En, vermaakt u zich al een beetje met de verkiezingscampagne? Ik niet. Voor geen meter zelfs.
Ligt het aan mij of is campagnevoeren een steeds cynischer bezigheid aan het worden? Ik had gehoopt op vlammende debatten op inhoud. Die hebben we de afgelopen jaren al te veel moeten missen omdat wezenlijke beslissingen door CDA en VVD met hetzij D66, hetzij LPF waren voorgekookt, nog meer dan bij het zo verfoeide Paars-2. Het enige verschil was dat Paars-2 naar een brede consensus streefde en de kabinetten-Balkenende een soort dictatuur van de meerderheid invoerden.
De Kamerdebatten holden van incident naar incident. Enerzijds omdat de bewindslieden zeer bedreven bleken in het veroorzaken van incidenten, anderzijds omdat het zo aanzienlijk makkelijker werd voor Kamerleden om zendtijd in het Journaal te krijgen.
In deze verkiezingscampagne is het niet anders. Afgezien van het feit dat momenteel elk programma opgeleukt lijkt te moeten worden met een of meer lijsttrekkers, is ook daar amper inhoudelijkheid te bespeuren.
Neem nou het debat tussen Bos en Balkenende op Radio 1. De meesten zullen van dat debat alleen nog weten dat Balkenende Bos “oneerlijk” noemde en dat Bos op zijn beurt opriep tot een fatsoenlijke campagne. Wat daarvan de achtergronden en implicaties misschien kunnen zijn, is uit en te na besproken door elke politieke analist die er maar te vinden was. Maar zijn er nog inhoudelijke punten besproken uit het debat? Vrijwel niet, en niemand lijkt zich daar over te verbazen.
Bos en Balkenende doen hun best om er een Idols met twee deelnemers van te maken. Balkenende speelt daarbij wat vals, want hij heeft Verhagen om als een soort vaderlandse Karl Rove het vuile werk voor hem op te knappen. Bos is zo geslaagd in zijn “de PvdA, dat ben ik”-campagne dat er voor hem geen sidekick beschikbaar is.
Ja, maar het debat bij RTL dan? Was dat niet inhoudelijk? Nou, ook maar heel beperkt volgens mij. Het waren steeds zulke korte soundbites dat het niet veel meer dan vliegen afvangen werd. Het was Idols, inclusief analist Henk-Jan “waar is m’n zonnebril?” Smits. Een inhoudelijk debat vindt plaats aan een tafel, met een gespreksleider die niet te strak aan een format wordt gehouden. Het Buitenhof-model, zeg maar. Dat garandeert geenszins een debat, zoals bij het debat tussen Verdonk en Aboutaleb te zien was, maar bij de Idolsopstelling zit je bijna per definitie aan soundbites vast.
Rutte en Marijnissen doen enorm hun best om te vertellen dat een stem op het CDA of de PvdA geen keuze is, maar in de praktijk zijn ze voornamelijk vulling voor de achtergrond. Binnen de VVD wordt daar al flink over gemord, maar eerlijk gezegd denk ik niet dat een ander zich meer op de voorgrond had kunnen werken, ook Rita Verdonk niet.
Wilders probeerde nog een Verdonkje: hij schreeuwde weer eens apocalyptische beelden de publiciteit in over “een tsunami van islamisering” en toen Pechtold daar iets van zei eiste hij op hoge toon excuses. Wilders lijkt echter zijn houdbaarheidsdatum voorbij. Je kunt wel continu roepen dat je de politiek zo nodig wilt veranderen, maar als je zo duidelijk door niemand nog serieus wordt genomen en bovendien inmiddels een van de langstzittende Kamerleden bent, overtuig je daar niemand meer mee.
Marco Pastors en Joost Eerdmans weten hun verhaal als beschaafde varianten van Wilders nog aardig te verkopen, maar hen is de afgelopen jaren de wind uit de zeilen genomen door Rita Verdonk. Bovendien kan iedereen bedenken waar elk standpunt van Wilders of Pastors begint en eindigt: het is de schuld van de islam en links. Halsema en Rouvoet proberen ieder nog inhoudelijk te debatteren, maar behalve bij Buitenhof en Nederland Kiest kun je dat wel vergeten.
Maar wat is er nu inhoudelijk te berde gebracht in de campagne? Ja okee, het klimaat is de laatste weken plots heel belangrijk, in het kielzog van Al Gore’s The Inconvenient Truth. Rutte vond het zelfs “te belangrijk om aan links over te laten” terwijl hij een paar weken eerder beweerde dat het prima ging met het milieu. Maar ook de plotse aandacht voor het milieu kan over twee weken weer afgelopen zijn als er een tbs’er ontsnapt, er een militair omkomt in Afghanistan of een Marokkaans ettertje in de Diamantbuurt iemand van zijn scooter mept.
Standpunten worden met veel aplomb gebracht omdat dat koppen genereert, maar even later heeft niemand het er nog over en wordt net zo makkelijk het tegenovergestelde beweerd. Niemand lijkt zich daar nog om te bekommeren. Gaat politiek in Nederland dan echt alleen maar om de macht en niets dan de macht? Het lijkt er wel op. Politiek is van het niveau van de hitparade: vandaag een hit, morgen de hype van gisteren. Hyves is belangrijk, de inmiddels dagelijkse peilingen van elkaar beconcurrerende opiniebureau’s zijn dat ook. Filmpjes op YouTube? Jottem! Je profileren met Lingo of de Lama’s? Es-sen-tieel! Standpunten? Eh…ja, die hebben we ook nog een paar. U kunt een boekje van me kopen waar die in staan.
Den Haag beweert o zo goed naar kiezers te luisteren. Alleen wel op de meest cynische manier die je kunt bedenken: standpunten naar believen aanpassen voor de duur van de verkiezingscampagne, om daarna drie jaar uit te voeren wat je toch al van plan was. “De Haagse kaasstolp” was jarenlang een populaire uitdrukking, maar inmiddels is door de schimmel de stolp zelfs ondoorzichtig geworden. Maar ach, zolang je maar weet te verkopen dat het de nieuwste rage in Franse kazen is. Toch?
Ieder volk krijgt de leiders die het verdient, zeggen ze wel eens. Wat zijn we dan een oppervlakkig kutvolkje geworden, zeg…
Reacties (14)
Slechts nieuws: volgens onderzoek van de UCLA is het erg nuttig voor politici om in ‘domme’ programma’s op te treden:
Mja, maar misschien kunnen ze dan niet alléén in die domme programma’s optreden…?
Misschien belooft de volgende aankondiging iets: vanavond in Nederland Kiest (zometeen om 22.15 op NED2) zijn Rita Verdonk en Femke Halsema, twee verklaard tegenstanders die wellicht zijn te verleiden tot het doen van een paar inhoudelijke uitspraken…
De leiders van onze drie grootste partijen maakten er deze week een potje van. Rare meningen, draaikonterij en zo overduidelijk stemmen winnen dat het bijna grappig is (als het niet zo erg was…):
JP de P kondigde vandaag aan dat hij op alle scholen (dus ook de openbare) godsdienstles wil invoeren. Dus de vrijheid van onderwijs gaat overboord, ouders kunnen niet zelf meer kiezen wat ze hun kinderen willen leren. Religie op school is prima, maar dan in literatuur (prachtig boek), cultuur (onze cultuur wordt grotendeels bepaald door humanisme, judaïsme, christendom en de verlichting), geschiedenis (onze geschiedenis wordt grotendeels bepaald door godsdienst, godsdienstoorlogen en kruistochten) en maatschappijleer (zodat we leren hoe anderen in het leven staan en wat hun overtuigingen zijn). Misschien de Christenunie proberen af te remmen?
Mark Rutte wil de onderhandelingen met Turkije over toetreding tot de EU stopzetten. Los van het feit dat dit een wel heel doorzichtige poging is om stemmen van Wilders af te snoepen (die volgens de laatste peilingen op 6 staat…), is het ook onzin, omdat Turkije volgens afspraak nog een jaar heeft om veranderingen aan te brengen, en dat zijn inderdaad hoognodige veranderingen, maar daar hebben ze nog dat afgesproken jaar voor, enne… VVD’ers: “Afspraak is afspraak toch”?
Wouter Bos besloot deze week dat hij, ondanks het feit dat een aantal Turkse PVDA’ers van de lijst zijn gezet omdat ze het woord genocide niet in de mond wilden nemen, hij nu zelf het woord genocide niet meer in de mond wil nemen… Huh? Bos deed deze uitspraak voor een groep van Turkse journalisten, toevallig nadat de laatste tijd bleek dat Turken niet meer zo graag op de PVDA willen stemmen na “De Armeense Kwestie”, terwijl de toch normaal goed zijn voor 2 à 3 zetels.
Zucht.
Gaap. Wat een oppervlakkig kutartikeltje.
@ kalief: het “artikel” sluit ook niet aan bij mijn beleving.. oude wijn in oude zakken ?
lol Kamp gaf net de buitenlanders de schuld van zwerfvuil in de natuur, bij Witteman.
Inderdaad zeg, wat een onzin. Rutte wordt in zijn fractie bekritiseerd omdat hij te inhoudelijk campagnevoert (het gaat erom dat de vaststelling klopt dat de VVD zeer bezig is met de inhoud), Balkenende heeft het voortdurend over maatschappelijk engagement en zoekt naar grootse inhoudelijke visies, is in tegenstelling tot bijvoorbeeld Lubbers geen technocratische pragmatist maar een onversneden ideoloog, en Wouter Bos haalt de krantenkoppen niet met persoonlijke futiliteiten (hij houdt privé en zaken juist gescheiden) maar stelt zich kwetsbaar op omdat hij de vergrijzing wil aanpakken – een van de grootste problemen waarmee Nederland zich geconfronteerd ziet – en stelt voor om rijkere ouderen te laten meebetalen aan de AOW.
Als je vervolgens wat verder kijkt dan je televisieneus lang is, dan zie je dat het simpele feit dat elke aanstaande volksvertegenwoordiger 24/7 aan het campagnevoeren is zich vertaalt in een enorm aanbod van inhoudelijke politieke debatten. Uit eigen ervaring noem ik dan ook de Verkiezingsparade die LUX in Nijmegen organiseert. Debatten over kinderopvang, ontwikkelingssamenwerking, hoger onderwijs, ruimtelijke ordening. Gewoon degelijke, inhoudelijke programma’s met een volle zaal publiek en behoorlijke spinoff. Dat de PvdA plots afstand nam van het leerrechten-plan – Jaques Tichelaar stelde zich “belazerd” door Rutte te voelen – is dan niet opgepikt door het achtuurjournaal, maar dan weer wel door ScienceGuide en de landelijke universiteits- en studentenbladen. Om even een idee te geven dat er heel wat meer gebeurt dan de lijsttrekkersdebatten die jij op RTL4 en Radio 1 voorbij ziet komen. Die overigens ook gewoon netjes over inhoudelijke thema’s gaan…
Ik zie juist een heel ander fenomeen: hoewel er zat inhoudelijk te beoordelen valt, lijkt de bevolking alleen de lollige of ludieke acties op te merken. Waarbij een verbijsterende verschuiving aan het plaats vinden is. De leider die twee kabinetten zag vallen, negen bewindslieden zag vertrekken, meestentijds ingefluisterd moest worden en elk groot ingevoerd systeem naar de maan heeft doen gaan, is ineens de populairste en wordt van gezegd dat ‘hij het toch best goed gedaan heeft’. WAT hij goed gedaan heeft mag Joost weten.
Enfin, ik denk dat de politici amper nog op kunnen boksen tegen de kiezer die geheel niet weet wat er gaande is ..
Jaap: Wat is er inhoudelijk aan campagnevoeren bij de VVD als Rutte eerst roept dat milieu-activisten niet moeten zeuren en dat het heel erg goed gaat met het milieu, om twee weken later – als het milieu plotseling weer in is – te roepen dat milieu te belangrijk is om aan links over te laten?
