ONDERZOEK - Ondanks alle twijfels die worden geuit over de continuïteit van de Europese samenwerking geven Europese burgers de EU dit jaar weer wat meer krediet. De prioriteiten die burgers stellen wijken wel af van de focus op vrijhandel bij de meeste Europese politici.
Een moeizaam verlopende Brexit, de winst van eurosceptische partijen in verschillende landen, voortdurende onenigheid over het immigratiebeleid, de openlijke oppositie van de Hongaarse en Poolse regeringen en het conflict over de onafhankelijkheid van Catalonië: een somber beeld van de toekomst van de samenwerking tussen de lidstaten van de Europese Unie is niet moeilijk te schetsen. Toch blijkt uit de nieuwe Eurobarometer van het Europese Parlement dat burgers de EU voorzichtig weer wat meer vertrouwen geven.
Voor het onderzoek in opdracht van het Europese Parlement interviewde Kantar Public tussen 23 september en 2 oktober 27.881 mensen in alle 28 lidstaten. Gemiddeld vindt 47% van de Europese burgers dat hun stem telt in de EU. Dat is het beste resultaat sinds de verkiezingen van 2009. Nog net iets meer, 48% is het niet met deze stelling eens. Dat is een daling van 11 procentpunten vergeleken met vorig jaar. Voor de nationale context ligt het gemiddelde van ‘mijn stem telt’ op 61%. Zweden en Denemarken scoren het hoogst in het vertrouwen dat een stem van de burger er toe doet, zowel nationaal als Europees. De laagste cijfers worden behaald in Griekenland.
Het Europese Parlement komt er ook beter van af. Het aantal mensen dat zonder meer positief is over het EP (33%) is groter dan de groep die er volledig negatief over oordeelt(21%). Vorig jaar was dat nog omgekeerd. Maar de grootste groep (42%) oordeelt nog steeds ‘neutraal’. Bijna de helft van de respondenten wil dat het EP een grotere rol gaat spelen in Europa.
Niet verrassend is dat mensen met hogere inkomens, hoger opgeleiden en bewoners van stedelijke gebieden hoger scoren op pro-Europese stellingen dan lagere inkomensgroepen en plattelandsbewoners. De afnemende interesse van nieuwe generaties in de politiek geldt ook voor de Europese politiek.
Het aantal mensen dat het EU-lidmaatschap van hun land steunt ligt op 57%. In landen als Ierland, Nederland, Luxemburg en Duitsland ligt het hoger dan economisch minder stabiele landen. Bijna tweederde (64%) van de Europeanen meent dat hun land geprofiteerd heeft van de EU (tegen 25% die dat juist niet vindt). Dat is een stijging van zes procentpunten ten opzichte van tien jaar geleden en van tien punten ten opzichte van 2013. Ook hier zijn er aanzienlijke verschillen tussen landen. Minder dan de helft van de Grieken, Italianen en Cyprioten is het hier mee eens. In Nederland scoorde 76% positief op de stelling over het profijt van de EU.
In Brussel zullen ze tevreden zijn met deze resultaten. Toch zijn er in het onderzoek ook gegevens te vinden die tot nadenken stemmen over het actuele beleid van de EU en die aanpassing van prioriteiten zou kunnen rechtvaardigen. Als het gaat om onderwerpen waar de EU meer aandacht aan zou moeten besteden noemt 58% de bestrijding van het terrorisme. Werkloosheid, armoede en uitsluiting volgen met ruim 40%. Minder dan een kwart noemt klimaatverandering en nog geen 10% noemt privacy.
Het onderzoek peilde ook de onderwerpen waar Europese burgers het meest tevreden mee zijn. De laatste Eurobarometer noemde al het vrije verkeer van burgers: reizen, werken, studeren. De euro en de Erasmusbeurzen worden ook zeer gewaardeerd. In het huidige onderzoek is gevraagd naar de prioriteiten waar Europa voor zou moeten opkomen. Daar komt uit dat Europeanen hechten aan burgerlijke vrijheden, mensenrechten en aan de andere kant aan werknemersrechten, pensioenen en welvaart.
