich in de discussie, zoals ze dat eerder heeft gedaan: 90% van de leden van de huidige Tweede Kamer is hoger opgeleid, terwijl dat percentage in de samenleving als geheel net iets boven de 30% ligt. De lager opgeleiden, zo is de redenering, voelen zich hierdoor niet door de volksvertegenwoordiging gerepresenteerd – en dit zou de onvrede met de politiek verklaren. Verbeets oplossing: er moeten meer verstandige lager opgeleiden in de Tweede Kamer.

Vroeger had de sociaal-democratie een heel andere manier om de kloof tussen hoger en lager opgeleiden te dichten: de lager opgeleiden moesten hoger opgeleid worden. Voorbij zijn de dagen dat een socialistische onderwijzer zich in de avonduren opwerkte tot een MO-akte zodat hij leraar kon worden, of dat groepjes arbeiders tijdens hun vrije weekeinden cursussen scheikunde volgden. (Ook Gerdi Verbeet zelf heeft overigens een MO-akte. En ze spreekt zich in een bijzin uit voor verheffing: “Ook al heb ik mijn twijfels als ik terugdenk aan de AJC die arbeiderskinderen leerde om klassieke muziek en poëzie te waarderen.”)

Gajes

De oplossing die Verbeet ervoor in de plaats stelt, is veel pessimistischer. Door te verlangen dat deze mensen evenrediger in de Tweede Kamer vertegenwoordigd worden, suggereert ze dat ‘lager opgeleid’ een statische categorie is: sommige mensen zijn nu dat nu eenmaal, zoals andere mensen een lichamelijke handicap hebben, of vrouw zijn, of Marokkaanse wortels hebben. Pech gehad. Zulke mensen hebben als groep ook recht erop om zich te herkennen in het parlement.

Dan lijkt het oude sociaal-democratische ideaal heel wat aantrekkelijker: streven naar geleerdheid en kennis, je leven lang doorleren, de overtuiging dat een mens nooit hoog opgeleid genoeg kan zijn. Dat zijn de waarden die ervoor hebben gezorgd dat ongeveer een derde van de Nederlanders zich nu hoger opgeleid mag noemen. Het is veel dringender dat dit percentage verder omhoog gaat dan dat het percentage in de Kamer naar beneden wordt gebracht.

Daarmee is natuurlijk niet gezegd dat lager opgeleiden minderwaardige mensen zijn. Integendeel: de hoeveelheid gajes is onder de hoger opgeleiden waarschijnlijk relatief gezien hoger, al is het maar omdat zij meer mogelijkheden hebben om een greep in de kas te doen. Veel van de lager opgeleiden hebben aan het begin van hun levensloop meer tegenslag gehad waardoor ze minder konden leren dan ze hadden gewild en dan ze hadden aangekund. Bovendien zijn laatste decennia het stapelen van opleidingen en het volgen van avondonderwijs door politici van allerlei partijen tegengewerkt, zodat het inderdaad steeds moeilijker wordt om als je eenmaal ‘laagopgeleid’ bent, nog uit die categorie te geraken. Ook de Openbare Bibliotheken, plaatsen waar je nog rustig kunt lezen en studeren, raken gaandeweg in de verdrukking.

Toeteren

Natuurlijk moeten politici luisteren naar wat hun achterban wil en de problemen van al hun kiezers serieus nemen. Maar omdat hoger opgeleiden en lager opgeleiden geen vastliggende categorieën zijn – iedere hoger opgeleide was ooit lager opgeleid, iedere lager opgeleide zou hoger opgeleid kunnen worden – heeft het geen zin quota’s in te voeren.

Dit zichzelf versterkende defaitisme – mensen zijn nu eenmaal lager opgeleid, dus moeten we maar zorgen dat ze een plaatsje krijgen in onze samenleving – spreekt ook uit veel commentaar dat deskundigen de afgelopen maanden gaven. De onderzoeker Peter Kanne wees er onlangs op de website van het TNS NIPO bijvoorbeeld op dat de meningen van lager opgeleiden – bijvoorbeeld over Europa en over immigratie – ook door de huidige regering te weinig wordt gerepresenteerd: terwijl de populisten toeteren, wordt een internationaal georiënteerd beleid voortgezet. Ook hier geldt weer: alsof zo’n mening een vaststaand gegeven is, alsof het niet de moeite waard is om je in een onderwerp als integratie te verdiepen, onafhankelijk van of je nu hoger of lager bent opgeleid.

Onze samenleving wordt steeds ingewikkelder. We worstelen met grote problemen die ons allemaal raken en waarvoor niemand de oplossing weet. We zullen al ons verstand moeten inzetten om die problemen op te lossen. Natuurlijk moeten daar zoveel mogelijk mensen bij betrokken worden, en natuurlijk is het inzicht van iemand die de lagere school niet heeft afgemaakt niet per se minder waardevol dan dat van een professor. Dat betekent echter niet dat we de huidige stand van zaken als een gegeven moeten accepteren. We zijn allemáál veel te laag opgeleid.

Reacties (55)

#1 roland

“verstandige lager opgeleiden” Heb je ook verstandige hoger opgeleiden?
Politieken keuzen moeten aan eenieder uit te leggen zijn, onafhankelijk de opleiding. Ook in de wetenschap veranderen de opvatting met het veranderen van de poppetjes

  • Volgende discussie
#1.1 Marc S. - Reactie op #1

Leg eens uit waarom politieke keuzes aan eenieder uit te leggen moeten zijn? Misschien zijn sommige politieke problemen wel te ingewikkeld om door iedereen begrepen te worden. In de wetenschap (waar je zelf de vergelijking mee maakt) is het niet ongebruikelijk dat de lastigste problemen slechts door een select gezelschap überhaupt begrepen wordt, laat staan op te lossen is. Ik zeg niet dat dat in de politiek ook per se het geval is, maar ik zie zeker niet waarom het op voorhand uitgesloten zou moeten worden. Het gaat uiteindelijk om de beste oplossing. Dat velen die begrijpen is zeker onderdeel van de oplossing, maar geen vereiste. En al helemaal niet als het om langetermijnoplossingen gaat.

#1.2 Inje - Reactie op #1.1

Helemaal mee eens! Niks aan toe te voegen.

  • Volgende reactie op #1.1
#1.3 Harm - Reactie op #1.2

Mooi wanneer mensen zich bewust zijn van hun eigen beperkingen.

#1.4 Inje - Reactie op #1.3

Kun je t stalken ook beperken tot één topic of ga je hier de boel ook al vervuilen?

  • Volgende reactie op #1.3
#1.5 Harm - Reactie op #1.3

Wil je nou de mond snoeren? Ik dacht dat je tegen censuur was?

  • Volgende reactie op #1.3
  • Vorige reactie op #1.3
#1.6 Inje - Reactie op #1.3

Als ik je de mond wilde snoeren pakte ik t vliegtuig naar Brazilië en pakte ik je toetsenbord af, maar dat doe ik niet. Het wordt alleen een beetje vervelend dat met name jij, maar ook je maatje, op elke reactie van mij een hatelijke persoonlijke reactie tegenover trachten te zetten, zelfs nadat ik jullie weken genegeerd heb. Dat moet je zelf ook niet willen.

  • Volgende reactie op #1.3
  • Vorige reactie op #1.3
#1.7 Harm - Reactie op #1.3

Ga naar reactie nr. 009: https://sargasso.nl/archief/2012/03/19/is-kritiek-op-huftergedrag-een-beperking-van-de-vrije-meningsuiting/

dan weet je precies wat je niet zou moeten willen, hufter.

  • Volgende reactie op #1.3
  • Vorige reactie op #1.3
#1.8 Inje - Reactie op #1.3

Wat ik niet wil is de Harm/Brusselman tour, wat ik in die reactie ook aangeef. Lijkt me onderhand wel duidelijk. Helaas kun jij iemand die vrijheid niet gunnen.

  • Vorige reactie op #1.3
#1.9 roland - Reactie op #1.1

“Het gaat uiteindelijk om de beste oplossing”
Welke is dat dan als je de oplossing niet begrijpt en wie bepaalt dat?

Politieken keuzen moeten uit te leggen zijn aan de mensen die door de gevolgen geraakt worden. Bij een brug instort wordt de bouwer aangesproken. Bij adviezen, soms met veel grotere gevolgen, worden de opstellers zelden aangespoken op hun onjuist advies en flink voor betaald ook.

