ACHTERGROND - Wij economen, zijn de architecten van de bonuscultuur die de financiële sector naar de afgrond heeft geleid. Excuses daarvoor. We dachten het beste uit mensen te kunnen halen door hen financieel te prikkelen. Maar betekenisvol werk, waardering en uitdaging blijken belangrijker dan geld.
Dat financiële prikkels lang niet altijd positief uitwerken, blijkt uit het ‘kaarsexperiment’. De proefpersonen krijgen de opdracht om een brandende kaars aan een muur te bevestigen zonder dat het kaarsvet op de tafel eronder druppelt. Om de opdracht te kunnen uitvoeren, krijgen de respondenten naast de brandende kaars, ook lucifers en een doosje punaises als attributen aangeboden. De deelnemers aan het experiment worden in twee groepen verdeeld die afzonderlijk van elkaar opereren: één groep die een financiële beloning krijgt als ze zo snel mogelijk de oplossing vindt, en één groep die geen beloning ontvangt.
Wat blijkt? De eerste groep heeft gemiddeld 3,5 minuut langer nodig om het probleem op te lossen dan de groep zonder beloning. De reden? Financiële beloningen blijken het creatieve denkproces negatief te beïnvloeden. Belangrijker dan de oplossing van de opgave – bevestig het doosje waarin de punaises zaten aan de muur onder de brandende kaars – is de observatie dat betekenisvol werk, waardering en uitdagingen net zo goed, zo niet een belangrijker rol spelen in het motiveren van mensen.
Waardering voor werk stimuleert meer dan geld
Dat mensen bereid zijn harder te werken voor minder geld, zien we in het ‘lego-experiment’. De proefpersonen moeten lego-figuren bouwen. Voor het eerste gebouwde legofiguur ontvangen ze drie dollar, voor het tweede 2.70 dollar, voor het derde 2.40 dollar, enzovoort. Iedere proefpersoon mag elke keer nadat hij een exemplaar heeft gemaakt, aangeven dat hij wil stoppen en het tot dan toe verzamelde geld innen. Bij één groep worden alle gemaakte legofiguren verzameld en pas aan het eind van het experiment uit elkaar gehaald, terwijl bij de andere groep de gemaakte legofiguren meteen uit elkaar worden gehaald terwijl de proefpersoon een nieuw figuur bouwt. Wat blijkt? Deze laatste groep bouwt gemiddeld zeven legofiguren, terwijl de eerste groep er gemiddeld elf in elkaar zet. Oftewel, voor je ogen zien dat je werk eigenlijk voor niets is geweest, heeft een zeer negatieve impact om werk te voltooien, zelfs wanneer daar een financiële beloning tegenover staat.
Daarnaast willen werknemers zich gewaardeerd voelen en hun werk erkend zien door een leidinggevende. Dat blijkt uit het ‘letterexperiment’, waarin proefpersonen een vel papier volgeschreven met willekeurige letters krijgen, en paren van identieke letters moeten vinden. Wederom ontvangen ze voor het afronden van de taak een geldbeloning, en na elke ronde minder geld om de speurtocht naar identieke letters voort te zetten. Eén groep schrijft de naam boven op het vel papier en overhandigt dit aan de organisator, die er even snel naar kijkt en ‘uh huh’ zegt voordat zij het op een stapeltje legt. De tweede groep hoeft de naam niet op het vel papier te noteren en de organisator legt het direct op een stapeltje. Het werk van de derde groep, tot slot, wordt direct door de papierversnipperaar gehaald. Het wekt geen verbazing dat deze laatste groep veel eerder stopt met de opdracht, ondanks het feit dat ze nog steeds geld kunnen verdienen wanneer ze elk vel papier doornemen. Maar ook de tweede groep stopt net zo vroeg met de opdracht als de laatste groep. Oftewel, het feit dat hun werk wordt bewaard, maar compleet wordt genegeerd, heeft hetzelfde effect als het versnipperen van het werk.
Geen pleidooi voor aai over de bol
Tenslotte laat het ‘origami-experiment’ zien dat werknemers hun werk meer waarderen wanneer ze uitgedaagd worden. Proefpersonen – die geen ervaring hebben met origami – vouwen bepaalde (niet al te mooie) origami-vormen met behulp van instructies. Vervolgens doen ze dit zonder hulp van instructies. Deze laatste origami-exemplaren worden door bijstanders unaniem als lelijkst beoordeeld. Maar de proefpersonen zelf denken daar heel anders over. Zij blijken bereid vijf maal zoveel te betalen dan de omstanders voor de origamivormen die ze zonder instructie hebben gevouwen. Zij beoordelen deze daarnaast ook als mooier vergeleken met de exemplaren die zij met behulp van instructies hebben gemaakt. Oftewel, de individuele beoordeling van onze eigen werkoutput is direct gerelateerd aan de inspanning die we geleverd hebben.
Nu is het best te begrijpen dat wij ons als economen lange tijd hebben blindgestaard op financiële prikkels. Toen onze wetenschap in het pre-industriële tijdperk ontstond, viel er veel efficiencywinst te boeken. En op het hoogtepunt van de industriële revolutie vroegen we terecht aandacht voor uitbuiting van werknemers. In de huidige kenniseconomie kunnen werknemers evenwel niet langer zoet worden gehouden met salaris, bonussen en/of een auto van de zaak. We pleiten hier niet voor een geautomatiseerde aai over elke werknemer zijn bol, maar wel voor betekenisvol werk, waardering en uitdagingen. Hiermee ontstaat een win-win situatie: tevreden werknemers én werkgevers.
Esther-Mirjam Sent is hoogleraar Economie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, tevens lid van de Eerste Kamer namens de PvdA. Kim Fairley is promovenda Economie aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Dit artikel verscheen eerder op Sociale Vraagstukken.
Reacties (37)
de oplossing van de opgave
Er is nog een tweede oplossing: bevestig de kaars onder de tafel in plaats van er boven.
De belangrijkste conclusie van die pseudo-onderzoekjes is dat onderzoekers de pest hebben aan mensen die bonussen ontvangen omdat zij die zelf nooit krijgen.
Wetenschap is nuttig, maar deze wetenschappers zijn parasieten.
Wij economen, adviseren economie.
Van drie dollar aftellen naar nul in stapjes van -30 cent geeft maar tien betaalde stapjes: 300 (1), 270 (2) , 240 (3) , 210 (4), …, 30 (10) en 0 (11). Hoe je dan tot een gemiddelde van 11 betaalde stapjes kunt komen is mij een groot raadsel.
Kunnen economen eigenlijk wel rekenen?
Ik vind dat helemaal niet best te begrijpen. Als economen hun ideeën even hadden voorgelegd aan wat mensen uit naburige gedragswetenschappen, dan hadden ze al lang kunnen weten dat dat “blindstaren op financiële prikkels” voortkomt uit een belachelijk simpel mensbeeld. Dat ze dat blijkbaar niet gedaan hebben roept bij mij ernstige twijfels op over het wetenschappelijke niveau van de meeste economen. Ik heb er dan ook een hard hoofd in dat de economie, als wetenschappelijke discipline, deze keer iets heeft geleerd van de gemaakte fouten.
Waardering is ook moeilijker verkrijgbaar dan geld.
Geld kun je lenen… de bank maakt dan nieuw geld voor je aan door een paar toetsaanslagen op een keyboard.
Waardering kun je niet lenen, maar moet je verdienen.
“financiële beloningen blijken het creatieve denkproces negatief te beïnvloeden”. ..
Doodsangst stimuleert het creatief denken als geen ander middel , laten we de economen meer onder druk zetten.
Ik weet waar waardering en betekenisvol werk vandaan komen.
Maar waar komt geld eigenlijk vandaan?
http://www.youtube.com/watch?v=bmR4qtEdu0I
Het gaat hier over een oeroud bekend gegeven.
Gaan we het wiel opnieuw uitvinden.
Mijn zonen en ik hadden nooit zoveel arbeidsplaatsen van bovengemiddelde kwaliteit kunnen realiseren als wij er die achterlijke angelsaksische opvattingen op na hielden.
Wij schrikken er niet voor terug om een stagnerend bedrijf op weg te helpen met onze toevallig zeer brede ervaringskennis zonder betaling- Kijk wat de belasting ervan pakt. Weggegooid geld.
Sociologisch zijn ‘extravagante’ bonussen voor Bankiers en comparabelen titulair begrijpelijk.
Geld en aanzien drijven mensen tot presteren. Alleen geld voldoet kennelijk niet. Geslaagde industriëlen die duizenden linkse = onhandige mensen aan brood en werk = leven hebben geholpen – een goddelijke functie – en kapitalen in 2ërlei betekenis verdiend, voelen zich (Gulbenkian, Getty) gedwongen een kunstverzameling aan te leggen om aan hun gewenste ´ware´aanzien nzien te komen.
Je ziet het ook aan de economische titulatuur die officieus is. Hoger dan ‘captain of industry’ als meest ingeburgerde subalterne rang kom je als topfabrikant niet. Of het moet die van ‘tycoon’ zijn, Japans Opperbevelhebber; maar of dat bij ons een eretitel is? Of tycoon is Chinees en betekent grote vis (haai) van misschien Tai = Great en Kun = vis. En er is ook nog ‘magnaat’, ‘Rijksgrote’, gereserveerd voor rijke zakenmensen uit de staalindustrie, vroeger dan. Andrew Carnegie (1835-1919) was er geloof ik zoéén en inderdaad zat hij in de staal en op zijn kosten is het Vredespaleis te ‘s-Gravenhage gebouwd; maar het ijzeren hekwerk is Duitslands. Dit is mij zo verteld en het lijkt mij ook wel bij Duitslands Keizer Wilhelm II († 1941) te horen. En wanneer een grootindustrieel Koning werd genoemd, was dat een superlatief voor iemand van wie het volstrekt duidelijk was dat hij helemaal geen koning was.
Economische ‘rangen’ drukken zich noodwendig in geld uit. Sociologisch zijn ‘extravagante’ bonussen voor Bankiers en comparabelen titulair = daarom onvermijdelijk.
Gelukkig kunnen we wel vaststellen dat het “Duitse economische model” zowel voor maatschappij, voor bedrijf en vooral voor de werknemer bijzonder goede eigenschappen hebben.
Heette vroeger, toen Nederland nog mee deed, het “Rijnlands Model”.
Met de dominantie van de PvdA in de 60er en 70er jaren is, mogelijk niet bewust maar door domheid, het angelsaksische model ingevoerd. Vaak sluipend. Een syteem waar het bedrijf gezien wordt als een geldmachine, winst is belangrijk de mensen doen er niet toe. Product is ook niet belangrijk als het maar verkocht wordt met minimale kwaliteit. Makkelijke prooien voor de Hedgefunds die methulp van een met miljoenen beloonde graaier de winst opvoeren door bedrijf uitkleden en jarenlange sstop in de investeringen en dergelijke. Vervolgens stijgt, weliswaar voor korte tijd maar lang genoeg, de winst enorm en gaan de aandelen de markt weer op met soms tegen de100% winst. De graaidirecteur krijgt zijn deel en het bedrijf gaat meestal ter ziele omdat niet investeren dodelijk is.
Het is niet voor niets zo dat de werknemer in de angelsaksisch beheerste economieen zoals ook hier “Naar de Baas” gaan. Waar de duitse werknemer “Naar zijn bedrijf” gaat.
In de angelsaksische sfeer verkoopt de man zijn “Uren”. In het duitse model verhuurt de man zijn kennis en kwaliteit.
Het is niet voor niets dat er sinds 1968 met de club van “Tien over rood” en de nivellering er minstens 40.000 nederlandse vaklieden en ingenieurs naar Duitsland en de Duitstalige landen zijn vertrokken. In 1984 bleken bij onderzoek in de Landen Baden-Württemberg en Beieren alleen al ongeveer 6000 nederlanders te zijn met “beslissingsbevoegdheid” in de kwaliteitsbedrijven daar. In Westfalen is de dichtheid nog groter. Alleen deze uittocht heeft het land al ongetelde miljarden gekost. Heb ik het nog niet over de door ons betaalde opleiding.
Ovrigens kon Wilhelm II geen hekken maken, hij had een gehandicapte linker arm meen ik. Maar er wordt door de duitsers voor ons zo veel gemaakt dat als ze ermee zouden stoppen dan konden we niet meer wonen, rijden, varen en ga maar door.
@10: “Met de dominantie van de PvdA in de 60er en 70er jaren is, mogelijk niet bewust maar door domheid, het angelsaksische model ingevoerd.”
Kun je die bewering onderbouwen? Linkjes graag.
“Het is niet voor niets dat er sinds 1968 met de club van “Tien over rood” en de nivellering er minstens 40.000 nederlandse vaklieden en ingenieurs naar Duitsland en de Duitstalige landen zijn vertrokken.”
Kun je die bewering onderbouwen? Linkjes graag.
De relatie van deze reactie met het artikel komt niet echt goed uit de verf. Als de nivellering werkelijk het vertrek van 40.000 nederlandse vaklieden en ingenieurs ten gevolge had, dan zou je daar uit moeten afleiden dat jij, Peelhaas, het met de strekking van het artikel niet eens bent.
@9: “werk = leven”
Wat bedoel je daar nou precies mee HPax? Dat iemand leeft om te werken, of dat iemand werkt om te leven?
En met “geslaagde industrielen” bedoel je mensen die anderen voor zich laten werken om daarvan te leven, als ik het goed begrijp?
Het rare is, ik ben links en -inderdaad- onhandig, maar ik heb wel zo’n “goddelijke functie”, dus je hoeft niet rechts te wezen om bijdehand te zijn. Kom daar maar eens uit.
Volkomen eens met de strekking van het artikel.
Een maatschappij die de financiële prikkel laat prevaleren ontaardt in een corrupte en gewelddadige samenleving,de VS zijn wat dat betreft een fraai voorbeeld.[Heb in mijn korte en beperkte leventje heel wat gevolgen gezien van egoïsme/hebberigheid en de corrumperende werking daarvan op groepen en individuen.]
Ik vermoed dat degenen die het stukje proberen af te kammen met oneigenlijke argumenten,van het inhalige soort zijn,het is voor hen te hopen dat ze ooit beseffen dat hun”crave”ze eerder beperkt dan vooruit helpt.
” Wij economen, zijn de architecten van de bonuscultuur die de financiële sector naar de afgrond heeft geleid. ”
Zelden zag ik zoveel onzin in één zin.
Je hebt bladzijden nodig om voor de weerlegging.
@14: Begin eens,
de koffiedame was het in ieder geval niet.
@15:
Leg de koffiedame eens uit.
@10:
KVP en later CDA waren de meest dominante partijen in deze periode. De PvdA heeft in die periode welgeteld 5 jaar mee geregeerd, en was allebei de keren een minderheid t.o.v. de christelijke partijen. De VVD zat toentertijd 13 jaar in de regering, KVP / CDA de volle 20 jaar. En dan beschuldig je de PvdA van mogelijk onbewuste domheid… Je wordt blijkbaar verblind door partijdigheid, want die opmerking is volgens mij bewuste domheid.
@0: het gaat toch niet om alle economen, zou ik denken? Het gaat in eerste plaats om de vrije markt economen, de economen, die de vrije markt krachten toe blijven dichten, die de vrije markt niet bezit, zoals de geschiedenis ons leert.
Verder heel goede constateringen van eigenlijk al lang bekende feiten, namelijk dat lang niet iedereen alleen door geld gedreven wordt, maar in het artikel ontbreekt een dimensie volgens mij. Het huidige economische systeem stelt geldelijke waardering boven alles. Het gaat om winst maken, rentabiliteit, enz. Allemaal in geld uitgedrukt. En de mensen, die in die ideologie boven komen drijven, zijn de mensen, die die ideologie het meest onderschrijven. Het kan toch niet verwonderlijk zijn, dat een economische ideologie die geld boven alles stelt, er toe leidt dat de leiders van het systeem, dat op die ideologie gebouwd is, geld als hoogste goed en hoogste waardering beschouwen? Het systeem selecteert haar leiders op die eigenschap.
@18:
” Het huidige economische systeem stelt geldelijke waardering boven alles. ”
Een groot misverstand, het huidige POLITIEKE systeem stelt geldelijke waardering boven alles.
In leerboeken economie staat voldoende over b.v. nutsbedrijven, op grond van b.v. netwerken, draden, buizen, etc.
Als je ziet waar het EU beleid van liberaliseren van de energiemarkt toe heeft geleid krijg je de tranen in de ogen.
@19: Dat lijkt me een aardig begin: de politiek is de opdrachtgever, de economen zijn de architecten,
en de fundamenten deugen niet. Ga zo verder.
@19:
Ja dat is waar, aan de leerboeken ligt het niet, maar wat daar in staat, heeft niks te maken met het huidige economische systeem waar voor gekozen is. Dat heeft ook niets met de EU te maken, maar is een keuze die de landen al lang gemaakt hebben. De huidige richting is al in de jaren 80 ingeslagen onder invloed van Milton Friedman en de monetaristen. Reagan en Thatcher.
@21:
Al veel eerder, lijkt me, ten tijde van Lend Lease.
@22: wat je met lend lease precies bedoelt, weet ik niet, maar tot aan Friedman was vanaf de jaren 30 de theorie van Keynes dominant. Daarvan kun je niet zeggen dat ie de rol van de staat wilde minimaliseren, maar hij gaf de staat integendeel een positie en een functie in het economische veld (bedrijven van algemeen nut vallen daar ook onder). Daarvoor en daarna regeerde het vrije markt denken.
@22: Het heeft weinig zin om dit soort reacties te plaatsen zonder link en zonder enige argumentatie waarom dat zo zou zijn.
@ 11 en @17 Weet niet of men die jaren heeft meegemaakt. Maar in die jaren heeft de PvdA weliswaar maar weinig jaren de regering volledig gedomineerd, maar verder constant als grootste partij en soms zeer grootste partij meegeregeerd. Dat leidde tot een enorme groei van het overheidsappparaat. En tot op vandaag zijn we van dat probleem nog steeds niet verlost. Mogelijk de belangrijkste bezuinigingsreden. Vergeet niet dat van elke Euro die verdiend wordt er ca 75 cent naar de overheid gaat. De omwegen via accijns en extra belastingen en BTW vallen misschien niet zo erg op, maar daar moet de metselaar, de timmerman de boekdrukker enz. wel voor werken.
Pas toen door al dat feesrtvieren de schatkist schoon leeg was in 1984 toen werd de PvdA in een keer weggestemd. Maar toch ngingen de ambtenaren die toen nog veel betere voorzieningen hadden dan wij naast veel betere lonen (en die logen er niet om heb ze in de familie) toen de straat op voor nog meer loon bij de daardoor opgeroepen massawerkloosheid. Ken mensen die toen al hun FNV-spullen hebben teruggestuurd inclusief de spullen van hun 40 jarig FNV-jubileum.
In 1984 komt bericht van het FNV dat ze vrijwel geen vaklieden meer in de kaartenbakken hadden. Wist ik als indusrtrieman al 10 jaar.
Het was voor m ij dan ook niet zo moeilijk om in de Volkskrant dehuidige economische situatie te voorspellen. Naast een feestartikel van Ria Beckers partijleidster van dePSP (ook links) die ons gouden bergen beloofde. was in april 1981.
Helaas is mijn voorspelling voor 200% uitgekomen en haar verhaal zijn we allang vergeten en wat ik ook had voorspeld.
Een van de oorzaken is o.a de gasbel waardoor een uitermate royaal financieel toekomstbeeld werd geschapen. Alles kon, mijn zonen werden door mensen van de sociale dienst gewoon uitgenodigd. Maar ondanks de werkloosheid toen hadden die natuurlijk al werk voordat ze van school kwamen. Wel wat anders dan waar de PvdAminister van sociale zaken toevallig vandaag over praat. Een soort vorm van slavendrijverij voor uitkeringstrekkers.
Zie ook de successen van Brabant. Al in 1989 was dat de provincie waar de eerste 50.000 werklozen aan het werk gingen. En ook vandaag is het wel duidelijk dat daar een gevondere arbeidscultuur heerst dan in de rest van het land. Daar is iemand die een werkpak draagt geen vieze vent.
@25: “Vergeet niet dat van elke Euro die verdiend wordt er ca 75 cent naar de overheid gaat.”
Alweer een onzinnige bewering.
De gevraagde links ontbreken en onderbouwen is niet: dezelfde onzin nog een keer herhalen en er nog meer aan toevoegen. Als je nou eerst eens even je geschiedenis ophaalt in plaats van het partijprogramma van de VVD, dan praten we weer verder.
@26: Links. wat zijn dat, taalvervuiling zoals meer van die termen waar gewoon fatsoenlijk nederlands voor is?
In September 81 gaf de toen meest linkse krant de Volkskrant een brochure uit genaamd “In het zweet uws aanschijns”. Daarin kun je zien wie er in die tijden de toon aangaven. Hoe fanatieke beleidsmakers zelfs ongevoelig waren voor kritiek uit eigen kringen.
Ik heb het nog. Mogelijk terug te vinden in bieb. Ook op internet vermeld, heb geen tijd om daar verde rnaar te zoeken. Hoort bij parate kennis maar dan moet je wel leren een beetje breder te kijken. Als je denkt dat ik VVD ben van die paniekvogel Rutte (Kent overigens ook geen vak) heb je sowieso niet goed gelezen.
@27 Je bedoelt schakels? Is het dan zo duidelijker wat #26 met links bedoelt -.-? #26 heeft zeker een punt: wie stelt, bewijst en anekdotisch bewijs is (voor anderen) van weinig waarde. Bewijslast niet omdraaien. Simpel.
Als jij geen tijd hebt om naar feitelijke onderbouwingen te zoeken en het met ons te delen, heb je ook geen tijd om je ongefundeerde mening zomaar neer te plempen. ‘Ongefundeerd’ komt in het motto van een ander blog voor.
@27: Leer jij eerst maar eens een fatsoenlijke volzin te schrijven voordat je anderen aanvalt op hun taalgebruik.
@17: Die discrepantie is me al eerder opgevallen.
Den Uyl regeerde van 1973 tot 1977, één periode dus, waarbij hij weliswaar de grootste partij was, maar ten opzichte van CHU, KVP en ARP(samen opgegaan in het CDA , weet je nog) was hij een minderheid……
Maar goed, alle ellende die men meent aan die periode te moeten toeschrijven komt van de PvdA, begrijp ik nu.
Ik kan echter mededelen dat wanneer DIE PvdA nog zou bestaan ik er mogelijk weer eens op zou stemmen.
Daar is nu geen kans op.
Ik kan er even niet opkomen, maar volgens mij ben ik exact deze vier onderzoekjes tegengekomen in één hoofdstuk in één of ander populair wetenschappenlijk boek. (Misschien Jonah Lehrer, wat één en ander wel ironisch zou maken…)
@25: Kijk het nog maar eens na.
Dat van die dominantie van de PvdA, gedurende die TWINTIG jaren.
Want je kletst.
@25:
Complete nonsens. Hier heb je een link naar de Nederlandse kabinetten sinds de Tweede Wereldoorlog. Kijk er maar eens goed naar, want je kunt daar nog wat van leren. Het is niet wat je wilt horen, maar het zijn wel de feiten.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_kabinetten_sinds_de_Tweede_Wereldoorlog
@31: Over welke 4 onderzoekjes heb je het?
@33: Met schaamrood op de kaken moetik inderdaad toegeven dat de PvdA in de 60er-70er jaren niet bepaald de grote boosdoener is geweest. Heeft maar een keer als grootste partij mee geregeerd. De actie van “10-over -rood” door een stel PvdA doctorandussen om de mensen op de werkvloeren goedkoper te maken en over een kam te scheren in samenwerking met de FNV waar de industriebonden onder vallen gebeurde mogelijk al onder Biesheuvel in 71. Maar de grote malaise gebeurde onder den Uyl die met zijn toen grootste partij in 73 aantrad. In 74 kon ik als technicus moeiteloos zonder sollicitatie van baan wisselen en veel meer verdienen op het hoogtepunt van de recessie. De “techniek” zakte in elkaar. Toch liet men de industrie doodbloeden. En ik heb Joop den Uyl met eigen ogen zien en horen zeggen: “Moeten we ons niet zo druk om maken want we werden toch een dienstenmaatschappij”. En dat is gebeurd. Dat antwoord gaf hij op een opmerking over het inzakken van Werspoor. We bouwden de beste vliegtuigen ter wereld. De vindingen in de F27 vind je nu terug in de Duits-Franse Airbus als concurrentiemiddel tegen Boeiing. We bouwden in 1966 nog voor Engeland de Dieselmotoren voor hun treinen omdat hun industrie nog eerder onttakeld was dan de onze in het angelsaksische rotschilddenken.
Zonde de Duitse industrie zou de Queen Mary niet eens kunnen varen. En wij als oude treinenbouwers moeten ook onze treinen in Italie kopen. In de tijd dat wij de drie hele goeie electromotorenfabroieken dicht gooiden kwamen er in Duitsland ca 50 bij. Kennisgebrek is doorgaans de belangrijkste oorzaak.
Mogelijk was de daaropvolgende regering op de eerste plaats net to zwak, maar wat je in eenpaar jaar afbreekt, kost een of twee generaties om weer op te bouwen.
Kennelijk hadden alle grotere partijen hun eigen hersenschimmen. We zien nu dat het steeds de dienstverlening is die de grootste klappen krijgt. Tot nog toe zijn technologisch zinvole bedrijven ongevoelig gebleven voor crises. Dat was in 1965 al duidelijk zichtbaar. Het definitieve kantelpunt in onze economie viel wel degelijk onder den Uyl met zijn toen wel grootste partij. Eerlijkheidshalve moet ik toegeven dat ze hoewel nadrukkelijk vaak aanwezig beslist niet de hele periode dominant geweest zijn. De andere partijen hebben totaal geen toekomstvisie er tegenover kunnen zetten. En die waren toch ook periodiek dominant.
Maar ook in Engeland blijkt nu dat opbouwen 10 of 20 keer langer duurt dan afbreken. Die moeten nu als oertreinenbouwers hun treinen bij Siemens bestellen. Hadden wij dus ook moeten doen.
Beter nog zelf bouwen. Kijk naar de salarissen bij Bombardier en airbus. Kan een dienstverlener niet betalen.
Maar ik geef achtermekaar toe dat ik ernaast zat dat het uitsluitend de linkse hoek was. Het is wel degelijk ook de ander kant en vooral het “midden” dat eveneens de zaak belazerd heeft. Want als ik als klein industriemannetje de grote werkloosheid van de 80er jaren kan voorspellen, dan hebben al die grootsalarisvangende vaak economisch opgeleide politici het nog beter gezien. En als je met een lege schatkist en met aankomende massaontslagen dan iedereen een basissalaris belooft, zoals de partijleidster van de PSP deed, dan heb ik mijn bedenkingen.
Zelfs de ABVA-KABO met vd Scheur lieten overheidspersoneel staken en de straat op gaan met grote redevoeringen ook op TV dat overheidspersoneel, dat vergeleken met de mensen die ook zijn salaris moeten opbrengen al opvallend in de watten was gelegd weer enkele procenten erbij moest krijgen. Heeft het FNV vele leden gekost in de andere heel wat minder bedeelde bonden.
Heb een FNV-man er wel eens op aangesproken. De man was doodvermoeid en vooral gelaten. Idealen waren eruit. Heb hem nog proberen op te monteren want ik ben niet tegen “links” op zich.
Erger me er zelfs aan dat links zo ongelooflijk “wereldvreemd” denkt, dat mensen gedwongen worden rechts te stemmen.
Om bij het onderwerp te blijven moet ik wel wat nader verklaren, meen ik. Wat ik hiervoor omschreven heb en wat velen met mij doorgemaakt hebben in de teloorgang van ons technisch vermogen is uiteraard de voorgeschiedenis van de huidige toestand. Juist hoogwaardige technologische bedrijven hebbenop heel weinig vierkante meters veel mensen met bovengemiddelde beloning aan het werk. Er werd al jaren met toenemende intensiteit puur op grond van rekensommen van onze halfervaren economen met bedrijven omgegaan. Puur voor het geld is een van de, waarschijnlijk zelfs de beste staalfabriek in de wereld aan een Britse schrootboer verkocht. Meen een VVD-stunt. Welke idioot verkoopt “Woekerpolissen”. Eigenlijk crimineel. Maar geef ze een auto en dik salaris, dan doen ze het wel.
Elke vorm van beroepseer is weg, helemaal weg.
Van het bouwen van kwaliteitsprodukten met zinvolle achtergrond is men vervallen tot op korte termijn vergaren van veel Euros en over de toekomst van je mensen moet je geen zorgen maken. De markt lost het wel op. Maar de markt is vandaag erg leeg geworden. Al sinds 1970 moesten hoogopgeleiden zoals TU-ingenieurs heel vaak op een fikse trede lager hun werk zoeken.
Al diegenen die dachten dat met geld wel op te lossen waren onkundige wereldvreemde sukkels. Praters die waarschijnlijk nooit gewerkt hebben.
Met mijn jongens heb ik allang bewezen dat het anders kon. Wij nemen mensen aan van ruim boven de 50, Bij ons verdienniemand een minimum loon. Verrekt interessant werk. Moeten werk afwijzen, helaas. Weten niks van crisis. Heb heel veel jaren de Duitse vakliteratuur opgevreten en dan moet het al gek gaan wil je het niet redden.
Maar eerst komt de interessante uitdaging en daarna het geld. Je begint geen bedrijf om rijk te worden maar om een zinnig produkt op poten te zetten en een veilig, of zo veilig mogelijk bestaan voor je medewerkers. Dus ook geen contractengedoe. De Duitse methode is altijd de betere. Daar werkt ca 50 % der bedrijven op deze wijze en dus hebben ze ook geen crisis.
Dat geld inderdaad niet alles is (feitelijk is het niets anders dan metaal en papier) en niet alleen rijdom en zegeningen brengt maar ook ongeluk, vloek, vriendschap en echtbreuken, verraad etc. zal ik wederom verwoorden in een aantal opgenoemde sagen, fabels en sprookjes. En hoe andere personen op Sargasso dat vinden zal me eigenlijk worst moeten wezen maar dat weet ik allang door eerdere ervaringen die ik heb meegemaakt op deze site.
Volgens een Nederlandse sage was de Friese stad Stavoren in de 16de eeuw (het lag toen aan de Zuiderzee, het huidige IJsselmeer) fabelachtig rijk geworden door overzeese handel. Helaas maakte al die rijkdommen de inwoners van Stavoren, ijdel, arrogant, hoogmoedig en zondig en degene die hiermee de kroon spande was een rijke koopmansweduwe, de Vrouwe van Stavoren genaamd. Zij was de aller-rijkste inwoonster van deze stad en nóg ijdeler, hooghartiger en bovenal ontevreden! Ze stuurde op een gegeven moment een oude schipper erop uit met een lading goud om het kostbaarste bezit ter wereld voor haar te gaan kopen. Deze deed de Duitse stad Danzig (Gdansk) aan en hij keerde terug met een schip vol goudgeel graan! Hierop werd de Vrouwe loeikwaad omdat zij graan minachtte en dus hierboven goud verkoos. Alles moest op haar bevel in de Zuiderzee worden gekieperd maar een oude bedelaar vond dit pure voedselverspilling (van graan bak je tenslotte brood om te eten en goud, zilver en edelstenen zijn niet te consumeren) en werd zo woedend dat hij zwoer dat het graan de ondergang van de Vrouwe én Stavoren zou worden! De schepen van de stad leden kort daarna schipbreuk door een opkomend graaneiland (afkomstig van het gedumpte graan) waardoor de inwoners, inclusief de Vrouwe van Stavoren, allemaal straatarm werden!
In een bekend sprookje van Grimm kwamen twee meisjes, Sneeuwwitje en Rozerood (een tweeling), in de bossen steeds een dwerg tegen die mooie dingen ook veruit boven nuttige dingen verkoos zoals goud, edelstenen, parels, zijn eigen baard en zijn kleren. Telkens als de meiden de dwerg redden van een boomstronk, een vis, een arend en een beer (deze laatste was een betoverende prins die door de dwerg was bestolen en betoverd) bleek hij vreselijk ondankbaar en kwaadaardig te wezen wat hem uiteindelijk ook het leven kostte door toedoen van de beer!
Overigens leken Sneeuwwitje, Rozerood en de dwerg later sterk een inspiratiebron te worden van de tekenfilmproducenten Hanna/Barbera die tekenfilms maakte over ‘The Galloping Ghost’ (1979). In dit verhaal bezocht een “geest” van een oude goudzoeker, Nugget Nouse, die bovendien sterk op een oude dwerg leek met zijn grijze baard en eveneens kon toveren, constant twee vrolijke tienermeisjes die beiden cowgirls waren. De ene was een blond meisje, Wendy (Sneeuwwitje), en de andere een roodharig meisje, Rita (Rozerood), en deze dwerg kon het juist prima met die twee meiden vinden en hij haalde hén steeds uit de problemen op de farm waar Wendy en Rita werkten!
Als laatste is er natuurlijk ook nog Dagobert Duck te noemen die een pakhuis vol geld heeft maar dit alleen maar wil bezitten, er letterlijk in duikt en zwemt als een dolfijn, gangen in graaft als een mol en het in de lucht gooit zodat het op zijn hoofd klettert! Hij is feitelijk een rijke dwaas, gelijk naar een oude vrek die bezeten was van een klomp goud en dit ook alleen maar bezat en zich eraan verlustigde. Toen deze door diefstal het goud kwijtraakte merkte zijn buurman op dat de vrek beter een steen kon begraven omdat hij toch niets met dat goud deed, zelfs niet om het op een bank te zetten om er zo rente mee te maken.