Martijn Dekker doet als promovendus onderzoek naar datgene wat mensen in conflictgebieden doen om hun eigen veiligheid te verbeteren. Hij reiste hiertoe af naar de Gazastrook, maar door de recente ontwikkelingen is hij gestrand in Jeruzalem waar hij wacht tot hij Gaza in mag. Vandaag deel twee van zijn belevingen, eerder al te lezen op zijn VU-blog.
Vandaag is het zeventien dagen geleden dat Operatie “Cast Lead” – het Israëlische offensief tegen Hamas in de Gazastrook – is begonnen. Uit het Israëlische kamp klinken voorzichtige stemmen dat de belangrijkste militaire doelen inmiddels zijn bereikt. Aan de andere kant hebben Hamasleiders te kennen gegeven open te staan voor een staakt het vuren. De belangrijkste vraag is nu, zeker voor alle mensen in Gaza, hoelang gaat het geweld nog voortduren?
Toen ik vanmorgen in de krant las dat de afgelopen nacht volgens de Gazanen de ergste sinds het begin van het offensief was, dacht ik, dit klinkt als een laatste slag. Een genadeklap, voor het einde ingeluid wordt. Of die gedachte klopt moet nog blijken, maar het lijkt er op dat er de komende dagen belangrijke ontwikkelingen gaan komen.
Mijn vermoeden wordt onderschreven door Ali, mijn contactpersoon in Gaza. Ook volgens hem was het vannacht verreweg de ergste nacht. De tanklinie is inmiddels opgerukt tot ongeveer 150 meter van zijn huis en gedurende de hele nacht heeft de familie angstig bij elkaar gezeten, terwijl Apache helikopters, F-16’s, tanks, drones (onbemande, op afstand bestuurde vliegtuigjes) en oorlogsschepen de bommen en artilleriegranaten op Gaza neer laten regenen. Letterlijk “Raining Death”, zoals de Egyptische krant Al-Ahram vanmorgen groot kopte. Maar er hangt ook verandering in de lucht. “Ik probeer positief te blijven,” vertelt Ali, “dus ik ga ervan uit dat dit het ergste is geweest en dat het vanaf nu alleen maar minder gaat worden.” Ik hoop dat hij gelijk krijgt.
Ondanks het voorzichtige positivisme, wordt de leefsituatie voor Ali en zijn familie (waaronder zijn kleinkind van 1 maand oud) steeds nijpender. Er wordt weliswaar noodhulp verstrekt aan de meest behoeftigen, maar dit is niet voldoende. Zoals Ali het zelf grappend formuleert, “het zijn de miljonairs in Gaza die hulp nodig hebben!” Dat vereist misschien enige uitleg.
Verreweg het grootste deel van de noodhulp voor Gaza wordt getransporteerd en gedistribueerd door de UNRWA (United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East). Hoewel deze organisatie ongelofelijk goed werk verricht, valt er een belangrijke kanttekening te maken. De hulp is namelijk alleen bestemd voor Palestijnen die bij de UNRWA als vluchteling geregistreerd zijn. Deze groep bestaat uit mensen die door de oorlog van 1948, het jaar waarin de staat Israël werd opgericht, gedwongen waren huis en haard te verlaten. Hun afstammelingen kunnen zich ook registeren, dus zolang er geen mensen terug mogen migreren naar Israël, zal deze groep alleen maar toenemen. Ging het aanvankelijk om enkele honderdduizenden vluchtelingen, nu zijn er 4,6 miljoen mensen bij de UNRWA geregistreerd, verspreid over Gaza, de West Bank, en de kampen* in Libanon, Syrië en Jordanië.
In Gaza is 2/3 van de bevolking vluchteling, zo’n miljoen mensen. Dat betekent dat bijna vijfhonderdduizend mensen niet in aanmerking komen voor UNRWA noodhulp. Het wordt helemaal een probleem als een aanzienlijk deel van de overige hulp en nog aanwezige voorraden wordt geconfisqueerd door Hamas, om te eindigen op de zwarte markt en in de handen van regeringsleden. Er blijft dus weinig over. Zoals Ali het zegt, “ook al heb je een miljoen dollar, als er geen brood is, dan kan je het ook niet kopen!”
De familie van Ali is redelijk welvarend, maar geld is in deze vreselijke tijd dus ook niet alles. Wel was Ali zelf zo gelukkig om tijdens de aanloop naar de aanval een voorraad aan te leggen, zodat de familie nu zelf brood kan bakken en zo nu en dan wat rijst kan eten. Voorlopig houden ze het nog vol, maar Ali schat in dat ze nog tien dagen te gaan hebben voor de voorraad op is. De vraag blijft dus, hoelang nog? Ali denkt dat de operatie voor het begin van volgende week beëindigd zal worden. Inderdaad, vlak voordat Barack Obama in het Witte Huis trekt. Is dit wishful thinking, iets dat Obama gewoonweg lijkt op te roepen, of zal zijn aantreden daadwerkelijk invloed uitoefenen? Zal hij ook in deze regio ‘change’ kunnen brengen? In feite maakt het niet uit wie het doet. Zolang dit extreme geweld maar stopt.
Want dat het zo snel mogelijk moet stoppen is duidelijk. Ik ben ervan overtuigd dat de grootschalige aanval op Gaza een grove en kostbare vergissing is. Niet alleen vallen er talloze onschuldige burgerdoden, waaronder honderden vrouwen en kinderen, maar het geweld waaraan de jonge bevolking van Gaza nu wordt blootgesteld, belooft weinig goeds voor een dialoog en ‘vreedzaam naast elkaar samenleven’ in de toekomst. Hiermee wil ik allerminst zeggen dat de militanten van Hamas niet ook een belangrijk aandeel hebben in de geweldsspiraal. Ook in Ashdod, Ashkelon en andere Israëlische dorpen en steden rondom de Gazastrook, groeien kinderen op in angst. Bovendien draagt Hamas bij aan het enorme aantal burgerdoden door huizen en openbare gebouwen als uitvalsbasis te gebruiken.
Maar het Israëlische leger blijft in mijn ogen zonder twijfel de hoofdschuldige aan dit geweld. Wekte het leger aanvankelijk de illusie slechts achter de militanten aan te zitten om de bevolking in het zuiden van Israël te beschermen, in werkelijkheid wordt duidelijk dat de motieven veel grimmiger zijn en dat alles en iedereen, zonder onderscheid, een doelwit is. Sinds enkele dagen is het leger ook bezig om leegstaande huizen, achtergelaten door mensen op de vlucht, compleet met de grond gelijk te maken. In het gebied waar Ali woont zijn er al minimaal veertig woningen vernietigd.
Laten we dus hopen dat er snel een staakt-het-vuren komt en dat de mensen in Gaza de kans krijgen om hun leven weer op orde te krijgen, niet gehinderd door vijandelijk vuur en ook niet door blokkades. Vervolgens moeten we afwachten om te zien of de schade aan de fysieke en emotionele gesteldheid van alle betrokkenen – Palestijns, Israëlisch of anderszins – herstelbaar is.
* Hoewel er consequent wordt gesproken over ‘kampen’, gaat het in feite om complete dorpen en steden, met huizen van steen en beton. Je zou het getto’s kunnen noemen, maar ze zijn in ieder geval niet te vergelijken met de tentenkampen in bijvoorbeeld Darfur of Congo. De leefomstandigheden in de Palestijnse kampen zijn erg slecht, maar er dient wel opgemerkt te worden dat een deel van de slechte omstandigheden een ‘politiek’ doel dienen. Om de dramatische situatie van de Palestijnse vluchtelingen te onderstrepen en ‘zichtbaar’ te houden, is het van belang dat de kampen er vervallen uit blijven zien. Bovendien blijven sommige bewoners ondanks een goed inkomen en dito baan in de kampen wonen, terwijl ze zich een mooier huis kunnen veroorloven. Sterker nog, tegenover Dheisheh (een groot vluchtelingenkamp bij Bethlehem) zag ik een wijk met mooie, nieuwe huizen, deels gebouwd door mensen die tegelijkertijd in het kamp wonen en daar als vluchteling geregistreerd staan. Bizar? Jazeker. Maar in zekere zin ook begrijpelijk, want een belangrijke motivatie om als vluchteling geregistreerd te blijven staan, is de goede ondersteuning door de UNRWA in de vorm van gratis onderwijs, medische hulp en voedsel. Soms heeft het blijkbaar bepaalde voordelen om een ‘vluchteling’ te zijn.
Reacties (22)
Je gaat wel heel erg makkelijk voorbij aan de rol van Hamas.
@1 Hoewel er wel wat pro-palestijns-napraat propaganda in zit, vind ik t toch wel een integer, persoonlijk en redelijk neutraal stukje en daarbij heb ik ook weer wat geleerd (het ‘*’ & UNRWA gedeelte).
@2: Welk stuk is volgens jou onomstotelijk propaganda?
@1, @2: De kans dat wat Martijn, die daadwerkelijk in het gebied zelf zit (of in ieder geval dichterbij) dichter bij de feiten zit dan wij hier in West Europa lijkt me zeer aannemelijk. Daarbij is het duidelijk een uit persoonlijke ervaringen opgetekend stuk, een beschrijving van een invalshoek, dus ik zie het probleem niet.
Ik vraag me vooral af waarop kropotkin het baseert dat het propaganda is, en dat het niet de waarheid is.
Ik zie alleen een getuigeverklaring. Of die juist is kunnen we niet beoordelen, maar propaganda hoeft het niet te zijn.
@4: Er is geen probleem, er is wat commentaar.
Daarbij is het duidelijk een uit persoonlijke ervaringen opgetekend stuk, een beschrijving van een invalshoek
Dat schrijf ik ook zo’n beetje.
@Joost: gelukkig is bij jou de nuance ook ver te zoeken (waarop kropotkin het baseert dat het propaganda is), daarbij verwar je propaganda met leugens. In gastloggers verhaal zitten wat ‘van-horen-zeggen-waarheden’ via kennis Ali. Voorlaatste alinea, vanaf 2e zin (Wekte het leger …) is daar een voorbeeld van. Is redelijk propagandistisch.
@6: Propaganda is het verspreiden van (al dan niet waarheidsgetrouwe) informatie met het doel de publieke opinie te beïnvloeden.
Ik verwar het dus niet met leugens. Ik vraag me alleen maar af waarop jij het baseert dat hetgeen hier door de getuige (niet van horen zeggen, want een directe bron) wordt gezegd daaronder valt.
@6: ik bedoelde het ook niet al te aggressief hoor :)
Maar ik vind de classificatie als ‘pro-palestijns-napraat propaganda’ in deze erg onterecht omdat onze kersverse gastlogger nou juist ter plekke aanwezig is, nogwel met een wetenschappelijke opdracht en gewoon verteld wat hij ziet.
Minder napraterig of propagandistisch kan je het haast niet krijgen dunkt me.
Napraten van propaganda? Ach. Zo de waard is, vertrouwt hij zijn gasten. Dat dit het napraten van pro-Palestijnse propaganda is, is het standaard antwoord op dit soort verhalen van de pro-Israël propaganda lobby.
@7: Ik verwar het dus niet met leugens
Vanwaar die ‘dus’? Lees je eerste zin @5 (en dat het niet de waarheid is) dan nog maar eens of ga je voor 1 van de drogredeneringen?
Ook de ‘getuigenis’ is ‘van horen zeggen’, tot nu toe onbewijsbaar maar gebracht alsof het de waarheid is en niets anders dan de waarheid (in werkelijkheid wordt…)
Maar ondertussen is t weer volkomen OT door jouw neiging om precies te doen wat je je vriend Arend altijd verwijt (haha).
Ja, inderdaad. Feitelijk gezien fout opgeschreven van mij. Maar aangezien propaganda in de volksmond wel de lading heeft van “onwaarheid” veronderstelde ik dat het zo gebruikt werd. Net zoals “intifada” officieel ook iets anders betekent dan wat men er onder verstaat.
Ergo: Gebruik het woord propaganda niet als je niet wilt suggereren dat iets onwaar is.
Van horen zeggen is afgeleid van een spreekwoord en het betekent dat iets gebaseerd is op roddels.
Een stuk minder substantieel dus dan een direct opgetekende getuigenverklaring. Mocht deze persoon het ook weer van anderen hebben, dan had je een punt.
Maar het is je goed recht om twijfels te hebben over de getuige. Maar je kan niet zeggen dat je directe aanleiding hebt deze getuige specifiek te wantrouwen, anders dan een gezond wantrouwen tegen alles wat beide partijen aan informatie leveren. Overigens heeft deze man kritiek op Hamas, en dat suggereert enige onafhankelijkheid in dit conflict.
Wat misschien wel leuk zal zijn om aan Martijn te vragen is hoe hij deze contactpersoon kent, en in welke mate hij wil en kan instaan voor de authenticiteit van zijn verhaal.
Zo’n vraag is meteen ook een stuk constructiever.
@10: “tot nu toe onbewijsbaar”. Klopt helemaal. Er mogen geen journalisten in het gebied gaan kijken, dus is alles wat er over het gebied gezegd wordt vooralsnog onbewijsbaar. Dat de verhalen van Artsen Zonder Grenzen, het Rode Kruis en van de UNHRWA de belangrijkste aspecten van dit verhaal lijken te bevestigen, is ook geen direct bewijs. Het zijn slechts aanwijzingen, dat er best wel eens een kern van waarheid in kan zitten.
Wij staan er zelf niet met de neus bovenop, maar twijfewelt er iemand aan de hoeveelheid muntitie die op de Gazastrook wordt losgelaten?
Ja? Dan kun je ook vraagtkeens stellen bij het aantal slachtoffers en in hoeverre het de infrastructuur onderuit haalt.
Nee? Dan hoef je niet er bij te zijn om te weten dat daar een ramp plaatsvindt. Daar heb je dan zelfs geen getuigenverklaringen voor nodig.
Of ben ik nou gek?
De getuige in het stuk van Martijn Dekker is wel erg optimistisch. Has Israël niet berklaard deze keer Hamas helemaal down te krijgen?
En wat die nieuwe president van de USA betreft: als hij zich ook op deze kwestie gaat richten, zal hij niet de eerste president zijn die eigenlijk door Israël wordt gepiepeld.
@12: Als reactie hierbij wat meer informatie over mijn contactpersoon. Ali is een zakenman, 61 jaar oud, en hij woont ten noorden van Gaza Stad. Ik ken hem inmiddels een tijdje. Twee keer heb ik hem in levende lijve ontmoet en we hebben de laatste tijd regelmatig telefonisch- en mailcontact. Ali is niet gelieerd aan Hamas en ook niet aan Fatah. Hij is betrokken bij diverse vredesinitiatieven en heeft onlangs gesproken op een Israëlisch-Palestijnse conferentie, waar ik overigens ook was. Ik ken hem als een pragmatische, oprechte en heel vriendelijke man. Hoewel hij aangeeft dat hij het gevoel heeft zijn verstand te verliezen en zegt iedere dag een jaar ouder te worden, vertrouw ik op zijn waarnemingen en oordeel.
Maar, zoals al enkele keren is opgemerkt, je moet een slag om de arm houden zolang je het niet met eigen ogen hebt gezien. Zodra ik Gaza in kan, kan ik pas zien hoe de situatie werkelijk is.
Overigens zou ik mezelf niet pro-Palestijns willen noemen. Ik probeer, voor zover mogelijk, neutraal te zijn, hoe moeilijk dat ook is. Hoe het ook zij, ik probeer in ieder geval altijd genuanceerd te zijn. Ik vind dat het allerbelangrijkste, want in discussies over het Midden-Oosten, of ze nu publiekelijk zijn of op een verjaardag plaatsvinden, ontbreekt het heel vaak aan nuance.
Ik kan niets anders zeggen dan dat ik dit een fantastisch stuk vind! Bedankt Martijn. Ik ben het er ook geheel mee eens dat de nuance een beetje ontbreekt; zoiezo in reacties op internet, en extra zo in deze discussie, iedereen is of voor Israel of voor Hamas/ Palestijnen. Maar zo simpel is het helaas niet, hopen maar dat Israel echt een keer klaar is en er weer iets constructiefs gedaan kan worden.
@16: Wie is er in deze discussie pro-israël of pro-hamas?
Mooi stuk propaganda voor Hamas. Het is altijd hetzelfde met terroristenvriendjes. Eerst …… en vervolgens MAAR….
Gastlogger is een antisemiet.
Shalom
Tjongejonge, weer iemand die niet kan lezen.
@19: don’t feed the trolls :)
@17 Oh ik bedoelde de discussie over deze oorlog. Juist niet in deze discussie eigenlijk, al heeft de dame van bericht 18 mijn mening wel mooi onderstreept. (en al gaat de helft van deze discussie over wat kropotkin wel of niet met het woordje propaganda bedoelt heeft…)
:-)