Het democratisch tekort

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol
,

Nu de vreugde over het vertrek van Berlusconi is bekoeld, rijst de vraag hoe de recente ontwikkelingen in Italië zich verhouden tot de democratische principes. Zeker is dat Mario Monti aan het werk moet met de zittende Kamer en Senaat, gekozen door de Italianen in 2008. Dat is wat er rest van onze democratische inbreng. Maar zelf komt hij uit het niets en een deel van zijn verwachte toekomstige ministersploeg eveneens.

Het moet, hoor ik u zeggen. Het is nodig. Ik betrapte mezelf de afgelopen weken, maanden ook al op dat gevoel dat de democratie maar even buitenspel moest worden gezet. Maar dat is wat alle dictators die ooit democratische regeringen omver wierpen, ook al zeiden.  Zelfs die slappe drol van een Mussert moest niets hebben van de partijdemocratie waar hij aan meedeed – dat schiep maar verdeeldheid. Volkseenheid moest er zijn, want alleen krachtige maatregelen, enzovoort.

En wat ‘moet’ precies? Van wie? Het Italiaanse nieuws heeft het dagelijks over ‘de markt’, hoe ‘de markt’ reageert, wat ‘de markt’ denkt en zelfs wat ‘de markt’ wil. Niet dat ‘de markt’ middels een vertegenwoordiger laat weten dat ze graag zouden zien dat er bijvoorbeeld minder belasting op speculatie zou worden geheven – nee. ‘De markt’ wilde dat Berlusconi opstapte. De man die, hoe je het ook went of keert, om welke redenen dan ook, door het volk was aangewezen om het land te leiden.

Ik kan me niet herinneren ooit voor ‘de markt’ gekozen te hebben. Ik overdrijf nu natuurlijk; ik had op de communisten kunnen stemmen. Dat heb ik nooit gedaan; geruchten dat ik extreemlinks zou zijn, zijn schromelijk overdreven. Maar ‘de markt’ als regeringsmacht – nou, nee. VVD heb ik ook al nooit gestemd, al was ik een blauwe maandag lid van de JOVD.

De macht van de markt roept nog meer vragen op dan de klaarblijkelijke macht van de president van Italië om een onverkozen man tot premier te verheffen. Je kunt de markt niet afzetten of het paleis van de markt bestormen. Regeringen kunnen er niet eens voor kiezen om buiten de markt te opereren. De markt is er en grijpt in in het leven van de Italiaan zowel als de Noordkoreaan. En wat we nu geleerd hebben, is dat de markt de Berlusconi’s van deze wereld gewoon kan laten verdwijnen. Dat stelt mij niet gerust. Tel daarbij op dat zowel Monti als de nieuwe president van de ECB, Mario Draghi, voor Goldman Sachs werkten en er begint een beeld te ontstaan van een markt die haar macht aan het consolideren is.

Monti’s democratische geloofsbrieven moeten komen van Kamer en Senaat en dat maakt Monti geen machtige figuur. De stekker ligt eruit voordat hij het woord onroerend-goedbelasting kan zeggen – Berlusconi zei een dag na zijn smadelijke aftocht door de zijdeur van het Quirinale al ongeveer hetzelfde. Het is heel paradoxaal na al het voorafgaande, maar dat stelt ook al niet gerust. Wat als ‘de markt’ na enige halve maatregelen ‘hun’ man weer zien vertrekken?

Reacties (37)

#1 JSK

Regeringen kunnen er niet eens voor kiezen om buiten de markt te opereren.

Dat is natuurlijk niet waar. Regeringen willen het niet.

  • Volgende discussie
#2 Sjiek

Als het geld dat Italie moet lenen duurder wordt, wordt er meer bezuinigd en als er meer wordt bezuinigd trekt iemand de stekker uit de coalitie en daarmee uit de euro.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Leven

De euro afschaffen lost het schuldenprobleem niet op. Je kan euro’s vervangen door guldens, maar daarmee los je nog niks af.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 cerridwen

In het geval van Italië zie ik het probleem niet zo. Als Berlusconi nog het vertrouwen had genoten van een ruime meerderheid van de Italianen en parlementsleden had hij natuurlijk nooit hoeven aftreden onder druk van de ‘markt’. Juist al die vertrouwingsstemmingen die hij alleen nog kon winnen door wat parlementariërs om te kopen hebben gezorgd voor het verlies van vertrouwen van ‘de markt’. Monti als premier is een oplossing met draagvlak onder een ruime meerderheid van de betrokkenen, dus prima. Hij kan ook gewoon weggestemd worden, bovendien zijn er over niet al te lange tijd verkiezingen.

