Wij hebben recht op ons openbaar kunstbezit. Zo eindigde Kunst op Zondag vorige week in het artikel over plannen van minister Bussemaker betreffende het beheer van het cultureel erfgoed.
Grofweg gezegd komen die plannen er op neer dat kunstwerken van nationaal belang behouden moeten blijven en dat musea meer ruimte krijgen “minder belangrijke stukken” te verkopen. We lanceerden de stelling dat die kunst eerst aan het publiek aangeboden zou moeten worden.
Volgens de nu geldende spelregels komt het publiek pas als laatste aan bod. Afgelopen week kwam een voorbeeld van de huidige praktijk in het nieuws. De provincie Utrecht schoont haar collectie op.
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) helpt een handje door via de herplaatsingsdatabase de 173 beschikbare stukken tentoon te stellen. Blijkbaar hebben musea of andere collectiehoudende instellingen weinig belangstelling getoond, want 30 juni zal een deel van de werken beschikbaar komen voor het publiek via een online veiling.
Museumveiling.nl is één van de online veilingen die Veilet BV uit Nijmegen via Veilingen van Kunst organiseert. Op 23 juni zal op museumveiling.nl een preview te zien zijn van werken uit de collectie van de provincie Utrecht.
De provincie had natuurlijk meteen de kunst op de publieksveiling kunnen gooien. Zoals eerder de gemeenten Nijmegen (in 2011) en Velsen (in 2012) deden. De burgers van die gemeenten konden via een besloten veiling bieden op kunst waar de gemeenten van af wilden.
Wekelijks is er een online veiling op Veilingen van Kunst. Een veiling begint elke zondag om 20.00 uur en loopt tot de volgende zondag. Tot vanavond 20.00 uur kun je bieden op kunst afkomstig uit bedrijfscollecties en uit de collectie van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Zowel in de lopende veiling, als de veiling die vanavond van start gaat zijn negen van de 45 aangeboden werken afkomstig van de RCE. De startbedragen variëren van 1 tot 150 euro, dus als er niet al te wild wordt geboden kun je voor een schappelijk bedrag de trotste bezitter van cultureel erfgoed worden.
Sommige werken zijn al eens eerder in de aanbieding geweest. Zo organiseerde Veilet BV een besloten online veiling voor medewerkers van Post.nl. en houtsnede van Jef Diederen stond toen voor een startbedrag van 200 euro op de lijst, nu is kan er vanaf 100 euro op worden geboden. Ook een kleurets van Arnold van Griensven is op herhaling voor het schamele startbedrag van 10 euro.
Minister Bussemaker wil met een nieuwe erfgoedwet musea meer ruimte geven minder belangrijke werken te verkopen. Wie weet komen dan werken boven water die op de RCE-lijst van vermiste werken (pdf) staan. Op deze lijst staan ruim 3600 stukken van 1166 kunstenaars die spoorloos zijn verdwenen. Ooit zijn ze in bruikleen gegeven, maar tot op vandaag weet de RCE niet waar dit erfgoed is.
Op de online veiling voor de komende week staat een werkje dat dezelfde titel draagt als één van die vermiste werken. De inventarisnummers verschillen. Dat kan omdat het hier om een prent gaat die in een aantal drukken is vervaardigd.
De Vuurtoren van Wim Nijs (bekend van een akkefietje in de Tweede Wereldoorlog) met nummer SZ4068 wordt sinds 2005 vermist. Geen nood, want nummer SZ4061 is nu te koop. De RCE zal niet veel moeite doen het vermiste exemplaar op te sporen, want de dienst heeft zelf nog vier Vuurtorens in bezit.
Maar hoe zit dat met diverse vermiste ‘Composities’ van Johannes ‘Joop’ Vreugdenhil? Is één daarvan soms in bezit geraakt van Kunst en Interieur? Of zijn ze al geveild door het Venduehuis der Notarissen, dat wellicht ook weet of de vermiste ‘Zes variaties’ dezelfde zijn als deze?
Zo troffen we meer werken aan die mogelijkerwijs ergens in musea zwerven of in handen van veilingmeesters zijn. In dit exceldocument staan de namen van kunstenaars gerangschikt naar het aantal werken dat van hen wordt vermist (o.a. zes werken van Lucebert) en hebben we een aantal titels kunnen linken aan mogelijke vindplaatsen.
Op welk cultureel erfgoed dat de komende week op museumveiling staat zou u een bod doen? We zetten het erfgoed even op een rij.
C.C.J. Andriessen Personage 1973; R.A. Dool Oog jaar onbekend; J. Hillenius Volume liggend 1970; W.J.H. Nijs Vuurtoren 1950; L. Pemmelaar Ladenkast 1973; J. van der Pol Staande man jaar onbekend; T.A. Ros Day after the night before 1976; G.L. le Roy Compositie I jaar onbekend en Ets 1 1967.
De grote vraag tenslotte is: wat moet er met cultureel erfgoed gebeuren als ook het publiek er niet op wil bieden?
Update maandag 23 juni.
Vandaag kregen we antwoord op een paar vragen die we aan de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben gesteld. We plaatsen hier integraal het antwoord.
>>>> 1. Is de RCE een reguliere aanbieder op de veilingsite?
Ja, alle objecten die door de RCE worden afgestoten, en die de Leidraad Afstoting Museale Objecten (LAMO) hebben doorlopen, worden door de RCE via museumveiling.nl verkocht.
2. Hoeveel stukken zijn er de laatste jaren op deze wijze aangeboden?
2012-2013: 105 werken op papier ateliernalatenschap Roland Holst; 356 BKR werken op papier; 2011 : 55 meubelen; 2006-2010 honderden schilderijen, objecten, werken op papier en meubelen.
3. Verwacht u dat het aanbod, qua aantallen, de komende jaren hetzelfde zal blijven? Zo nee, wat is dan de verwachting?
Het aanbod blijft minimaal gelijk. De groei is afhankelijk van extra inzet op het project Selectie & afstoting. Dit hangt samen met de plannen om het aantal depots in te perken i.v.m. kostenbesparing en om een kwaliteitsverbetering van de rijkscollectie te bewerkstellingen.
4. Denkt u dat de plannen van minister Bussemaker, voortvloeiend uit een advies van de Raad voor Cultuur en een rapport van de commissie Asscher-Vonk van invloed zullen zijn op het aanbod dat via de genoemde weg tot stand zal komen?
De minister kiest voor een bredere en betere zichtbaarheid van de collecties: de mobiliteit van collecties tussen musea onderling kan daaraan bijdragen (van depotstuk naar zaalstuk), maar ook de implementatie van een nieuwe waarderingsmethodiek kan de musea gaan helpen het belang van de collecties beter in kaart te krijgen. Het resultaat van een zorgvuldig en transparant proces van waarderen kan dan zijn dat een voorwerp beter teruggegeven kan worden aan het grote publiek middels een openbare veiling. <<<<
We gaan museumveiling.nl in de gaten houden.
Reacties (10)
Interessant, maar er zit niet echt iets bij waar ik warm voor loop. Ook komen er nogal wat extra kosten bij: bij 1 werk 42,50 aan verzendkosten en 12,50 aan veilingkosten en dan moet het ook nog ingelijst worden. Zelfs met een biedprijs van 1 euro gaat dat best snel.
Wij hebben recht op ons openbaar kunstbezit.
Recht?
Recht hebben en recht krijgen zijn twee verschillende dingen. Recht dat opgeschreven is als behorend tot de onvervreemdbare rechten (bv privacy en de onaantastbaarheid van het lichaam) worden makkelijk met voeten getreden.
De conclusie is dat rechten, ook – juist? – als ze opgeschreven zijn, afgedwongen moeten worden. Via rechtszaken, protesten, geweld, revolutie en wat dies meer zei.
nummer SZ4061 : link werkt niet
De grote vraag tenslotte is: wat moet er met cultureel erfgoed gebeuren als ook het publiek er niet op wil bieden?
Het crematorium (ofwel de grote vuilverbrander)?
Leuk onderwerp met belangrijke vragen trouwens @0.
Blijkbaar is de stelling wat moet de overheid doen na een (kunst)miskoop? Waarom niet teruggeven aan de maker?
Dan de stelling: “kunst eerst aan het publiek aanbieden”
Waarom niet eerst aan andere overheden, mits die deze openbaar vertonen, dus niet opbergen en aan het zicht onttrekken?
Helaas! het ontbreekt me aan ruimte en pecunia.
Ik vind die “Droste vrouwtjes” (https://www.veilingenvankunst.nl/prent/day-after-the-night-before#!product/0/) wel leuk :-)
@3: Terug aan de maker kan in aardig wat gevallen niet omdat de maker is overleden. De erfgenamen zouden benaderd kunnen worden.
En aanbieden aan andere overheden: dat gebeurt nu, o.a. met behulp van de genoemde herplaatsingsdatabase.
Ik denk dat men vaak wel een idee heeft of musea, overheden en houders van bedrijfscollecties (zie voorbeeld van Post.nl) interesse hebben in de selectie af te stoten werk. Ik ga er van uit dat ze de beste, interessantste of historische meest waardevolle werken niet de deur uit doen.
@2: Tja, de vuilstort lijkt mij bij veel van de werken die ik nu heb gezien een prima optie. Hoewel men nog altijd het spul dan eerst gratis aan het publiek kan aanbieden.
Zeker wat betreft al die zeefdrukken, etsen, litho’s etc. zou ik zeggen: kies het beste exemplaar en hou die in bezit en deel de rest uit. Wat niet wordt opgehaald gaat naar dat ‘crematorium’.
Er kunnen trouwens heel wat van die prenten opgehangen worden op het oppervlak dat de Nachtwacht nu inneemt ;-)
Degenen die nu bieden zijn niet echt geinteresseerd, dus ga je aan het doel voorbij. Als er geen animo bij het publiek is kan de hele partij per opbod worden verkocht maar dan in b.v. 5 min of meer gelijksoortige kavels (stroming, thema e.d.) met een minimum startprijs waar, ik noem maar wat, b.v. antiquairs, (kunst)handelaren of grote meubelzaken op kunnen bieden…maar de opbrengst is dan w.s. een paar duizend euro.
Nee, organiseer gewoon een leuk dagje/ uitje voor liefhebbers in combinatie met andere activiteiten (museum/ stedentripje) a 22,50 (incl. hapje drankje en e.v.t. vervoer) en geef aan het eind die 173 schilderijen mee als presentje/ aandenken..of zo.
@7: Ah, dat idee sluit een beetje aan bij wat in de “Handreiking museumveiling” (pdf) staat: “Een veiling ‘aan huis’ kan daarentegen wel een goede PR opleveren voor de organisatie”.
Zo kan de provincie Utrecht natuurlijk ook een dagje organiseren. Mooie pr om de overheid dichter bij de burger te brengen of andersom…
Of PR b.v. inderdaad. Maar d’r zitten er 2 te minnen@7. Ach, was de prijs soms te hoog moet er een rondvaart bij of per waterfiets door de gracht of onbeperkt chicken wings vreten? Wat?
Update toegevoegd: antwoorden van de Rijksdienst voor het Cutrueel Erfgoed op vragen vragen van Sargasso.