Immigranten in een emigratieland

Foto: Buck (cc)

ANALYSE - van Christie Miedema

Begin juli kwam de Britse krant the Guardian met een confronterend artikel met een weinig verhullende titel: ‘Poles don’t want immigrants. They don’t understand them, don’t like them’. Het artikel schetste een beeld van Polen als een land dat weinig vluchtelingen opneemt en geen interesse had dat te veranderen. Polen zouden bang zijn om terroristen binnen te halen en het liefst cultureel vreemde immigranten weren. De regering zou te weinig doen om de solidariteit terug te betalen die zij in voorgaande decennia van Westerse Europese landen had mogen beleven.

De recente toestroom van vluchtelingen naar de EU raakt inderdaad niet alleen de Zuid-Europese landen. Met vertraging merken veel landen in Centraal en Oost-Europa dat lidmaatschap van de EU betekent dat zij zich niet afzijdig kunnen houden van deze problematiek.

Directe gevolgen voelt bijvoorbeeld Hongarije, dat een deel van de vluchtelingenstroom te verstouwen kriijgt. De muur die het land bouwt aan de grens met Servië leidt tot veel ophef. Ook in verder gelegen landen zoals Polen, leidt de stroom aan vluchtelingen echter tot discussies, die relatief nieuw zijn voor een land dat weinig ervaring heeft met immigratie uit Afrika en het Midden-Oosten.

2000 nieuwkomers in een homogene samenleving

Eveneens vorige maand maakte Polen bekend bereid te zijn 2000 vluchtelingen uit Zuid-Europa en de regio op te vangen. Dat was voor Polen een behoorlijke toezegging, hoewel Brussel op meer had gehoopt. Inmiddels heeft Polen de eerste Syrische vluchtelingen direct uit vluchtelingenkampen in de regio verwelkomd. Dat was een particulier initiatief gericht op christelijke Syriërs dat geen deel uitmaakte van het quotum. Het argument dat christenen gemakkelijker in Polen zullen integreren weegt in de ogen van vele Polen zwaar. In een poll onder een artikel van het Poolse Newsweek koos 49% van de lezers voor de optie om Polen alleen christelijke vluchtelingen uit het Midden-Oosten op te laten nemen.

Polen heeft sinds de Tweede Wereldoorlog en de daarop volgende volksverhuizingen een grotendeels homogene bevolking. Bijna 90% van de Polen is katholiek en het aantal buitenlanders of Polen van buitenlandse afkomst bevindt zich in de enkele procenten. Zelf viel mij de homogeniteit van het straatbeeld op toen ik in Gdańsk woonde. Pas na een paar maanden zag ik voor het eerst iemand met een hoofddoekje in de tram, hoewel ik nota bene vlakbij de lokale moskee woonde. Toen ik nog eens om keek, bleek het een non te zijn.

Desondanks zijn er natuurlijk wel eerder vluchtelingen naar Polen gekomen. De prominente krant Gazeta Wyborcza liet enkele Syriërs aan het woord die al jarenlang in Polen wonen. Zij benadrukten dat de Polen geen enkele reden hebben bang te zijn: ‘Wij leven al jaren in jullie midden.’ Tegelijkertijd stelden zij dat ze in Polen vooral tolerantie en openheid hadden gevoeld, juist omdat de meeste Polen weten wat het betekent om te emigreren. Doordat het aantal vluchtelingen dat Polen tot nu toe heeft opgenomen klein is, komen de meeste Polen echter niet met hen in contact. En juist die onbekendheid, wakkert de angst aan. De Poolse autoriteiten putten zich tegenover de bevolking uit in verzekeringen dat alle vluchtelingen die naar Polen komen uitgebreid en meermaals gescreend zullen worden, onder meer op banden met extremisten.

Migratie uit het Oosten

Polen zucht onder de quota uit Brussel, omdat zij het gevoel heeft al genoeg te doen. In een reactie in de Guardian beriep de Poolse ambassadeur in Engeland zich op de half miljoen Oekraïners in Polen. Inderdaad heeft het land een eigen grens met een conflictgebied en vinden al jarenlang grote aantallen Oekraïeners werk in Polen. Daarbij verrichten zij niet zelden het werk dat veel Polen voor meer geld in West-Europa uitvoeren. De jaarlijkse aantallen zijn sterk toegenomen sinds de oorlog in Oekraïne en lopen in de honderdduizenden aldus Marta Jaroszewicz van het Centrum voor Oosterse Studies (OSW) in Warschau. Ook veel Wit-Russische studenten verruilen hun dictatoriale staat voor het studentenleven in Polen. Pools met een Oekraïens of Russische accent is veel te horen op straat in Warschau en andere Poolse steden, en wordt niet altijd positief ontvangen.

Polen als migranten

In Centraal en Oost-Europa klinkt echter ook steeds vaker de roep dat de regio juist solidair moet zijn met de vluchtelingenstroom vanwege het eigen verleden. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Juist in een land dat jarenlang de bron is geweest van emigratie en dat nog steeds is, valt de omslag zwaar. In Nederland is de omslag van emigratie- naar immigratieland ook met horten en stoten verlopen. De Poolse emigratiegeschiedenis is daarbij nog veel langer en intensiever.

In de 19e eeuw leidden mislukte opstanden tegen bezetters en intense armoede tot politieke en economische emigratie naar onder andere Frankrijk en de Verenigde Staten. In de twintigste eeuw zette deze tendens zich voort. In de jaren vijftig vormden Poolse migranten in Nederland de grote meerderheid van de nog zeer kleine aantallen asielaanvragers. Ondanks dat zij als vluchtelingen van achter het IJzeren Gordijn de vijandsbeelden en superioriteit van de Westerse politieke elite bevestigden, werden zij niet met open armen ontvangen. De angst bestond dat er zich onder hen agenten van het communistische Oostblok konden bevinden.

In de jaren erna bleef er een geleidelijke stroom van migratie uit Polen bestaan. De aantallen ontploften in de jaren tachtig. De redenen om te vertrekken, waren voor sommigen politiek: zij vreesden politieke vervolging. Voor de meerderheid van de migranten in de latere jaren tachtig waren de belangrijkste redenen economisch: in Polen moest je in deze jaren uren in de rij staan voor de meest basale levensmiddelen. Je moest hamsteren als er eens wél toiletpapier beschikbaar was en alleen azijn was gemakkelijk verkrijgbaar. Onder die omstandigheden verkozen veel Polen de illegale tocht naar het Westen.

Dat eigen verleden zou begrip kunnen creëren voor de nieuwkomers uit oorlogsgebied, maar ook voor de zogenaamde ‘gelukszoekers’ die in zoveel EU-landen tot ophef leiden. In werkelijkheid blijkt het echter lastig om de omslag te maken. In een andere poll van Newsweek konden lezers kiezen uit twee antwoorden op de vraag of Polen vluchtelingen moet helpen. 22% koos voor ‘ja, nog niet zo lang geleden waren we het zelf’. De meerderheid achtte het ‘niet ons probleem.’

Christie Miedema promoveerde op 21 mei 2015 bij het Duitsland Instituut Amsterdam op het onderwerp “Vrede of Vrijheid? Dilemma’s, dialoog en misverstanden tussen Nederlandse en West-Duitse linkse organisaties en de Poolse oppositie in de jaren tachtig.

Dit artikel verscheen eerder bij het Montesquieu Instituut.

Reacties (17)

#1 Anton Evening

In NL heeft men een historisch besef van een paar dagen. Zeker wanneer de geschiedenis niet in je voordeel werkt. In Polen zal het wel niet veel anders zijn.

  • Volgende discussie
#2 Kacebee

De regering zou te weinig doen om de solidariteit terug te betalen die zij in voorgaande decennia van Westerse Europese landen had mogen beleven.

Willen er veel Westeuropese mensen naar Polen dan? Natuurlijk niet. De “solidariteit” betekent hier het delen in de ambitie zo veel mogelijk migranten uit Arabische en Afrikaanse landen toe te laten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Dante

Willen er dan “vluchtelingen” vanuit Turkije naar Polen? Ik maar denken dat ze allemaal naar West Europa willen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Jos van Dijk

@1: Maar het zou misschien wel kunnen helpen als Poolse migranten in de VS, Engeland en Duitsland hun stem zouden laten horen. Of als de media beelden laten zien zoals in Duitsland Bild dat deed. Om over na te denken.

Je mag er niet van uit gaan dat het denken stilstaat, zoals wel eens wordt gesuggereerd (die XXX zijn nu eenmaal zo). Mensen kunnen van inzicht veranderen. Als je jezelf daartoe in staat acht, waarom zou dat bij anderen elders dan niet het geval zijn?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Le Redoutable

De meeste immigranten willen helemaal niet naar Polen, die willen naar landen waar het meeste geld te halen valt, Nederland, Duitsland of Engeland. Niet voor niets staan ze te dringen in Calais, terwijl de meesten daarvan minstens 5 veilige landen hebben doorkruist. Niet voor niets komen ze naar Europa, ondanks dat er in diezelfde straal rond het midden oosten honderden andere landen liggen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 iHenkVanIngrid

Wat een prietpraat.

Maar vooral, wat een schijnargumenten om toch vooral maar een beeld te schetsen dat een samenleving duurzaam ontwrichten door de deuren wagenwijd open te zetten voor gelukzoekers from all over the planet toch “heul gewoon” is.

Zo gewoon zelfs, dat de overgrote democratische meerderheid die daar anders over denkt, wordt weggezet als een stel kleuters die het allemaal niet begrijpen en daarom moeten worden verheven c.q. opgevoed door het zoveelste huppelkutje van D66 en/of Groen Links,

Ben benieuwd op welke blanke school de kindertjes van mevrouw Miedema straks terecht komen.

Mens, ga koken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Keesje

Ik denk dat er onderscheid gemaakt moet worden tussen het wel of niet voor massaimmigratie zijn zoals deze nu plaatsvindt, en het wel of niet racistisch zijn.

Dat zijn namelijk twee verschillende zaken. Niet iedereen die tegen massimmigratie is, is een racist.

De integratie van nieuwkomers is namelijk niet altijd even vlekkeloos verlopen. Neem het spreken van de Nederlandse taal. Taallessen bijvoorbeeld, daar moet je zo vroeg mogelijk mee beginnen en die moeten laagdrempelig toegankelijk zijn. Is dat het geval? Volgens mij niet. Nederlandse les op AZC’s wordt grotendeels aan vrijwilligers overgelaten.

Ook de culturele overdracht baart zorgen. Welke initiatieven zijn er die de Nederlandse cultuur overdragen waar iedereen aan mee kan doen?

Wat je wel ziet is dat veel Nederlands bijvoorbeeld het Suikerfeest vieren. Dat is op zich positief, maar wat staat daar tegenover?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Folkward

Maar vooral, wat een schijnargumenten om toch vooral maar een beeld te schetsen dat een samenleving duurzaam ontwrichten door de deuren wagenwijd open te zetten voor gelukzoekers from all over the planet toch “heul gewoon” is.

Geweldig toch! Wie is er nou tegen vooruitgang?

Mens, ga koken.

Typisch, typisch. Niet dat ik het niet verwacht had, maar typisch…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 iHenkVanIngrid

Geweldig toch! Wie is er nou tegen vooruitgang?

De Islam. Al 1400 jaar.

En D66 natuurlijk die, onder aanvoering van “toekomstig Premier van alle Nederlanders” Pechtold, de democratie liever vandaag nog dan gisteren, wil afschaffen om terug te gaan naar het welbekende regentenstelsel waarin de bovenons gestelden weten wat goed is voor het plebs. Het enige verschil met vroeger is dat ze er tegenwoordig coke bij snuiven, al dan niet op het fractie-toilet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 tigger

@9:
Echt een comment dat uitnodigt tot discussie….
Idioot.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Erik B

@5: “honderden andere landen” die in dezelfde straal rond het Midden-Oosten liggen als de EU? Echt? Of gewoon holle retoriek van iemand die zich -vertaald- ‘De Angstaanjagende’ noemt.

Zelfs als je die straal oprekt tot ze de hele wereld omvat moet je nog heel creatief zijn om tot ‘honderden landen’ te komen. 200 lijkt me toch wel het minimum om van ‘hondereden’ te kunnen spreken en om die 200 landen te halen heb je alle VN-lidstaten nodig (193 stuks), tel daar nog de niet-lidstaten die wel algemeen erkend worden Cook-Eilanden, Niue en Vaticaanstad bij op, dan ook nog Taiwan, Kosovo en Noord-Cyprus bij, die we in Nederland toch wel min of meer als staten accepteren en je zit op 199. Nou mag je kiezen hoe we die 200 gaan halen, je kunt kiezen uit:
-Somaliland, Palestijnse Gebieden, Westelijke Sahara; allemaal bestemmingen waarvan je mag verwachten dat mensen daar graag zouden willen wonen;
-Abchazië, Zuid-Ossetië, Transnistrië, Nagorno-Karabach; moet je wel zin hebben die staten te erkennen natuurlijk;
-Een aantal meer of minder schimmige micro-staten, van het aggressieve Sealand (voormalig radarplatform voor de Britse kust, ooit uitvalsbasis voor zendpiraten, doorgegroeid naar serieuzere criminaliteit; waar illegale immigranten zonder pardon worden weggejaagd met wat mitrailleurvuur, zoals dat ook wel eens de Britse kustwacht is overkomen) tot het meer ludieke Liberland (eilandje in de Donau tussen Servië en Kroatië waar eerder dit jaar een Tsjech zelf z’n eigen landje is begonnen).

En dit zijn dan met moeite de ‘honderden landen’ die er te vinden zijn wanneer je de hele wereld meeneemt. Ik laat het aan de lezer om eens te kijken hoeveel staten er binnen die kleinere straal van De Angstaanjagende te vinden zijn. Zelfs als je de meest twijfelachtige gevallen meetelt krijg ik het niet voor elkaar om zelfs maar in de buurt van de 200 te komen in elk geval.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Prediker

”Geweldig toch! Wie is er nou tegen vooruitgang?”

De Islam. Al 1400 jaar.

@9 Historisch bezien is dat volstrekte nonsens.

De Abbasidische kaliefen sponsorden bibliotheken en wetenschap (wiskunde, astronomie, geometrie, filosofie, medicijnen), lieten manuscripten van over de gehele bekende wereld vertalen; moslimse geleerden stonden eeuwenlang aan de voorgrond van de wetenschap terwijl geleerdheid in Europa bestond uit monniken die weinig meer deden dan de latijnse bijbelvertaling kopiëren en dogmatiek bedrijven op grond van platonistische schrijvers en de kerkvaders.

Zonder de kennisoverdracht vanuit de islamitische wereld was er geen Europese renaissance geweest.

Probleem met domrechtse roeptoeters als HenkvanIngrid is dat ze niks weten, en vanuit hun onwetendheid het luidst hun vooringenomen oordelen rondbalken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 iHenkVanIngrid

@12: Beetje magere oogst in 1400 jaar, vind u ook niet. Maar goed, een kinderhand is gauw gevuld zullen we maar denken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Amateur Commenter

@13: Uw brein blijkbaar ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Joop

@13.

Waar was het christendom in 1400 jaar? gaaaaap

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Prediker

Beetje magere oogst in 1400 jaar, vind u ook niet.

@13 We hebben het over de vertaling, overlevering én productie van tienduizenden manuscripten over een periode van honderden jaren, die mede een impetus aan de Europese renaissance heeft gegeven.

The point I want to make now is that it was through translations of the Arabic texts that western Europe was able to develop its own mathematical traditions so rapidly, paving the way for the scientific revolution in the seventeenth century and thence to the scientific and technological world we take for granted today. Many of those Arabic texts were themselves translations of still earlier Greek works from a thousand years earlier.

Without the dedication and commitment to science of the Islamic scholars of the 9th to the 14th century, who both preserved important scientific works and pushed forward the limits of mathematical and scientific knowledge, it is not at all clear that Western Europe would have become the world leader in science and technology. And had that not been the case, it is unlikely that the United States (as we know it today) would have inherited that leadership role.
(Keith Devlin – The Mathematical Legacy of Islam)

Noem dat maar een magere oogst.

Maar je verzet de doelpaaltjes, want je oorspronkelijke bewering was dat de islam 1400 jaar lang (!) tegen vooruitgang is geweest.

Aantoonbare nonsens. Het is ook onlogisch: men kan geen bloeiend wereldrijk opbouwen en zo’n duizend jaren in stand houden als men tegen vooruitgang is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Folkward

@9
Ach, wat jammer. Ik hoopte op een eureka-moment op een vraag die -ironisch genoeg- van jou zelf was: “Oh, wacht ik ben tegen vooruitgang. Ik ben een conservatief die tegen vooruitgang is. Mijn standpunten zijn meer daardoor ingegeven dan door een realistische kijk op de wereld.”

In plaats daarvan krijgen we een andere AH-erlebnis: de islam. GAAAP. Welterusten, ik doe de lichtjes uit, bij jou hoeft dat niet.

  • Vorige discussie