Hier ligt, om met Juncker te spreken, een window of opportunity om verder herstel van vertrouwen te bereiken. Misschien moet men dan eens gaan nadenken over een andere rol van de vrijhandel, het alfa en omega van de EU dat door de burgers in dit onderzoek helemaal niet als prioriteit wordt genoemd. Gisteren was de meerderheid van het Europese Parlement daar helaas nog niet aan toe. De onderhandelingen over nieuwe vrijhandelsakkoorden met Australië en Nieuw-Zeeland zullen zonder mandaat van het parlement worden begonnen. Gezien het feit dat de nationale parlementen ook niet over deze akkoorden gaan betekent dit een nieuwe aanslag op de democratie in Europa.
Reacties (25)
Cijfers, cijfers.
Nu kijken hoe de EU gaat reageren op Catalonië.
Ik verwacht een harde (om even geen andere woorden te gebruiken) reactie van Spanje. Gaat de EU innovatief te werk of gaat ze meeslaan?
In tijden van angst steunt men zelfs de duivel. Dat moet Brussel vertrouwen geven.
@1: Spanje heeft zichzelf al in de vingers gesneden door nog dit jaar verkiezingen uit te schrijven in Catalonië. Het zou mij verbazen als de Catalaanse partijen daar niet beter uitkomen.
Maar van de EU verwacht ik hierin weinig. Vergeet niet dat Spanje wel een grote stem in de EC en de Ministerraad heeft en Catalonië helemaal geen. Het EP is in de huidige verhoudingen ondergeschikt aan die twee (dat nog los van de enorme fractie PP-partijgenoten in het EP die elke veroordeling van Spaanse dictatoriale of gewelddadige maatregelen zal wegstemmen en Rajoy een hand boven het hoofd houdt, ongeacht welke draconische maatregelen hij neemt). Het zou mij enorm verassen als de EU een positieve rol gaat spelen inzake de Catalaanse wens tot onafhankelijkheid.
https://nos.nl/artikel/2200058-weinig-bijval-na-besluit-catalanen.html
Uiteraard is er geen bijval van de EU voor afscheiding. Veel landen vrezen separatisme in eigen land. Seperatisme is de omgekeerde weg van wat de EU de afgelopen decennia aan het doen is geweest. Geen zinnig mens zit op een ook geografisch wederom verdeeld Europa te wachten. Catalonië zal echter wel aanleiding zijn voor de populisten om olie op het vuur te gooien. Die zijn nooit te beroerd om ergens munt uit te slaan om verdeeldheid en anti-EU sentiment op te wekken.
@4: “Seperatisme is de omgekeerde weg van wat de EU de afgelopen decennia aan het doen is geweest.”
Die zul je moeten uitleggen. Mij lijkt dat Europese integratie en separatisme twee verschillende processen zijn, die niet noodzakelijk aan elkaar zijn tegengesteld (tot voor kort hoorde je weinig separatisten reppen over uit de EU treden, om niet te zeggen dat ze er graag bij wilden blijven, het is de EU zelf die dat sentiment langzaamaan aan het keren is). Sterker nog, ze zouden heel goed kunnen samengaan, naarmate het bestaan van grote machtige staten binnen de EU steeds overbodiger (zelfs contraproductiever) wordt.
“Geen zinnig mens zit op een ook geografisch wederom verdeeld Europa te wachten.”
Dat is natuurlijk wel de realiteit. We zitten nog steeds opgescheept met tientallen soevereine staten binnen (en trouwens ook buiten) de EU, die het continent geografisch verdelen.
@0: “Niet verrassend is dat … bewoners van stedelijke gebieden hoger scoren op pro-Europese stellingen dan lagere inkomensgroepen en plattelandsbewoners”
Misschien heb ik een verkeerde indruk van de EU, maar op mij komt het over dat EU geld met name richting platteland stroomt. In die zin is het dus best verrassend dat men daar niet juist positiever over de EU is.
@3:
Dat is maar de vraag: 60% van de Catalanen is tegen onafhankelijkheid. In tegenstelling tot het illegale referendum waarbij alleen (met waanzinnige propaganda/desinformatie) campagne werd gevoerd voor afscheiding komen nu ook de tegenstanders wel aan het woord.
@5
De Europese integratie is voortgekomen uit WO2 en de wens dat ‘dit’ nooit meer zou gebeuren. Het waren Frankrijk en Duitsland welke tot 3 maal toe oorlog voerden met de laatste keer als resultaat dat Europa in de as lag en miljoenen mensen op drift.
Integratie wil zeggen dat twee of meer groepen in elkaar op gaan. Dat deze groepen positief tegen over elkaar staan. Dat is ook wat er praktisch gezien gebeurd is. Ik als Nederlander kan ongehinderd andere landen bezoeken en kan er dezelfde behandeling verwachten als de ingezetenen. Integratie wil zeggen dat het wij/zij gevoel verdwijnt. De Europese integratie is een groeiproces, welke redelijk geslaagd is. Hoewel verdere groei wenselijk is.
Seperatisme is het omgekeerde van integratie. Om Catalaan te zijn moet er een onderscheid -tov Spanjaarden- zijn of bedacht worden. Anders is er geen reden om een grens te willen waar die voorheen niet was. Nationaliteit is een kunstmatig gecreëerd denkbeeld. Leunend op geschiedenissen van generaties terug. (Rajoy als de nieuwe Franco waar tegen gepolariseerd kan worden.) Seperatisme kán niet zonder polarisatie. Want anders is er geen reden om nieuwe grenzen te trekken. Seperatisme is omgekeerde integratie.
Zou de EU dat proces van separatisme toejuichen of aanmoedigen dan ondermijnt zij haar eigen reden tot bestaan. Er kan dan ook nooit een reden zijn om Catalonië als EU lid te omarmen de eerste tientallen jaren. Dat zou vreemd zijn, Catalonië weer het integratieproces in, waar de grens tussen Spanje en Catalonië weer opgeheven wordt?
@7:
jaja, één continent, één volk, één…….. Verder, lees eens een wetenschappelijk artikel ofzo. Europeanisering veroorzaakt eerder divergentie dan convergentie. Over integratie zoals jij spreekt is al helemaal geen sprake. Je herhaalt weer dezelfde kroegpraat als eerder.
Zo leidt europeanisering bijv vaker tot adaptie dan transformatie en dan ook nog verschillend per land zodat 1 centrale richtlijn verschillende nationale instituties en beleid juist uit elkaar laar groeien.
Het EU-project moet een anti-nationalistisch project worden. Ulrike Guerot vanaf 29:55 https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2016-2017/eurotopia.html
@3: Hoezo is de bijdrage van de EU niet positief? Door niet te reageren wordt de waanzin van het streven van de Catalaanse nationalisten voor een eigen staat pijnlijk duidelijk. Het vuurtje wordt niet verder opgestookt en Spanje krijgt de ruimte om de situatie weer te normaliseren. De Catalaanse wens is vooral gebaseerd op wishful thinking.
Ook jij hebt daar last van: het is nog maar de vraag of de nieuwe verkiezingen zo slecht zullen uitpakken voor Rajoy. De Catalaanse regering is afgezet, Puigdemont is gevlucht en de straat is opgeëist door de Catalaanse anti-nationalisten. Net als de Koerden hebben ze hun hand overspeeld door een illegaal onafhankelijkheids referendum uit te schrijven.
@0: its the economy stupid
In de hele EU gaat het economisch beter, en dat vertaald zich in een hoger vertrouwen. Omgekeerd kwam de daling in het vertrouwen op het moment van de economische crisis. Uiteindelijk krijgen mensen maar weinig mee van de details van Europese inrichting en besluitvorming, en zegt het vertrouwen dus minder dan je zou denken (zowel in positieve als in negatieve tijden).
@10: Dat dogmatische desinformatie wonder zit nu bij zijn separatistische vriendjes in België, komt nu wel erg dichtbij.
@7:
De EU zit gevangen in de onderlinge afhankelijkheid van staten. Elke ondermijning van het gezag van een lidstaat zal consequenties hebben voor de lidstaten die in het conflict partij trekken. Dat zullen de regeringsleiders met alle macht willen voorkomen.
Als je de EU ziet als verbond van burgers (wat het ook grondwettelijk is, maar daar praat niemand over), dan zou een herschikking van grenzen geen probleem hoeven te zijn. Waarom zouden kleinere autonome regio’s niet even goed kunnen samenwerken?
@11: Natuurlijk is ‘het aantrekken’ van de economie een factor van betekenis. Maar is er één politicus aan te wijzen die de EU daarvoor de credits geeft? De crisis was vooral een zaak van de EU. En er is (althans voor sommigen) een einde aan gekomen door het krachtdadig ingrijpen van nationale politici. Dat is het verhaal dat we al jaren horen. Na alle ‘eigen volk eerst’ campagnes (die overigens ook al vòòr de crisis het politieke debat domineerden) is elk teken van herstel van vertrouwen in de EU opmerkelijk te noemen.
Mijn punt is dat de Europese leiders ondanks dat niet goed luisteren naar de urgentie die uit dit soort onderzoek blijkt voor het wijzigen van hun agenda: meer veiligheid en meer bescherming tegen armoede. In Brussel is het weer ‘business as usual’. Alsof ze niets geleerd hebben gaan ze opnieuw zonder veel democratische inspraak handelsakkoorden ontwerpen met Australië en Nieuw-Zeeland. En de eurozone blijft even ondoorzichtig als voorheen.
@13: Jij doet precies hetzelfde als wat je de regeringsleiders verwijt: dit soort onderzoeken gebruiken om je eigen agenda te promoten. Je vindt dat de EU dingen moet doen, en ziet daarvoor bevestiging in dit soort peilingen. Of het vertrouwen daarbij omhoog gaat of omlaag maakt niet uit.
Mijn punt is dat de meeste mensen slechts vage associaties met de EU hebben, en als het economisch beter gaat, zijn er meer positieve. Er zijn natuurlijk wel wat concrete gebeurtenissen aan te wijzen die als trigger voor stijgend vertrouwen zouden kunnen dienen, zoals het Russische gevaar of de brexit puinhoop, maar het cumulatieve goede nieuws van de economische groei in Europa is denk ik ook de voornaamste aanjager. Overigens is dit niet specifiek voor de EU, ook vertrouwen in andere instituties gaat op en neer met de economische cyclus.
@10:
Het zijn Catalaanse nationaliaten tegen Spaanse nationalisten. Het verschil is dat de één verandering wil via de stembus en de ander geweld gebruikt en de straat opeist om verandering tegen te gaan. Maar uiteindelijk is verandering de enige constante en het project EU vooral hetinnerd wprden als een overblijfsel van de 20ste eeuw. Europa en continentaal gezag gaan niet goed samen. Historisch zie je landen komen en gaan. Al het andere was verre van duurzaam.
@15: Niet iedereen die voor behoud van de status quo is (Catalonië als regio van Spanje met veel autonomie) is direct een Spaanse nationalist.
Jouw inschatting van de toekomst van de EU lijkt mij wat te pessimistisch; de samenwerking wordt de komende tijd alleen maar verdiept. Maar dat is een andere discussie.
@10: Waanzin nog wel… Waarom is het waanzin? Ik ben echt heel benieuwd naar de argumenten tegen een onafhankelijk Catalonië binnen de EU (die verder gaan dan ja maar dan wil Baskenland, Schotland, … straks ook, want dat is geen argument). Het is duidelijk dat een groot deel van de Catalaanse bevolking die wens heeft (en dat is al heel lang zo, ik spraak eind vorige eeuw met Catalanen en toen was die vurige wens er al bij hen).
Het is ook duidelijk dat de Catalanen van Madrid niets te verwachten hebben; dat pakt hun hun autonomie af wanneer het uitkomt en het is ook duidelijk dat de Spanjaarden (wel degelijk in meerderheid eng nationalistisch @16) achter het autoritaire optreden van hun regering staan. De Guardia Civil, die zo thuis hield tijdens het referendum werd een week later met applaus en gejuich ontvangen in Madrid. Dissidente geluiden over dat beschamende optreden hoorde je in de Spaanse media nauwelijks. Nu hangt de politieke leiders van Catalonië 30 jaar gevangenisstraf boven het hoofd. Van dat volk kun je beter af als Catalanen.
@10:
Met behulp van een grondwet die alleen door een meerderheid van de Spanjaarden gewijzigd kan worden.
Dat is nu precies wat ze noemen een : “dictatuur van de meerderheid” en dat heeft echt helemaal niks met democratie te maken.
Waarom zouden de Spanjaarden die niet in Catalonië wonen ook maar iets te zeggen mogen hebben over de status van Catalonië.
@17: het is waanzin omdat een groot deel van de inwoners van Catalonië die wens niet heeft, omdat er geen probleem is wat met onafhankelijkheid wordt opgelost en er juist veel problemen ontstaan die er eerst niet waren.
Dat een grote minderheid van de inwoners van Catalonië zich heel erg identificeert met het idee van een onafhankelijke staat Catalonië doet daar niets aan af.
Al de problemen de je in de tweede alinea noemt waren er niet geweest als er geen referendum georganiseerd was, zo creëer je je eigen problemen die je gedrag achteraf moeten rechtvaardigen. Catalonië heeft nu al in praktisch opzicht flinke autonomie, het feit dat nog verregaande autonomie is afgeblazen door toedoen van de PP en het hooggerechtshof is vervelend maar rechtvaardigt nog niet de disproportionele stap van een eenzijdig referendum. De mogelijkheden binnen de Spaanse constitutie zijn nog zeker niet uitgeput, andere partijen zijn meer genegen Catalonië tegemoet te komen en die kunnen altijd aan de macht komen.
Tot slot: je taalgebruik over de Spanjaarden is borderline fascistisch; je hebt het over een ‘Spaans volk’ waarbij ‘onderdrukking welhaast in de genen zit’ en die beschouwd moeten worden als allochtonen die niet thuishoren in Catalonië. Ik vermoed dat je hier het discours van Catalaanse nationalisten nababbelt, en als ik dat lees krijg ik alleen maar meer sympathie voor het harde optreden van Rajoy.
Blijft nog steeds de vraag: vanwaar die grote sympathie voor de Catalaanse zaak? Normaal gesproken ben je juist heel kritisch op dit soort nationalistisch blut und boden geblaat, nu klink je als qwerty.
@19:
Dat weet je pas als je fatsoenlijk referendum houd.
@18: “Waarom zouden de Spanjaarden die niet in Catalonië wonen ook maar iets te zeggen mogen hebben over de status van Catalonië.”
Dat is in ieder geval niet in overeenstemming met het in het VN Handvest vastgelegde zelfbeschikkingsrecht, dat boven de Spaanse grondwet staat (en dat de Spaanse grondwet blijkens artikel 93 ook respecteert).
@17
Zo duidelijk is dat nu ook weer niet. Opiniepeilingen wijzen op een krappe meerderheid voor Remain. De laatse verkiezingen suggereerden een krappe meerderheid voor Leave. Grenzen zijn niet voor eeuwig, maar grenzen wijzigen op basis van de meerderheid van de dag lijkt me ook niet aan te bevelen. Het is nogal een drastische wijziging met grote gevolgen voor veel mensen.
In theorie zie ik het wel zitten. De grote Europese landen opsplitsen in behapbare regio’s en een overkoepelende EU die veel meer dan nu voor gemeenschappelijke politiek zorgt. Maar de gemiddelde voorstander van afsplitsing van Catalonie zal daar ook niet op zitten te wachten. En het zal in stapjes en met algemene instemming moeten gebeuren. Een duidelijke meerderheid voor afscheiding binnen Catalonie en in goed overleg met Spanje.
Alleen maar nieuwe grenzen opwerpen gaat in ieder geval niemand helpen.
@19:omdat er geen probleem is wat met onafhankelijkheid wordt opgelost
Als je dat denkt ben je ziende blind. Catalonië heeft in de afgelopen eeuwen bijzonder veel problemen gekend als gevolg van de overheersing door Madrid. Ook de laatste jaren blijkt dat weer. Zodra de politieke wind in Madrid van rechts komt, worden de rechten van Catalonië gesnoeid. Keer op keer. Daarnaast heeft Catalonië disproportioneel last van de Spaanse corruptie.
er juist veel problemen ontstaan die er eerst niet waren.
Pure speculatie.
“Dat een grote minderheid van de inwoners van Catalonië zich heel erg identificeert met het idee van een onafhankelijke staat Catalonië”
Referenda zeggen wat anders.
“het feit dat nog verregaande autonomie is afgeblazen door toedoen van de PP en het hooggerechtshof is vervelend maar rechtvaardigt nog niet de disproportionele stap van een eenzijdig referendum. “
Voor een “eenzijdig” (het ligt toch echt aan Madrid dat dat niet wil meewerken) referendum is om te beginnen geen rechtvaardiging nodig, een kwestie van zelfbeschikkingsrecht. Daarnaast is elke inperking van autonomie voldoende rechtvaardiging voor een reactie. Jij probeert het om te keren, maar het waren de Spanjaarden die een reactie door de Catalanen hebben uitgelokt, door de autonomie in te perken en de erkenning als volk in te trekken. Door daarna (zeven jaar lang!) categorisch elke dialoog te weigeren, hebben ze de Catalanen tot deze uiterste noodsprong gedwongen.
“je taalgebruik over de Spanjaarden is borderline fascistisch”
Stropop is stropop. Het is duidelijk dat een meerderheid van de Spanjaarden sterk nationalistisch is inzake Catalonië en die groep wordt door jou gesteund. Ga daar maar eerst eens over nadenken voor je mij van fascisme beschuldigt.
“vanwaar die grote sympathie voor de Catalaanse zaak?”
Een kwestie van voor vrijheid zijn. Wat mij betreft heeft elk volk recht op zelfbeschikking en in Europa (en ook buiten Europa, maar dat is iets minder onze zaak) zijn er nog wel wat volkeren die momenteel door vreemde machten overheerst worden. Ik ben daar principieel in. Jij (ook gezien je uitspraak over de Koerden) blijkbaar niet.
@16:
En niet iedereen voor een onafhankelijk Catalonië is een nationalist. Verder kan jij blijkbaar in de toekomst kijken, is samenwerking een verkeerde woordkeuze en de vlucht naar voren geen teken van herstel of duurzaamheid van de EU. Maar dat zijn inderdaad andere discussies.
@23:
Ah, de afgelopen eeuwen. Dat zal best. Wat voor problemen zijn er specifiek nu zo urgent dat een afscheiding de enige oplossing is?
De Catalaanse nationalisten zijn zelf hartstikke corrupt. Een fraai voorbeeld dat laat zien dat onafhankelijkheid niets zal oplossen.
Een eenzijdig onafhankelijk Catalonië is geen EU lid meer en vertrekt ook uit de euro. Nu al verplaatsen bedrijven hun hoofdkantoren, straks hun activiteiten. Daar heeft Catalonië nu geen last van.
O ja? Ik ben benieuwd welke dan. In het laatste referendum heeft ca. 38 procent van de Catalanen voor onafhankelijkheid gestemd. Bij de laatste verkiezingen heeft 48,5% op de onafhankelijkheidspartijen gestemd. In recente partijen steunt 42% de onafhankelijkheid. Meer dan een grote minderheid is het nergens.
Je kaatst graag de bal terug, maar je zult in mijn teksten vergeefs zoeken naar blut-und-boden-retoriek die jij bezigt op dit issue. Ik heb het over mensen, jij over volken.
Ook hier weer heb je het over ‘volk’, alsof de Catalanen en de Spanjaarden verschillende soorten mensen zijn, en alsof het een entiteit is die iets kan vinden. Het hele concept ‘volk’ is achterhaald en dienen we ver van te blijven.
En dan zeg jij voor vrijheid te zijn, maar dan vraag je je niet af over wiens vrijheid het hier gaat? Feitelijk wordt alleen de vrijheid van de Catalaanse bestuurlijke elite vergroot; de vrijheid van de inwoners van Catalonië wordt juist beknot, want er komen grenzen waar die eerst niet waren met alle beperkingen en beknellingen van dien. Met een vertrek uit de EU verdwijnt ook een heel flinke laag bescherming.
Voor de Koerden geldt overigens hetzelfde; hoe tragisch de geschiedenis van de Koerden ook, een Koerdische staat zal altijd zelf ook weer minderheden bevatten, en is daarmee direct weer een bron van conflict. Je zult eerst de rechten van eenieder moeten garanderen en dan kan je het nog eens hebben over welke staatsinrichting en welke grenzen daar het beste bij passen.