Hulspas weet het | Een blunderende redder der beschaving

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

COLUMN - Iets met ‘… Churchill-doden’. Meer kon ik niet lezen. Het vliegtuigje-met-sleep was alweer een eind doorgevlogen, richting de Utrechtse binnenstad. Dat wordt een rel, dacht ik. De zoveelste rond 4 mei. Een paar uur later staat de man die het vliegtuigje had besteld (‘Herdenk ook de Churchill-doden’) met een spandoek op de Dam: ‘Churchill massamoordenaar’. En hij wordt opgepakt. Wat hem bezielde bleef een raadsel.

Afgelopen zaterdag kwam hij echter uitgebreid aan het woord in het Algemeen Dagblad. Dan wordt duidelijk welke doden hij nu precies bedoelt. Het is geen onbekend rijtje. Churchill ‘heeft nooit ingegrepen op de Holocaust’. Hij liet bombardementen uitvoeren ‘toen de oorlog al zowat voorbij was’ en dan was er nog de hongersnood ‘in het toen nog Britse Bengalen’ in 1943. Dáár moeten we het over hebben, vindt de 66-jarige Schiedammer. ‘Ik wilde alleen een debat op gang brengen. Als er niks verandert, doe ik het volgend jaar weer.’

Het AD citeert keurig een historicus, Felix Klos, die constateert dat Churchill ‘allang niet meer heilig’ is. Klos wijst op het debat over de oorzaken achter die hongersnood én over de bombardementen. Desondanks sluit hij af met de mededeling dat Churchill voor hem nog steeds ‘de redder van de westerse beschaving’ is. Wat toch redelijk heilig klinkt.

Maar Klos heeft gelijk. Churchills reputatie ligt al vele jaren op een kille snijtafel. De man wordt tegenwoordig steeds meer beoordeeld op zijn vele, vele zonden. Dan heb ik het niet over zijn vroegste zonden, zijn racisme en belangstelling voor eugenetica (dat was in die tijd doodnormaal) en ook niet over de catastrofale expeditie naar Gallipoli (dat was niet zijn fout).

Maar vergeet niet zijn optreden tegen Britse stakers, tegen opstanden in Ierland en Irak (landen waar de kreet ‘Churchill massamoordenaar’ instemmend geknik oplevert). Pas dan komen zijn legio blunders tijdens de Tweede Wereldoorlog, van Mers el-Kebir tot Dresden. Ik ga ze niet opsommen. Wie ‘Churchill’ googlet, kan het allemaal vinden. Het debat waar de Schiedamse Churchill-hater (hij wil niet met zijn naam het AD) om vraagt, woedt al vele jaren. (En heeft niks te maken met de vierde mei.)

Volgens hem wordt Churchills rol ook zwaar overdreven: ‘Toen de Britten in actie kwamen, hadden de Russen Hitler al goeddeels verslagen.’ Met ‘actie’ bedoelt hij dan waarschijnlijk D-day, juni 1944. En dat is natuurlijk unfair. De Britten hadden er toen al bijna vijf oorlogsjaren op zitten.

Waren de Duitsers toen al bijna verslagen? Niet bepaald. De Duitse oorlogseconomie bereikte juist in die maanden zijn grootste productiviteit. Het Duitse leger was zwaar aangeslagen aan het Oostfront, maar zeker nog niet verslagen. Tegelijkertijd, terwijl er in Normandië zo’n 130.000 soldaten aan land kwamen (fiftyfifty Brits-Amerikaans), tegenover 40.000 Duitse soldaten, startten de Russen twee weken later Operatie Bagration, waarbij 1,5 miljoen Russische soldaten (later opgevoerd tot 2,5 miljoen) over een frontlijn van honderden kilometers de strijd aanbonden tegen een half miljoen Duitsers. Pas toen, in de periode juni-augustus 1944, deelden de Russen Nazi-Duitsland een vernietigende klap uit. Complete legergroepen werden weggevaagd. Natuurlijk is een landing uitvoeren iets anders dan een offensief op harde grond. Maar vergeleken bij Bagration was D-Day een onbetekenende schermutseling.

In september 1944 was duidelijk dat Duitsland de oorlog spoedig zou verliezen. Maar dat was begin juni van dat jaar beslist geen uitgemaakte zaak. Met een beetje pech had Hitler kans gezien om een bescheiden deel van de troepen in het oosten naar het westen te sturen, om de geallieerde voetnoot terug de zee in te drijven. De Russen hebben Hitler verslagen, dat klopt. En Churchill wist dat. Hij was begin 1945 niet voor niets zeer bevreesd dat Stalin door zou stoten tot aan het Kanaal. Hij wist dat de Geallieerden geen partij vormden voor de Russische oorlogsmachine.

