Hardleers: kletskoek over Irakese vluchtelingen

,,En dan zou het toch te gek voor woorden zijn dat als de storm voorbij is, dat iemand dan zegt: ‘Ja maar, ik ga niet meer terug, ik blijf hier bij u in de huiskamer zitten.’’ Dat klinkt als een heel redelijk standpunt van minister Leers. Maar is het dat ook?

,,Mensen moeten terug, er is geen keus’’

Gerd Leers wil graag dat Irakese asielzoekers vrijwillig terugkeren naar Irak, vertelde hij gisteren aan het NOS Journaal. Zo graag zelfs, dat hij zijn Irakese collega deze week als wortel een zak geld met 5,5 miljoen euro voorhield. Shafiq Duski wil, de Irakese minister van Migratie, wil zich wel inzetten voor vrijwillige terugkeer, maar werkt voorlopig niet mee aan gedwongen terugkeer. Er is te weinig werk, te weinig opvang en te veel onveiligheid. Terugkeer moet volgens hem gefaseerd gebeuren, omdat het in totaal om miljoenen mensen gaat. Irak kan dat zomaar niet aan. Overigens is er natuurlijk wel degelijk een keus, alleen maakt Leers die niet.

Leers spiegelt de zaken graag eenvoudig voor: ,,Laat ik het gewoon simpel houden. We hebben mensen opgevangen, in een tijd dat Saddam Hoessein veel mensen vervolgde. Toen hebben we steeds gezegd: ‘Als de situatie daar weer veilig is, moet u terug.’ Dus net als u thuis iemand opvangt die moet schuilen voor de regen of voor een enorme storm. En dan zou het toch te gek voor woorden zijn dat als de storm voorbij is, dat iemand zeg: ‘Ja maar, ik ga niet meer terug. Ik blijf hier bij u in de huiskamer zitten.’ Dat kan niet. Maar ze moeten terug, liefst vrijwillig, en als het niet anders kan op een alternatieve manier.’’

Versimpeling van de werkelijkheid

Leers suggereert dat de Irakese asielzoekers die nu in Nederland verblijven, uitsluitend vluchtten vanwege Saddam Hoessein. En dan is de conclusie logisch: Saddam is weg is en dus kunnen zij terug. Dat strookt echter niet geheel met de werkelijkheid. Zo kwam er na de Golfoorlog van 1991 een grote stroom vluchtelingen op gang, mede omdat er in de nasleep van die oorlog grote opstanden ontstonden in het Koerdische noorden en het shi’itische zuiden. Ook de sancties die aan Irak werden opgelegd vanwege het onvoldoende meewerken aan nucleaire inspecties, hadden repercussies voor de bevolking. In 2003 viel de VS Irak binnen en verdween Saddam Hoessein van het toneel. In de jaren die volgden steeg het geweld explosief. Zo erg dat in 2006 het aantal vluchtelingen in één jaar vervijfvoudigde. Eind december vorig jaar verlieten de Amerikaanse troepen Irak en sindsdien is er weer sprake van een toename van geweld. Volgens UNHCR sloegen alleen al in januari en februari van dit jaar bijna 24 duizend Irakezen op de vlucht.

Aantal vluchtelingen uit Irak 1970 - 2010 (grafiek: Sargasso/Johanna)

Is het inderdaad veilig in Irak?

Volgens de Nederlandse overheid wel, reden om eind 2008 het categoriale beschermingsbeleid voor Irak af te schaffen. Een besluit waar UNHCR, Amnesty Internationaal en Human Rights Watch destijds veel bezwaar tegen maakten. Deze week nog stelde Vluchtelingenwerk Nederland, zich baserend op de UNHCR-guidelines, dat zes regio’s in Irak nog steeds niet veilig zijn en asielzoekers daarom niet teruggestuurd kunnen worden naar deze gebieden. In Irak vallen elke maand nog steeds 300 tot 400 burgerslachtoffers.

Dat het lang niet overal in Irak veilig is, blijkt ook uit het meest recente ambtsbericht over Irak, pas een half jaar oud. Dat stelt dat de veiligheid sterk varieert per gebied. Bovendien: ,,Er was echter een zorgwekkende trend waar te nemen ten aanzien van gericht geweld tegen bepaalde doel- en beroepsgroepen’’. Met name in Zuid- en Centraal Irak was sprake van ,,etnisch en/of religieus gemotiveerd geweld, politiek geweld en zware criminaliteit. Het geweld kwam voor in de vorm van bomaanslagen, schiet- en steekpartijen, ontvoeringen, intimidatie en andere mensenrechtenschendingen. Over het algemeen kan worden gesteld dat het geweld multidimensionaal (etnisch, religieus, politiek, crimineel) en soms willekeurig is.’’

Het ambtsbericht rapporteert ook arrestaties zonder gerechtelijk bevel, detentie zonder formele aanklacht of voorgeleiding aan een rechter, incommunicado-detentie, voortdurende detentie ondanks een gerechtelijk bevel tot vrijlating. Ook waren er berichten over geheime detentiecentra en over mishandeling en marteling door veiligheidsorganisaties en gewapende illegale groepen. Niet alleen in Zuid- en Centraal Irak, maar ook in het Koerdische gebied.

Dat ambtsbericht dateert uit december 2011, voordat de Amerikaanse troepen Irak verlieten dus. De vraag is of het er sindsdien beter op geworden is. Niet volgens de VN-waarnemersmissie UNAMI in ieder geval. En evenmin volgens Groot-Brittannië, want dat stelt in haar reisadvies:,,We advise against all but essential travel to the whole of Iraq, except to the Kurdistan Region, where there are no restrictions. There is a high threat of terrorism. This includes violence and kidnapping targeting foreign nationals, including individuals of non-Western appearance.’’ Ons eigen ministerie van Buitenlandse Zaken ontraadt alle niet-essentiële reizen en stelt dat er in Irak terroristische en extremistische organisaties actief zijn en er nog steeds bomaanslagen plaatsvinden. De berichtgeving van de laatste maanden laat een toename zien van sektarische spanningen en geweld. Zou het dan voor Irakezen die terugkeren wél veilig zijn?

Als de storm is gaan liggen kun je naar huis, toch?

Kunnen we de jarenlange dictatuur, de oorlog en het geweld in Irak gelijkstellen aan een regenbui of een storm die overwaait? En wat als die storm het huis van je gast verwoest heeft? Zet je hem dan op straat?

Eind vorig jaar waren er binnen Irak 1,3 miljoen mensen ontheemd. Velen van hen leven volgens UNHCR, dat deze week haar jaarrapport 2011 publiceerde, onder erbarmelijke omstandigheden. De meesten van hen kunnen niet terugkeren naar de regio waar ze vandaan komen. Het is daar nog steeds onveilig, hun huizen zijn verwoest, er is geen werk en mensen hebben geen toegang tot basisvoorzieningen als elektriciteit, water en onderwijs.

Wat niet echt helpt is dat het Irak-budget van UNHCR drastisch gedaald is de afgelopen jaren, terwijl UNHCR de organisatie bij uitstek is om de terugkeer en reïntegratie van vluchtelingen te ondersteunen. Vorig jaar bijvoorbeeld was nog niet eens de helft van de benodigde fondsen beschikbaar. Beter wordt het niet, in 2013 daalt het budget nog verder.

Als ontheemden binnen Irak niet kunnen terugkeren, zouden vluchtelingen die uit het buitenland terugkomen dan wél een dak boven hun hoofd hebben?

Waarom focussen we alleen op Irakezen in Europa?

In het interview met de NOS zegt Leers: ,,We begrijpen dat het moeilijk is voor de Iraqi’s om zoveel mensen uit Europa terug te krijgen.’’ Gelet op de werkelijkheid is de vraag of Leers dat werkelijk begrijpt. Eind 2011 waren er volgens UNHCR, naast de al genoemde 1,3 miljoen ontheemden ook nog steeds ruim 1,4 miljoen Irakese vluchtelingen in het buitenland. Daarvan verblijven er ruim 18 duizend in Nederland. De meesten worden echter opgevangen in de regio. Syrië, dat zelf kampt met een toename van geweld, vangt 750 duizend Irakezen op. Jordanië, waar ook al een paar miljoen Palestijnen onderdak vinden, 455 duizend. Iran herbergt bijna 46 duizend Irakezen, naast 1 miljoen Afghanen.

De meeste vluchtelingen worden dus in Irak´s buurlanden opgevangen. Zij dragen dus ook de bijbehorende lasten voor basisvoorzieningen als huisvesting, medische zorg en onderwijs. Is het dan niet redelijk om eerst alles in het werk te stellen om de druk op de buurlanden te verlichten voordat wij zelf bij de Irakese overheid aankloppen?

‘Wij kunnen al die mensen niet opvangen’

Volgens sommigen is Nederland al overbevolkt. Bovendien is er nu een economische crisis. Zij stellen dat je daarom niet van ons kunt verwachten dat wij al die mensen maar blijven opvangen. Ik vind dat persoonlijk een schaamteloos argument, want kennelijk verwachten we het wel van landen die een veel groter vluchtelingenprobleem hebben en waar het vaak veel minder goed gaat als in ons eigen land.

Van de 11 miljoen vluchtelingen wereldwijd vangt Europa er 1,9 miljoen op en Nederland 87 duizend. Maar een land als Pakistan vangt in zijn eentje 1,7 miljoen vluchtelingen op. Vier van de vijf vluchtelingen worden in de regio opgevangen.

Druk van vluchtelingen op het gastland (grafiek: Sargasso/Johanna)

Nederland is nog steeds een van de rijkste landen ter wereld, maar het zijn de arme landen die de klappen opvangen. De top-20 van landen die, afgezet tegen het bruto nationaal product per hoofd van de bevolking, de meeste vluchtelingen opvangen, bestaat geheel uit ontwikkelingslanden. Daaronder ook de 12 armste landen ter wereld. Nederland heeft dus niet bepaald te klagen. Dat geldt ook voor twee andere maatstaven die vaak gehanteerd worden: het aantal vluchtelingen per duizend inwoners en het aantal vluchtelingen per vierkante kilometer. Bij geen van die maatstaven scoort Nederland uitzonderlijk hoog.

Vluchtelingen ruimhartig opvangen

Vluchtelingenwerk Nederland hield deze week een pleidooi om te kiezen voor humaniteit, niet voor valse urgentie. Een peiling die zij twee jaar geleden liet uitvoeren, liet zien dat meer dan 60 procent van de bevolking vindt dat Nederland vluchtelingen ruimhartig moet opvangen. Ter gelegenheid van Wereldvluchtelingendag presenteerde zij deze week de resultaten van een nieuwe peiling. Die laat zien dat drie op de vijf Nederlanders (57 procent) vindt dat de gastvrijheid voor vluchtelingen verslechterd is onder het gedoogkabinet. 41 procent van de Nederlandse bevolking zou – in het huidige politieke klimaat en met het huidige asiel- en integratiebeleid – niet naar Nederland vluchten als zij in de schoenen van een vluchteling zouden staan. Als we zouden besluiten de Irakese vluchtelingen voorlopig ruimhartig te blijven opvangen, kopen we daarmee tijd voor de wederopbouw van Irak. Dan kunnen er huizen worden gebouwd en kan de economie groeien. Mensen hebben daardoor een dak boven hun hoofd en kunnen in hun eigen bestaan voorzien. We zouden er bovendien in het kader van internationale solidariteit de buurlanden mee ontlasten, die vaak met veel grotere problemen kampen dan wij.

Foto cc Vluchtelingenwerk

Reacties (12)

#1 Synchronicity

Volgend het WNF Living Earth rapport 2012 is NL fors overbevolkt (biocapaciteit is veel kleiner dan het aantal mensen dan er nu woont). Willen we hier niet duurzaam gaan leven? Moeten we dan niet eens dratisch over onze aantallen gaan nadenken? Of beter gewoon wachten tot moeder natuur ingrijpt (the hard and ugly way) en ondertussen op naar de 20 miljoen en iedereen is welkom? De realiteit is dat als we geen fossiele brandstoffen meer hebben maar 2.5 miljoen mensen in leven kunnen houden hier. Als de zeespiegel niet te ver stijgt tenminste…

  • Volgende discussie
#1.1 zmmmoccc - Reactie op #1

Ik wilde iets over onzin gaan roepen, maar kwam de prognoses voor een “Mondiale solidariteit”-scenario tegen waarin het aantal koppen in Nederland wel degelijk de 20 miljoen passeert (in een neutraal scenario stabiliseren we rond 18 miljoen).

http://www.nationaalkompas.nl/bevolking/toekomst/

Maargoed. Dat hoeft geen reden te zijn om deze groep mensen nu zomaar terug te sturen.

  • Volgende reactie op #1
#1.2 Johanna - Reactie op #1

Ik denk dat je het WWF Living Planet Report 2012 (pdf) bedoelt. Dat rapport stelt niet dat Nederland overbevolkt is, maar wel dat onze ecologische voetafdruk groter is dan de biocapaciteit. We putten de aarde dus uit. Nederland is daar niet uniek in. Op Afrika, Latijns-Amerika en Oost-Europa na, waar de voetafdruk gelijk opgaat met de biocapaciteit, is op alle continenten de voetafdruk groter dan de biocapaciteit. Het is wel aardig om de ecologische voetafdruk en de biocapaciteit van de landen die ik in mijn artikel noemde, eens op een rij te zetten, dat maakt zichtbaar waar we het over hebben:

Land – Ecologische voetafdruk – Biocapaciteit
Afghanistan – 0.54 – 0.40
Iraq – 1.42 – 0.24
Syrië – 1.45 – 0.57
Jordanië – 2.13 – 0.24
Iran – 2.66 – 0.84
Nederland – 6.34 – 1.03
VS – 7.19 – 3.86

Daar komt bij dat het rapport ook stelt:

The Living Planet Index for high-income countries shows an increase of 7 per cent between 1970 and 2008 (Figure 36). This is likely to be due to a combination of factors, not least of which being that these nations are able to purchase and import resources from lower-income countries, thereby simultaneously degrading the biodiversity in those countries while maintaining the remaining biodiversity and ecosystems in their own “back yard”.”

Overbevolking speelt inderdaad een rol. Het is alleen jammer dat je twee andere heel belangrijke factoren dan in het geheel niet noemt:

“The Ecological Footprint is driven by consumer habits and the efficiency with which goods and services can be provided. The growing biocapacity deficit – defined as when a population uses more biocapacity than can be supplied and regenerated in a year – is driven by the combination of high consumption rates that are increasing more rapidly than improvements in efficiency (increasing people’s footprint); and populations are growing faster than the biosphere’s capacity (driving down biocapacity per person).”

Onze keuzes, en de keuzes van westerse landen in het algemeen, hebben dus grote gevolgen voor landen elders op de wereld. Behalve een verlaging van het bevolkingsaantal zijn er veel meer dingen die we zouden kunnen doen. Ik steun je pleidooi voor duurzaamheid dan ook volledig.

Maar streven naar duurzaamheid betekent toch niet dat we anderen dan maar in hun sop moeten laten gaarkoken? Of dat we de lasten van grote aantallen vluchtelingen dan maar moeten laten bij de landen waar ze toevallig terechtkomen, waarop die last veel zwaarder drukt en die over het algemeen een veel lagere ecologische voetafdruk hebben dan wij? Draai het eens om: als de zeespiegel straks zo hard stijgt dat wij hier niet meer kunnen wonen, dan willen we toch ook ergens anders heen kunnen? Dit soort problemen vraagt om een internationale aanpak en om internationale solidariteit.

  • Vorige reactie op #1
#2 Richard

Johanna,

Jij hebt het wel druk zeg! Eerst de palestijnen, nu de irakezen! En dat allemaal voor het goede doel!

Wat ben je toch -ik zal het maar hardop zeggen- een geweldige meid!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Jos van Dijk

Als je op de feiten afgaat kun je concluderen dat Irak nog onveilig is en dat Nederland nog wel mensen kan opvangen. Maar ik krijg niet de indruk dat Leers zich stoort aan die feiten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Theo

Feit is gewoon dat het draagvlak onder de Nederlandse bevolking voor het opvangen van vluchtelingen c.q. asielzoekers sterk is afgenomen. De reden hiervoor is dat het overgrote deel van de asielzoekers op leugenachtige gronden probeert een verblijfsvergunning te verkrijgen. Voorbeelden hiervan zijn zelfs te vinden onder voormalige Kamerleden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 basszje

Nou wat een feit. Als je met de landuittrappers van de IND te maken hebt dan is een leugen snel gemaakt. Zou ik ook doen, zonder schaamte ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5.1 Bismarck - Reactie op #5

Inderdaad, bij de IND hoef je er niet op te rekenen dat er neutraal een afweging wordt gemaakt om tot een juist beeld te komen van je situatie. Die zijn er gewoon op uit om zoveel mogelijk asielzoekers af te wijzen. Desnoods vragen ze zo lang en verwarrend door tot je per ongeluk twee tegenstrijdige dingen zegt, zodat ze je kunnen afwijzen vanwege liegen. Vergeet niet dat IND-ers vaak ook oud-agenten zijn, die in ondervragingsgesprekken dusdanig getraind zijn dat ze zelfs mensen kunnen laten liegen dat ze een verkrachting en moord gezien hebben.

#6 Inca

In het interview met de NOS zegt Leers: ,,We begrijpen dat het moeilijk is voor de Iraqi’s om zoveel mensen uit Europa terug te krijgen.’’

De onuitgesproken woorden zijn “… maar het interesseert ons geen moer.”

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 JKP

Dat is verouderde informatie, Bismarck. Ik woon beroepshalve regelmatig gehoren van de IND bij en die verlopen een stuk beter dan, zeg, tien jaar geleden: men is beter opgeleid, beter ingewerkt in de materie, beschikt over meer informatie over het betreffende land en cultuur. En natuurlijk zitten er leugenaars onder de asielzoekers en die mag je er best uit proberen te filteren.
Probleem van dat op liegen betrapt worden is dat men soms een vluchtverhaal meekrijgt (opgedrongen krijgt!) van de zogenaamde reisagent die zelf natuurlijk onherkenbaar en onvindbaar wil blijven in dit geheel. Dan moet je je geprefabriceerde prevelementje wel heel goed hebben geoefend, want de IND’ers vragen wel door: ‘Ja, maar …’ (En die reisagenten, die mensensmokkelaars, dat is het grootste tuig dat er rondloopt: uitzuigers die arme mensen soms ook maar wat voorspiegelen over de Nederlandse asielprocedure. Je kent de verhalen over de volgeladen wrakke bootjes tussen Turkije-Griekenland (Italië) en Noord-Afrika en Zuid-Europa. Familieleden (dochters!) die onderweg zoek raken en waar men niets meer van hoort. Mensensmokkel schijnt tegenwoordig meer op te leveren dan het smokkelen van drugs.)

Nu heeft die Iraakse minister ook gezegd dat hij van mening is dat de Irakezen die terug moeten, nog voor zes maanden een uitkering mee moeten krijgen. Je kunt het effect wel raden: “Wat?!? Lekker vijf jaar in het rijke westen op je rug in de zon gelegen, zulke mooie kleren aan en dan wil je niks aan ons geven?” Voorbeelden zijn er al van teruggestuurde Somaliërs die dat met de dood hebben moeten bekopen. De achterblijvers denken dat je een zak met geld meekrijgt en die komen ze dan even bij je ophalen, goedschiks of kwaadschiks.

Hoe dan ook: De werkelijkheid is harder, wreder en ingewikkelder dan je met wat statements kunt torpederen. Laat dat maar aan Leers over …

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 servetius

Wie zou er terug willen naar een verwoest land, zonder stroom, zonder riolering, zonder drinkwater, zonder ziekenhuizen, zonder werk, waar bovendien de bommen regelmatig ploffen.
De dank voor de stroom vluchtelingen ligt bij de Bushbende, Blair en Obama.

Die uit Libië komt op gang, en de Syriers zullen snel volgen, tenzij de Syrische luchtafweer veel effectiever is dan Rasmussen had gedacht.

Tijdens de NATO aanval op Joegoslavië gingen er (ook ?) veel meer toestellen verloren dank zij Russische SAM raketten dan NATO lief was.
Maar misschien heeft Syrië Iraanse luchtafweer, dan is de schrik nog veel groter.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie