Afgelopen vrijdag mocht ik met andere ‘experts’ vragen beantwoorden van de in Parlementaire werkgroep ICT-projecten bij de overheid. Dit is een groep Kamerleden die een Parlementair onderzoek naar de vele ICT fails van de overheid aan het voorbereiden is. Na de zomer (en de verkiezingen) moet het onderzoek van start gaan met een set scherpe onderzoeksvragen. Aan de genodigde experts om voorstellen te doen voor die vragen. Het was opvallend hoe eensgezind de aanwezige IT-ers waren, ook al hadden we allemaal heel verschillende achtergronden (video).
Net als andere columnisten en opinieschrijvers heb ik ook op deze plek de overheid ook wel eens afgebrand over het rijke palet aan verspilling van veiligheid, privacy en algemene middelen. Het gaat, zeker bij de Rijksoverheid, dan ook al snel om gegevens van miljoenen Nederlanders en miljarden Euro’s.
Voor columnisten is het dus eigenlijk altijd prijsschieten met zo’n overheid. Daarom is het ook wel mooi om op dit soort gelegenheden een meer constructieve bijdrage te kunnen leveren. Hoewel het eigenlijk jammer is dat dergelijke bijeenkomsten niet veel vaker worden georganiseerd en niet veel beter worden bezocht door de ambtenaren en leveranciers die verantwoordelijk zijn voor al die projecten. Voor de 6 miljard die op jaarbasis door het putje gaat (en dat zijn alleen nog maar de out-of-pocket kosten – de maatschappelijke impact is mogelijk vele malen groter) is het wellicht handig om wat vaker te overleggen. Niet dat ik het idee heb dat het clubje van vorige week kant-en-klare oplossingen heeft voor alle problemen die er zijn. Wel denk ik dat er een redelijke mate van eensgezindheid was over de grondoorzaken van problemen:
1. Verkeerde prikkels bij zowel de overheid als leveranciers; wie heeft er belang bij het afronden van projecten binnen de tijd en onder afgesproken budget? Niemand. Niet de leverancier want die mag gewoon uren schrijven. Hoe complexer hoe beter dus. Niet de verantwoordelijke ambtenaren want zolang een project loopt hebben ze een klus en een groeiende staf mensen om dingen te doen. Hoe groter je afdeling hoe belangrijker je bent, dus heb je geen belang om small-is-beautiful toe te passen. En omdat projecten snel verpolitiseren geeft het niks als het 10 keer zo duur wordt, want een paar honderd miljoen extra uitgeven is voor een minister minder erg dan opstappen. Er zijn ook nooit sancties bij wie-dan-ook bij mislukkingen. Dezelfde ambtenaren blijven dezelfde 10 grote leveranciers aansturen.
2. Te weinig inhoudelijke kennis om leveranciers aan te sturen; omdat vrijwel alle inhoudelijke activiteiten door leveranciers uitgevoerd worden, ontbreekt het de meeste overheden aan eigen inhoudelijke expertise. Dit biedt ruimte voor leveranciers om adviesrollen te mengen met het leveren van producten en de implementatie dienstverlening. Erg voordelig voor de leverancier, maar niet goed voor kostenbeheersing of technologie-keuzen in het belang van overheid en burgers.
3. Totaal gebrek aan overzicht en transparantie; er is zo weinig transparantie dat de overheid zelf ook niet weet wat ze heeft, wat ze koopt en wat dat kost. Eerdere pogingen van de Algemene Rekenkamer om hier inzicht in te krijgen zijn allemaal op niets uitgelopen. Consequentie hiervan is ook dat de meeste zogenaamde ‘businesscases’ grotendeels gebakken lucht zijn. Als het onmogelijk is om te weten wat iets nu kost en wat het kost om het te vervangen vaar je blind. Waarschijnlijk op een ‘advies’ van de onder 1 genoemde leveranciers.
4. Gevaarlijk naïeve attitude ten aanzien van beveiligingsrisico’s; lektober en de recente incidenten met Scada-systemen laten zien dat de beveiligingsrisico’s niet van incidentele, maar van structurele aard zijn. Met Stuxnet in de mix is het duidelijk dat publieke systemen kinderlijk eenvoudig te manipuleren zijn. De maatschappelijke consequenties van een gerichte aanval zijn nauwelijks te overzien. En dat doet de overheid dan ook niet.
5. Geen zichtbare ambitie om iets te verbeteren aan bovenstaande punten; zolang de overheid het acceptabel vindt om problemen weg te definiëren door ze als onveranderlijke natuurwet of een noodlot te beschouwen gaat er niets veranderen.
Dat klinkt dus allemaal niet best. De vraag is wat we er aan kunnen doen. Ja we. Want als je dit leest gaat het waarschijnlijk ook over jouw overheid. Het ziekenhuis dat je wellicht een keer nodig hebt, de school waar je kinderen naar toe gaan. Het gemaal dat je voeten droog houdt.
Het begint, zoals bij elk probleem, bij het erkennen van de vijf bovenstaande punten. Je moet niet de schaal van de problematiek wegpoetsen met uitspraken zoals “maar het gaat niet altijd fout…”. Een auto die soms niet ontploft is niet goed genoeg. Na erkenning van de problematiek moet er een echte ambitie zijn om te verbeteren (wellicht geholpen door wat straffe tekst uit het Parlement). De overheid moet de ambitie hebben om inhoudelijk mee te kunnen praten over de techniek waar ze van afhankelijk is. Daarnaast moet er de ambitie zijn om een overheid te zijn, geen facilitaire dienst van een overheidsbedrijf. De overheid is geen bedrijf. Hou op met doen alsof. Deze ambitie moet de zichtbare kern zijn van al het gedrag daarna. Een grotere transparantie zal gebrek aan kennis en verkeerde prikkels scherp zichtbaar maken zodat er gericht ingegrepen kan worden. Ook maakt transparantie het veel eenvoudiger voor andere burgers met expertise hun overheid van advies te voorzien (bijvoorbeeld over die naïve houding bij beveiliging).
Hoe groot, complex en belangwekkend al deze vragen ook zijn. De veel belangrijkere vragen zijn vorige maand gesteld door Prof. Eben Moglen in een magistrale speech in Berlijn: “Why Freedom of Thought Requires Free Media and Why Free Media Requires Free Technology”. Onder ingewijden staat de speech nu al bekend als ‘I have a dream‘ meets ‘Band of brothers‘ (een toekomstvisie gecombineerd met een oproep tot actie). Iedereen die zich bezighoudt met ICT zou deze speech moeten kijken. Ambtenaren minstens drie keer.
Ik hoop dat de Kamerleden er ook een uurtje tijd voor hebben deze zomer. Want 6 miljard euro per jaar weggooien is erg, maar de verworven vrijheden van de afgelopen 1000 jaar laten verdampen, da’s pas echt erg. Daar moet in verkiezingstijd toch iets moois van te maken zijn.
Foto Flickr cc Goldberg
Reacties (46)
Ook een belangrijk punt is dat overheden eis op eis stapelen. Na de eerste opzet worden iedere keer maar weer nieuwe eisen en randvoorwaarden gesteld, waardoor zo’n systeem steeds meer op een bord spaghetti begint te lijken. De overheid als opdrachtgever probeert alles dicht te timmeren, maar dat levert in de praktijk een onwerkbaar model op.
A camel is a horse designed by a committee (of zoiets)
Waarde MB,
De bekende kameel moet er ook heel fraai uitzien,
een tentje op de rug voor de schaduw van de berijder,
een hengel met gyroscoop voor de neus om de postitie
te bepalen, een fraaie belijning van rijsnellerband op de
flanken om snelheid te suggereren, en om de suggestie van
belangenverstrengeling te ontgaan nog enige stickers naast
de neusgaten: roken is dodelijk!
De oude unix/linus filosofie KISS met eerst een gedegen werkend
concept op tekstniveau en zonder optimalisaties is vrijwel onbekend
bij veel opdrachtgevers.
Het is een menselijke eigenschap, bij gebrek aan kennis en kunde, te
kiezen voor skin deep beauty een bronskleurige vrouwelijke kameel met
lange wimpers en roodgelakte hoeven. Dat het dier al voor de geboorte
kruislam moet zijn kan de opdrachtgever niet bevroeden.
Ten leste is het helaas zo dat grote hbo-instituten studenten opleiden
in het gebruiken van gereedschappen waarvan men denkt dat de
opdrachtgever daarbij gebaat is, De student stimuleren in het gebruiken
van zijn hersens komt ver na het kruisjes zetten.