En toch.

Dan resteert nog steeds de Churchill die niet, zoals veel van zijn conservatieve landgenoten, Hitler omarmde als een nuttige idioot, een bolwerk tegen het communisme. De Churchill die al heel vroeg waarschuwde voor het opkrabbelende Duitsland. De man die in het voorjaar van 1940 alle onderhandelingen met Duitsland afwees en daarna, dankzij zijn zorgvuldig onderhouden special relationship met Roosevelt er uiteindelijk in slaagde om de Verenigde Staten te interesseren voor actieve deelname aan de oorlog aldaar. Het was zijn enige kans op redding.

En dankzij de Amerikanen bleef Stalin hier op afstand. Zonder dat dappere Britse bastion voor de kust van Frankrijk had Roosevelt de Amerikanen nooit kunnen overhalen om zich met Europa te bemoeien. En zonder Churchill was dat bastion er niet geweest. Dus misschien was hij inderdaad ‘redder van de westerse beschaving’.

Reacties (15)

#1 Joop

Relativeren, dat is geschiedschrijving.

  • Volgende discussie
#2 Krekel

Helemaal mee eens. Churchill heeft inderdaad wellicht genoeg op zijn kerfstok om meer dan een paar keer in de hel te belanden, maar het is echt niet ondenkbaar (zelfs heel goed mogelijk) dat de Britten het zonder Churchill in 1940 gewoon op een akkoordje met Hitler hadden gegooid.

Dan had Duitsland ook toen al (in 1940 dus) de Sovjet-Unie kunnen binnenvallen, d.w.z. op een moment dat deze laatste er nog helemaal niet klaar voor was (in 1939-40 verloor de Sovjet-Unie immers nog een oorlog tegen Finland) en dan was het heel goed mogelijk dat de Duitsers er gewoon in geslaagd waren de SU definitief uit te schakelen.

Zeker aangezien het op dat moment ook waarschijnlijker was dat Japan de Sovjet-Unie dan ook (wéér) zou aanvallen vanuit Mantsjoekwo. Dat overwogen ze bij de Duitse invasie van 1941 immers al, toen Japan net een neutraliteitspact had getekend met de Sovjets, dus zou het in 1940 (toen het dat pact dus nog niet had getekend, én de slagingskans van de operatie dus groter was) waarschijnlijker zijn.

Overbodig om te zeggen dat een Brits-Amerikaanse invasie van Normandië na een uitschakeling van de Sovjet-Unie dan helemaal niet meer op het programma zou staan, en niet alleen omdat Pearl Harbor in dit scenario dan niet aangevallen zou zijn.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 anoniem

Hulspas besluit dus toch met een bescheiden heiligverklaring van Churchill: En zonder Churchill was dat bastion er niet geweest.

Volg ook Crimes Of Britain.

Churchill kwam uit een koloniale periode, die echt niet zo lief was. Wie de Engelse wiki leest, ziet dat Churchill een typische engelse PM was: eigen belang en ego eerst. David Lloyd George zei :

“You will one day discover that the state of mind revealed in (your) letter is the reason why you do not win trust even where you command admiration. In every line of it, national interests are completely overshadowed by your personal concern.”

Hij heeft werkelijk geprobeerd in 1920 nog de oorlog in Ierland naar Brits belang om te buigen maar tekende uiteindelijk toch het Brits-Ierse verdrag.

Je kunt heel lang discussiëren over Churchill, het gegeven dat hij – zijn ego – de spil is van het westerse bastion dat de russen heeft tegengehouden is waarschijnlijk waar. Maar of we daar blij mee moeten zijn staat nog te bezien. Als dat bastion er niet was geweest hadden we Russen gehad. Misschien was het dan allemaal best wel een leuker leven geweest. Ik durf iig te beweren, dat het leven onder de Amerikaanse/westerse koude oorlogsdruk niet echt geweldig was. En nu onze liberale wereld een spirituele en materiële gevangenis blijkt kun je je al helemaal afvragen of het allemaal wel zo’n zegen was.

Westerse beschaving? Redder?

Het punt is dat het “What If” scenario onder afwezigheid van Churchill niet te analyseren is. Hij was een dominante factor. Maar ook een schoft zonder scrupules. Alles voor zijn eigen grootheid onder de vlag van het VK.

En ja, Stalin was niet best, maar het leven na zijn dood werd allengs beter. Misschien was het wel een redelijker optie dan de heiligverklaring van Churchill.

Laten we eerlijk wezen: als Duitsland niet de stupiditeit van de holocaust had begaan, was Europa nu fascistisch geweest (en gaat het wellicht alsnog worden).

Die schiedammers toch.

