Klimaatbeleid: aanbodbeperking in de praktijk

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
Coal Mine

By TripodStories- AB, CC BY-SA 4.0, from Wikimedia Commons.

Vorige maand schreef ik over de kansen die aanbodbeperkend klimaatbeleid volgens onderzoekers biedt. Afgelopen week toonde Bloomberg de kracht er van bij kolen. Al wordt de aanbodbeperking niet alleen veroorzaakt door overheidsbeleid, maar ook door een groeiend aantal financiers dat niet meer in bedrijven en projecten wil investeren die met kolen samenhangen.

Bloomberg beschrijft hoe het beleid van China om vervuilende kolenmijnen te sluiten en het opdrogen van financiering voor nieuwe kolenmijnen leidt tot een kleiner aanbod aan kolen, waardoor de prijs voor kolen stijgt en de winstgevendheid van kolencentrales onder druk staat. De winstgevendheid van kolenmijnbouwbedrijven stijgt ondertussen fors. Anglo American heeft zijn inkomsten uit kolen sinds 2015 zien verdrievoudigen, Glencore heeft ze zien verdubbelen en BHP Biliton rapporteert een verzesvoudiging van inkomsten uit kolen.

De stijgende financieringskosten zijn een van de redenen dat de mijnbouwbedrijven niet reageren met het aankondigen van plannen voor nieuwe mijnen, ondanks het feit dat de kolenprijs op het hoogste punt in jaren staat. Een groeiend aantal banken en grote institutionele investeerders wil niet meer in kolen investeren. Het niet van de grond komen van de Australische Carmichael kolenmijn is illustratief, het Indiase bedrijf Ardani weet de benodigde financiering niet rond te krijgen ondanks de openlijke steun van de Australische overheid.

De stijgende kosten van financiering zijn niet de enige oorzaak van het uitblijven van nieuwe kolenmijnen, want ook mijnbouwbedrijven die geen externe financiering aan hoeven te trekken voor de aanleg van een nieuwe kolenmijn zijn niet geïnteresseerd in de ontginning van nieuwe mijnen. De druk vanuit overheden en consumenten om het gebruik van kolen terug te dringen is een belangrijke reden hiervoor.

De hogere prijs van kolen zorgt er uiteindelijk voor dat de energietransitie versneld wordt. Door de hoge kolenprijs hebben kolencentrales meer concurrentie van gascentrales, windturbines en zonne-energie. De prijs van zonne-energie en windenergie daalt nog steeds, terwijl er geen zicht is op een hogere kolenproductie en de prijs van kolen dus hoog zal blijven. Uiteindelijk ondergraaft deze kostendaling de economische ratio om een vervuilende brandstof, zoals kolen, te blijven gebruiken. In de VS heeft de eerste eigenaar van kolen- en kerncentrales al faillissement aangevraagd. Bijkomend effect: de kolenmijnen draaien recordwinsten. Slim overheidsbeleid kan er voor zorgen dat dergelijke winsten afgeroomd wordt, zodat het voor maatschappelijke doelen ingezet kan worden. Bijvoorbeeld om de kosten van de energietransitie voor mensen met een minder diepe portomonnee te bekostigen.  

Reacties (28)

#1 zutman

“De hogere prijs van kolen zorgt er uiteindelijk voor dat de energietransitie versneld wordt.”

Hihi. Ik denk dat voor die tijd de energietransitie al ontmaskerd is als een corrupt spel van het grootbedrijf en de NGO’s. Om de standaarddiscussie hierover alvast voor te zijn, noem ik 1 naam: Ed Nijpels.

(Overigens zijn “normale” milieumaatregelen altijd +1).

  • Volgende discussie
#2 Krispijn Beek

@1: kom maar door met je bewijzen voor de corruptie van die ene naam en van de energietransitie als geheel.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 zutman

Ik hoef niks te bewijzen, dat doet de toekomst wel voor mij.

Ok ok, wat context: dat hele nationale energieakkoord is er doorheen gerost in die rare kongsie van niet-verkozen entiteiten, de tweede kamer kon tekenen bij het kruisje (en deed dat ook).

Analoog voorbeeld: de dividendbelasting is afgeschaft omdat de topman van Unilever bij Rutte op de koffie kwam. En Rutte zette zijn VVD aan het werk. Vervolgens mogen de coalitiepartners publiekelijk meedelen in de stront (eigen keuze).

Waarom de toekomst er anders uit gaat zien (onder andere): Trump heeft bij zijn heronderandelingen van verschillende handelsakkoorden de regie teruggetrokken van de US Chamber of Commerce (lees: Multinationals / Wall Street) terug naar de regering. Dit is voor mij een signaal (naast vele andere) dat de wereldwijde macht van het kapitaal gebroken is.

Prettige dag verder!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 roland

@: “geen zicht is op een hogere kolenproductie en de prijs van kolen dus hoog zal blijven”
– Dat hoorden we jarenlang over olie en gas, peakoil e.d. Met veel schaliegas werden daarna ook overspoeld met Amerikaanse kolen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 esgigt

@3 zwakte bod….. dat soort geluiden hoor je van iedere complotdenker.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 zutman

@5: het is inderdaad een voorspelling, de toekomst wijst het uit.

Mag jij ondertussen hier de toegevoegde waarde van Ed Nijpels uitleggen. Ik geef een voorzet: Een VVD-er regelt dingen het liefst met…?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Hans Custers

Mag jij ondertussen hier de toegevoegde waarde van Ed Nijpels uitleggen. Ik geef een voorzet: Een VVD-er regelt dingen het liefst met…?

Karakteristieke logica van een complotdenker: het is een gigantisch wereldomspannend complot, want er is iemand bij betrokken die ik niet vertrouw.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 zutman

Complotdenker, moi? Hihihi. Ik zou het eerder handel met voorkennis willen noemen. Of slim zakendoen, a la Henry Keizer. En dat die netwerken wereldwijd zo zijn, dat hoef ik niet uit te lggen.

Ik wijs er alleen op dat een VVD-er waarschijnlijk niet de meest juiste persoon is om een hevig door VNO-NCW aangejaagd project te begeleiden wat qua uitgaven (belasting op energie) de laagste inkomens gaat treffen, en voornamelijk ten goede komt van de grote bedrijven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Krispijn Beek

@8 dat de kosten van de energietransitie voornamelijk bij burgers liggen en de opbrengsten bij grote bedrijven is het gevolg van het stemgedrag van diezelfde burgers. Wie de afgelopen decennia een beetje heeft opgelet weet dat en het is ook terug te vinden in de stemverhoudingen in de Tweede Kamer. Daar heb je geen alu-hoedjes voor nodig. En om de energietransitie nou te omschrijven als een ‘hevig door VNO-NCW aangejaagd project’? Dan heb je hun lobbyisten nog nooit gesproken. Als VNO-NCW werkelijk zo’n voorstander van de energietransitie is, waarom bungelt Nederland dan onderaan in de ranglijstjes voor duurzame energie van de EU?

Dus nogmaal: onderbouw je beweringen. Hint: het doen van nog groteskere samenzweerderige uitspraken is geen onderbouwing.

@4 verschil tussen kolen en schaliegas is dat deze laatste vorm van energiewinning heel veel kapitaal aan trekt en heeft getrokken. Zoveel zelfs dat het het zicht op de werkelijke winstcijfers (of beter het uitblijven van winst voor de schaliegassector) verdoezelt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Joop

@9.

Zijn uitspraak over laagste inkomens snijdt wel degelijk hout. Minder recht vanwege geen huis in eigendom of dure Tesla op subsidie of afschrijven via bedrijf. Daarmee zijn dus de burgers zoals jij zegt die de huidige regeringen stemmen nog wel aardig tegemoet gekomen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Kacebee

Uiteindelijk ondergraaft deze kostendaling de economische ratio om een vervuilende brandstof, zoals kolen, te blijven gebruiken.

Dat lijkt me niet. Vooralsnog draaien kolencentrales op voor de leveringszekerheid. Dus zelfs als worden wind- en zonne-energie gratis (nooit, maar los daarvan) dan nog zullen de kolencentrales moeten blijven roken om de stroom te leveren wanneer de onbetrouwbare systemen het laten afweten.

Kolen-elektriciteit kan alleen worden vervangen door een andere betrouwbare vorm van opwekking, zoals kernenergie. Wie anno 2018 nog steeds denkt dat meer wind en zon de oplossing is, komt er nog wel achter.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 JANC

Een plaatje uit 2014 onderbouwt wat precies? Dat je de data zoekt om jouw these te ondersteunen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Lennart

@11:
Tsja. Maar er is en was niemand die denkt dat zon en wind alles gaan oplossen. Waarom blijf je dat sprookje hier herhalen ?

Overigens, ik verkeerde in de veronderstelling dat we ook stroom opwekken met aardgas. Echter, jij beweert nu dat kolen noodzakelijk zijn voor backup. Hoe zit dat precies, volgens jou ? Is het onmogelijk om die backup met aardgas te realiseren ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 zutman

@9: “Dus nogmaal: onderbouw je beweringen.”

Dat is in deze context onmogelijk. Wie de definities bepaalt (‘energietransitie’), bepaalt de discussie. Dus ik heb niet de illusie dat er een respectvolle uitwisseling van argumenten mogelijk is. Fair enough, ik ben hier ook maar te gast. Een paar observaties:

Uiteraard heeft de VNO-NCW dit verhaal niet uitgevonden, maar ze zijn als grootbedrijf wel erg goed in het zich toe-eigenen van de grote geldstromen die hiermee gemoeid zijn. Inversteerders in windparken zijn vnl. internationale investeringsfondsen. Die willen rendement, du moment dat de (impliciete of expliciete) subsidie stopt, is het exit windparken. De subsidie moet ergens vandaan komen, lees: energiebelasting. VNO-NCW staat verlekkerd klaar om al dit werk te verrichten en dan kan Rutte weer roepen: ‘lang leve de BV Nederland!’ resultaat: er is flink wat kapitaal overgehevend van de burgers naar de bedrijven.

En de rol van de NGO’s hier is als de banshees van het grootkapitaal: wie zich verdiept in hoe deze orgs ontstaan zijn en gefinanceerd worden, ziet een patroon. En die is nimmer dat activistische Sjaan van driehoog achter een volksbeweging heeft opgezet.

Een ander duidelijk teken dat dit doorgestoken kaart is, is dat deze klimaat-‘discussie’ al 20 jaar gevoerd wordt, terwijl kernenergie in welke vorm dan ook off-limits blijft.

Zoals ik al eerder stelde: dit spel loopt onherroepelijk ten einde. Het eeste signaal zal (vermoed ik) zijn dat de internationale geldstromen/investeerders weg gaan vallen.

Genoeg hierover. De zon schijnt, ik wens u allen nog een prettige dag!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Kacebee

@12: Het plaatje uit 2014 geeft een goed beeld. In 2015 nam het aandeel zonne-energie nog een paar procent toe, in 2016 nam die al weer af. De grafiek is een illustratie bij mijn “these” dat wind en zon 100% back-up van andere, betrouwbare bronnen behoeven.

@13: In het energiebronnengrafiekje van een (willekeurige) week in 2014 kun je mooi zien dat er naast thermische en nucleaire (in feite ook thermische) opwekking geen bijdragen van enig belang zijn (1). Wat jij in gedachten hebt bij een “oplossing” mag Joost weten; een concreet voorstel met wat cijfertjes heb ik hier nog niet mogen zien. Daarin sta jij trouwens niet alleen hoor Lennart, niemand komt daarmee.


1) Bruinkool (ligniet), steenkool, olie en aardgas mogen op één hoop: het zijn allemaal CO2-uitstoot veroorzakende eindige fossiele brandstoffen. Biomassa (w.o. afvalverbranding) is in zekere zin duurzaam maar kan niet meer dan een kleine bijdrage leveren.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Michiel de Pooter

Krispijn, wil je snel de Chinezen bellen ? Die hebben volgens Global Coal Plant Tracker nog steeds 1600 kolencentrales under construction, in 62 landen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Michiel de Pooter

@13: Kolencentrales als back-up zullen een steeds kleinere rol gaan spelen. Door toename van zon en wind, kan onbalans op het net alleen beantwoord worden met veel snel startend vermogen. Dat kan alleen geleverd worden door gasturbines, noodstroomaggregaten en import en export. Regelvermogen van kolencentrales is overigens beperkt; Om materiaaltechnische redenen kunnen de meeste centrales maar teruggeregeld worden naar 40-50% van hun ontwerpvermogen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Kacebee

@17: Je hebt gelijk dat kolen- en kerncentrales niet goed en zeker niet snel kunnen worden geregeld. Nu was dat nooit een groot probleem, hoewel ook vroeger al door middel van verschillen in dag- en nachttarief werd geprobeerd de vraag over het etmaal te verspreiden. Op die manier werd het totale rendement zo hoog mogelijk (en de kosten zo laag mogelijk).

Met de introductie van wind- en zonne-energie is die oude wijsheid bij het grofvuil gezet. Op zonnige dagen draaien kolen- en kerncentrales in Duitsland grotendeels voor joker. De kosten daarvan ziet de consument terug op zijn rekening. Gascentrales hebben een deel van dat probleem niet, ze kunnen immers worden uitgeschakeld als ze niet nodig zijn, maar de constante kosten van die installaties moeten wel worden verrekend over minder dagen, wat prijsopdrijvend werkt. Ook dat ziet de consument op zijn rekening terug.

Bovendien is het vervangen van kolen- en kerncentrales door aardgascentrales niet echt een oplossing, zoals een bedrijf als Nuon wel schijnt te denken:

Via deze gascentrales als flexibele back-up voor de momenten dat er geen wind en zon is, werken we aan een toekomst waarin we elektriciteit CO2-vrij opwekken.

Nu draaien gascentrales op methaan, een gas dat bij verbranding wel degelijk CO2 oplevert. Nuon houdt de lezers dus voor de gek, maar ik begrijp het bedrijf wel: je moet nooit de kans laten lopen een monopoliepositie op te bouwen.

Samenvattend: de combinatie zon-wind-aardgas staat garant voor een toekomst met veel hogere energieprijzen en hooguit de helft minder CO2. De Energiewende in Duitsland,die tot nu toe al 1000 miljard heeft gekost, laat een nog veel somberder beeld zien. Door het sluiten van kerncentrales is de winst in CO2-termen verwaarloosbaar. De cijfers zetten het land totaal voor schut: de Duitse stroom brengt tien keer meer CO2 met zich mee dan de Franse.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 JANC

@18: ze bedoelen allicht co2-neutraal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Kacebee

@19: Dat zou kunnen als Nuon de CO2 weer uit de lucht (of beter nog uit reservoirs) zou halen om er methaan mee te maken. Naast gewone gascentrales komen er dan power-to-gas-centrales. Dat wordt een flinke investering en met een rendement van zo’n 50% betekent dat een verdubbeling van het aantal zon- en windparken voor dezelfde hoeveelheid stroom. Maar dan heb je ook zomer en winter wat.

Waarom doen we dit allemaal eigenlijk? Ligt de bouw van een stel goede kerncentrales niet veel meer voor de hand? Frankrijk liet tientallen jaren geleden al zien dat dat kan. Als we willen, is de elekticiteitsproductie in Nederland ruim binnen twee decennia CO2-neutraal, zónder windmolens.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 roland

@18: “Nuon houdt de lezers dus voor de gek”
Nuon wil een deel van wind(zonne)stroom omzetten in waterstof en die benutten bij meer vraag dan zon/windstroom aanbod. Daarnaast is er ook biomassa en waterkracht.
Waterkracht is een heel rendabel opslag medium dat nu ook al benut wordt omdat atoomstroom niet de vraag volgt.

@: “een toekomst met veel hogere energieprijzen en hooguit de helft minder CO2” is even bot als de bewering dat zon-windstroom straks gratis is. Variable stroomprijzen voor grootverbruikers, dus zowel een hoge als een lage stroomprijs past veel beter bij variabel aan bod zon-windstroom.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Kacebee

@21:

Nuon wil een deel van wind(zonne)stroom omzetten in waterstof en die benutten bij meer vraag dan zon/windstroom aanbod.

Hoe veel hebben ze daar al van? Want op dit moment wordt de buffering voor een prikkie geregeld door gascentrales. De route via waterstof is veel duurder. Zonder subsidie is dat niet rendabel.

Daarnaast is er ook biomassa en waterkracht.

Biomassa is van nature beperkt en waterkracht hebben we in Nederland niet.

Waterkracht is een heel rendabel opslag medium

Het terugpompen van water in stuwmeren gaat goed waar zulke stuwmeren bestaan. Niet in Nederland dus. Kabels naar landen waar die wel zijn, zijn duur en de capaciteit is sowieso beperkt.

dat nu ook al benut wordt omdat atoomstroom niet de vraag volgt.

De Norned-kabel ligt er niet vanwege onze enige kerncentrale in Borssele.

Variable stroomprijzen voor grootverbruikers, dus zowel een hoge als een lage stroomprijs past veel beter bij variabel aan bod zon-windstroom.

Ik ben een groot voorstander van het bepalen van de stroomprijs via een systeem van vraag en aanbod. Maar dan gaan de windparken failliet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Michiel de Pooter

“De hogere prijs van kolen zorgt er uiteindelijk voor dat de energietransitie versneld wordt”.
Begrijp ik niet goed. Volgens mij is het juist andersom; Energietransitie betekent in feite, dat je toevoer van goedkope energie met hoge dichtheden gaat vervangen door dure energievormen met lage dichtheden. Maar technologie om energie met lage dichtheden op te wekken, bouw je volledig vanuit systemen en infrastructuren, die uitsluitend functioneren dankzij goedkope energievormen met hoge dichtheden. Volgens mij worden b.v. zonnepanelen alleen gemaakt in landen met goedkope stroom uit kolencentrales (China, 8usc/kwh) en niet in Denemarken, met hoge penetraties hernieuwbaar (40usc/kwh).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 roland

@22: “het bepalen van de stroomprijs via vraag en aanbod. Maar dan gaan de windparken failliet.”
– Met een forse CO2 heffing (zo’n 100 euro per ton) bevordert een variabele stroomprijs betaalbare stroomopslag, zodat de bodemprijs voor zon-windstroom stijgt.

@23: Denemarken heeft een bloeien de windindustrie deels op windstroom.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Michiel de Pooter

@24: Denemarken heeft geen basisindustrie. Dus die kan ook niet op windstroom draaien. Denemarken heeft een diensteneconomie met twee koeien en een paard. Meer is het niet. Alle componenten en supplies voor de windindustrie worden ingevlogen uit Goedkopistan. Ze doen niets anders dan assembleren en monteren met veelal buitenlandse subcontractors.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 JANC

Is de ban opgeheven en zien we direct de onzin van De Pooter terug?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Kacebee

@23:

technologie om energie met lage dichtheden op te wekken, bouw je volledig vanuit systemen en infrastructuren, die uitsluitend functioneren dankzij goedkope energievormen met hoge dichtheden

Ik denk inderdaad dat men zich niet realiseert hoe onze welvaart gestoeld is op goedkope energie. Naarmate onze energie duurder wordt (door “vergroening”) wordt de exploitatie van ruimte- en materiaalintensieve opwekking óók duurder: een vicieuze cirkel. In Duitsland begint dat inmiddels echt pijn te doen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Krispijn Beek

@11

Dat lijkt me niet. Vooralsnog draaien kolencentrales op voor de leveringszekerheid. Dus zelfs als worden wind- en zonne-energie gratis (nooit, maar los daarvan) dan nog zullen de kolencentrales moeten blijven roken om de stroom te leveren wanneer de onbetrouwbare systemen het laten afweten.

Hoor graag van je hoe het VK dat dan doet? Daar is de inzet van kolencentrales in een paar jaar tijd fors verlaagd, zonder dat daar veel extra inzet van kernenergie of gascentrales tegenover staat. Wel meer demand management, interconnectie en duurzame energiebronnen.

@14 Kernenergie mag je van mij proberen. Als je kijkt naar de enorme kostenoverschrijdingen en vertragingen in Frankrijk, de VS en Finland dan geloof ik simpelweg niet dat kernenergie ooit mee kan in de markt. Te duur, te log en te complex. Zie bv. ook het rapport van Citibank New nuclear? The economics say no.

En de tijd dat aan een onderwerp gewerkt wordt nu meteen af te doen als reden om het tot onzin te verklaren omdat de door u gepropageerde oplossing in al die jaren niet van de grond is gekomen? Dat zegt echt meer over kernenergie dan over de ondersteuning daarvoor. Onder Maxime Verhagen lag alles klaar om de vergunningaanvraag in behandeling te nemen. Ik kan me alleen niet herinneren dat er een vergunningaanvraag is gedaan door de partijen die bezig waren met Borssele 2.

@20 je bent op de hoogte van de Franse plannen om het aandeel kernenergie sterker terug te laten lopen dan de hele Duitse Atomausstieg?

@23 over welke stroomprijs heb je het? Ben je nou bezig om consumententarieven van Denemarken te vergelijken met groothandelstarieven in China? Doe eens een link met bewijs dat de Deense industrie een stroomprijs betaald van 400 USD/MWh. En wat betreft die basisindustrie van Denemarken: die lijkt me toch niet echt afwezig als ik de statistieken van Denemarken bekijk.

  • Vorige discussie