En ja, Balkenende is een ideoloog en dat is wat mij betreft óók positief, maar hij slaagt er al vier jaar niet in die ideologie naar de praktijk te vertalen. Wanneer je alsmaar over respect babbelt terwijl je ministers de Kamer voorliegen, de regels voor iedereen van toepassing verklaren behalve voor zichzelf en zelfs elkáár in het kabinet voor rotte vis uitmaken, blijft de ideologie wel een studeerkameroefening.
Ja, het AOW-plan van Bos was gedurfd, dat ben ik met je eens. Maar bij Bos zie je ook dat hij voor de standpuntbepaling de polls wel érg goed in de gaten houdt.
Mijn bezwaar is juist dat er niet gedebatteerd wordt om onderwerpen aan bod te laten komen, maar om elkaar vliegen af te vangen. En ja, zo’n debat in het land is leuk, maar laten we wel zijn: dat bereik is wel een stukkie minder dan een radio- of televisiedebat.
Volgens mij kúnnen al deze politici ook wel op inhoud debatteren, maar gebeurt het gewoon te weinig – althans in de schijnwerpers. En daardoor wordt het toch een heel vlakke verkiezingscampage waar de leukigheidjes overheersen.
Er zijn verschillende doelgroepen onder de stemgerechtigden, die je niet allemaal op dezelfde manier kan bereiken. Soms behoor je dus ook gewoon even niet tot de doelgroep. Ik weet al waar mijn stem naartoe gaat en dat zal niet zomaar meer veranderen, dus qua doelgroep ben ik deze weken helemaal niet interessant. Ik ga ook niet strategisch stemmen, anders was ik nog enigzins interessant geweest. De mensen die de politiek normaal niet zo volgen en die nu even gaan kijken wat/of ze gaan stemmen, dat lijkt mij een interessante doelgroep voor deze weken. En ik krijg nog steeds meer aandacht dan normaal, dus eigenlijk moet ik ook niet klagen. Stel er gaat er één populair lopen doen waarmee die een berg stemmen naar zich toe trekt, omdat de rest alleen maar praat over de inhoud, daar zou ik pas echt een probleem mee hebben.
Ik vind Pieter Winsemius wel weer een verademing in de campagne. Die zouden we naar mijn mening eigenlijk alvast een ministerpost aan moeten bieden, hij zou in geen van de grote partijen misstaan. (Kunnen we hem niet gewoon klonen en aan elke partij een exemplaar aanbieden).
Maar waar ik Winsemius zie nadenken, zie ik Joop Wijn bij Pauw & Witteman alsmaar slappe argumenten verzinnen om maar elk puntje van kritiek tegen te kunnen spreken. Maar bij Pauw & Witteman is het mij ook niet duidelijk of ik nu tot de doelgroep behoor of niet.
@Eric (10): Maar zelfs dat geeft toch informatie over de partijen. Is het niet de bevolking die een kort geheugen heeft en op het laatste wat gezegd is blijft hangen?
CiNNeR: als een groot deel van de bevolking niet op argumenten stemt, is het dan logisch om dan maar niet aan argumenten te doen? Dat lijkt een beetje op de Publieke Omroep: als 15- tot 20-jarigen niet kijken dan is het *dus* niet de moeite waard om het uit te zenden…
@Eric: dan heb je mijn eerdere bijdrage (9) gemist. Ik denk dat er meer inhoudelijk langskomt dan je nu doet voorkomen, maar zie een enorme groep burgers die dat volkomen langs zich heen laat gaan en alleen enthousiast wordt van wat je de hyves-politiek noemt.
Ik weet nog dat ik een paar maanden terug iets schreef over de no-claimregeling en ik drie mailtjes binnen kreeg van mensen die mij vertelden dat ‘dat plan heus niet ingevoerd ging worden’. Een jaar na invoering terwijl het niet alleen op het nieuws geweest was maar ook gewoon in de ploissen van zorgverzekeringen stond. Dat soort fenomenen doen zich vaak voor, blijkbaar lopen er veel mensen rond die echt geen flauw benul hebben wat er gaande is. En dat ook niet willen weten dus zich alleen richten op de onderbroekenlol.