Het onderste uit de kan

COLUMN - Opnieuw was het raak. Trouw wist dit weekend te melden dat Shell al tien jaar lang – ja keurig met toestemming van de Belastingdienst hoor, alles picobello geregeld – de dividendbelasting ontwijkt. In totaal heeft de deal Nederland 7 miljard gekost.

Kassa voor Shell.

Waarom dan nog dat recente gehannes met de verlaging van de dividendbelasting ter waarde van 1,4 miljard per jaar, denk je dan, als argeloos burger? Welnu: waarschijnlijk omdat de EU, in het kader van de maatregelen tegen belastingparadijzen, deze absurde afspraak tussen Shell en ons aller fiscus wil verbieden. Dan moet je als grootverdiener toch íets doen om je schaapjes op het droge en je aandeelhouders tevreden te houden?

Intussen onderhandelt de overheid met Shell en Exxon over een schadeloosstelling. Beide bedrijven voelen zich immers ernstig gedupeerd omdat ze de Groningse gasvelden niet verder mogen leegzuigen, terwijl er – volgens hen – nog voor een slordige 50 tot 125 miljard euro in de bodem zit. Dus nu onderhandelen ze met minister Wiebes over een genoegdoening.

Mochten beide multinationals niet tevreden zijn met Wiebes’ voorstellen, dan kunnen ze hun beklag doen bij een ISDS-tribunaal. Via het Energy Charter Treaty – dat nota bene op voorspraak van Nederland is ontworpen – mogen bedrijven een zaak aanspannen wanneer gewijzigd overheidsbeleid hun winstverwachting nadelig beïnvloedt. Die tribunalen vonnissen overwegend in het voordeel van multinationals, ook al is daar betwist overheidsbeleid democratisch tot stand gekomen, en hun uitspraken zijn bindend: er is geen beroep mogelijk. Alleen al het dreigen met een ISDS-claim zorgt vaak dat overheden inbinden: ze verhogen ‘uit vrije wil’ hun aanbod voor een schadevergoeding, of zwakken hun beleid af.

Let wel: ISDS verleent bedrijven het recht om compensatie te eisen wanneer veranderend overheidsbeleid ervoor zorgt ze minder winst maakten dan ze berekend hadden.

Ineens zag ik de zaken die Milieudefensie tegen Shell en de Nederlandse overheid heeft aangespannen, in een ander perspectief. Milieudefensie probeert feitelijk een civiele variant op het ISDS af te dwingen, en een juridisch vehikel te vinden om het collectieve belang van burgers – luchtkwaliteit, gezondheid, klimaatbeleid, leefomgeving – te verdedigen. Als multinationals kunnen eisen dat overheden hun winstverwachting compenseren, maar burgers elk recht ontberen om zichzelf collectief te weren tegen de claims van multinationals, is elke balans kwijt.

Shell wil het onderste uit de kan: winst op al haar producten, geen belastingen betalen, compensatie krijgen bij gewijzigd beleid, verantwoordelijkheid ontwijken voor de ravages die het heeft aangericht, en dan nog een bonus on top of it all.

Die 7 miljard moet Shell maar terugbetalen. Dat is een mooi begin voor de enorme investering die nodig is om Groningse huizen aardbevingsbestendig te maken.


Deze column van Karin Spaink verscheen eerder in Het Parool
.

Reacties (28)

#1 Le Redoutable

“In totaal heeft de deal Nederland 7 miljard gekost.” Die 7 miljard zijn maar virtueel. Het komt voort uit de fusie van Shell Engeland en Shell Nederland, die 7 miljard is de winst van het Engelse deel, die komt dus eerder Engeland toe dan Nederland.

  • Volgende discussie
#2 anoniem

@1: Je komt dicht bij de filosofie dat er geen werkelijkheid bestaat, maar dat alles slechts een illusie in de menselijke geest is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

@1: Het enige dat virtueel is, is het Engelse deel sinds 2005 (want toen opgeheven).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Bookie

@1 heeft gelijk. Als door deze deal voorkomen is dat het hoofdkantoor in GB kwam heeft het de Nederlandse fiscus miljarden bespaard.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 beugwant

@4: Stel dat dat hoofdkantoor nu in de UK zou zitten. Blijft het dan daar na de brexit?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 JANC

@4: Het zou voor het eerst zijn dat hij gelijk heeft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Bookie

@5
Geen idee, maar op zich denk ik dat het voor Shell minder van belang is om een hoofdkantoor in de EU te hebben dan veel andere multinationals.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Michiel de Pooter

Wat een gemopper weer op Shell. Shell is in NL nu eenmaal larger than life. Do the fokking maths baby; Vorig jaar was de omzet van Shell maar iets minder dan de helft van het totale BNP in NL. De impact van die schaalcomponent is helemaal weggemanipuleerd is het stukje van Spaink. Money talks, toch ? En we weten toch al lang, dat in hoofdkantoren van Big Money dubbel wordt gelegen om sukkelachtige, nationale belastingwetgeving van steeds dommere en scheef opgeleide politici en beleidsmakers ?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Arduenn

Noem me een zelfhater, maar ik denk dat we wel mogen stellen dat Shell en haar klanten (ons) verantwoordelijk mogen worden gehouden voor de toekomstige ontheemding van tientallen miljoenen huishoudens in kustgebieden wereldwijd. (Zo’n beetje zoals die geweldige Nederlandse maatschappij is gebouwd op eeuwenlange slavernij en onderdrukking, zeg maar.) Misschien zijn jullie niet bereid om daarvoor terug te betalen (want voor het grootste deel de schuld van onzevoorouders), maar een excuus is mischien toch wel het minste dat er vanaf kan.

Namens mezelf, sorry, alvast en ook sorry voor die lachende Big Money-proleten bij Shell. En ik zal op een partij stemmen die tenminste de afbouw en voledige afschaffing van fossiele brandstoffen propageert.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Bismarck

@8: “En we weten toch al lang, dat in hoofdkantoren van Big Money dubbel wordt gelegen om sukkelachtige, nationale belastingwetgeving”
Ligt een aanpak van belasting op een supranationaal niveau (bijvoorbeeld de EU) dan niet ontzettend voor de hand als antwoord op deze al lang durende trend van van Big Money om zich te onttrekken aan nationale wetgeving?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 JANC

@8: als zij zo belangrijk zijn, mogen ze toch ook eerlijk bijdragen aan onze samenleving?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Michiel de Pooter

@9: “volledige afschaffing van fossiele brandstoffen”

Jaja lekker makkelijk, dat roept tegenwoordig iedereen ! En Shell en Exxon komen natuurlijk aan de deur met een pistool om ons te dwingen om die afschuwelijke producten van hun af te nemen.

Bovendien valt die wens niet samen met exponentiele groei van het verbruik van fossiel op een globaal niveau. Echt wel een dingetje, hoor. Ik begrijp dat cijfers en statistieken niet helemaal jouw ding zijn, maar ik zou daar toch rekening mee houden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Michiel de Pooter

@10: Jij zegt het, alleen fiscale wetgeving op een supranationaal niveau, bedreigt de soevereiniteit van natiestaten. Je mag daar vooraf al een kruis over zetten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Basszje

@9: Blah dat is al zo lang geleden, toen was de maatschappij heel anders.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Bookie

@9
Ik heb geen voorouders die zich met slavernij bezig hielden, of naar Indië zijn geweest. Wel wat herenboeren die mensen in Nederland onderdrukten en heel veel onderdrukten in Nederland zelf.
Ik heb geen aandelen Shell, geen auto en tank daar niet.

Dat dat voor jou klaarblijkelijk anders ligt is spijtig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 JANC

@12: Ik begrijp dat cijfers niet jouw ding zijn – daar heeft iemand jou hier al de les over gelezen. Ik zou zeggen, terug naar de schoolbank als jij een ander terechtwijst over cijfers, terwijl jij er al op bent gewezen dat jij zelf fout zit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 JANC

@13: Net zoals dat er lokale belastingen zijn, hoeft dus een EU-belasting niet het opgeven van soevereniteit te betekenen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Bismarck

@13: “alleen fiscale wetgeving op een supranationaal niveau, bedreigt de soevereiniteit van natiestaten.”
Dan heb je het dus over een non-probleem want natiestaten bestaan vrijwel niet (en in het geheel niet binnen de EU).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Anoniem

Een EU belasting voor multinationals lijkt logisch. Echter, als zoiets eenmaal geïntroduceerd wordt, is het ook nog maar een kleine stap om zo’n belasting aan de burgers op te gaan leggen. En daar gaan ze, gezien de instabiliteit binnen de Eurozone, ongetwijfeld een aanleiding voor vinden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Michiel de Pooter

@18: Kwestie van definitie.
Als grensbewoner weet ik wel, dat rijke mensen fiscale wetgeving in een natiestaat, niet als een non-probleem beschouwen; Ze verhuizen bij het eerste miljoen al onmiddellijk naar de natiestaat Vlaanderen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Joop

Ik denk dat de Britten doorhadden wat Bismarck hier zegt. Uit de EU, eigen natiestaat, eigen baas in eigen huis. Soevereiniteit.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 JANC

@20: ze zien het dan dus als een oplossing, niet een probleem.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 JANC

@21: valt dat dik tegen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 Karingin

Ongelooflijk dat er zoveel mensen zijn die het totale gebrek aan moraal van Shell heel normaal vinden. Het is nou eenmaal zo, ze moeten winst maken voor hun aandeelhouders. En het is daarbij helaas noodzakelijk om de planeet naar de klote te helpen, werknemers in ontwikkelingslanden uit te buiten en hun land en goed van ze af te nemen en naar de knoppen te helpen, om vervolgens de winst terug te sluizen naar het Westen, om overheden onder druk te zetten om hun belastingklimaat in hun voordeel te doen bepalen, daarbij niet schromend om te chanteren dat ze gewoon vertrekken en hun werkgelegenheid meenemen.
Shell is een monsterbedrijf, een fucking vampier die alleen maar zuigt en nooit genoeg heeft.
Het zou fantastisch zijn als er een civiele variant van ISDS komt. Het wordt tijd dat soort bedrijven ter verantwoording te roepen en terug te zuigen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 anoniem

@24: Het is nou eenmaal zo, ze moeten winst maken voor hun aandeelhouders.

Inderdaad. Het is die overschatting van corporaties en met name aandeelhouders, die het probleem van de onze samenleving is. Het individu telt niet meer mee.

Ik herinner me een CEO van een bedrijf waar ik gewerkt heb, die in een peptalk riep dat we wel hard werkten maar dat het harder moest omdat de aandeelhouders meer moesten hebben. En dat moest de motivatie zijn.

Ik heb vrij snel daarna mijn ontslag ingediend.

Maar onderschat het niet: de meeste werknemers laten zich lokken door een pakketje aandelen en gaan mee in het beeld dat de aandeelhouder het belangrijkste is. Het piramidespel gaat door.

(NB: merk overigens op, dat het individu inderdaad niet meer meetelt omdat het voeren van juridische procedures vrijwel niet meer mogelijk is: de rechtsstaat heeft zich verwijderd van het individu. Corporatie en individu zijn juridisch (bijna) equivalent. Maar de corporatie heeft vermogen en hoe groter hoe meer. Dat is lastig te bestrijden met je modale (of zelfs drie keer modale) salarisje. Voordat de corporatie iets in de portemonnee voelt moet er heel wat gebeuren.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Michiel de Pooter

@24: Wel erg gratis allemaal, om zo wild om je heen te slaan en vervolgens geen oplossingen te geven.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 JANC

@26: Liever een duidelijk standpunt dan mensen die in korte tijd (binnen een dag) draaien van standpunt.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 Kacebee

In totaal heeft de deal Nederland 7 miljard gekost.

Ik vind dat niet indrukwekkend. Nederland haalt per jaar 8 miljard op aan brandstofaccijns, de BTW niet meegerekend.

  • Vorige discussie