Dit artikel, van onze maandelijkse columnist P.J. Cokema, verschijnt tegelijkertijd op Sargasso, GeenCommentaar én Peters Pagina. Cross- posten gaat het helemaal worden in 2009.
Afgelopen vrijdag stond hier een crosspost van Sargasso’s redacteur Steeph, die met behulp van de formule (kc=sw)+mi=80², wees op de mogelijkheid dat het ook buiten de jaarwisseling om wel eens onrustig op straat kan worden. En wel (zie formule) omdat de kredietcrisis een stijgende werkloosheid veroorzaakt en mede door een mislukt integratiedebat extreemrechtse tendensen zullen groeien, zoals ook in de jaren 80 het geval was. Onlust wordt maatschappelijke onrust, die hardhandig afgereageerd zal worden op immigranten en hun nazaten. Het is slechts een scenario, volgens Steeph.
Toegegeven: er zijn wat overeenkomsten tussen de jaren 80 en nu. Aan het begin van dat roemruchte decennium trok de tweede oliecrisis een aardige wissel op de economie en een beurskrach in 1987 deed menigeen huiveren. De werkloos- heid steeg en de kabinetten Lubbers reageerden met stevige bezuinigingsmaat- regelen. Het integratiedebat begon goed op gang te komen en extreemrechts groeide dermate, dat ze in 1982 een zetel in het parlement wist te bemachtigen. Maar rellen?
Tja, in de jaren 70 waren er inderdaad heel vervelende matpartijen in Den Haag en Schiedam jegens allochtonen. Maar misschien was het aan de verkiezingswinst van Janmaat te danken dat het geschreeuw zich in de parlementaire tradities voegde. Of zouden de maatregelen van de overheid, op grond van de Wet Arbeid Buitenlandse Werknemers (1979) voor rust op straat gezorgd hebben?
Mwah, het was allerminst rustig in de eerste helft van de jaren 80. Krakersrellen in Amsterdam, Nijmegen en Groningen, het feestje bij de kroning van Beatrix, massale demonstraties tegen kruisraketten, blokkades bij Borssele en tegen munitietransporten, een grote havenstaking en een ambtenarenprotest waardoor we dagen van de post verstoken bleven. Maar aan het einde van het decennium was het ook met die onrust wel gedaan.
Want het had allemaal niet geholpen. In 1986 ging de Tweede Kamer akkoord met de stationering van de kruisraketten en de betogers tegen kernenergie bleven verdwaasd en verbaasd achter toen de regering in datzelfde jaar als enige reactie op de ramp in Tsjernobyl, een verbod op het verbouwen van rode kool afkon- digde. Mede door het failliet van het communisme, dat in 1989 zijn teloorgang begon te beleven, worden die jaren tachtig nu vooral herinnerd als één grote historische vergissing.
Sindsdien kan de overheid doen wat ze wil. Na het Duyvendak-gedoe denkt men wel twee keer na voor men iets onderneemt, omdat niemand de geschiedenis in wil als politiek crimineel. En scholierenopstandjes worden gezien als nodeloze urenvulling, krakers staan alleen nog maar te boek als cliëntonvriendelijke horecaondernemers. De maatschappelijke onrust is gekanaliseerd in nieuwe par- lementaire bewegingen of wordt voor de rechter uitgevochten. Op straat is het alleen onrustig bij de jaarwisseling en een enkele voetbalpartij. Maar zelfs dat neemt af.
Maar dat is allemaal niet de reden waarom ik niet snap waar Sargasso-Steeph zich zorgen om maakt. Want we hebben tenslotte altijd nog onze overheid en die heeft allang een scenario voor maatschappelijke onrust. Dit kabinet meent dat polarisatie en radicalisering tot de rampen behoren, waardoor dit land getroffen kan worden. Grote kans zelfs, maar wel met kleine gevolgen, meent het kabinet. Er wordt zelfs hard gewerkt aan de voltooiing van een Operationeel Actieplan Polarisatie en Radicalisering, dat u hier kunt downloaden. We kunnen dus gerust gaan slapen, de overheid is op haar hoede.
Vergeet het maar. Niks slapen. Waakzaam zijn. De burger wordt onderdeel van het veiligheidsbeleid.
Daartoe heeft het kabinet de DSP-groep analyses laten maken (pdf-alert) van een paar brandhaarden, waaronder de rellen in Slotervaart (1998), de situatie na de moord op Van Gogh (2004) en de onlusten in Utrecht (2007). Conform de wens van het kabinet de burger te betrekken bij het voorkomen van dat soort onrust, presenteert de DSP-groep in dit document (pdf!) een vragenlijst (zie bladzijde 6 in link), die door actieve buurtbewoners en professionals ingevuld kan worden om te kijken of er reden voor paniek is. En verdomd, Steephs analyse is al lang onderkend, want de eerste vraag vist naar “problemen op het terrein inkomen en/of werkomstandigheden? Denk aan: ontslag, achteruitgang in inkomsten, armoede, arbeidsonrust, economisch zwaar weer”.
Bij vraag 5 kan aangegeven worden of er sprake is van “aantasting van funda- mentele burgerrechten”. Nee, niet de inperking van uw privacy of de vrijheid van meningsuiting, maar of er mensen belaagd worden wegens hun etniciteit, geloof of seksuele geaardheid. Mochten alle vragen een score van 7 of hoger opleveren, dan is verdieping nodig. Eén van die verdiepingsvragen is: “Is er sprake van een grote nieuwswaardigheid van het (de) incident(en) en/of springen de media er sterk op in (kan ook zijn door gebrek aan ander nieuws)? Komen er veel media en/of journalisten op af?” Tevens is het seizoen en het weer van belang: “is het voor- of najaar (geen vakanties); is het mooi/warm weer (geen regen/kou)?”. U kunt als waakzaam burger dus uw buurt scannen.
Is dat de manier om te voorkomen dat onlust omslaat in onrust? Ik meen van niet. De irrationele onlust onderkennen is één ding, maar dat één van de peilers van het veiligheidsbeleid te maken is wat anders. De burger daarbij als instrument inzetten om zijn buurlui te observeren op verdachte elementen, voedt de gedachte dat de ander de moeite waard is in de gaten te houden. Dat soort maatregelen zal zeker tot onrust leiden. Het splijt de samenleving meer dan het nu al het geval is. De risico’s zitten dus niet zozeer in de kredietcrisis, werkloosheid en een pover integratiedebat, maar in een overheid die onbedoeld, dat geloof ik nog graag, burgers tegen elkaar opzet. Wie houdt die beweging staande?
Reacties (11)
Gesproken als een ware salonrebel-zonder-zaak.
Leuk dat cross-posten, maar gaat er dan ook een cross-comment-systeem gebouwd worden?
“Want het had allemaal niet geholpen”???
Kruisraketten zijn nooit geplaatst in ons land. De TK is wel ‘akkoord’ gegaan met het dubbelbesluit van de Navo, maar er is nooit geplaatst en het zou ook nog heel wat rellen en verzet opgeleverd hebben, als dat, tegen de wil van de overgrote meerderheid van de bevolking in, wel gebeurd zou zijn.
Kraken: je kan natuurlijk verkondigen, dat de leegstandwet er ook gekomen zou zijn zonder kraken, maar ik denk, dat dat niet het geval is. Zelfs nu zijn er nog en opnieuw groepen, die de leegstandswet uit willen hollen ten faveure van de huisjesmelkers.
@pedro:
Ik dacht ook aangegeven te hebben waar de meeste reuring op straat over ging. Blijft wel staan dat, tegen de wil van de bevolking zoals je zegt, het kabinet èn de Tweede Kamer akkoord ging. Ik meen dat velen toen gedacht moeten hebben: waar en ik in godsnaam de straat voor opgegaan?
Interessant zou wel zijn te weten of a) de wereldwijde protesten van enige invleod op dat INF-akkoord geweest zijn en b)of de massale protesten aangehouden zouden hebben na 1987, als er wel tot plaatsing zou zijn overgegaan.
En wat die leegstandswet betreft: het artikel beoogt wel tot verdere waakzaamheid op te roepen. Meer op dat soort zaken gericht, dan waar de overheid onze alertheid op wenst te richten.
Overheid kijkt meestal naar het verleden en let daardoor op de verkeerde groepen.
Daarnaast gaf mijn analyse aan dat er nu een groep is die in de jaren 80 niet groot genoeg was (door taboewerking) om überhaupt tot rellen te komen.
Altijd moeilijk om vanuit gebeurtenissen in het verleden met een andere blik mogelijke nieuwe ontwikkelingen te zien.
Nou, de overheid focust nu op drie groepen: radicale salafisten, extreemrechts en dierenrechten-activisten. Allen genoemd in het Actieplan Polarisering en Radicalisering.
Het totale “linkse” spectrum is blijkbaar de moeite van het noemen niet waard. En dat zou kunnen kloppen, want zo luidruchtig is dat deel (bestaat het eigenlijk nog?) niet meer. Onkruit vergaat dus wel.
Dat salafisme wordt genoemd als orthodoxie die de democratische rechtsstaat kan bedreigen. De overheid zegt die beweging in de smiezen te hebben, maar voegt er meteen aan toe dat ze niet oproepen tot geweld.
Dat laatste geldt, dacht ik, ook voor orthodoxen ergens op de Veluwe.
De groep die nu wel groot genoeg is omdat taboe’s zijn weggevallen, zal die focus op de islam, die van de scherpe kantjes moet worden verlost, als olie op hun vuurtje gebruiken.
Mijn betoog is dan ook dat het daardoor bijdraagt aan voeding van de aanwezige onlust betreffende een deel der samenleving.
Daarbij wordt de burger dus gezien als middel om deel te nemen aan die “afscherping”(dialogen, ontmoetingen om over “democratie” te praten)en als enkelband van bepaalde gelovigen.
Volgens mij wordt er zowel in dit stukje als in het vorige van Steeph een verkeerde inschatting gemaakt.
Eventuele economische ‘onlusten’ (ze pakken ons werk af), zoals in de jaren ’80 ontstonden, zullen zich nu helemaal niet concentreren op de allochtonen van toen maar op de nieuwe gastarbeiders, nl die uit Oost-Europa (Polen, Roemenen, …). En die onrust wordt nu juist bevordert door linkse partijen als de SP.
Een verband met de huidige culturele ‘strijd’ tussen de islam als intolerante ideologie en onze ‘westerse humanistische’ waarden is er niet en zal volgens mij ook niet succesvol gelegd kunnen worden.
@7: De overheid legt dat laatste verband wel en er zijn diverse passages in de gelinkte stukken te vinden waar op de de intolerante bij-effecten van de islam wordt gewezen. Ik vind dus dat de overheid dat verband niet op die manieer moet leggen.
Wat jouw punt betreft: in een reactie op het eerste stuk van Steeph, heb ik op die mogelijkheid gewezen. Het zou nog kunnen dat het deel der natie wat 1e, 2e en 3e allochtoon wordt genoemd, hand in hand met de autochtoon de oost-europeanen een duwtje de grens over willen geven.
Ik heb binnen mijn werk daar de eerste tekenen al van gezien.
@4: “of a) de wereldwijde protesten van enige invleod op dat INF-akkoord geweest zijn” zul je nooit te weten komen. Je kunt alleen de uitwerking zien, die conform de wensen van de buitenparlementaire actie was. Een elegante uitweg voor de regering.
“b)of de massale protesten aangehouden zouden hebben na 1987”. Dat is koffiedik kijken. Vermoedelijk zou het nog heel lang en heel onrustig gebleven zijn. Het VAK Woensdrecht zou bijvoorbeeld niet in 1987 opgeheven zijn, als er wel geplaatst zou worden.
@5: “Daarnaast gaf mijn analyse aan dat er nu een groep is die in de jaren 80 niet groot genoeg was”. Imho is dat een verkeerde analyse. Die groep is niet of nauwelijks groter dan ze daarvoor was. Ze is nooit groter geweest dan 6 tot 10 procent van de samenleving, en ook nooit kleiner dan dat. En dat is te weinig om tot grootschalige rellen te komen (onvoldoende steun onder de bevolking). Ze zijn wel luidruchtiger geworden en durven nu weer dingen te roepen, die een halve eeuw lang door hun eigen schuld taboe waren geworden. Wel een grotere groep dan de extreem rechtse moslimfundamentalisten dus, maar zo lang ze geen alliantie met elkaar sluiten is er imho voor de NL samenleving, met haar traditionele vrijheid en tolerantie, geen echt gevaar.
@7: “op de nieuwe gastarbeiders” gerichte economische onlusten? Die nieuwe gastarbeiders zijn een stuk moeilijker te herkennen.
“zoals in de jaren ’80”??? Bedoel je hier de extreemrechtse knokpartijtjes met mensen met een andere huidskleurtje uit de jaren 70 en 80?
“die onrust wordt nu juist bevordert door linkse partijen als de SP”??? Hoe dan? Het zijn juist de rechts-liberale en de voor jou linkse, maar voor de meeste mensen rechtse, confessionele, partijen, die geen enkele beperking op de immigratie van de nieuwe gastarbeiders willen, vanwege de concurrentiepositie e.d.
“Een verband met de huidige culturele ‘strijd’ tussen de islam als intolerante ideologie en onze ‘westerse humanistische’ waarden is er niet”? Ah, er bestaan geen onlustgevoelens over de islam, die tot onrust kunnen leiden? heb ik je altijd verkeerd begrepen, of bedoel je iets anders?
@8: “hand in hand met de autochtoon de oost-europeanen een duwtje de grens over willen geven”. Dat zal zeker gebeuren. De klasse net boven de onderklasse zal altijd (voor een deel) naar de onderklasse trappen, zoals dat in onze maatschappij aan wordt geleerd (likken naar boven en trappen naar beneden). Voor een deel komt het vertekende beeld, dat extreem rechts zou groeien, daar ook vandaan. Op dit moment bestaan de onderste klassen voor een groot deel uit licht gekleurde allochtonen, maar lang niet iedereen, die nu de mond vol heeft over de allochtone criminelen en overlast doet dat vanuit een racistisch standpunt. Zodra er een nieuwe (blankere) onderklasse ontstaat, zullen die niet-racisten naar die nieuwe groep gaan trappen en zal duidelijk worden dat de aanhang van extreem rechts niet zo groot is als sommigen nu schijnen te denken. De NL bevolking is daar veel te nuchter, vrijheidslievend en tolerant voor.
@9 Over dat getrap van de ene klasse naar de andere:
Als dat al waar is, het mogelijke rumoer binnen bepaalde groepen is zorgwekkender.
Voorbeeld uit de praktijk. Binnen het legioen daklozen groeit de groep oost-europeanen. Ook die binnenkomers kennen uitvallers.
Het geeft wel problemen bij de opvang. Die raakt vol en de frustratie daarover richt zich op die groep. De tot nu toe gebruikelijke bezoekers van die opvang richten hun agressie op het personeel, omdat ze vinden dat die geen roemenen, polen en bulgaren moeten toelaten èn op de oosteuropeanen zelf.
De overheid damt de instroom niet af, noch breidt het de opvang uit. Ook zo zet je groepen tegen elkaar op.
@10: ook binnen de niet homogene groep daklozen zetten de oudgedienden zich af tegen de klasse ‘onder hen’: de nieuwkomers. Eens te meer een bewijs, dat dat proces zich altijd en overal af speelt dus.
“De overheid damt de instroom niet af, noch breidt het de opvang uit”. Helemaal waar, maar de overheid kan alleen wat doen met voldoende politieke steun. En die ontbreekt.