COLUMN - De Consumentenbond heeft onderzoek gedaan naar de thuiszorg en doet schokkende conclusies. Niet alleen is de zorg onder de maat, maar de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) doet er niets aan. Dat eerste begrijp ik, want als je zaken aan de markt overlaat dan is er altijd het risico dat winst voor kwaliteit gaat. Wat overigens niet meteen wil zeggen dat elke ondernemer er zo in staat, maar vaak draait het daar wel op uit. Het tweede begrijp ik totaal niet. Handhaving; zo moeilijk is het niet.
Toen ik bij de Gemeente Amsterdam werkte, heb ik een tijdje de registratie gedaan van de correspondentie van de afdeling Kinderopvang. Deze afdeling is verantwoordelijk voor de handhaving op dat gebied, voor zowel kinderdagverblijven als voor gastouders. De GGD doet de inspectie en de gemeente de opvolging. Sinds de zaak Robert M. een zeer heet hangijzer en daar wordt dan ook stevig op ingezet. Ik kan je vertellen dat die handhaving er niet om liegt.
De criteria zijn hard en de inspectie wordt minutieus vastgelegd in het GGD-rapport. Dat gaat veel verder dan het vierogen-principe (altijd 2 medewerkers tegelijk aanwezig op een groep kinderen, die zowel de kinderen als elkaar in de gaten kunnen houden). De administratie moet helemaal op orde zijn, het personeel moet brandschoon zijn. Logische eisen. Maar ook de locatie moet aan keiharde voorwaarden voldoen; er wordt zo’n beetje gemeten tot op de vierkante centimeter of de verschillende ruimtes voor de verschillende doeleinden geschikt zijn. Kinderen moeten in principe in dezelfde groep blijven, gedoe met roosters van medewerkers mag geen enkele invloed hebben op de kinderen, enzovoort. Zoals ik al zei, de criteria zijn hard.
Wijk je als kinderdagverblijf of gastouder ook maar een millimeter af dan krijg je een waarschuwing. Je mag natuurlijk je zegje wel doen, maar ik heb nooit gezien dat daar iets uitkwam. Want criteria (en Robert M.; dat mag nooit meer gebeuren). Daarna volgt een nieuwe inspectie door de GGD, die weer met een rapport komt. Geen verbetering? Dan krijg je een boete. Uiteindelijk wordt de vergunning van zo’n instelling of de gastouder ingetrokken.
Dat is best heftig en kost ook wel wat, zowel qua geld, mankracht als de emoties bij ondernemers en medewerkers. Maar iedereen begrijpt dat het om het welzijn van onze kinderen gaat.
Het welzijn van onze ouderen staat ook al een tijdje op de kaart, mede dankzij Hugo Borst. Maar dat gaat vooral over de mensen die in een tehuis zitten, wat ook heel terecht is natuurlijk. Dus dan wordt het nu wel tijd om aandacht te besteden aan de mensen die nog thuis wonen en afhankelijk zijn van hulp. Die wordt geleverd door bedrijven. Of niet geleverd dus, of onvoldoende. Dat de inspectie daar helemaal niets aan doet is een grote schande.
Zo moeilijk is het echt niet, zoals de Gemeente Amsterdam laat zien. Maar de slappe hap van de IGJ is om te janken; “verscherpt toezicht” betekent dat er iets meer risico is op een onverwachte inspectie. Als er dan geen verbetering is volgt een “aanwijzing”. Hè? Die aanwijzing zou al in het eerste rapport moeten zitten en een dwingend karakter hebben. Heb je die niet opgevolgd dan dient er een sanctie te volgen, met als uiteindelijke consequentie het verlies van je vergunning. Dat lijkt me echt niet overdreven. Of moeten er eerst weer doden vallen?
Reacties (4)
Dat is wel wat simplistisch gedacht. Het probleem in de thuiszorg is breder dan private thuiszorgorganisaties die winst willen maken en daartoe zorg en personeel afknijpen.
Ten eerste is daar de rol van de gemeenten als inkoper (en daarachter het Rijk met de budgetten): je kan als branche wel een CAO afspreken met loonsverhogingen, maar als de gemeenten daar niet voor willen betalen komt daar natuurlijk niets van terecht.
Ten tweede is continuïteit van zorg van belang: in hoeverre zorgt handhaven er niet alleen maar voor dat thuiszorgbedrijven failliet gaan met alle gevolgen vandien? Dan ben je nog verder van huis.
Volgens mij is dat verschijnsel niet beperkt tot zorg, maar zie je dat ook bij andere systemen: om in het systeem te komen is loodzwaar, maar als je eenmaal in het systeem zit, is het ‘anything goes’, omdat controle achteraf niet ‘in het proces’ zit, en ook omdat je dan moet toegeven dat die hele zware controle vooraf dus nogal onzinnig was.
Een andere verklaring die ik me kan voorstellen is dat overheden weliswaar graag dingen uitbesteden aan bedrijven ‘omdat dat goedkoper is’, maar nogal huiverig zijn voor maatregelen tegen bedrijven, omdat ze bang zijn voor juridisch getouwtrek, wat dan weer niet zo goed is voor de carriere van de ambtenaar die ziet dat iets niet goed gaat.
(en wat cerridwen zegt; als je met de goedkoopste aanbieder in zee bent gegaan, die maar net past op je budget, terwijl de volgende aanbieder heel veel duurder is, dan ga je dus geen werk maken van klachten..)
Ik geloof dat de overheidsregulering hier juist het probleem is. Karin gelooft het tegenovergestelde:
Dat hangt er vanaf of klanten wat te kiezen hebben. Een ondernemer die ondermaatse kwaliteit levert zal z’n prijzen naar beneden moeten bijstellen, anders blijven de klanten weg. En als de prijzen te laag moeten worden, gaat de ondernemer failliet. Dat werkt in veel markten uitstekend, van de aanschaf van een halfje brood tot de installatie van een nieuwe keuken.
Het wordt een ander verhaal als door één of andere oorzaak het aanbod beperkt is en de vraag groter dan dat. Gezondheidszorg is daar een voorbeeld van. Deze situatie blijft bestaan door onder andere de numerus fixus op Medicijnen. Wetgeving op de vierkante millimeter en allerlei administratieve verplichtingen verkleinen het aanbod verder.
Er zijn legio redenen waarom het niet lekker gaat in de zorg. De extreme verantwoordingscultuur is daar zeker 1 van, die komt mede van de verzekeraars. Die er overigens ook weer vreemde tariefstellingen op na houdt om de administratieve last te verlichten. Een ander punt is het chronische tekort aan personeel, inderdaad heel vreemd dat ook op HBO Verpleegkunde een numerus fixus geldt. Er komt nu meer geld maar daar heb je weinig aan zonder kundig personeel.
Niettemin, het kan niet zo zijn dat een bedrijf ongekwalificeerd personeel medische handelingen laat verrichten. Bureaucratie moet je vermijden, maar aan veiligheidsprotocollen moet je niet tornen tenzij daar duidelijk aantoonbare redenen voor zijn.
Ik werd overigens wel op de vingers getikt door een collega van hoevrouwendenken.nl die in een verpleeghuis werkt. Zij had pas geleden een inspectie meegemaakt die de hele tent op zijn kop zette. Ik neem aan dat de thuiszorg zich ook lastiger laat inspecteren omdat alles bij mensen thuis gebeurt.
Wat ik wel een sterk argument van haar vond is dat de Consumentenbond met dit rapport de ouderenzorg nóg onaantrekkelijker maakt voor potentiële medewerkers. Maar ja, moet je het dan maar onder de pet houden? Het lijkt erop dat we in een vicieuze cirkel zitten.