ProRail en de NS liggen regelmatig onder vuur als er een trein te laat is of een wissel niet werkt. Maar over het station hoor je amper geweeklaag. Eendrachtig steken de spoorbedrijven, Rijks- en lokale overheden miljoenen euro’s steken in megalomane ‘spoorzones’.
Het treinstation is niet langer een punt van aankomst en vertrek. Dat is op zich al dynamiek genoeg, zo schilderde Umberto Boccioni het in 1911.
Het station en de hele wijde omgeving moet een dynamische spoorzone worden, waar reizen slechts een vluchtig onderdeel zal zijn van wonen, werken, winkelen en uitgaan. Dat wordt de komende dertig jaar afzien voor reizigers en omwonenden. In gigantische bouwputten veranderen continu de routes naar de perrons en liggen omwonenden wakker van de bouwactiviteiten.
De ellende wordt niet gecompenseerd met een gratis treinkaartje, maar de boel wordt af en toe ‘opgeleukt’. En u raadt het al: daar komt soms kunst bij te pas.
Zo was er in 2011 een alleraardigst project in Arnhem. Perron026, was “een plek niet alleen kan reizen, maar tevens kan beleven, verpozen, dwalen, ontmoeten en ervaren”. Leegstaande winkelruimtes werden tijdelijk beschikbaar gesteld aan beeldend kunstenaars, product designers, grafisch vormgevers en studenten van Fine Art Arnhem van ArtEZ.
Nu kun je in Tilburg tot en met 25 juni naar Slow Burn, het “eerste internationale culturele project in de Tilburgse spoorzone”. De organisatie, Fundament Foundation, benadrukt dat Slow Burn absoluut niet is bedoeld als ideologisch promotiemiddel of als schaamlap. Dat kun je dus zelf gaan beoordelen.
In de voormalige locomotiefhallen van de NS Werkplaats wordt werk van dertien kunstenaars uit elf landen geëxposeerd. Thema’s zijn tijd en entropie (een maat van wanorde, of afname van bruikbare energie). Thema’s die volgens de organisatie “kenmerkend zijn voor zowel recente ontwikkelingen in de hedendaagse kunst als voor spoorzones”.
Een greep uit wat er is te zien (foto’s: Dirk Pauwels).
Diego Bianchi (Argentinië) – Feel free feel fear (2013) buitenkant.
Feel free feel fear – binnenkant.
Burkard Blümlein (Duitsland) – Still, A Conversation on Time (2013).
Žilvinas Kempinas (Letland) – Live Transmission (2011 – 2013).
Als je toch met de trein langs Tilburg komt, plan je reis dan eens zo dat er tijd is om stil te staan bij deze expositie. Hopelijk zijn er de komende dertig jaar meer van dit soort projecten. Je kunt de bouwputten ook mijden en wachten tot alles af is en in stationshallen en wachtkamers de kunstwerken bewonderen die zijn gerealiseerd met de gebruikelijke percentageregelingen.
Op de website van het Bureau Spoorbouwmeester kun je voorbeelden zien van kunst rond het spoor. Onder andere bijdragen die het wachten op stations moeten veraangenamen.
Kunst gespot in een van de spoorzones in jouw buurt? Gooi het in de reacties. Prettige reis.
Reacties (6)
Kunst gespot in een van de spoorzones in jouw buurt?
Nee, daar zijn Fransen helaas niet zo goed in. Muv wat graffiti heb ik hier nog nooit iets gezien. Soms denk ik wel eens…
Overigens kreeg ik wel, bij aanvang van het lezen, associaties met architectuur. M.n. stationsarchitectuur. Moest toen denken aan het station Schiedam uit de tijd dat ik daar opgroeide en de verbrande erven nog als verbrande erven herinnerd werden.
Maar daar ging het niet over.
Zolang de spoorwegen alle bankjes aan het verwijderen is op perrons kan mij die leukdoenerij gestolen worden. Al het comfort is verdwenen op stations. Kunst is ook lijden, niet?
@1: Het ging ook over het station als gebouw. Maar nu wordt de spoorfunctie “slechts” een onderdeel van de spoorzone en staat de stationsarchitectuur niet langer op zichzelf.
Leuke links trouwens.
@2: Nou, de Spoorbouwmeester lijkt van plan je tegemoet te willen komen, zoals uit de één na laatste alinea blijkt.
ProRail en de NS liggen regelmatig onder vuur als er een trein te laat is of een wissel niet werkt. Maar over het station hoor je amper geweeklaag. Eendrachtig steken de spoorbedrijven, Rijks- en lokale overheden miljoenen euro’s steken in megalomane ‘spoorzones’.
Stuitende analyse. De plank hangt elders.
Volgens mij krijgt ProRail meestal de schuld. En volgens mij wordt er helemaal niet eendrachtig geinvesteerd in spoorzones. Dat ging subtiel anders; ooit werd de NS opgesplitst in ProRail en de NS. ProRail krijgt de infrastructuur, NS de treinen en de stations. Sindsdien zien we een eindeloze stroom klachten over ProRail terwijl zo’n beetje ieder station al eindeloos vaak verbouwd is en de horeca daarin floreert. Oja, die horeca was ook van de NS (Servex).
Ik zie weinig om positief te doen aan de ontwikkeling van de spoorzones met geld dat in een gezond railbedrijf deels was besteed om de infrastructuur te verbeteren (of expertise aan boord te houden en fiascos met Italiaanse treintjes te voorkomen). Diep triest is het. Ik zou er als kunstenaar bepaald niet trots op zijn als mijn kunst gebruikt wordt als lokkertje voor het lokale NS-horeca-monopoly dat floreert ten koste van onze rail-infrastructuur.
Had ik al trouwens iets gezegd over de alsmaar stijgende prijzen van treinkaartjes? Niet? Ach laat ook maar. Spoorzoneontwikkeling my ass.
@5: De NS krijgt vaak (ook) de schuld. Niet alleen omdat de reizoger de feiten niet kent, ook omdat NS-informatie bij storingen te kort schiet (naar het idee van de getroffen reizigers).
En “niet eendrachtig geinvesteerd in spoorzones“? Men moet wel. Als een gemeente of provincie een spoorzone wil ontwikkelenm kan men niet om ProRail en de NS heen als er een perron minder of meer wordt gepland en als spoorwegovergangen en stationsindelingen veranderd moeten worden.
Overigens vel ik in dit artikel geen expliciet oordeel over de ontwikkeling van spoorzones. Ik stel er, impliciet, wel vragen bij (megalomane spoorzones?).
En zeker vallen er ook vragen te stellen over de rol van kunst(enaars) bij dit soort projecten. Enerzijds is het prima als kunstenaars een graantje kunnen meepikken van allerlei bouwprojecten. Anderzijds is het de vraag of kunst dan misschien dient als “schaamlap” voor ambities die jou of mij niet welgevallig zijn.
Slow Burn stelt die schaamlap niet te zijn. Ik zeg: ga kijken en oordeel dan zelf.