Dit is een gastbijdrage van Jan Kruidhof over de VPRO’s Tegenlicht uitzending van vanavond: Brief uit Polen – Over de onheilspellende toekomst van een labiele regio | maandag 25 oktober 20:55 – 22:00 uur Ned2
VPRO’s Tegenlicht belicht maandag 25 oktober de gespannen verhouding tussen Polen en Rusland. Opvallend genoeg lijkt die relatie de laatste maanden op politiek gebied juist verbeterd te zijn. Hoe kon dit opeens gebeuren?
Jarenlang waarschuwden Polen voor een neo-imperialistisch Rusland en drongen zij aan op het beteugelen van ‘de grote beer’ die hen in het verleden zoveel leed had toegebracht. De Poolse minister van Economische Zaken verraste de Europese Commissie dan ook, door anderhalve week geleden te bepleiten dat de Russische monopolist Gazprom tot 2045 de Yamal-gasleiding mag uitbaten. De Commissie eiste eerder dat die leiding, die via Polen richting het Westen loopt, ook voor andere bedrijven beschikbaar zou zijn en leek hiermee de Polen tegemoet te komen. Maar zij scharen zich inmiddels dus aan de zijde van hun voormalige aartsvijand. Is de Poolse angst voor Rusland plotseling verdwenen?
Het antwoord op deze vraag ligt besloten in de gebeurtenissen na 10 april, de dag waarop de Poolse president Lech Kaczynski omkwam bij een vliegtuigongeluk. Deze ramp kwam voor de Russen in een bepaald opzicht een geschenk uit de hemel, stond onlangs in Trouw. De auteur bedoelde, dat men in het Kremlin had begrepen dat Rusland alleen een semigrootmacht kan blijven als de federatie moderniseert en een goede band opbouwt met de Europese Unie. Een mogelijke route naar Brussel loopt via Warschau en de vliegtuigramp bood de Russen de kans om zich tegenover de Polen van hun beste kant te laten zien.
Rusland lanceerde een charmeoffensief. De Poolse ambassade in Moskou werd bedolven onder bloemen en bij de herdenking troostte premier Poetin zachtaardig zijn ontroerde Poolse ambtgenoot. Deze welwillendheid raakte de Polen, die positief reageerden. De liberale presidentskandidaat Bronislaw Komorowski liet zich in zijn campagne goedgezind uit richting Rusland en het Poolse volk verkoos hem boven de anti-Russische Jarosław Kaczynski.
In september werden de bilaterale banden nog eens aangehaald bij een ontmoeting tussen de Poolse minister van Buitenlandse Zaken en zijn Russische collega. De Poolse minister sprak hierna vleiend over “our big neighbor” en maakte bekend dat Polen niet langer een visum nodig hebben voor een bezoek aan de oblast Kaliningrad. Later die maand overhandigden de Russen twintig tot dan toe geheime documenten over het bloedbad bij Katyn.
Dit bloedbad uit 1940, waarbij de Sovjets zo’n 22.000 Poolse officieren en intellectuelen vermoordden, had de wederzijdse relatie lange tijd bemoeilijkt. Decennialang gaven de communisten de nazi’s de schuld en werden Poolse weduwen voorgelogen. Pas in 1990 gaf Gorbatsjov toe dat de Russische geheime dienst achter de moordpartij zat. De Polen zijn ook nog niet vergeten dat het Rode Leger in 1944 maandenlang rustig toekeek toen de Duitsers de tweede opstand in Warschau neersloegen en de stad verwoestten. Zelfs de Poolse Delingen van 1771, 1793 en 1795 liggen tot op de dag van vandaag nog gevoelig voor veel Polen.
Dat de Poolse minister over deze gevoeligheden heen is gestapt, komt waarschijnlijk doordat hij liever ziet dat het Poolse en het Russische gasbedrijf samen de leiding delen, dan dat West-Europese bedrijven zijn nationale markt bestormen. Het draait dus voornamelijk om economisch gewin. Maar dat voor dit doel bewust is gekozen voor warme diplomatie met de voormalige vijand, wil nog niet zeggen dat de onderliggende sentimenten louter positief zijn. Wat onder de oppervlakte schuilgaat, zullen we in de uitzending van vanavond zien.
Reacties (3)
Volgens mij draait het er ook om, dat de Polen, in tegenstelling tot de Wit-Russen of Oekraniers, waarschijnlijk *wel* in staat zullen zijn om hun gasrekening te betalen.
Russen : Polen = Britten : Ieren = Japaners : Koreanen enz.
In deze verhouding spelen Polen, Ieren, Koreanen de rol van hulpvolken.
Zo laten zich op persoonlijk vlak Russen en Polen makkelijk door elkaar vervangen. De 1e Chef van de USSR geheime dienst was Felix Dzershinsky, Bierut eerst NKVD-beul in de USSR, later President / Eerste Minister van Polen.
Deze inwisselbaarheid sluit onderlinge haat in.
Veel volken, misschien wel alle, zijn slechts vanuit hun relatie(s) met andere volken te begrijpen. Het zijn die relaties die volken iets van een identiteit doen hebben en hun handelen (Geschiedenis) bepaalt en verklaart.
Attractive section of content. I just stumbled upon your
weblog and in accession capital to assert that I get in fact enjoyed account your
blog posts. Any way I’ll be subscribing to your augment and even I achievement you access consistently fast.