De context is anders, maar het politieke spel is al zo oud als de vele, vele coalitiekabinetten van Italië.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Bismarck

Maar zelf komt hij uit het niets en een deel van zijn verwachte toekomstige ministersploeg eveneens.

Dat gold voor een deel van de ministersploeg van Berlusconi net zo goed. Punt is dat Monti wel van een overgrote meerderheid van het (democratisch gekozen) Italiaans parlement het vertrouwen krijgt, waar Berlusconi dat niet meer had. Ook dat is deel van de democratische inbreng. Het zelfde geldt in Griekenland voor Papademos (hoewel Papandreou aftrad ondanks dat hij het vertrouwen van een kamermeerderheid had). In beide landen wordt (net als in Nederland) trouwens de premier niet rechtstreeks gekozen, dus wat dat betreft is er weinig verschil met de situatie voor de wissel: Steeds krijgt de premier het vertrouwen van een meerderheid van de democratische volksvertegenwoordiging. Dat is hoe een parlementaire democratie werkt. We kiezen nu eenmaal niet rechtstreeks een premier of president (ook dat heeft trouwens weer zijn eigen haken en ogen).

Er mag dus wel even opgehouden worden met het gezeur dat er hier sprake is van ondemocratische gebeurtenissen (zoals ook in dit stukje weer geïmpliceerd wordt).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5.1 Baron E - Reactie op #5

Precies. Dat je met een meerderheid van stemmen gekozen bent, betekent nog niet dat er sprake is van werkelijke democratie. Berlusconi beheerst(e) zoveel media dat van eerlijke verkiezingen nauwelijks sprake was, en dan komen mogelijke mafiaconnecties daar nog eens bovenop.

De laatste tijd begin ik democratie steeds minder belangrijk te vinden, omdat die net zo makkelijk gecorrumpeerd kan worden. Uiteindelijk is de rechtstaat waar het om gaat, en juist die is in Italië met voeten getreden.

#6 Michel

“de markt” bestaat helemaal niet, het heeft geen macht, het is geen ding, het heeft geen wil. Toch wordt door iedereen – voor en tegenstanders, links en rechts – altijd gedaan of het bestaat.

“De markt” is wel een handig argument voor politici, althans bepaalde politici om bepaalde zaken door te drukken. “het moet, want de markt …” Dan wordt er verwezen naar de rente voor Italiaanse staatsobligaties, de prijs van olie, of zo iets. Het is de “onzichtbare hand” die de democratie opzij zet.

Het is wat Krugman altijd de “bond vigilantes” noemt. De politicus wikt, de markt beschikt. Het is het credo van de laatste 30 jaar of 40 jaar.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6.1 Karl Kraut - Reactie op #6

Vroeger leerde een politicus van de huisvrouw dat je niet meer kan uitgeven dan er binnenkomt. Maar nee, de politicus ging, om stemmen te winnen, meer uitgeven dan er binnenkwam. Dus toen leverde hij de bevolking uit aan de obligatie-markt, toen hij merkte dat stagflatie ook niet helemaal je dat was.

#6.2 Michel - Reactie op #6.1

Een staatshuishouden is – ondanks het woordje ‘huishouden’ – iets heel anders dan een huishouden. Kan een huisvrouw haar eigen geld drukken? Nee natuurlijk niet. Ook maakt het beleid van een huishouden niets uit voor de economie in het geheel, dat is anders bij een staatshuishouden.

Stagflatie is een heel ander verhaal. Twee prijsshocks door olieprijsverhoging (en niet een beetje), einde van Bretton Woods en automatische prijscompensatie. Nixon die de verkiezingen moest winnen en daarom de uitgaven opvoerde en er was nog een oorlog.

Die tijd is niet vergelijkbaar met wat er nu gebeurd, daarvoor moet je naar de jaren 30 kijken.

#6.3 JSK - Reactie op #6.2

Waarom denk je dat Bretton-Woods uiteen viel? Omdat Johnson de Vietnam-oorlog en de Great Society monetair financieerde. Niet geheel verschillend van de manier waarop de ECB momenteel de zuid europese begrotingstekorten financieert. Zie bijvoorbeeld

Reinforcing the relative decline in U.S. power and the dissatisfaction of Europe and Japan with the system was the continuing decline of the dollar—the foundation that had underpinned the post-1945 global trading system. The Vietnam War and the refusal of the administration of U.S. President Lyndon B. Johnson to pay for it and its Great Society programs through taxation resulted in an increased dollar outflow to pay for the military expenditures and rampant inflation, which led to the deterioration of the U.S. balance of trade position

http://en.wikipedia.org/wiki/Bretton_Woods_system#Paralysis_of_international_monetary_management

Overigens begint je belerende toon knap irritant te worden. Zeker als je het tegen KK hebt, iemand die overduidelijk meer kaas van dit onderwerp heeft gegeten dan jij.

  • Volgende reactie op #6.2
#6.4 Michel - Reactie op #6.3

Grappig dat je Johnson noemt en niet Nixon.

Van die kaas is niet veel te merken anders gezien zijn uitlatingen.

De toon, ja da’s een sterk argument. Gaan we helemaal voor plat. Van het lachen dan.

  • Volgende reactie op #6.3
#6.5 gronk - Reactie op #6.3

Zeker als je het tegen KK hebt, iemand die overduidelijk meer kaas van dit onderwerp heeft gegeten dan jij.

*proest* /verslikt zich in koffie. Voor iemand die zichzelf afficieert als ‘serieuze econoom’ kan ik me niet voorstellen dat je het geleuter van KK als autoratief beschouwd. En dan gaan lopen zeikstralen dat ’n Jacobs niet weet waar-ie het over heeft omdat-ie van origine een microeconoom is.

Ontzettende kneuzige trol die je bent.

  • Vorige reactie op #6.3
#6.6 Karl Kraut - Reactie op #6.2

Een huisvrouw kon vroeger bij de kruidenier dingen laten opschrijven, die ze dan later zou afbetalen. Je kon vroeger als je geld wilde lenen in de kroeg, om de kastelein te paaien, meer drinken dan je eigenlijk wilde, dat dan laten opschrijven en er nog een geeltje bijlenen. Als je dat binnen de afgesproken termijn afloste, dan kan dat allemaal; en dan kon het in de toekomst nog wel vaker.

Economisch denken is gewoon logische verhoudingen doordenken, en wel helemaal. Ik hou het graag zo smeuïg als ik zelf zin in heb.

Michel: “Stagflatie is een heel ander verhaal. Twee prijsshocks door olieprijsverhoging (en niet een beetje), einde van Bretton Woods en automatische prijscompensatie. Nixon die de verkiezingen moest winnen en daarom de uitgaven opvoerde en er was nog een oorlog.”

Je zou oorzaak en gevolg in de juiste volgorde moeten opsommen.
Laten we het beperken tot de eerste olieprijsshock—die van einde 1973 dus (want die van 1979 heeft niks met de stagflatie te maken). Het was vooral De Gaulle die als vigilante optrad, door zijn dollars om te ruilen voor goud, en aldus Nixon dwong de dollargoud-standaard op te geven. Zo kwam er een eind aan Bretton Woods, want de VS was feitelijk bankroet, aangezien ze geen ounce goud meer voor 35 dollar konden (of in ieder geval: niet meer wilden) leveren.

Sindsdien hebben we vrije wisselkoersen. Die eerste olieprijsshock kan je ook nog zien als een prima gelegenheid om de rem qua dollarcreatie er af te gooien, want de hele wereld moest meer dollars verdienen om olie te kunnen kopen. De dollars die zo over wereld werden uitgestrooid stroomden weer terug in Amerikaanse obligaties.

Michel: “Die tijd is niet vergelijkbaar met wat er nu gebeurd, daarvoor moet je naar de jaren 30 kijken.”

Alle tijden heeft elementen, die je met mekaar kan vergelijken, want dan kan je de verschillen zien.

Ik acht de VS, en zeker Obama, verder wonderwel in staat om de aanval op Iran in te zetten, om welbewust een nieuwe olieprijsshock te veroorzaken. Goed voor de dollargroei, en een garantie dat de ECB ook gedwongen zal zijn lekker mee te persen. Want als ze een ding wonderwel kunnen, dan is dat gelddrukken. Want laten de overheid degenen waar ze het geld van lenen hard afstraffen. Hardstikke fijn ook voor de laagbetaalden.

