COLUMN - Aanvankelijk dacht ik: het was de broers Kouachi niet zuiver te doen om een wraakneming vanwege die cartoons. Het was waarschijnlijk niet eens een poging om Charlie Hebdo zelf om zeep te helpen, al zijn ze daarmee een aardig eind op streek gekomen. De aanslag leek me vooral een misselijkmakende vorm van propaganda: aantonen dat je overal kunt toeslaan, dat beveiliging niets uithaalt tegen koppige kamikazestrijders, onderstrepen dat wie niet mét jou is geen recht van bestaan heeft. Voor de broers was de moordpartij een strategie: een middel om de agenda te kunnen bepalen, een middel om iedereen te laten zien dat wie het ware geloof in pacht heeft, geen grenzen meer kent.
Hun aanslag leek me een vorm van graffiti. Wat ze in bloederige hanenpoten met een kogelregen neerkalkten op de muren van de rechtstaat, was dit: Kilroy is here.
Maar nu het stof een beetje is gaan liggen en de contouren van de huidige agenda zich aftekenen, denk ik: haat, angst en verdeeldheid zaaien, dát was hun doel. Zorgen dat niemand – satiricus, politicus, atheïst of moslim – zich voortaan nog echt veilig kan voelen. Bevorderen dat mensen elkaar op een hoop gooien en stevige hekken om zichzelf en anderen heen timmeren: ik hoor hier en jij hoort daar, rot op naar je eigen soort, je eigen wijk, je eigen cultuur. Bewerkstelligen dat iedereen zich het apezuur schrikt zodra ergens een luide knal klinkt of er een auto met sirene voorbij spoedt. Bevorderen dat niemand zich vrijelijk durft uit te spreken. De angst voor moslims groeit evenredig aan de verdachtmakingen jegens moslims.
Ze zoeken de confrontatie. Lijden ook moslims onder hun daden, omdat die voortaan met de nek worden aangekeken? Des te beter, dat is onderdeel van het plan: ze hopen dat zich daaruit een vruchtbare bodem vormt waarin meer strijders zullen opgroeien en zich bij hun strijd voegen. Het is de jihadistische variant op de Verelendung.
En wat doen we het goed, wat houden we ons keurig aan het verhoopte scenario van de beide broers. We eisen prompt dat iedereen zijn kaarten op tafel legt en partij kiest: wie is voor ons, wie tegen ons? Woordvoerders van de inlichtingendiensten nemen de gelegenheid te baat om te eisen dat iedereen nog meer privacy moet opgeven. Politici buitelen ver elkaar heen met plannen om het internet te filteren en haatzaaierij te verbieden, al is daar allang adequate wetgeving tegen en zou zulke aangescherpte wetgeving geheid ook tegen bladen als Charlie Hebdo worden gebruikt. Arabische en Egyptische regeerders komen in Parijs demonstreren, terwijl in hun eigen land journalisten jarenlange gevangenisstraffen krijgen.
Wat we wel zouden moeten doen? Op onze vrijheden staan, en op die van elk ander. Moedig zijn, risico accepteren en niemand veroordelen voor wat een ander heeft gedaan.
Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool.
Reacties (6)
Kilroy zit overal dezer dagen. Hoewel een nogal conservatief man, mis ik Jérôme Louis Heldring. De volgende vergelijking zou hij waarschijnlijk niet gemaakt hebben, ondanks zijn logica, dus doe ik het maar. Althans, in eerste instantie met een link:
Paris: Little and Big Monsters
http://therealnews.com/t2/index.php?option=com_content&task=view&id=31&Itemid=74&jumival=12988
Aan de ene kant: mee eens. Aan de andere kant (natuurlijk) oneens.
Als ik nu zo terugkijk, dan lijkt het me juist wel een gerichte afrekening (in lijn met wat #0 zegt: “Eerst dacht ik dat het niet zuiver om de cartoons te doen zou zijn, maar later…”). De slachtoffers waren medewerkers van Charlie Hebdo, die in de ogen van deze extremisten ‘schuldig’ waren, en gestraft moesten worden. Andere doden waren de politie-agenten die hen tegen probeerden te houden: als je een goddelijke opdracht moet voltooien, laat je je niet tegenhouden door wereldse machten.
Met een AK-47 hadden ze eenmaal buiten Charlie Hebdo veel meer slachtoffers kunnen maken, om vervolgens spoedig te sterven als martelaars in een regen van kogels. In plaats daarvan kozen ze ervoor om te vluchten, zich later te verschansen in een drukkerij, waar ze een medewerker nog de hand schudden en zeiden: “Ga nu weg, we willen geen onschuldige slachtoffers.” Ik vind dit raar, en ook de wanhoopspoging in de koosjere Hypercacher om een vrijgeleide voor de twee broers. Het past niet in het patroon van zelfslachtofferende en doodsverachtende jihadisten, die we eerder (11 september, Londen, Afghanistan, Irak, Nigeria), hebben gezien, noch in de anonieme bomaanslagen/autobommen (MO, Madrid).
Natuurlijk is het angstaanjagend als je zomaar met automatische wapens ergens binnen kan lopen en iemand neer kan schieten, maar dat is nu eenmaal de prijs die je betaalt voor een vrije, open samenleving. Restricties op wapens en explosieven kunnen het risico daarop beperken, maar niet wegnemen.
Je kunt je afvragen, of dit -vanuit de visie van de daders- bedoeld was als eigenlijke terreur: het aanjagen van angst in alle mensen. In termen van oorlog, werden -volgens de jihadisten- burgerslachtoffers gemeden. Charlie Hebdo is een ‘legitiem doel’, omdat het als ‘propagandadistributie, ter ondersteuning van de strijd’ werd gebruikt. In het Westen wordt wel gezegd: ‘De pen is machtiger dan het zwaard’, worden ‘polemieken’ (oorlogsschriften), en worden schrijvers soms expliciet genoemd als strijders (van het vrije woord, bijvoorbeeld). Met dit soort retoriek is het voor te stellen dat ook schrijvers ook strijders zijn, en dus ook legitieme doelen. Goed, je moet naar westerse maten wel meer dan een beetje verknipt zijn om dat te denken, maar toch.
Ik praat niks goed, volgens westerse normen zijn strijders alleen zij die rechtstreeks een leven kunnen nemen, of bevel daartoe kunnen geven. De pers hoort dan ook gewoon in de burgermaatschappij, niet bij de strijdkrachten. Het effect, bedoeld of onbedoeld, is dus wel van de terreur: angst onder de algehele bevolking.
@0 + @2, wijs gesproken.
Het gaat hier toch helemaal niet om die cartonisten? Zo wordt het wel gebracht en gepropagandeert, maar dit is een illusie. Het gaat om een signaal van angst en verdeeldheid.
Het ging er om om “ons” zo hard mogelijk te raken met zoveel mogelijk effect. Nou missie geslaagd zal ik maar zeggen.
Ik vermoed dat @2: gelijk heeft m.b.t. de motivatie van de terroristen, en dat ze vooral snel het paradijs in wilden gaan.
Het lijkt er niet op dat ze een burgeroorlog wilden ontketenen. (dan was het effectiever geweest om op een druk metro-station te staan schieten).
En Karin Spaink heeft gelijk dat de aanslag niet mag leiden tot meer wantrouwen tussen bevolkingsgroepen.
@4 Ik geef -naar mijn idee- juist aan dat ze niet zo snel mogelijk het paradijs in wilden. Dan waren ze wel gewoon op locatie gebleven, of waren ze moordend de buurt in getrokken, dat lijkt me een prima methode om de aandacht naar je toe te trekken en je dood te bespoedigen. In plaats daarvan vluchtten ze. Vluchten doe je om je eigen leven (voorlopig) te redden. Het enige wat ze hadden kunnen bereiken door wat langer te leven, was dat Frankrijk (en wie anders dan ook), nog ietsjes langer in angst zouden leven doordat ze nog niet opgepakt/gedood waren. Maar dan nog hadden ze ook en passant mensen dood kunnen maken. Vooralsnog constateer ik dat het gedrag van de twee broers niet past in de al bekende patronen. (Complot)theorieën daarover laat ik maar aan anderen over.
@3
Het is moeilijk om je in te leven in iemand die qua handelingen en levensinstelling zo ver weg van je staat. Persoonlijk denk ik niet dat dit de intentie was van deze broers. Dat het een beoogd (neven)effect is van de opdrachtgevers, lijkt mij zeer waarschijnlijk. Daarnaast denk ik ook dat een aanslag op cartoonisten effectiever is in het tegengaan van cartoons over Mohammed, dan wanneer je een aanslag op het algemene publiek pleegt. Maar wil je meer angst en verdeeldheid zaaien, dan moet je wél het algemene publiek raken, in plaats van cartoonisten. In het tweede geval is namelijk de gedachte: “Ik ben veilig, want ik doe niks tegen moslims, zoals cartoons, of andere dingen die beledigend over kunnen komen.” In het eerste geval is de gedachte: “Dit kan mij ook overkomen! SLIK!”
@5: Hier maar je een fundamentele denkfout (leuke woordgrap he?)
Ik geloof niet dat die mensen zo ver van onze denkbeelden afstaan als gepropagandeert wordt door de MSM. Ik denk namelijk (misschien wel een beetje utopisch) dat geenenkel mens slecht is. Niemand heeft slechte bedoelingen. Ik realiseer mezelf dat ik hier op veel tenen sta, maar dit is gewoonweg mijn mening.