De bankencrisis toont de gevolgen als er besluiten worden genomen met onbekende gevolgen. Prestige projekten hebben vergelijkbare kenmerken dus vaak flink oplopende kosten van besluiten, die op drijfzand gebaseerd blijken.
Ook hoger opgeleiden kunnen de oplossing vaak niet beoordelen, dat is het verschil niet. Een hoger opgeleide verhult handiger die onkunde.

  • Vorige reactie op #1.1
#2 Spam

‘Quota’s’. Volgens de Taalunie is dat ook correct. Weer wat geleerd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#2.1 Bismarck - Reactie op #2

Musea’s zeker ook?

#2.3 DJ - Reactie op #2.2

alleen ‘Quota’s’

#2.4 Sjiek - Reactie op #2.3

Jotum jota’s?

  • Volgende reactie op #2.3
#2.5 DJ - Reactie op #2.3

kies een letter

  • Vorige reactie op #2.3
#3 martin

In een vorig leven was ik medewerker van een Kamerlid met alleen lagere school. Dat betekende niet dat hij niet zag wat er aan de orde gesteld moest worden. Vaak vond ik hem bijzonder scherp.

Visie op hoofdlijnen en zien waar goede ideeën voor de invulling ervan is voldoende om ook ingewikkelde problemen te lijf te gaan.

Het heeft nadelen om alles uit je zelf te moeten halen, maar een academische achtergrond heeft ook nadelen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3.1 Sjiek - Reactie op #3

Dat is bijna een kwisvraag. Welk kamerlid had alleen lagere school? Maar ik herken wel wat je zegt.

#4 FiFa

Ik kijk uit naar de VLO ( Verstandige Lagere Opleidingen). Misschien een alternatief voor het hbo en dan krijgt Zijlstra zijn zin: ‘we moeten er doorheen’.
Dan kennen de quota’s voor de musea’s weer op het nifo van het gemiddelde kamer-lid en dan bennen we allemaal intelectualisten en gelukkige mensu met un passie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Inje

Misschien moeten we ook eens ophouden met het kwalificeren van HBO ers tot hoogopgeleid. Dat zijn ze niet, zeker het huidige HBO niet. (misschien was het 15 jaar gelden anders?)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Sigi

Vroeger had het scholingsniveau niet veel te maken met de intelligentie maar meer met sociale klasse en de mogelijkheid tot scholing. Toen kon je dus zeer verstandige mensen hebben die inderdaad alleen lagere school hadden genoten.
Nu moet je verplicht naar school tot 18? Ik neem aan dat het scholingsniveau nu dus meer zegt over je capaciteiten dan toen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6.1 mark3000 - Reactie op #6

Inderdaad, en in zekere zin kun je ook stellen dat een aantal van deze capaciteiten een vereiste zouden moeten zijn om mede leiding te geven aan dit land.

Dat is overigens bij meerdere beroepsgroepen en ik zou niet goed weten waarom politici daar een uitzondering op zou moeten zijn.

#7 HansR

…suggereert ze dat ‘lager opgeleid’ een statische categorie is: sommige mensen zijn nu dat nu eenmaal…

Het zou best kunnen dat ze dat suggereert maar daar wil ik het nu niet over hebben. Het is irrelevant.

Interessanter is dat de “lager opgeleiden” waarschijnlijk wel een vast deel van de samenleving vormen. Geen enkele samenleving heeft die laag echt kunnen reduceren. Opleiding is relatief in de samenleving en waarschijnlijk een sociaal onderscheidend kenmerk. Er zullen mensen uit die laag tevoorschijn komen en in de “hoger opgeleiden” groep terecht komen. Tenminste als we die kansen blijven bieden. En dat zullen we wel moeten blijven doen. Er moet een eerlijke wisselwerking zijn en lage opgeleid moet niet bepaald worden door geboorte of geld. De verstandelijke vermogens moeten de leidraad zijn.

Tot zover de twee lagen hoger en lager opgeleid.

Maar wat wordt gesteld – zoals ik het lees – is dat lager opgeleiden deel moeten gaan nemen aan de volksvertegenwoordiging. Aan het bestuur. En daar ben ik het faliekant mee oneens.