  • Vorige reactie op #6.2
#7 qwerty

De vraag of het nodig is is terecht. In een echte democratie worden er in een situatie als deze verkiezingen uitgeschreven. En dat zou moeten. Daar ben ik het eens met Edge.

Als het andere gelul over markt die wel of niet bestaat en alle andere zaken is manipulatie. Want die vraag om macht zonder inbreng van de kiezer is gemanipuleerd. En die manipulatie gaat om de rechtvaardiging van het ombrengen van de democratie.

U wordt gepiepeld.
Het is maar dat u het weet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7.1 Bismarck - Reactie op #7

In een echte democratie worden er in een situatie als deze verkiezingen uitgeschreven.

Hoezo?

#7.2 jsk - Reactie op #7.1

De gehele ministersploeg wordt vervangen.. Een vrij radicale beleidsbreuk.

#7.3 Bismarck - Reactie op #7.2

Enkele maanden* na verkiezingen wordt ook vrijwel altijd de hele ministersploeg vervangen en vindt er gewoonlijk een forse beleidsbreuk plaats, zonder dat er dan nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. De kiezer krijgt dan pas vier jaar later de gelegenheid om die beleidsbreuk te beoordelen. Bij een regeringswissel “tussendoor” is dat beoordelingsmoment hoe dan ook al dichterbij.

*In België ongeveer anderhalf jaar later.

#8 Hans Verbeek

Politici gaan inmiddels nergens meer over.
Ze gaan niet over het weer en niet over het klimaat.
Ze gaan niet over de economie. En ook niet over het verkeer.
Er rijden 7 miljoen auto’s in NL, dat krijgt een eigen dynamiek.

In de supermarkten ligt slechts voor 3 dagen voedsel: slechts 9 maaltijden tussen ons en de chaos.
Het is maar goed dat we allemaal gewoon ons werk blijven doen en inzien dat we niet anders kunnen.

De politiek kan zich ondertussen bezighouden met weigerambtenaren en dierenpolitie.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8.1 Sjiek - Reactie op #8

Politici gaan inmiddels nergens meer over.
Tsja Hans, Politici gaan zelden ergens over. Al die problemen die je noemt en de andere structurele die je niet noemt zijn het gevolg van het feit dat generaties (politici en burgers) de problemen voor zich uit hebben geschoven. Iedereen kon op zijn vingers uittellen dat er ooit een moment zou komen dat het niet meer lukte om alle problemen door te schuiven.

We hebben het zien aankomen. Alleen de jongeren treft geen blaam. De rest van ons is gewoon medeplichtig.

  • Volgende reactie op #8
#8.2 Hans Verbeek - Reactie op #8.1

Yes, I confess, it was me.
Ik had gewoon beter mijn best moeten doen.

#8.3 Karl Kraut - Reactie op #8

Vroeger hadden huizen zolders en kelders. Die gooide je voor de winter vol met aardappels, uiten, peen en kolen, met allerhande bonen. De moestuin weckte je in, jam maakte jezelf. Een hypotheek betaalde je in vijf jaar af. Maar nee, iedereen moest gaan werken, de huizenprijzen moesten opgedreven worden, zodat de banken dertig jaar lang de werkman konden melken. Is een stuk apparatuur verrot, kan je het wegpleuren. Niemand kan het repareren, door al die energievretende elektronica die ze overal inproppen. Inzichtelijke mechanica voor de lange termijn, ho maar. Het draait alleen nog maar om winst op de korte termijn. Is de chip van je autosleutel defect, moet de auto terug naar de fabriek.

Dat hele emancipatie-project blijkt niks dan de uitlevering van de werkman aan de bank en aan de supermarkt. Leren koken was namelijk onderdrukking, je ben al blij als je een knopje van de magnetron snapt.

  • Volgende reactie op #8
  • Vorige reactie op #8
#8.4 qwerty - Reactie op #8

Het is maar goed dat we allemaal gewoon ons werk blijven doen…

Whahaha…
Je kent hem toch : “… en ik heb er geen zin meer in”!

  • Vorige reactie op #8
#8.5 dominique - Reactie op #8.4

:)
Door enkele populaire cultuurcritici uitgedrukt op deze manier :
http://www.youtube.com/watch?v=oaAiRtqik14

#9 Crachàt

Maar wel NEE stemmen tegen de EU.
Ik vraag me af of er al wat meer verantwoordelijkheidszin ontstaan is.
Dat een nee veel en veel zwaarder weegt, en dat democratie een lichtgewicht is geworden. Haast te teder voor het volk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 qwerty

Dit draadje toont bijna genadeloos de wirwar van geleuter en meningen die de huidige tijd zo hopeloos maakt. De enige troost is dat het bij de buren nog erger is.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10.1 Bismarck - Reactie op #10

Dat kan ook liggen aan het stukje erboven, dat mijns inziens nogal een losse flodder is. Dan is het niet vreemd dat er ook losse flodders aan reacties terugkomen. Probeer maar eens te ontleden wat EoE nu eigenlijk wil zeggen. Voor mijn gevoel spreekt hij zichzelf al tegen.

#10.2 qwerty - Reactie op #10.1

Lees jij de geschiedenis van de Weimarrepubliek nog maar eens.
Schoolvoorbeeld van democratisch roepen en falen door manipulatie.

En dat lag echt niet over de stukjes die erover geschreven werden.

#10.3 Bismarck - Reactie op #10.2

Misschien moet je zelf de literatuur die je over Weimar hebt gelezen eens wat uitbreiden.

#11 JSK

@23: Okee gast, blijf maar in de waan dat je een “expert” op het gebied bent.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Mao

Het is natuurlijk merkwaardig dat de grootste bezuinigingen in jaren in Italie en Griekenland niet aan de kiezer worden voorgelegd: de nieuwe leider dient de bezuinigingsvoorstellen door het parlement te leiden en DAARNA nieuwe verkiezingen uit te schrijven. Het staat het volk wat mij betreft vrij om massaal te stemmen alsnog tegen de daarvoor doorgevoerde bezuinigingen. Dan is alsnog alle moeite voor niets.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12.1 cerridwen - Reactie op #12

Het is niet bepaald de gewoonte om gigantische bezuinigingen eerst aan de kiezer voor te leggen. Zeker als je van mening bent dat de bezuinigingen noodzakelijk zijn, maar dat draagvlak onder de bevolking ontbreekt. In dit geval wordt er tenminste nog op korte termijn nieuwe verkiezingen uitgeschreven. Rutte bezuinigt fors vlak na de verkiezingen en is niet van plan dat voor te leggen aan het volk. Bedenk dat de coalitie die dit doordrukt een absoluut minimum aan meerderheid heeft en minder dan de helft van de stemmen had. Bij de Eerste kamerverkiezingen hebben ze bovendien een nederlaag geleden. Qua democratisch gehalte is de situatie in Italië echt niet zo beroerd.

#12.2 aynranddebiel - Reactie op #12.1

Dat mag dan de gewoonte zijn, en in Italië mag het dan relatief meevallen, maar als je jezelf democraat noemt en er principieel naar kijkt, dan blijft het hoe dan ook een gotspe.

#13 Goofy

berlusconi alias the joker

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Goofy
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 JSK

@31: Jij drinkt koffie om 8 uur s’avonds? Anyway, ik vind het niet zo boeiend wat jij denkt. Toch vooral napraat van anderen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15.1 gronk - Reactie op #15

Koffieintolerantie doet dat. Gezien je voortdurende gehak op anderen: Ben je zelf eigenlijk wel in staat tot originele gedachtes? Ik heb je alleen maar zien schrijven wat mensen ‘zouden moeten denken’.

#16 private eye

Europe’s hit Squad

Ik geloof niet dat de schuld ligt bij ‘de markt’ maar bij de Frankfurt Groep.

De Frankfurt Groep heeft nu zowel een coup gepleegd in Griekenland alswel in Italie. Naam en toenaam zijn bekend. lees Guardian bericht maar:

http://www.guardian.co.uk/business/economics-blog/2011/nov/08/euro-papandreou-berlusconi-bailout-debt

http://www.spectator.co.uk/essays/all/7378428/europes-hit-squad.thtml

Ter ere en glorie van de euro worden nu democratische gekozen regeringen opzij geschoven. Who’s next?

Ik krijg een beetje het ‘Third Wave’ gevoel wanneer meer en meer mensen roepen om bloed en actie en iedereen in Nederland vindt het prachtig en klapt uitbundig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie