Werknemers hebben bij de VVD niets te zoeken.
Afgelopen zondag vond het eerste grote lijsttrekkersdebat plaats. Inmiddels is daar al het nodige over gezegd. Persoonlijk vond ik het opvallendste moment een VVD-spotje dat enkele minuten voor aanvang werd uitgezonden.
In dit spotje vraagt de acteur zich het volgende af:
‘Ja, waarom zou je nog werken? Als je niks doet, word je in de watten gelegd. En als je keihard werkt, dan wordt je gepakt.’
Als satire vind ik dit wel aardig gelukt. Het past verder ook heel aardig in het eeuwige VVD-riedeltje dat die luie bijstandontvangers het maar goed hebben en dat de hardwerkende Nederlander het best af kan zonder een sociaal vangnet of een functionerende rechtsstaat (er moeten natuurlijk wél meer snelwegen komen).
Maar goed, de boodschap van het spotje is natuurlijk dat de VVD klaar staat voor de werkende mens. De realiteit is vanzelfsprekend anders. Immers, wanneer een politieke partij moeite doet om een lachwekkend onjuist beeld van de werkelijkheid te schetsen dan is dit bedoeld ter afleiding, bijvoorbeeld van het VVD-standpunt over het ontslagrecht. Op de website van de VVD vinden we dan ook de volgende passage:
‘De kantonrechtersformule en de gang naar het UWV maken ontslag erg duur, en moeten dan ook worden afgeschaft. Door in de wet een vaste ontslagvergoeding van een week per gewerkt jaar op te nemen (met een maximum van een half jaarsalaris), wordt het ontslagrecht eerlijker en eenvoudiger. Ook wil de VVD opeenvolgende arbeidscontracten tot een maximale duur van vijf jaar mogelijk maken.’
Indien dit plan wordt gerealiseerd dan is het dus bijvoorbeeld mogelijk dat iemand die tien jaar trouw voor een bedrijf heeft gewerkt (vijf jaarcontracten plus vijf jaar vast) naar huis wordt gestuurd met net iets meer dan één maandsalaris. De werkgever hoeft niet eens een goede reden te hebben: de gang naar de kantonrechter is immers afgeschaft en er komt een vaste, bij wet vastgelegde ontslagvergoeding. Voor werkgevers is dit handig, voor werknemers natuurlijk een ramp (vooral wanneer een lachende Mark Rutte nog even uitlegt dat hij dat ‘in de watten leggen’ van toendertijd vanzelfsprekend niet écht meende).
In een eerder stuk verwees ik al eens naar een studie uit 2006 waaruit bleek dat in de extreem geliberaliseerde Amerikaanse arbeidsmarkt, waar nagenoeg geen ontslagbescherming bestaat, ieder kwartaal 8% van alle arbeidsplaatsen verdwijnt en door andere, nieuw gecreëerde arbeidsplaatsen wordt vervangen. Het gevolg hiervan is dat het voor veel werknemers nauwelijks loont specifieke arbeidsvaardigheden aan te leren en dat veel werkgevers amper in hun werknemers investeren.
Een verregaande versoepeling van het ontslagrecht dreigt op de lange termijn dan ook tot de deskilling van grote aantallen werknemers te leiden. Werkgevers zullen immers minder gemotiveerd zijn het potentieel van hun bestaande werknemers te maximaliseren. Veel eerder zal worden gekozen voor de gemakkelijke oplossing: ontslag en vervanging. Wanneer dit op te grote schaal gebeurt, onstaat wellicht een vicieuze cirkel van gemakkelijk ontslag, deskilling en dalende arbeidsproductiviteit. En voor we het weten moeten we de concurrentie aangaan met lagelonenlanden.
Voor werkgevers, in tegenstelling tot werknemers, hoeft deskilling geen ramp te zijn. Werknemers met weinig vaardigheden zijn gemakkelijker te controleren en in de hand te houden dan hun meer vaardige collega’s. Vaardigheid heeft immers marktwaarde – en dat verhoogt de arbeidskosten en verlaagt de winstmarge. En uiteindelijk is de marge het enige dat telt. Werkgevers – en zeker de grote multinationals – zullen te allen tijde een inferieur product met hogere winstmarge verkiezen boven een superieur product met lagere winstmarge. Het verkiezingsprogramma van de VVD gaat graag met deze keuze mee. De consequenties voor de werknemer, namelijk deskilling en (uiteindelijk) een lager inkomen, worden daarbij voor lief genomen.
Foto Flickr cc pasukaru76
Reacties (24)
Jeroen, ik vind je artikelen erg waardevol: goed geschreven en goed onderbouwd. Dank.
Dit spotje van de VVD vind ik een van hun engste. Ik heb namelijk het sterke vermoeden dat ik weet hoe ze die belastingverlaging voor arbeiders (werknemers is een fout woord, kapitalisten nemen het werk van de arbeiders) voor elkaar krijgen: Verlaging van het loon van die Hardwerkende Nederlander. Als je minder verdiend hoef je ook minder belasting te betalen.
Ik moet meteen denken aan het artikel van Ger Groot in de NRC van afgelopen zaterdag, waarin hij schrijft hoe het maken van kwaliteit het aflegt tegen de “beunhaas-economie”: “Gezamenlijk hebben wij ons bestel laten verworden tot een beunhaas-economie, waarin beloften op de korte termijn en de continentale traditie van de voorzichtige en vooral verre blik in nevel heeft laten verdwijnen. (…) beroepseer wordt aangevreten door een economische moraal die producten en diensten niet langer als doel, maar slechts als middel beschouwt. Een moraal die bedrijfstrouw veracht als iets voor gekke Henkies, slechts garanties geeft tot aan de voordeur en de lange termijn een goede grap vindt.”
De VVD is toch al erg op de populistische toer deze verkiezingen, als je kijkt wat hun reclamespeerpunten zijn: belastingverlaging, meer repressie, minder immigratie. Wat ze er niet bij vertellen is dat minder immigratie betekent dat de hardwerkende Nederlanders vier jaar langer hardwerkend moeten blijven, dat de belastingverlaging alleen te betalen is door de uitkeringen te verlagen (zodat je ook echt moet blijven werken tot je 69e) en dat die meer repressie ten koste gaat van preventie, dus voor alle betrokkenen meer ellende.
En dat die belastingverlaging door andere belastingen, tariefsverhogingen, andere kostenverhogingen en veminderde diensten moet worden opgehoest.
Ik vind ’t wel mooi. Kan die hele inefficiente overbodige uitzendbranche er uit, dat zal een hoop overhead gaan schelen.
Denk je echt dat die zou verdwijnen?
Ja. Jij niet? Waarom niet? (Waarom moet ik het vragen :-/, leg het gewoon direct uit dan…)
wat ik altijd mis in deze analyses is het gevolg voor de woningmarkt. In ons huidige systeem krijg je alleen een hypotheek bij een vaste baan. Als ontslagrecht versoepeld wordt, zullen minder mensen een hypotheek van banken krijgen, of enkel tegen een hogere rente (want onzekerheid voor bank in toekomst of je wel kan betalen). De VVD maakt zich hard voor het behoud van de hypotheekrenteaftrek, want iedereen moet zijn eigen huis kunnen hebben / betalen, maar maakt het indirect moeilijker om een eigen huis aan te schaffen (in ieder geval voor starters op de arbeidsmarkt)…
“Vaardigheid heeft immers marktwaarde – en dat verhoogt de arbeidskosten en verlaagt de winstmarge.” Dit kan alleen iemand schrijven die echt 0% verstand van van marktwerking heeft. Maar goed, daar zitten er wel meer van bij de links orthodoxe kerk.
Het zou aardig zijn als je je argument zou uitleggen in plaats van maar wat te roepen.
En uiteraard klopt de uitspraak wél. Ik zal een tweetal eenvoudig te begrijpen voorbeelden geven.
1) professionele sport: een team dat voor zijn prestaties afhankelijk is van een aantal grote sterren zal het financieel minder goed doen dan een team dat zich met minder goede spelers kan behelpen. Zo is VVV Venlo financieel gesproken een gezonder bedrijf dan Real Madrid of Barcelona (die allebei met absurde schulden kampen). Dat de sportieve prestaties van VVV een stuk minder zijn doet vanuit een puur bedrijfskundig perspectief niet ter zake. Het gaat immers om de winst.
2) media: reality TV is mede zo populair omdat het niks kost in vergelijking met een programma waar je fatsoenlijke acteurs/presentatoren/onderzoekers voor nodig hebt. Weliswaar is de kwaliteit minder, maar de winstmarge voor de producenten is hoger.
Meer algemeen: een bedrijf is doorgaans beter af wanneer regels en procedures individuele klasse overbodig maken. Want nogmaals: voor veel bedrijven zijn hoge baten niet het primaire doel. Belangrijker is dat die baten in de juiste zakken verdwijnen, namelijk in die van de eigenaren in plaats van in die van de werknemers. Als de kwaliteit van het product daaronder moet leiden dan is dat jammer maar helaas.
Sorry, maar dit slaat nergens op. De schuldpositie van Real en Barca is inderdaad niet al te rooskleurig maar de financiele winst van Barca vorig seizoen was 48,8 miljoen euro (bron: http://www.goal.com/nl/news/545/primera-division/2012/07/20/3254777/fc-barcelona-boekt-recordwinst). Een winst die bijna volledig wordt gebruikt om de schuldenpositie terug te brengen.
Daarnaast wil ik graag even wijzen op het voorbeeld van Bayern Munchen. Grote club, veel sterren, idiote salarissen en…… elk jaar winst. Hoezo dat VVV bedrijfskundig er beter voor staat?
“Een winst die bijna volledig wordt gebruikt om de schuldenpositie terug te brengen.”
Inderdaad.
O ja, BM heeft natuurlijk niet dezelfde sterrenkwaliteit als Barcelona of Real Madrid.
Dus jij stelt dat een winstgevend bedrijf met een schuldenpositie slechter af is dan een bedrijf dat geen winst maakt, maar ook geen schulden heeft?
@015: Dat hangt natuurlijk af van de exacte cijfers.
Maar meer in het algemeen: een bedrijfstak, zoals professioneel voetbal, die drijft op de individuele klasse van de werknemers is doorgaans economisch weinig succesvol (althans voor de clubeigenaren). Voor details zie bijvoorbeeld hier.
Dan wijs ik je graag op de megasalarissen die betaald worden in de VS bij de verschillende sporten bij clubs die wel winst maken. Daar worden sterren graag aangetrokken door de grote clubs, omdat ze weten dat dit hun aanzien vergroot, en daarmee hogere inkomsten kan genereren. Dit model wordt voor het voetbal gekopieerd met inderdaad wisselend succes.
Sport en zeker voetbal is gewoon geen goed voorbeeld omdat het personeel ook handelswaar is.
@018: Dan wijs ik je graag op het fenomeen salary cap (iets wat in alle grote Amerikaanse leagues bestaat). Dat maakt winst maken voor een clubeigenaar natuurlijk een stuk eenvoudiger.
1) Voetbalclubs vinden winst helemaal niet relevant.
2) Mensen kijken graag naar reality televisie.
Beste Anton;
Licht mij eens voor over dit onderwerp dan.
Ook ik heb geen economie gestudeerd en snap dus alleen wat ik de praktijk meemaak en niet hoe de theorie zou moeten functioneren.
Dat hangt er maar vanaf. Voor vaardigheid wordt wel betaald, maar vooral door bedrijven die dat kunnen doorberekenen aan hun klanten, die ook voor goede tot zeer goede kwaliteit willen betalen. Hun markt is kleiner, maar de opbrengsten compenseren dat.
Als je echter voor een grote markt produceren wil, moet je op verkoopprijs concurreren en om die laag te houden en toch wat over te houden moet je de kosten zo laag mogelijk houden door o.a. shitmateriaal te gebruiken en door laag gekwalificeerd personeel aan te nemen, waar je niet aan vast zit zodat je evt nog ander, goedkoper personeel aan kan nemen.
Wie in deze tijden waar de overheid van gekkigheid haast radeloos is in het vinden van geld om de tekorten binnen de perken te houden gelooft dat hij ook daadwerkelijk dat voordeeltje gaat krijgen moet wegens getoonde onnozelheid onmiddellijk zijn stemrecht inleveren.
Daarnaast kan ik als werkgever beamen dat ontslag ongelooflijk lastig en duur is. Dit is misschien leuk voor iedereen die in een vastdienstverband een baan heeft maar het hindert de zoekers met een smet op het cv enorm. Daarnaast verhindert het veel potentiële groei omdat kleine ondernemers doodsbang zijn voor de kosten die één rotte appel kan veroorzaken. In tegenstelling tot wat in socialistische kringen vaak gedacht wordt zijn veel werkgevers ook gewone keihard werkende mensen die soms in één klap tientallen procenten van hun jaar inkomen zien verdwijnen omdat die die veel belovende werknemer zich na een tijdje plotseling ontpopt tot een schadelijke klaploper die door de wet aan allerlei kanten beschermd wordt.
En dit kan ik als werkgever binnen mkb bevestigen en heb ik al heel vaak aangegeven op sargasso. Klaploper hoeft overigens niet perse, een misser kan meerdere redenen hebben.
Probleem is dat de versoepeling van het ontslagrecht samen gaat met steeds strakkere regelgeving rondom uitkeringen. Die combinatie is killing in een neergaande markt en lijkt op het amerikaanse model waarvan we weten dat dat ook niet goed werkt. Ik pleit voor het skandinavische model, met korte en hoge uitkeringen, en een soepel (binnen kaders, vvd maakt het erg bont) ontslagrecht.
Dure werknemers, robots, automatisering, desnoods outsourcing. Kralen voor goud, iedereen blij, man.
Het is toch ook tof dat je iets kan verdienen ipv. niets. Als daarvoor zelfmoordpreventienetten rond fabrieken van overspannen arbeiders gespannen moeten worden, levert dat alleen maar werkgelegenheid op, en anders gaan we gewoon monkeys trainen die letterlijk voor peanuts willen werken.
Sociaal-structurele ontwikkelingen beslissen, eerder dan persoonlijke vaardigheden, over de vraag of iemand al dan niet werkt.
Een versoepeling van het ontslagrecht maakt deel uit van een nederlagenstrategie:
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2844/Archief/archief/article/detail/3235049/2012/04/03/Mes-in-ontslagrecht-slecht-voor-innovatie.dhtml