Lager opgeleid betekent dat je vrij zeker niet voldoende kennis hebt om in de huidige complexe snelle wereld de politieke besluitvorming te doorgronden en uit te voeren. Je hebt er niets te zoeken. Verbeet moet dat dan ook niet willen. Onvoldoende opgeleide mensen – wellicht domme mensen – hebben in het landsbestuur niets te zoeken, dat roept ellende over ons af.

Lager opgeleiden hoger opleiden : ja, mits het individu het aankan.
Lager opgeleiden in het bestuur : nee. (punt)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7.1 Bismarck - Reactie op #7

Interessanter is dat de “lager opgeleiden” waarschijnlijk wel een vast deel van de samenleving vormen. Geen enkele samenleving heeft die laag echt kunnen reduceren.

Jij bent zeker nooit West-Europa uit geweest? Natuurlijk is het mogelijk a het aandeel lager opgeleiden te reduceren en b het niveau van de laagst opgeleiden te verhogen. In de context van het topic is dat laatste overigens minstens zo belangrijk. Het gaat hier niet om sociale stratificatie, maar het verheffen van de bevolking.

#8 HPax

Lager en hoger opgeleid is relatief. Dat schiet in totaal dus niet op.

Vergeleken bij Jimmy Dhimmi Carter was Ronald Reagan laag opgeleid, maar wie deed het beter?

Politiek-democratisch geredeneerd is opleiding geen differentieel. Je moet als politicus de voornaamste waarden van je samenleving representeren.
Een analfabeet zou dat kunnen.

Maar NL is een crypto standen-samenleving, aan waardeloze diploma’s verslaafd, met diepe minachting voor analfabeten, stotteraars en dyslecten.

Wat Nederlanders dan krijgen – een NMI e.d. – is wat ze verdienen.

De ‘hoger opgeleide’ – wat klinkt dat stupide – elite die ze dat heeft bezorgd, hebben ze zelf in het zadel geholpen. Ze blijven dit doen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8.1 Karl Kraut - Reactie op #8

Carter. Carter benoemde Paul Volcker tot voorzitter van de Federal Reserve, maar Reagan benoemde de randdebiel Alan Greenspan, met de bekende gevolgen vandien.

#9 HPax

@ 022
Ik weet niet of Alan Greenspan een randdebiel was/is.
Reagan be-eindigde de Koude Oorlog.

Houd groot en klein uit elkaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9.1 Karl Kraut - Reactie op #9

De demograaf Emmanuel Todd heeft in 1975 uitgelegd dat de Sovjet Unie gewoon aan zichzelf zou bezwijken; en dat deed het.

De afbraak: de onherroepelijke val van het Kremlin
http://books.google.nl/books?id=OBuiAAAACAAJ&dq=inauthor:%22Emmanuel+Todd%22&hl=nl

#10 J.Morika

Het is goed dat dit aan de orde wordt gesteld, maar vervolgens vind ik wel dat het artikel zelf te weinig handvatten biedt om de te verwachten discussie te structureren.

Ik zou me zelf afvragen, als ik een Bovens, Wille of Verbeet was, wat dat nou eigenlijk is, een “opleiding”? Wat bedoel ik daar nou eigenlijk mee? Over welke (of welke soort) kennis heb ik het nou helemaal als ik mensen naar een “opleiding” wil sturen. Wat is de relatie tussen ons begrip “opleiding” en het ding wat eronder zit?

Hoogstens daarná pas kunnen we ons bezinnen op het gebruik van de begrippen hoge en lage opleiding, toch?