Een vieze (om het eenvoudig te houden) cirkel die alleen doorbroken kan
worden door een kleinschalig hbo waar vakmensen het beleid bepalen,
in stede van politici die in het percolatieproces boven zijn komen borrelen.
ing. J. Onno Dekker (algoritmen in open source)
De oude unix/linus filosofie KISS met eerst een gedegen werkend
concept op tekstniveau en zonder optimalisaties is vrijwel onbekend
bij veel opdrachtgevers.
Eh, het gaat bij de overheid vaak fout doordat er eerst eindeloos lang wordt geteut over specs, dan wordt er geprogrammeerd, en ontdekt de programmeur(s) dat de specs ambigu/mistig/niet te doorgronden zijn*. Dan krijg je of een nieuwe riedel teuten over specs, of een programmeur(s) die zelf maar iets kiest.
*’je mag niet zeggen dat je twee tabellen aan elkaar wilt koppelen in een database, want wie weet wordt d’r wel voor iets heel anders gekozen qua oplossingsrichting.’ Dan krijg je dus mensen die met heel veel woorden gaan beschrijven wat ze aan het doen zijn, en niemand die d’r iets van begrijpt totdat iemand begrijpt dat ze ‘eigenlijk dus twee gewoon twee tabellen aan elkaar koppelen’.
Elephant: (noun) a mouse designed by a government committee.
is het origineel
Veel van deze problemen zijn niet zozeer inherent aan de overheid, maar meer aan de ICT en de klant-leverancier relatie daarin. In veel grote bedrijven zie je ongeveer hetzelfde.
Nu nog een oplossing verzinnen.
D’r wordt vaak -terecht- geklaagd over overheidIT en hoe ambtenaren daar een zootje van maken, maar een flink deel van de ellende wordt ook veroorzaakt door IT’ers zelf. En dan is het niet zozeer dat ze lekker aan het hobbyen zijn of alleen dat willen verkopen wat hun toko verkoopt, maar ’t zit ‘m vooral in dingen zo mistig mogelijk maken, denken dat je overheidsproblemen kunt oplossen met standaardautomatisering en/of zonder ‘inhoudelijke kennis’, of denken dat je d’r wel komt als je maar vooral lekker autistisch-autoritair te werk gaat (‘Jullie moeten gewoon specs oplepelen, en dan komt d’r vanzelf een werkend systeem’).
Oh, en dan heb ik het nog niet gehad over de talloze broekies die zichzelf inbluffen en dan -op kosten van de overheid- de kennis opdoen die ze eigenlijk al moeten hadden op dag 1. Maar een grote bek dat IT’ers hebben over ambtenaren/de overheid…
Helemaal waar.
Beste Gronk, allemaal waar wat je zegt maar door wie worden al die incompetente broekies en snelle-pakken jongens steeds weer opnieuws ingehuurd? De bulk van de IT diensten die de rijksoverheid inkoopt gaat naar een top-10 van leveranciers. Er wordt er nooit eens eentje 5 jaar op het strafbankje gezet na een spectaculaire fail.
Het is een beetje de situatie dat de kleuterleidster een wolf binnenlaat in haar lokaal en dan boos roept dat die wolf alle kinders bijt. Duh! Het is een wolf. Bedrijven gaan voor winstmaximalisatie. Als de overheid door onkunde en corruptie ze ruimte geeft pakken ze die. De oplossing is een competente kleuterleidster die verstandig genoeg is de wolf buiten te laten staan. Want de wolf gaat niet veranderen.
dat vergt inhoudelijke competentie en moed. Beide ontbreken nogal momenteel. Met rampzalige gevolgen. Voor een fractie van de out-of-pocktet kosten van de falende inkoop zou de overheid eigen kennis in huis kunnen hebben maar inhoudelijke kennis lijkt als iets negatiefs gezien te worden in onze bestuurlijke cultuur.
Dat en het gebrek aan ambitie is m.i. de oorzaak van de meeste probelemen die ons out-of-pocket zo’n 6 miljard per jaar kosten. De maatschappelijke kosten zijn waarschijnlijk een veelvoud daarvan.
Het zou helpen als aanbestedingstrajecten met iets meer integriteit worden ingericht.
Mijn ervaring:
– overheidsmanagement is naief, prikt niet door bluf heen, staat zelden achter eigen personeel als ze kritiek hebben op ‘externen’. Da’s deels uit beleefdheid jegens externe inhuur, deels uit achterdocht tegen de eigen medewerkers (externe partijen willen nog wel eens de boel anders aanpakken dan eigen personeel), deels uit gebrek aan zakelijkheid (‘we zullen er wel mee accoord moeten gaan’), en nogmaals te goedgelovig zijn als iemand iets beweert.
Falen wordt zelden bestraft; incidenteel wordt d’r wel eens een medewerker geweigerd, maar daar blijft ’t bij.
En ook dat is een typisch overheidstrekje: de manier van werken bij de overheid is zodanig, dat verantwoordelijkheid zo breed mogelijk verdeeld wordt, zodat niemand echt ‘schuldig’ is.
Dingen hebben van zichzelf de neiging mistig te worden. Dingen helder maken kost moeite/geld.
Kiezen voor maatwerk in plaats van standaardautomatisering kost geld.
Mensen met ‘inhoudelijke kennis’ kosten geld.
Werken met volledige betrokkenheid van de klant kost toewijding en geld.
Bij de overheid moet alles Europees aanbesteed worden en wordt er in de praktijk vrijwel alleen geconcurreerd op prijs, want kwaliteit is veel lastiger te meten. De gevolgen laten zich raden.
Je bevindt je in verdacht gezelschap, Arjen: http://vineyardsaker.blogspot.nl/2012/06/eben-moglen-why-freedom-of-thought.html
Ook in het ambtenarenapparaat werkt democratie niet.
‘ICT’ laten ontwerpen door een ‘democratie’ is een serieus slecht plan.
Het enige wat een beetje werkt is het principe van de Verlichtte Despoot.
Ieder probleem wat meer dan ‘een paar’ oplossing kent is onoplosbaar door een grote groep. Iemand moet knopen doorhakken.
Je kunt eindeloos vergaderen over de oplossing van de Gordiaanse knoop, of je kunt een Alexander de Grote aannemen die met één zwaardslag het probleem oplost.
Oh, en het is IT, geen ICT. Mensen die het over ICT hebben zijn onderdeel van het probleem. D’r wordt al genoeg (en teveel) geluld en gezwamd in de IT-wereld.
Dit heet nou geloof ik een sjibboleth.
Ow ja, die gaat in het lijstje van ‘vragen te stellen aan inhuur/collega’s’: ‘is het IT of ICT’.
Zelfde, maar dan voor economen: ‘wat is het verschil tussen prijs en waarde’.
Correct, want het C.T. gedeelte van de overheid gaat over het algemeen wel goed, maar ja daar komen dan praktisch ook geen ambtenarren aan te pas he.
Bolke de big heeft het c2000-debacle gemist?
@gronk: Je had misschien een punt gehad als het ITC (Informatie-technologie communicatie) had geheten.
ICT is een verouderde term die iets zegt over de geschiedenis. Het is ontstaan in een tijdperk toen de computerwereld en de telecommunicatie-wereld nog veel meer gescheiden waren en ze naar elkaar toe groeiden.
Volgens mij zeg je nou op een moeilijke manier dat ik gelijk heb.
@gronk: ik vind niet dat je gelijk heb. De C in ICT duidt op technische telecommunicatie tussen systemen (modem, draaggolf, handshake) en heeft niets te maken met erover lullen.
ICT geeft nou precies aan wat d’r mis is met IT bij de IT in nederland. D’r is ooit iemand geweest die bedacht heeft dat telefonie ook een vorm is van IT, want je hebt VoIP en bla, en dat rechtvaardigt blijkbaar een hele letter. Maar omdat ‘ITT’ niet bekt (en d’r al een bedrijf was wat zo heette), werd ’t verabstraheerd tot ‘communicatie’. Rooksignalen vallen opeens ook onder ICT. Doe een beetje je best en assertiviteitstrainingen zijn opeens ook ICT — want ze verbeteren de ‘communicatie’.
IT gaat over bedrijfsprocessen. ICT gaat over gelul.
In de ‘IT wereld’ heb je al-dan-niet-competente programmeurs. In de ‘ICT wereld’ heb je sweatshopslaafjes die uitcoderen wat een ‘informatieanalist’ heeft begrepen van gesprekken met ‘de business’, met daarbovenop architecten, testers en projectleiders. Drie keer raden wat die lui allemaal met elkaar doen. Lullen.
/en dat van mijn belastingcenten.
…
Allemaal waar wat hierboven staat. Maar bij de overheidsorganisaties waar ik als externe (projectmanager, agile/ prince2) werkte was er zonder uitzondering een standaard conflict gaande, dat implementaties zwaar bemoeilijkte: dat tussen de communicatie afdeling en de IT afdeling.
De IT afdeling vergeet vaak dat ze helemaal niet beleidsvormend zijn maar faciliterend, waardoor ze wensen en mogelijkheden zwaar zitten te beperken en saboteren. Tegelijk heb je een communicatie afdeling die wel beleidsvormend is, maar onvoldoende begrip heeft van de technische mogelijkheden en niet in staat is om functionele wensen op een goede manier (in use cases etc) te communiceren. In de kloof tussen die twee komen de mislukte implementaties terecht.
Tsjonge, wat een gejeuzel weer over “de IT” en “de ICT afdeling” van de overheid. Die bestaat niet. Er zijn er vele en ook binnen een hoop organisaties is er geen “de IT afdeling” maar is de handel gesplitst in een club ontwikkeling/projecten en exploitatie (“beheer”). Dus misschien kunnen alle experts eerst eens aanwijzen welke subset van een subset van een deel van het “ICT” werkveld precies wordt bedoeld met “de ICT afdeling” waar “alles” fout gaat?
@015
Goh zeg, je meent het. Kan je een IT afdeling ook andere namen geven en hebben ze ook nog onderafdelingen? Wat bijzonder eigenlijk! Maar wat doet dat af aan de probleemschets? Of is deze vreemde reactie een signaal dat ik inderdaad een open zenuw blootleg? Geen zorg hoor, communicatiemutsjes zijn nog erger in de omgang en zo mogelijk nog incompetenter.
Die ellende begint dus al met IT autisten die zulk soort vragen stellen en denken dat het allemaal neerkomt op het feit dat iemand de verkeerde naam ergens aan geeft. En als ze FAALDEN in het halen van hun targets gaan ze niet met de billen bloot, maar die communicatiedoosjes om de tuin leiden met (voor zo’n afdeling) volstrekt hermetisch/ondoorgrondelijke bullshit “tech” verhalen over waarom het niet lukte.
En als het dan een grote jammerlijk mislukte spaghetti van faalverhalen is, wordt de “externe” ingehuurd.
IT gaat helemaal niet over communicatie, websites en andere meuk. IT gaat -onder andere- over hoe je je bedrijfsprocessen automatiseert. En als je data verwerkt (wat een flink deel van de overheid doet), dan horen ‘IT’-ers’ zich daar druk over te maken. Niet over communicatie, twitter, telefonie of andere hippe meuk.
@Gronk
Kijk, in communicatieafdelingen heb je nu dus enterprise 3.0 kreet (web based desktop applicaties) om handen en voeten aan te geven en dan zal je al die processen moeten gaan integreren met je intranet. Interne communicatieprocessen, nieuwsvoorziening, documentbeheer, social networking (bijv yammer) en werkprocessen gaan op dezelfde plek plaatsvinden.
Betekent nu bijvoorbeeld dat ik SAP processen overal moet kunnen ontsluiten. Dus inderdaad. Core business en kennisorganisatie beginnen steeds verder in elkaar te schuiven en dan is de communicatie afdeling de channel owner daarvan. Niet IT.
Mijn inziens is het voor de helft geen probleem met de ICT, maar een probleem met complete afdelingen die hun processen niet op orde hebben, niet weten wat ze op een dag doen, maar dit wil graag geautomatiseerd willen hebben.
Dit werkt nooit. Netzoals dit niet werkt voor een grote organisatie die zijn processen niet op orde heeft.
Zo mechanisch ligt dat helaas niet bij politieke processen binnen organisaties. Vaak is het besluitvormingsproces ook veel langduriger dan het technisch traject.
Sterker nog, het gebeurt nog wel eens dat het besluitvormingsproces zo lang duurt dat de techniek al meer kan dan het besluitvormingsproces voor mogelijk hield.
Vaak is het ook de bedoeling dat het proces pas na de implementatie op orde is.
Situation Normal All Fucked Up
Ook aan de kant van de IT’ers zitten problemen en organisaties die processen niet goed geregeld hebben moeten niet beginnen aan automatisering. Maar de vijf punten die hierboven genoemd zijn als oorzaken van het mislukken van ICT projecten bij de overheid vatten volgens mij het belangrijkste wel samen. En daarvan zijn de eerste twee het allerbelangrijkste. Het gebrek aan commitment om er echt iets goeds van te maken bij leveranciers en consultants die toch maar tijdelijk aan de organisatie verbonden zijn. En het tekort aan deskundigheid dat in huis is. Meer specifiek: bij het management. Als het management samen met de leveranciers meer tijd zou willen uittrekken om lager in de organisatie de (on)mogelijkheden van plannen te onderzoeken, als men meer deskundigheid uit de organisatie zou halen voordat er van bovenaf en van buitenaf iets wordt opgestart zou er al heel wat gewonnen zijn. Soms rest mensen op de werkvloer, die kunnen voorspellen dat bepaalde dingen niet goed zullen uitpakken, niets anders dan werkeloos toe te zien dat de zaak in de soep loopt. Het gaat bij die mislukkingen echt niet om techniek, maar om organisatie, het geduld om een goed draagvlak te vinden en communicatie, en dan vooral goed luisteren.
organisaties die processen niet goed geregeld hebben moeten niet beginnen aan automatisering.
Ik vind dat zo’n vreemde kip/ei bewering, want doorgaans wordt er geautomatiseerd om die processen dus beter te gaan regelen. Volgens mij is het eerder zo dat ICT’ers moeten leren omgaan met meer variabelen in hun omgeving.
Het idee dat automatiseren reorganiseren is is kennelijk nog niet doorgedrongen.
Automatiseringsprojecten gaan mis omdat er òf in de stuurgroep niemand is die snapt waar het over gaat, óf omdat de mogelijke enkeling daar die het wel snapt niet de leiding heeft.
Het idee dat automatiseren reorganiseren is nog steeds niet doorgedrongen.
Verder ontbreekt in de auomatisering de architect, degene die de, meestal onbeholpen geformuleerde wensen van de zogenaamde gebruiker (een uiterst ongelukkige term, straalt passiviteit uit) vertaalt in nauwkeurige specificaties.
In de bouw gaat niemand die een huis wil laten bouwen discussiëren met de bouwkundigen die detailtekeningen en sterkteberekeningen produceren.
In de automatisering is dat gebruikelijk, zonder deskundige toelichting is een functioneel ontwerp voor een niet automatiseerder onbegrijpelijk.
Blijkbaar werkte je nooit met use cases?
Nooit van gehoord.
Maar de automatiseringsprojecten waar ik de leiding van had werkten.
Dat kwam, denk ik, omdat ik de leiding had, en begreep waar het om ging.
Ik ben overigens niet de enige die van mening is dat de architect ontbreekt in de automatisering.
De leiding hebben in een automatiseringsproject en nog niet eens weten wat een use case is? Denken dat organisaties die een complexe IT architectuur implementeren dat zonder systeemarchitect doen?
Dan kan je net zo goed meteen zeggen dat je incompetent bent. Ik denk dan ook dat je liegt als je stelt ooit leiding te hebben gegeven aan een automatiseringsproject. Of je hebt het over de inrichting van je homecomputert. Dat kan.
Ik ben oud, en het is dus al een vijftien jaar geleden dat ik leiding gaf aan grote automatiseringsprojecten, één daarvan was de verantwoording van tienduizenden medewerkers.
Tegen geloof of ongeloof kan ik niets doen, geloven zijn irrationeel.
Maar ik kan je wel zeggen dat er nog niets is veranderd in het automatiseren, één van m’n kinderen werkt bij een groot bureau wat systemen ontwerpt en implementeert.
Nog steeds zijn er gebruikers in plaats van opdrachtgevers, nog steeds worden er niet werkende functionele ontwerpen opgeleverd, omdat de gebruikers die überhaupt niet begrijpen (ook niet kunnen begrijpen, net als de opdrachtgever van een bouwproject geen technische tekeningen en specificaties kan lezen) , en omdat de automatiseerders niet snappen wat de organisatie nodig heeft.
Het probleem is abstract denkvermogen, en kennis van wat vroeger administratieve organisatie heette.
In de ontwikkeling van ponskaartenadministaties naar automatisering, ook multi programming was een probleem, heb ik het allemaal meegemaakt.
Dat zijn in ICT tijd omgerekend erg veel lichtjaren, Servetius.
Moet ik dit gewauwel serieus nemen?
Soms ontbreken gewoon de juiste incentives. Wat nou als een ambtenaar zichzelf gigantisch in de vinger snijdt als meewerkt in een automatiseringsproces waarbij zijn eigen werkgebied/territorium wordt opgeslokt?
Wat broodnodig is is competent en betrokken leiderschap. Met een mandaat. Ook ambtenaren willen uiteindelijk liever dat hun publieke organisatie soepel en efficient loopt. Opdat ze daar oprecht trots op kunnen zijn.
Qua controle kan er ook nog het een en ander verbeterd worden. Bij de financiële afdeling is er een periodieke controle door een stel accountants. Waarom gebeurt zoiets niet op IT-gebied?
Bij de financiële controle is er publiek belang, maar dat is hier ook zo! Vaak is er sprake van privacygevoelige gegevens in IT-gerelateerde systemen. Dan lijkt mij het publiek belang evident.
Lichtjaren, maar er is niets veranderd.
Ik heb ook het idee dat je geen idee hebt waar ik het over heb.
Ik heb het niet over systeeemarchitectuur, ik heb het over iemand die de onbeholpen geformuleerde wensen eisen van de gebruiker (die opdrachtgever zou moeten zijn) vertaalt naar de automatiseerders, en terug.
Dat is wat een architect in de bouw doet.
En de rampen kun je opsommen, ik noem het Duitse systeem voor tolbetaling door vrachtauto’s, kosten met vele miljarden overschreden, waarom, dat weet ik in dit geval niet.
Er was eens een interessante analyse van een mislukt Schiphol project voor luchtverkeersleiders.
Het eindigde natuurlijk in wederzijdse verwijten, maar deze keer werd een competente professor ingehuurd om uit de zoeken wat er nu mis was gegaan.
Het bleek dat de automatiseerders het formeel goed hadden gedaan, het systeem volgde de luchtverkeersregels.
Maar wat niemand in de gaten had gehad was dat de luchtverkeersleiders binnen die regels hun eigen regels hadden, waar de automatiseerders niet van wisten.
En ja, de luchtverkeersleiders kregen pas na oplevering door dat het niet werkte zoals zij hadden verwacht.
Van lichtjaren geleden herinner ik me nog de cartoons over het probleem, daarin een wastafel, een kraan, een afvoer, een spiegel, en een planchet.
Vervolgens wat de gebruiker had gedacht, de stuurgroep, de projectgroep, en zo nog wat clubjes, de genoemde attributen zaten in elke denkbare configuratie.
De goede was er niet bij.
Dat wat ik deed goed ging, hoewel men er één keer in slaagde in de testfase de systeemfilosofie toch nog wat te ontwrichten, was doordat de leiding van die organisatie zoveel vertrouwen in mij had dat ik de absolute macht had.
Er was geen stuurgroep, alleen een meepraatclubje, wat ik wel goed op de hoogte hield.
Ik had dus geen last van ‘respect voor ieder’s mening’, ook als die meningen onzin zijn.
Dat leverde natuurlijk weerstanden op, ‘het moest zoals ik het wilde’.
Maar ik huldigde altijd het principe dat als ik de keus had tussen ruzie en de zaak ik de soep laten lopen, dan maar ruzie.
Dat bevordert je carrière uiteraard niet.
Het leverde uiteindelijk wel veel vrije tijd op.
Een goed voorbeeld van hoe het mis gaat met respect voor ieder’s mening is de Betuwelijn, in opzet een goed project.
De tweede kamer meepraters maakten er iets onrendabels van.
Arie Duyvestein toonde het aan, in een parlementaire enquete, als dank werd hij verbannen naar een wethoudersplaats ergens in de NO polder.
Iemand die belangrijk was geweest in de vakbondswereld, waar ik jaren nauw mee samenwerkte, zei me eens ‘het domste wat we ooit hebben gedaan is de baas afschaffen’.
Bazen die inhoudelijk leiding geven zijn er niet meer, de leiding moet sociaal vaardig zijn, zodat ieder’s mening aan bod komt.
Mijn vader was waterbouwkundige, bruggen, sluizen, kanalen, gemalen, etc.
Op zijn werken was hij de baas, geen respect voor ieder’s mening.
Het is nooit mis gegaan, behalve de ene keer dat dat respect er wel was, werd doorgedrukt.
De fouten waarvoor hij gewaarschuwd had moesten in het geheim, en met begrotingsmanipulatie, worden hersteld.
Verschrijvingen, staat tegenwoordig celstraf op.