Feiten: hoe hoog zijn de zorgkosten eigenlijk?

Serie:

ANALYSE - De laatste weken is er veel gediscussieerd over de zorgkosten en wie die moet betalen. Maar hoe hoog zijn de kosten eigenlijk? De feiten.

Mark Rutte (VVD) en Diederik Samsom (PvdA) hebben hun plannen bijgesteld: er wordt toch geen inkomensafhankelijke zorgpremie ingevoerd. Maar hoe wordt de zorg eigenlijk wel gefinancierd? En wat gaat het kabinet doen aan de stijgende zorgkosten? Tijd om de feiten over de financiering van de zorg op een rij te zetten.

In 2011 waren de totale zorguitgaven op basis van de zorgrekeningen van het CBS 90 miljard euro. In 2000 was dit nog 59 miljard euro (prijsniveau 2011). Een stijging van52 % dus. Van die 90 miljard wordt 83% collectief gefinancierd, zie verderop voor uitleg.

De Algemene Rekenkamer houdt bij of de collectieve zorguitgaven (dit is niet de 90 miljard) de afgesproken norm (Budgettair Kader Zorg) niet overschrijden. Sinds 2002 is dit slechts een keer (2007) niet gebeurd, alle andere jaren kennen overschrijdingen van rond de 2 à 3 procent.

Hoe wordt geld besteed?

In 2011 ging er van die 90 miljard 53 miljard naar gezondheidszorg, 34 miljard naar welzijnszorg en 3 miljard naar beleids- en beheerorganisaties (bijvoorbeeld het RIVM). Binnen de welzijnszorg gaat het grootste deel (47%) naar ouderenzorg en binnen de gezondheidszorg gaat het grootste deel (45%) naar medisch-specialistische (ziekenhuis) zorg. Uitzonderingen daargelaten kan worden gesteld dat de gezondheidszorg wordt gefinancierd vanuit de ZVW en de welzijnszorg vanuit de AWBZ.

Hoe betalen we de zorg nu?

De totale uitgaven (2011) volgens de zorgrekeningen worden als volgt gefinancierd:

Het grootste deel van de zorgkosten wordt dus gefinancierd uit zorgpremies. De ZVW-premie is nog op te delen in een nominale premie en een inkomensafhankelijke premie. De nominale premie is de premie die door iedereen aan de zorgverzekeraar wordt betaald. De inkomensafhankelijke ZVW premie wordt via het loonstrookje betaald. In totaal wordt zoals uit de grafiek duidelijk wordt 83% van de zorg collectief gefinancierd.

Om te kijken hoe de ZWV-premie is opgedeeld kijken we naar het Budgettair Kader Zorg (BKZ) van het ministerie van VWS. De afgelopen jaren ligt de verhouding op 55%inkomens afhankelijk en 45% nominaal (heeft met wettelijke norm te maken). Dit betekent dat in 2011 20,4 mld van de ZVW-premie inkomensafhankelijk was en 16,4 mld nominaal.

Wat gaat er veranderen?

Het nieuwe kabinet hervormt de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) in combinatie met een bezuiniging. Een deel van de AWBZ wordt overgeheveld naar de WMO en de ZVW. Thuiszorg gaat naar de WMO, in totaal wordt hier 2,8 miljard bezuinigd (schrappen huishoudelijke hulp voor midden en hoge inkomens en schrappen ‘functie dagbesteding’ en beperking ‘persoonlijke verzorging’).

Het kabinet wil door middel van afspraken met de sector de curatieve zorg de volumegroei jaarlijks tot twee procent (ipv huidige 2.5%) beperken. Het CPB is kritisch over het instrument (het macrobeheersingsinstrument) om deze beperking te bewerkstelligen, maar gaat toch uit van een besparing van 1,2 mld.

Er wordt dus wel degelijk op de zorg bezuinigd, maar dit gebeurt met name op de zorg gefinancierd door de AWBZ en minder op zorg gefinancierd door de veelbesproken ZVW. In het kort: er wordt vooral bezuinigd op care en de huidige discussie gaat over de financiering van cure.

Bronnen
The Fact Club – fact report Verkiezingen
CXBS Stat;ine: Zorgrekeningen
Rijksbegroting 2012: Financieel beeld zorg
Rijksbegroting 2011: Financieel beeld zorg

Meer op The Fact Club

En nog een kleine toevoeging van Sargasso.

Het is ook interessant om de zorkosten eens in historisch perspectief te plaatsen. De zorgkosten zijn inderdaad enorm gestegen, vooral rond de millenniumwisseling. Maar die stijging valt wel mee als je ook de stijging van het Bruto Binnenlands Product gaat meetellen. Ja, we zijn veel meer aan zorg gaan betalen, maar we verdienen ook heel veel meer geld.

Reacties (14)

#1 Loupe

@Laatste grafiek:
Is een van de problemen niet juist dat in de laatste 10 jaar veel kosten (o.a. de zorgkosten) flink zijn gestegen maar de lonen niet mee zijn gestegen? Als je het afzet tegen het BBP dan zie je dat niet echt naar voren komen.

  • Volgende discussie
#2 roland

“die stijging valt wel mee als je ook de stijging van het Bruto Binnenlands Product gaat meetellen” Tussen 1999-2009 van 11% naar ruim 14% BBP, is dat meevallen?

De titel is ” hoe hoog zijn de zorgkosten?” De verhoging met zo’n 50% in tien jaar wordt niet verhelderd. Zwak stuk dus.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Vast Goed

De blog leunt zwaar op de 2 grafieken ‘wat kost het’ en ‘waar komt het vandaan’. Op zichzelf overigens heldere grafieken. Gezien de omvang van de bedragen en de complexiteit van de zorgmarkt is het ook niet zo raar dat verklaringen van de stijging niet 1-2-3 zijn te geven. Een aardige illustratie daarvan vind ik het volgende rapport waarin wordt onderzocht welk beleid heeft geleid tot kostenstijging. Het bevat heel veel gegevens, maar ontbeert een heel helder overzicht.
http://www.kpmgplexus.nl/uploads/PDF/Eindrapport%20Excess%20Growth%20-%20v%20def.pdf

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 zmmmoccc

Ik zie 28% inflatie in 2000-2011. En een toename in kosten per hoofd van 2946 tot 5392. Inflatiegecorrigeerde stijging per hoofd van de bevolking is dan volgens mij 42% in die periode. Dat valt uiteen in voornamelijk:
– Meer “overhead” (management, dure gebouwen, bureaucratie etc.),
– Eerlijkere beloning voor zorgpersoneel,
– Toegenomen levensduur,
– Vergrijzing,
– Meer mogelijkheden dankzij technologische ontwikkelingen, van MRI tot speciale medicijnen (hetgeen de levensduur weer verhoogd).

Wil je dit echt duiden, dan zul je daar cijfers bij moeten hebben. En dat wordt heel moeilijk; je kunt wel wijzen naar extra kosten voor MRI-scans of moderne dure medicijnen en therapien, maar het is onmogelijk om het vervolgens bespaarde geld door verbeterde diagnose daaraan te relateren. Evengoed kun je de extra kosten omdat mensen daardoor weer langer blijven leven daar nooit meer aan relateren. Daarmee is het m.i. een nogal zinloos onderwerp. Je zou kunnen kijken naar concrete kostenposten of naar duidelijke trends, maar uit de totale kosten valt maar bar weinig af te leiden tenzij de techniek stil blijft staan en de bevolkingssamenstelling gelijk blijft. En dat is nou niet bepaald het geval.

Zo op gevoel vind ik een stijging van 28% in 11 jaar in het kader van deze ontwikkelingen eigenlijk niet heel gek. Misschien zijn we er zelfs op vooruit gegaan en heeft privatisering gewerkt. Minder leuke constatering is wat mij betreft wel dat alle kostenverhogende ontwikkelingen voorlopig nog even doorgaan en de kostenstijging daarmee ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 rc

blijkbaar valt ook ‘dagbesteding’ tegenwoordig onder ziektezorg. dagbesteding, hoe meer ik daar over nadenk hoe eigenaardiger deze ‘zorg’ wordt. het is toch erg dat de sociale verantwoordelijkheid zo miniem is, dat de staat voor dagbesteding zorgt, en dat wij daar collectief belasting voor betalen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Arjan

@4

Ik vind een stijging van een kwart bijzonder veel anders. Het probleem is gewoon dat er op ieder punt in ons zorgsysteem iemand zit die er geld aan moet verdienen. Medicijnen zijn idioot duur vanwege verouderde patentensystemen, specialistische apparatuur wordt gemaakt door weinig aanbieders die toevallig allemaal even duur zijn, doktoren zijn niet in loondienst maar hebben een eigen bedrijf waardoor ze direct belang hebben bij meer behandelingen. Verzekeringsmaatschappijen moeten uiteraard zoveel mogelijk geld verdienen naast het uitvoeren van hun maatschappelijke taak.

Het doel van de zorg behoort ‘zorg’ te zijn. Maar tegenwoordig is zorg een businessmodel, want dat is nou eenmaal hoe de wereld werkt, of zo. Haal nou eens die constante geldzucht uit het systeem, en zie dan hoe het werkt.

Overigens zie ik ook een grote verantwoordelijkheid bij de patiënt liggen. Mensen gaan voor iedere spreekwoordelijke dwarszittende scheet naar de dokter. En heb dan maar eens het lef om ‘nee’ te verkopen, want als iemand toevallig de dag erna omvalt is het jou schuld als behandelende arts. Dus, loop maar de testjes door, doe maar de verwijzing naar de specialist, is het in ieder geval niet meer jouw verantwoordelijkheid. Ziekenhuizen stimuleren deze cultuur omdat fucking “managers” zichzelf willen/moeten indekken en dus moet overal een handtekening onder, twee tot drie keer, ja, registreren die handel want dat is open en transparant en micromanagement voorkomt menselijke fouten en zorgt helemaal niet voor een indekcultuur.

Nee, de zorg is zelf bijzonder ziek. En dan maar gek staan te kijken dat het allemaal zo duur wordt. Niemand durft gewoon verantwoordelijkheid te nemen voor die rotbende, niemand heeft het politieke lef om het nou eens GOED te doen. In plaats daarvan is alles prima en heilig en uit naam van de patiënt moet alles maar kunnen. Het resultaat is dat we er maar geld in blijven pompen, de zorg er niet bijzonder veel beter op wordt en we over 4 jaar met hetzelfde, dan niet groter, probleem zitten.

Welkom in politiek Nederland, waar niemand iets durft maar iedereen iets wil.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 zmmmoccc

@Arjan, #6: Ik vind een stijging van een kwart bijzonder veel anders.

Ik vind een stijging van 2.1% per jaar eigenlijk niet wereldschokkend.

Ik had nog even gekeken naar het demografische plaatje; dat noem ik even omdat het me verraste: de gemiddelde leeftijd is in deze periode met zo’n 5% gestegen, maar dat komt niet omdat het aandeel 65+ers is gestegen, dat is namelijk gedaald van 16% naar 15.5%! Vergrijzing kan dus bij nader inzien niet echt een goede verklaring zijn. De echte vergrijzingsgolf moet nog komen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Arjan

@7

Dat is 2,1% boven op de inflatie dus. Met andere woorden, zorgkosten stijgen twee keer zo hard als al het andere. Wij hanteren blijkbaar echt hele andere definities van ‘veel’ :)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 roland

@4 “Zo op gevoel vind ik een stijging van 28% in 11 jaar in het kader van deze ontwikkelingen eigenlijk niet heel gek”
Die stijging is duidelijk groter dan voor 2000 en was die geringere stijging dan wel “gek”?
“alle kostenverhogende ontwikkelingen gaan voorlopig nog door”
Hoezo?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Grolschje

Als je ziet hoeveel extra zorg er geleverd wordt voor die 2,1% per jaar is het inderdaad geen exceptionele stijging. Je zou wellicht zelfs kunnen onderzoeken of de zorg relatief gezien (kwaliteit/prijs/hoeveelheid) niet goedkoper is geworden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 zmmmoccc

@roland, #9: Niet alle. Maar ontwikkeling van technologie en vergrijzing zetten stug door en ik heb het vermoeden dat dat de belangrijkste verklaring is. En hopelijk zien we ook nog wat kostenstijging gerelateerd aan een eerlijkere beloning van verpleegkundig personeel hopelijk ook (UK zit 40% hoger!!).

Voor 2000 was de zorg duidelijk anders. Zo gingen er toen bijvoorbeeld nog veel meer zuigelingen dood. En aan dode zuigelingen heb je geen zorgkosten. Aan zuigelingen met een aandoening juist extra veel. Verder hebben we een explosieve groei van MRI-scanners gezien, is juist in de periode die we nu bespreken de levensverwachting bij allerlei aandoeningen fors toegenomen (met – wederom – de nodige extra zorgkosten tot gevolg), worden we steeds allergischer voor van alles en nog wat, gaan er steeds minder mensen dood in autoongelukken (in plaats daarvan raken ze dus gewond..) en eten we steeds ongezonder. Enzovoort enzovoort.

Naarmate zorg beter wordt, hou je meer mensen over om voor te zorgen en stijgen je kosten. Op de zeer lange termijn zit daar in feite geen limiet aan. Zo vermoed ik dat de zorgkosten die gemoeid zijn met dit soort technologieen zeer hoog zijn:

http://zmooc.net/863.full.jpg (hoe voeg ik een plaatje in??)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 zmmmoccc
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Martijn

@7: Zorgkosten hebben (net als onderwijs) last van de Wet van Baumol, dus een stijging boven de inflatie is niet zo vreemd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 roland

@7 zmmmoccc,
“ontwikkeling van technologie en vergrijzing zetten stug door”
Dat was ook zo voor 2000 en verklaart dus het verschil niet. Ook voor 2000 zorgden medische ingrepen dat mensen langer blijven leven en meer verzorging behoeven. De medische kosten stijgen sneller dan die voor verzorging, zelfs met de langere levensverwachting!

  • Vorige discussie