Nu worden er allemaal opmerkingen geuit en worden ons oplossingen aan de hand gedaan door mensen die deze vragen niet eens gesteld hebben, laat staan dat ze er bevredigende antwoorden op hebben gegeven. Op zijn aller- aller- allerminst is er een mens- en wereldbeeld nodig om zelfs maar een begin te kunnen maken met het beantwoorden van dit soort vragen, maar dat ontbreekt volkomen bij alle mensen en alle stukjes die geschreven zijn en alle ballonnetjes die opgelaten worden volkomen. Maar intussen wordt er al wel beleid in de stijgers gezet. In Rotterdam wordt de leerplicht tot 23 jaar opgekrikt. Toen Rembrandt 23 was stond hij al als uitstekend schilder bekend. Newton studeerde af op zijn drieëntwintigste, maar wij presteren het om mensen tot hun drieëntwintigste te laten studeren met als schitterend perspectief dat de dan nog steeds functioneel ongeschoold zijn, want zelfs vakkennis hebben ze dan nog niet eens.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10.1 J.Morika - Reactie op #10

Oeps… beleid wordt natuurlijk in de steigers gezet (niet “stijgers”). Voortaan eerst maar even sterke koffie drinken vóórdat ik iets intik.

  • Volgende reactie op #10
#10.2 pedro - Reactie op #10

Rembrandt werd pas lid van het Sint Lucas gilde in 1634, toen hij 28 jaar was. Tot die tijd was hij leerling schilder.

  • Vorige reactie op #10
#10.3 J.Morika - Reactie op #10.2

Je hebt moeite om je bij het onderwerp te houden?

Hoe dan ook, toen hij 20 was nam hij al leerlingen aan, waaronder Gerrit Dou en verkocht hij al werk, onder andere aan Joan Huydecoper van Maarsseveen.

#10.4 pedro - Reactie op #10.3

Nee hoor, ik heb geen moeite me bij het onderwerp te houden. Ik constateer gewoon een fout in je betoog.

Dat Rembrandt op zijn 20e al leerlingen aan mocht nemen en werk verkocht doet niet ter zake, want we kunnen gewoon op zoeken, dat hij op zijn 28e pas tot het gilde toe trad. Dat je nu nog een keer je gebrek aan kennis over het Middeleeuwse gildesysteem wil etaleren, verandert daar niets aan. Als hij op zijn 28e toe treedt tot het gilde, is hij meester schilder. Gezien de voordelen van het lidmaatschap van een gilde, zou hij uiterst dom zijn geweest, als hij daar eerder lid van had kunnen worden, maar dat niet heeft gedaan.

Studenten geven vaak ook bijlessen aan anderen, maar ondanks dat blijven ze studenten.

#10.5 J.Morika - Reactie op #10.4

Ik snap je punt niet. In een betoog over “hoge” en “lagere” opleidingen en over onderwijs en leerplicht zei ik: “Toen Rembrandt 23 was stond hij al als uitstekend schilder bekend” en merkte daarna op dat mensen die nu met 23 in Rotterdam van school zullen komen, als functioneel ongeschoold gecategoriseerd zullen gaan worden. Jij neemt me vervolgens kwalijk dat ik een gebrek aan kennis over het middeleeuwse gildesysteem zou etaleren, maar daar heb ik het helemaal niet over gehad. Ik heb alleen maar gezegd dat hij op die leeftijd al als uitstekend schilder bekend stond. Ook iemand als Constantijn Huygens (die ook kunstkenner was) was toen al uitermate lovend over hem (zie de Wikipedia). Ik meen dat dat mijn punt illustreert.

  • Volgende reactie op #10.4
#10.6 Harm - Reactie op #10.4

Vergeet Mozart niet.

  • Volgende reactie op #10.4
  • Vorige reactie op #10.4
#10.7 pedro - Reactie op #10.4

@046: Je schreef “In Rotterdam wordt de leerplicht tot 23 jaar opgekrikt”. Daarna ga je door over Rembrandt, die op zijn 23e al een uitstekend schilder was, maar functioneel nog steeds geen meester schilder. Als je nu aan wil voeren, dat je opmerking over Rembrandt niets met de rest van je betoog te maken heeft, vind ik dat best hoor, maar dan vraag ik me wel af waarom je dat hebt genoemd.

  • Volgende reactie op #10.4
  • Vorige reactie op #10.4
#10.8 J.Morika - Reactie op #10.4

@50 houd svp op met zeuren en zaniken, pedro.

  • Volgende reactie op #10.4
  • Vorige reactie op #10.4
#10.9 pedro - Reactie op #10.4

@053: Je roept wat over Rembrandt als illustratie hoe slecht die leerplicht en opleiding in Rotterdam is, waarna ik in 1 regel aan toon, dat Rembrandt op 23 jarige leeftijd gewoon ook nog een leerling was, en dat je voorbeeld je gedachte niet illustreert.

Een groot man geeft dan gewoon toe, dat het voorbeeld niet zo goed gekozen was. Een klein man gaat daar dan een hele verhandeling over beginnen, dat de ander hem niet begrepen heeft, dat Rembrandt al leerlingen aan nam op zijn 20e enz enz. En een heel kleinzielig man gaat daarna de ander verwijten te lopen zeuren.

  • Vorige reactie op #10.4
#11 aynranddebiel

Er zal ook wel een aanzienlijke groep mensen in vegetatieve status in Nederland zijn. Moeten die niet ook vertegenwoordigd worden in de Tweede Kamer?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Maria

Het spreekt me aan wat Morika zegt. Laten we eerst eens vaststellen wat er voor kennis nodig is. Ik zou willen toevoegen dat er naast beelden en inzichten over het zogenaamd ‘goede leven’ ook goede basiservaringen nodig zijn van mensen onderling in kleine kring, ervaringen met betrouwbare mensen (naast mensen die minder betrouwbaar zijn). Dat je dus intrinsiek weet dat je democratie wilt, ook als je knokt tegen corruptie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Inkwith Barubador

Om mee te kunnen draaien in de politiek heb je een zekere mate van opleiding en intelligentie nodig. Da’s helemaal niet gek en altijd al zo geweest. Om daar nu wat mensen neer te zetten die van toeten noch blazen weten, lijkt me niet zo handig.

(En dan begin ik nog niet eens over het nivo van de huidige politici.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Zwarte Os

Hoger opleiden? Als in theoretische materie? We kunnen beter mensen praktischer laten zijn. Vooral lager opgeleiden genieten veel meer van praktische kennis, aangezien veelal mensen zijn die op korte/directe termijn resultaat willen zien. Niet zo gek, van kinds af aan worden ze al geconfronteerd met een gebrek aan tayloristische vaardigheden.

Wanneer realiseren mensen dat de industrialisatie is afgelopen en daarmee ook die dogmatische instelling van hoe educatie in elkaar zou moeten steken? Waar luistert men vooral naar meer en nooit naar anders? Ik zou zeggen, lees Dewey eens of kijk naar de Montessori school. De huidige scholen en cito toetsen zijn instrumenten van een wreed systeem waarbij slimme mensen vertrekken met een enorm ego (waarvan sommigen zichzelf later wel weer tegenkomen, zoals ik) en mensen die niet meekomen en daarbij een grote aversie ontwikkelen tegen het leren van wat dan ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 HPax

@ 16 Die ellende hebben we al, dus?
Denk aan onze premier die zich voor 50 miliard – 50 millioen vergist. Een domme, analfabete lager opgeleide had het hem niet ‘verbeterd’.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15.1 Joop - Reactie op #15

Gelukkig heeft die domme, analfabete lager opgeleide geen enige verantwoordelijkheid, anders dan zich te buigen voor de verantwoordelijken bovenin, die dus de fouten maken, waar hij voor mag boeten. Zoals we nu zien met de economische crisis en de bezuinigingen die vooral onderin treffen. Daarom is de FNV goed bezig met de lachende Rutte, die zijn verantwoordelijkheid eigenlijk weglacht.

#16 Klukkluk

Interessant artikel, en helemaal mee eens. Maar het roept inderdaad ook vragen op hoe die maatschappelijke verdeeldheid in opleidingsniveau zo gekomen is, en of het echt beter kan.

100 jaar geleden was een goede opleiding voor de elite, met de komst van de HBS deed ook de middenklasse mee en na de oorlog konden langzaamaan ook arbeiderskinderen meedoen. Dat ging nog wel vaak via zo’n omweg als ULO->onderwijzer->MO aktes bijvoorbeeld. Vanaf de jaren zeventig leek dit traject klaar: de maatschappij werd (qua opleiding…) meritocratisch ingericht: slimme kinderen konden naar de universiteit onafhankelijk van hun thuissituatie.

Langzaamaan werden daarna dan ook de oude verheffings-trappen voorzichtig wegbezuinigd: VMBO->HAVO->VWO, MBO->HBO->WO en de deeltijdstudies naast het werk. Niet meer nodig, want we selecteren vroeg en dat is goedkoper.

Dit terwijl er weer andere maatschappelijke tendensen lijken te zijn naar minder onderwijs-meritocratie. Allereerst allochtonen, die (vooral door taalachterstand) meestal een lagere opleiding doen dan mogelijk. Maar ook lijken onderwijs-veranderingen (meer eigen verantwoordelijkheid voor kinderen en steeds meer huiswerk) een probleem te vormen voor kinderen met laag opgeleide ouders. Het verheffen van kinderen die niet veel van huis meekrijgen lijkt het onderwijs steeds slechter af te gaan, en het onderwijsprestatieniveau van de babyboomers lijkt gekopieerd te worden naar hun nageslacht.

Deze klassenmaatschappij op opleidingsniveau duikt in vele statistieken op tegenwoordig en lijkt de basis voor veel maatschappelijke ontevredenheid. Die zou dus volgens mij tegengegaan kunnen worden door weer beter in het onderwijs mensen te verheffen uit hun milieu.

Maar het klinkt wat betuttelend en ouderwets sociaal, en het kost op de korte termijn nog geld ook, dus het zal wel niks worden.

En een volledig meritocratische samenleving is natuurlijk ook niet ideaal, een klassieker als fabrieksarbeider->vakbondsman->minister wordt lastig. Maar wordt het ook automatisch een klassenmaatschappij, dus dat familie succes bepaald? Dat hangt er een beetje vanaf hoe talent voor schoolprestaties erfelijk is. Voor zover ik weet is bijvoorbeeld erfelijkheid van IQ vrij beperkt, en dus zou meer meritocratie ook tot een meer gemêleerde maatschappij leiden.

(Het belangrijkste voor deze idealen is natuurlijk goed onderwijs. Voorlopig leer ik mijn kinderen zelf rekenen).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16.1 pedro - Reactie op #16

Ik ben het hier voor een groot deel mee eens, maar moet vast stellen, dat de klassenmaatschappij (of hoe we dat dan ook willen noemen) door de mensen zelf in stand wordt gehouden. Ook in een meritocratie willen mensen het beste voor hun kinderen. Wie hoger op de ladder staat, heeft meer invloed om hun kinderen te helpen, en bij gelijke kunde en motivatie zullen de kinderen van mensen, die hoger in de hiërarchie staan, dus ook altijd meer kansen hebben om hun dromen te verwezenlijken dan kinderen uit lagere milieu’s. En dat is dan inderdaad een bron van ontevredenheid. Die ontevredenheid kan buiten het maximaliseren van kansen door en in het onderwijs trouwens ook bestreden worden door nivellering. Een bankdirecteur, die een bonus van 25 miljoen in zijn zak steekt, is een bron van ontevredenheid. Als ie genoegen neemt met een salaris op de Balkenendenorm, zal dat tot veel minder ontevredenheid leiden (hooguit bij hem zelf, omdat hij zichzelf beter vindt dan andere mensen).

#16.2 Klukkluk - Reactie op #16.1

Mwa… Ontevredenheid over bankdirecteur-salarissen is universeel volgens mij, dat heeft niet zoveel met opleiding te maken.

Op het top-segment na (woningcorporatiedirecteur of universiteitsbestuurder zijn nog betere voorbeelden voor onvrede denk ik) is er natuurlijk verder wel veel genivelleerd: tegenwoordig hebbend veel laagopgeleiden een prima inkomen, en verdienen bijvoorbeeld onderwijzers vrij beroerd. De onvrede is misschien dat met dat inkomen niet meteen meer macht en invloed en respect is gekomen. Eigenlijk is het emancipatie, vroeger was die vertegenwoordiging er natuurlijk ook niet, maar er was meer vertrouwen in de gevestigde instanties die namens hen de zaken behartigden.

#16.3 jsk - Reactie op #16.2

tegenwoordig hebbend veel laagopgeleiden een prima inkomen, en verdienen bijvoorbeeld onderwijzers vrij beroerd.

Laat me raden: jij werkt in het onderwijs. Ik denk dat je bedoelt te zeggen dat een hogere opleiding niet meer een garantie is voor een hoog inkomen. Terecht lijkt mij.

  • Volgende reactie op #16.2
#16.4 Klukkluk - Reactie op #16.3

Nee, ik werk niet in het onderwijs, en inderdaad terecht dat er geen hoog loon garantie is; nivellering/emancipatie is een goede zaak (het ‘laag’ opgeleide werk is ook moeilijker en veeleisender geworden natuurlijk). Maar de status van onderwijzers is wel te ver gezakt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld die van artsen.

#16.5 pedro - Reactie op #16.2

De laatste 30 jaar is er vooral gedenivelleerd.

  • Vorige reactie op #16.2
#16.6 Klukkluk - Reactie op #16.5

Ja, ja. Loonontwikkeling tov opleidingsniveau dan, niet zozeer belastingdruk. Dat verschilt heel erg per beroepsgroep, ik weet eigenlijk niet of je daar iets zinnigs over kunt zeggen.

Mijn idee is dat de arbeidersklasse en de middenklasse naar elkaar toegegroeid zijn qua inkomen, en de topinkomens er bij zijn weggelopen. En dan heb ik het alleen over mensen met een afgeronde opleiding en werk. Misschien al weer een achterhaald beeld, en voor jongeren is het misschien ook anders.

#17 HPax

@ 024

‘De demograaf Emmanuel Todd heeft in 1975 uitgelegd dat de Sovjet Unie gewoon aan zichzelf zou bezwijken; en dat deed het.’

Zoiets heb ik wel eens gelezen, maar waar of gratuiete bewering, gaan de dingen toch nooit helemaal van zichzelf (‘aan zichzelf’). Je moet er zelf ook wat aan doen, je kunt processen versnellen of vertragen.

Minimaal heeft Reagan dan zeker gewerkt als katalysator van een ontwikkeling naar het einde van de Koude Oorlog.

Maar het is waar, Hoger Opgeleiden plegen niet met Reagan weg te lopen. Trouwens, heel wat Lager Opgeleiden ook niet. Of zijn veel Hoger Opgeleiden eigenlijk Lager Opgeleiden met soms alleen maar een duur uitziend papiertje?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17.1 Joop - Reactie op #17

Liever Van den Berg… haahhaha, HPax, de hypocriete christen die naastenliefde totaal heeft weggeredeneerd naar een fascistische manier van kijken.

#18 Harm

Ik dacht dat je volksvertegenwoordiger werd door het aantal stemmen dat op je wordt uitgebracht. Een vom van selectie onafhankelijk van opleiding.

Weer een illusie armer.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 mark3000

Er staan een aantal dingen waarmee ik het niet mee eens ben:

1: Veel van de lager opgeleiden hebben aan het begin van hun levensloop meer tegenslag gehad waardoor ze minder konden leren dan ze hadden gewild en dan ze hadden aangekund.

Jaja, het speelt een rol, maar het is absoluut niet het voornaamste. Veel laag-opgeleiden hadden niet de instelling of niet het vermogen om de theoretische vaardigheden tot zich nemen.

2: Maar omdat hoger opgeleiden en lager opgeleiden geen vastliggende categorieën zijn – iedere hoger opgeleide was ooit lager opgeleid, iedere lager opgeleide zou hoger opgeleid kunnen worden

Los van het begrip tijd, zijn tijdens een moment-opname hoger opgeleiden en lager opgeleiden vastliggende categorieën.
Dit klinkt mij zoals.. iedereen was ooit baby/puber, dus blah blah. Niet iedereen kan een universiteit afronden, al zou die dat heel heel graag willen.

3: en natuurlijk is het inzicht van iemand die de lagere school niet heeft afgemaakt niet per se minder waardevol dan dat van een professor.

Waardevol… dat klinkt dan weer zo moreel. Begrijp me dus niet verkeerd (als mensen zijn we gelijkwaardig), maar ik vind de mening van een specialist A omtrent zijn vakgebied “waardevoller” dan die van bijvoorbeeld mij. Je zegt zelf: “de lager opgeleiden moesten hoger opgeleid worden.” De rationele gedachtegang die daarachter schuilt is: hoger opgeleid>lager opgeleid. (waarbij > betekent: waardevoller)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie