Europa op de knieën voor Poetin – deel 2

De Europese leiders leunen rustig achterover, ze zijn weer in slaap gesust na het gasprobleem in Oekraïne. Niet dat ze veel kunnen doen, Rusland zet Europa momenteel schaakmat als het gaat om de levering van aardgas. Deel 2 van een drieluik over de toenemende invloed van Rusland in de wereld dankzij aardgas.

Deel 2) De Gaspec, Rusland en haar opkomende gas-alliantie met Algerije en Iran.

Tot eergisteren was het allemaal pure speculatie. Rusland die de gaslanden achter zich schaart om zoveel mogelijk controle over de toekomstige gasmarkt te krijgen. Tot eergisteren.. want toen lekte een geheim rapport van topeconomen van de NAVO. Rusland zou in de beginfase zijn om een Gaspec te vormen samen met Libië, Algerije, Qatar, Iran en Centraal Azië. Eerder waarschuwde het Internationaal Energie Agentschap hiervoor.

Het vormen van een gaskartel is eigenlijk heel makkelijk, Qatar, Rusland & Iran bezitten samen 56% van de gasreserves in de wereld, pak daar nog een paar kleine strategische spelers bij, en je hebt de gasmarkt van de wereld in handen. Om Europa politiek te chanteren is Algerije van centraal belang, omdat zij de 2de leverancier van gas is aan de EU, na Rusland. De geluiden in de media zijn alleen divers, velen doen de mogelijke Gaspec af als grootscheepse onzin, waaronder uiteraard de Russen zelf. Zij gebruiken hiervoor woordvoerder Dmitry Peskov, dezelfde man die de verheerlijking van verkrachting door Putin even in context probeerde te plaatsen.

Rusland heeft ondertussen de banden met Algerije flink aangehaald. Afgelopen augustus ondertekenden Gazprom en Sonatrach, het staatsenergiebedrijf van Algerije, een “memorandum of understanding”. De Russische en Algerijnse energiegiganten willen op het gebied van exploratie, productie, transmissie & distributie van aardgas en olie in Algerije, Rusland en andere landen meer gaan samenwerken. De exacte details zijn zoals gewoonlijk niet bekend. Een jaar eerder werdt er in Algerije een nieuwe wet aangenomen, waarin is vastgelegd dat Sonatrach een aandeel van minstens 51% moet verkrijgen in alle productiecontracten. Daarmee behoudt de staatsmaatschappij haar invloed op de olie & gas sector. Naast meer samenwerking op het gebied van energie hebben de Russen ook voor miljarden aan wapens verkocht aan Algerije in het begin van 2006. Sommigen speculeren dat de wapens gedeeltelijk geruild zijn voor meer toegang tot olie & gasvelden in Algerije.

Met Algerije heeft Rusland een van de hoofdspelers in het Europese gasspel te pakken, maar daarmee is ze er nog niet. Hoewel er weinig andere Afrikaanse spelers van echt belang zijn kan het Midden-Oosten nog veel roet in het eten gooien. Iran en Rusland onderzoeken echter de mogelijkheid om verder samen te werken op het gebied van olie & gas inclusief transport. Gazprom gaat waarschijnlijk meehelpen met de bouw van een Iraans-Indiase pijpleiding. Gazprom heeft daarnaast ook een aandeel verworven in de nieuwe gaspijpleiding Iran-Armenië. Hiermee blijven Armenië en Georgië voor gaslevering geheel onder invloed van Rusland.

Om de klus af te maken probeert Gazprom zoveel mogelijk invloed te krijgen op oude & nieuwe gaspijpleidingen in de regio. Belangrijk is dat gasleverantie uit de andere landen in Centraal Azië en het Midden-Oosten zolang mogelijk tegengehouden wordt. De Noord Europese markt is al voorzien via de nieuwe Russische pijpleiding naar Duitsland, maar de toekomstige Gazprom monopolie op de Zuid-Europese markt moet nog verder verzekerd worden. Europa dacht een start te maken met haar diversificatie van aardgaslevering via de Nabucco pijpleiding. Deze pijpleiding zou gas kunnen leveren uit Centraal Azië, Iran en verder weg liggende landen uit het Midden-Oosten. Veel landen hebben al een niet bindende verklaring tot samenwerking getekend voor dit project. Oostenrijk zou in het Nabucco project de nieuwe gashub voor Zuid Europa worden. Na Nabucco 1 zouden nog meerdere van dergelijke pijpleidingen volgen, zodat tegen 2025 zo’n 10 á 15 procent van het gas via pijpleidingen uit het Midden-Oosten kan komen.

Gazprom benaderde echter dezelfde landen die in het Nabucco project deelnemen. Hongarije hapte en inmiddels is Gazprom samen met het staatsenergiebedrijf Mol van hongarije bezig met een onderzoek naar project blue stream, een pijpleiding van Rusland naar Turkije richting Hongarije. Een gedeelte van Blue stream ligt er al, welke in een joint venture tussen de Italiaanse energiemaatschappij ENI en Gazprom gebouwd is. Eergisteren tekende ENI een contract wat Gazprom directe toegang geeft tot de Italiaanse markt.

In project Blue stream zou Hongarije de hub van gaslevering aan Zuid Europa worden. Tevens heeft Gazprom beloofd dat als Hongarije meewerkt dat ze gegarandeerde gaslevering krijgt. Dat klonk de Hongaarse machthebbers wel zeer aanlokkelijk in de oren. Volgend jaar gaat Hongarije een beslissing nemen over welk project het definitief wordt, Nabucco of Blue Stream. Ondertussen bood de Duitse gaskampioen E.ON Ruhrgas een gedeelte van haar distributienetwerk in Hongarije aan Gazprom aan in ruil voor een aandeel van 25% in het Siberische Yuzhno-Russky gasveld. Het gas uit dat veld is een van de hoofdleveranciers voor de Noord-Europese pijpleiding. Zodoende verhoogd Duitsland haar eigen zekerheid als het gaat om gaslevering.

De tweede kink in de kabel op dit gebied voor Europa is Georgië. Een groot gedeelte van de te bouwen gaspijpleidingen uit het Midden-Oosten en Centraal-Azië zullen door Georgië gaan lopen. Niet voor niets zal Gazprom daarom de duimschroeven op Georgië in de komende weken en maanden aandraaien.

Gazprom heeft hiermee voldoende kaarten in handen om bijna volledige invloed te krijgen op de gasleveranties via pijpleidingen in Europa.