Het risico op de val van de euro neemt hand over hand toe.
In het licht van de bail-out van Ierland ter waarde van €85 miljard, neemt de kans op het einde van de euro toe. Nouriel Roubini die als één van de weinigen de huidige financiële crisis voorspeld had, zei in april al dat hij dacht dat het risico “significantly rising” was. Op dat moment had alleen nog Griekenland bij de EU moeten kloppen voor hulp. Nu is Ierland aan de beurt en dreigen Portugal en Spanje de volgende te zijn.
Het probleem van de euro dat economen bij de invoering al voorzagen was dat de ECB verboden werd om direct geld te lenen aan een regering die zich niet aan de regels met betrekking tot hebben van tekorten hield, terwijl er tegelijkertijd ook geen mechanisme werd ingericht om uit de euro te treden. In 1997 voorspelde Martin Feldstein al de kosten qua inflatie en werkeloosheid van de euro niet zouden opwegen tegen de baten en dat de euro tot nieuwe interne conflicten in Europa zou kunnen leiden. Tot de Grieken als eersten fraudeerden met hun cijfers en het uitbreken van de Griekse crisis leken de vele doemprofeten ongelijk te hebben.
Voor landen als Griekenland is de euro ook lang een grote zegen geweest. Het geld stroomde binnen en de prijzen en lonen stegen naar hartelust, maar nu lijkt zij net zo’n grote vloek te zijn. Door de euro kunnen zij niet devalueren en is de enige mogelijkheid om hetzelfde effect te bereiken ‘interne devaluatie’. Om weer competitief te worden zullen zij de lonen zeer sterk moeten matigen of zelfs laten te dalen. Dat is een langzaam en pijnlijk proces. Bovendien maken dalende lonen het moeilijker om schuldverplichtingen in de private sector na te komen.
Natuurlijk zullen deze landen niet zomaar de eurozone verlaten, daarvoor is de ongetwijfeld daaruit voortvloeiende bankencrisis een te ernstige consequentie. Maar stel dat die bankencrisis zich toch al voordoet dan zou de vlucht naar voren weleens een aantrekkelijke optie kunnen worden.
Reacties (14)
“Voor landen als Griekenland is de euro ook lang een grote zegen geweest. Het geld stroomde binnen en de prijzen en lonen stegen naar hartelust”
Dat doet het toch voorkomen dat het niet de euro geweest is die tot problemen heeft geleid. Lijkt me meer een kwestie van slecht vooruit zien en vergeten te bedenken dat je jezelf er niet meer uit kunt redden door de bevolking voor de gek te houden met inflatie (want inflatie is uiteindelijk ook gewoon loonmatiging).
De Euro is het probleem ook niet, zoals Hal schetst. Het probleem is dat de Eurozone niet ingebed is in een degelijke politieke unie die maatregelen kan nemen, zoals de onheilsprofeten in de jaren negentig al zeiden.
je bronnen zijn allemaal Amerikaans, wat zeggen Europese economen?
Het is gemakkelijk om te zeggen: devalueer, en je kunt weer concurreren, maar waar moeten de Grieken dan mee concurreren? Het is geen concurrentie probleem waar de Grieken mee worstelen, maar een schulden probleem. Ze hebben gewoon te veel geld geleend, dat is iets anders. En Griekenland had eigenlijk helemaal niet toegelaten moeten worden.
De Amerikanen hebben zelf enorme economische verschillen tussen staten, met de logica dat je devaluatie nodig hebt om die te overbruggen zouden ze de dollar moeten afschaffen en overgaan tot lokale valuta.
Ik denk nog steeds dat de euro een goed idee is, maar dat er fouten bij de invoering gemaakt zijn. Wat overheden ook zeggen, er was wel degelijk sprake van prijsstijgingen, het stabiliteitspact werd in goede jaren al afgeschaft door Duitsland en Frankrijk, naar Amerikaans voorbeeld was de rente te laag, en de obligatiehouders hebben risico niet goed geprijsd, ze waren bij Griekenland opeens tevreden met dezelfde rente als Duitsland.
En dan is er nog het probleem van de banken: de EU is internationaal, maar de banken worden nog steeds als nationaal beschouwd. Als gevolg van de interne markt kunnen voormalig nationaal opererende banken enorm groeien, maar worden dan te groot om bij problemen nog gered te worden door de nationale overheden. Met name bij kleine landen speelt dit probleem. Of je houdt de banken klein, met grote buffers, om ieder risico uit te sluiten, of er komt een Europees toezicht en vangnet bij problemen. Alleen willen veel EU burgers dat laatste niet, maar dan wordt de bankenmarkt een speelveld voor alleen de grote landen.
volgens mij maakt de EU het zichzelf te moeilijk. De Amerikanen doen aan geld drukken, met ”quantitative easing’ hebben ze geloof ik al meer dan een triljoen dollars bijgedrukt door staatsleningen op te kopen. En hun economie bestaat nog steeds. Waarom doet de EU niet hetzelfde? De Europese economie is van vergelijkbare grootte als de amerikaanse, als de ECB hetzelfde zou doen als de FED, en alle probleemleningen van landen als Griekenland, Ierland, Spanje en Italie zou opkopen, dan was het schulden probleem meteen opgelost. Er wordt dan inflatie geroepen, maar in de VS is er nog geen inflatie te bekennen.
Ínflatie/devaluatie is ook niet de enige oplossingsrichting. Je kan ook concurrerender worden (innoveren, flexibeler arbeidsmarkt, ontwikkelen industriën).
Daarnaast geldt bij de vorming van de EU dat de ontwikkelingen altijd stapsgewijs gaan en vaak crisisgedreven zijn. Blijkbaar is dat de weg, zolang we stapsgewijs voorruit gaan houden we de euro.
Wat we wel altijd verbaasd heeft is dat er bij overtreding van de begrotingsregels (tekort < 3%, schuldquote < 60%) als straf boetes of subsidiekortingen zijn bedacht. Zo breng je een land in moeilijkheden nog verder in de problemen, dus een onuitvoerbare straf. Beter zou zijn om bij overtreding af te spreken dat EU-boekhouders/statistici de mogelijkheid krijgen om de regels voor begroting en jaarrekening aan te scherpen en controles op de cijfers uit te voeren. Dat heeft ook een disciplinerend effect.
@KB:
Het is gemakkelijk om te zeggen: devalueer, en je kunt weer concurreren, maar waar moeten de Grieken dan mee concurreren? Het is geen concurrentie probleem waar de Grieken mee worstelen, maar een schulden probleem. Ze hebben gewoon te veel geld geleend, dat is iets anders.
Nee, juist niet. Het “lenen van geld” leidt tot hogere prijzen en lonen, even kort door de bocht gezegd.
De Amerikanen hebben zelf enorme economische verschillen tussen staten,
Ze spreken dezelfde taal, hebben een ipv 27 verschillen pensioen- en sociale zekerheidsystemen en zijn over het algemeen ietwat minder xenofobisch dan hier. Dus het aanpassingproces kan via de arbeidsmarkt. Hier moet het wel via prijzen en lonen.
On topic: ik geloof niet zozeer in de val van de Euro, want zoiets zal de banken in Duitsland en Frankrijk ongekend hard treffen. Ik denk in plaats van de Val: herstructurering van de uitstaande schuld, verdergaande integratie van nationale markten en verregaande overdracht van de nationale soevereiniteit. De EU zal denk ik een “Duitser” karakter krijgen.
@JSK
Dus de euro als middel/argument tot verdere politieke eenwording …
soit
Wat Karsa zegt.
En dan niet omdat het kan maar omdat het moet.
JSK: ok, maar er wordt al snel gezegd dat Zuid Europa per definitie niet kan concurreren dus niet in de euro hoort. Terwijl de oplossing voor een herhaling dus niet ligt in concurrentie, maar in minder lenen (= hogere prijzen en lonen).
Nou die twee hangen samen: toen Duitsland snoeide in de uitkeringen en de lonen matigde gebeurde in zuid Europa het omgekeerde. Dit werd mogelijk gemaakt door veel lenen en (in Spanje en Ierland) de vastgoedbubble. Werkgelegenheid in de bouwsector daar voedde lonen en later prijzen. Daarnaast kon de overheid meer geld uitgeven via de waardestijging van de bouwgrond, overdrachtbelasting, etc. Historisch gezien hangt het sterk samen.
De oplossing is uiteraard een verbetering van de concurrentiepositie, maar (zoals Hal zegt) is dat in de eurozone alleen mogelijk dmv een pijnlijk, politiek moeilijk haalbare en eventueel self-defeating interne devaluatie. (self defeating omdat deflatie de reele schuldenlast doet stijgen, banken tot zombies maakt en daarmee het herstel van de concurrentiepositie ernstig kan belemmeren).
Overigens is de sterke concurrentiepositie van Duitsland niet alleen een zuid Europees probleem. Vrijwel elk land in de Eurozone (inclusief NL) heeft terrein verloren op de Duitsers. Zie: http://www.spiegel.de/international/business/0,1518,549003,00.html.
@JSK: daar zou je je uit kunnen concluderen dat een mogelijke oplossing is om de lonen in duitsland en andere ‘harde’ eurolanden te verhogen (zodat die landen meer gaan consumeren, bij voorkeur uit zuid-europese landen), en tegelijkertijd de waarde van de euro te verlagen (zodat de concurrentiepositie van duitsland tov niet EU-landen gelijk blijft). QE schijnt goed te werken wat dat laatste betreft.
Maar dat zijn 2 dingen die heel erg niet des bundesbanks zijn.
Oh, voor de liefhebbers van een meer europese kijk: ft alphaville. Wel engels, dus ook het nodige over het britse wel en wee, maar de traditionele anti-EU houding die je bij veel britse is minder aanwezig. In plaats daarvan het nodige ‘I told you so’-skepticisme.
Simpel, lijkt me..twee gezichten van euro’s ..rond de zo blauw zo blauw..en de overigen. Zoals CFA
lees martin armstrong !!!!
http://www.martinarmstrong.org/economic_projections.htm
de euro is momenteel zoals de goudstandaard in de jaren 30, uiteindelijk geen keus om die los te laten. daar gaan de internationale markten wel voor zorgen
prijsschieten
handelsbanken gewoon laten klappen is de enige oplossing. had allang moeten gebeuren. pijn alleen maar groter. die zakenbanken zijn nu alleen bezig short te gaan op government bonds ipv bij te springen of mee te denken. alles voor de kwartaalcijfers. wie dan leeft wie dan zorgt.
= niet leuk allemaal
stocks en goud/zilver gaan bizar omhoog
alle bonds gaan naar 0, die markt gaat volledig imploderen en trekt daarmee de hele westerse beschaving onderuit