“Achter de Teerstoof”, “Verbrande Erven”
Daar woont het grauw, Jan met de pet
Open riolen waar zelfs de ratten sterven
Groeten uit Zwart Nazareth

(en dit is van de Amazing Stroopwafels naar de belevenissen van Francois Haverschmidt, dominee te schiedam die daar zelfmoord pleegde)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 børkbørkbørk

@3: Ik begrijp wel dat je dat “anoniem” schrijft.

> En ja, Stalin was niet best

Nee. Moet je eens even de lijken tellen waar Stalin voor verantwoordelijk gehouden kan worden en de rest van de terreur.

> als Duitsland niet de stupiditeit van de holocaust had begaan, was Europa nu fascistisch geweest

In goed internetees: wut?

> Misschien was het dan allemaal best wel een leuker leven geweest.

Ongelofelijk. Zullen we eens aan de Polen vragen hoe het leven onder Sovjetknoet was? Of aan de Oekraieners?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 beugwant

Ghandi werd ooit gevraagd wat hij van westerse beschaving vond. Hij vond het een geweldig idee. Dus wat daar nou te redden viel…
Ik heb Dresden bezocht voordat de Muur viel. Voordat de littekens hals over kop werden weggerestaureerd. Gruinard Island heb ik niet bezocht. Beide plaatsen getuigen echter van zulk een ziek ego, dat ik bij gelegenheid graag tegen de sokkel van cigarman zal pissen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Le Redoutable

“De Russen hebben Hitler verslagen, dat klopt.” De Russen hebben Hitler helemaal niet verslagen, Hitler liep gewoon zelf stuk op zijn enorme front rondom. Met pijn en moeite hebben de Russen met enorme verliezen hun eigen straatje schoon kunnen vegen, maar ook alleen omdat Hitler zijn beste wapens en manschappen aan het ander front nodig had om de Engelsen en Amerikanen tegen te houden. Zonder D-day hadden de Russen Berlijn niet eens bereikt. Daarnaast hebben de Russen misbruik van de situatie gemaakt om hun eigen rijk uit te bereiden, waar Churchill en Roosevelt landen bevrijdden werden zij de nieuwe bezetter.

Dat de Russen Hitler verslagen hebben is een fabel die vooral leeft onder populistische Putin fans en bij Putin zelf in zijn hoofd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 beugwant

@6: De voorwaarden voor de Marshallhulp luidden een tweede golf van ‘bevrijdingen’ in, waarbij je je kunt afvragen of men daar echt wel zo mee is opgeschoten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Co Stuifbergen

@6: Ik neem aan dat Hitler zijn “sterkste wapens en manschappen” pas na D-day in het westen nodig had.
Maar toch werd Hitlers leger bij Stalingrad tegengehouden.
(23 August 1942 – 2 February 1943).

Ik denk dat voor het Duitse leger vooral de logistiek (lange aanvoerlijnen) een probleem werd. Naast het feit dat de Sovjet-unie bereid was veel soldaten te offeren. En dat de Sovjet-unie materiële steun van de VS kreeg. (ik weet niet hoe groot deze steun was).

Stalin deed het niet uit idealisme:
Hij had eerst met Hitler afgesproken om Polen te verdelen, en had al een oorlog gevoerd in Finland.

Maar dat neemt niet weg, dat de Sovjet-unie Hitler tegengehouden heeft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Co Stuifbergen

@2: In 1942 had Hitler nog steeds geen akkoordje met de Britten, dus als hij verstandig geweest was, zou hij de Sovjet-Unie niet zijn aangevallen.
(Zelfs met Britse steun zou dat een hachelijke onderneming zijn, dunkt mij.)

Maar Hitler nam sommige beslissingen op basis van emoties.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Frank789

Het Churchill-moordenaar verhaal is een van een reeks waarbij steeds weer Rusland als good-guy uit het verhaal komt. De alt-right sites staan vol met lovende verhalen over die lieve man Assad, en ook Putin is de goedheid zichzelve.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 anoniem

@10: Dat maakt van Churchill nog geen goede man en dat dient wel meegenomen te worden. Als je niet de ultiem slechte bent, ben je niet meteen goed. Alles is betrekkelijk. Ook slechtheid.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Frank789

@11: [ Dat maakt van Churchill nog geen goede man ]
Daar gaat mijn reactie helemaal niet over.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 anoniem

@12: Het is wel een consequentie er van.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Frank789

@13: Daar gaat mijn reactie helemaal niet over.
Maar ben jij soms het type one trick pony dat websites afstruint om slecht één enkel onderwerp te bespreken dan wel te pushen? Met een zoekopdracht lopend op Google?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 anoniem

@14: He, het gaat hier toch over Churchill of niet dan?

  • Vorige discussie