In vervolg op de recent gestarte discussie alhier over wat je nou in een beginselprogramma van een nieuwe partij kan zetten, hier nog een voorstel naar aanleiding van de actualiteit.
De afgelopen maanden is er veel om te doen geweest dat het nieuwe Europese verdrag al dan niet aan een referendum onderworpen zou moeten worden. Een van de belangrijkste argumenten daarbij is dat het verdrag nog steeds een grondwettelijk karakter heeft, of in ieder geval van grote invloed is op hoe we de Europese zaak en daarmee de nationale zaken gaan organiseren. En zo’n grondwettelijk verdrag moet je aan de mensen voorleggen.
Het bijzondere aan deze discussie is wat er niet gezegd wordt. Niemand heeft het namelijk over onze eigen grondwet. Onze grondwet is in essentie alweer meer dan 150 jaar oud. Tussentijdse wijzigingen, groot en klein, worden bepaald door de beide kamers. Het is toch bijzonder om te constateren dat we zo actief zijn over een Europese grondwet en zo passief zijn naar onze eigen grondwet. Hoe kan je als burgers nou toestaan dat zo’n document, dat de spelregels van jouw staat regelt, na twee wereldoorlogen, drie culturele revoluties en vier industriële revoluties, eigenlijk onveranderd is en in ieder geval buiten jouw eigen controle valt?
Dat leidt dan ook tot de volgende verklaring voor het beginselprogramma:
De grondwet, inclusief voorgestelde wijzigingen, moet minimaal ieder vijfentwintig jaar aan de staatsburgers worden voorgelegd voor bekrachtiging.
Burgers moeten ook in staat zijn wetten te laten toetsen aan de grondwet.
Neem nou artikel 7
1. Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet.
2. De wet stelt regels omtrent radio en televisie. Er is geen voorafgaand toezicht op de inhoud van een radio- of televisie-uitzending.
3. Voor het openbaren van gedachten of gevoelens door andere dan in de voorgaande leden genoemde middelen heeft niemand voorafgaand verlof nodig wegens de inhoud daarvan, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. De wet kan het geven van vertoningen toegankelijk voor personen jonger dan zestien jaar regelen ter bescherming van de goede zeden.
4. De voorgaande leden zijn niet van toepassing op het maken van handelsreclame.
Drukpers? Radio? Televisie? Is dat alles? Waar blijven telefonie en internet? En vinden we dit nog wel zo belangrijk? Of misschien juist belangrijker? Waarom nu nog praten over “goede zeden”? Moet die leeftijdsbepaling wel in de grondwet? Etc….
Heel veel vragen en discussie die we nu wel voeren bij het Europese verdrag, komen niet naar boven over onze eigen grondwet. Het is een dood document.
Kom niet met het argument dat we toch een representatieve democratie hebben en dat langs die weg dus al de grondwet in onze naam aangepast wordt. Aangezien de representatieve democratie onderdeel van de grondwet zelf is, kan je die nooit laten beslissen over dat document. Alleen alle staatsburgers hebben dat recht. Al gebruiken ze het misschien alleen iedere 25 jaar om te bevestigen dat ze inderdaad nog steeds de huidige representatieve democratie als beste vorm voor de besturing van dit land zien (en dan verder niet zeuren).
Reacties (27)
leuk en aardig, maar is er niet voor niets een twee-derde meerderheid en een uitspraak van de eerste kamer voor nodig (die laatste is er misschien altijd wel voor nodig, maar ze roeren zich past echt bij GW-wijzigingen) voor een gondwetswijziging? Zo voorkom je overhaaste beslissingen, hetgeen wel haaks (zo niet 180gr.) staat op het met een refendumpje bekrachtigen. En waarom 25jaar? Waarom dan niet iedere vier jaar?
En ja, ik ga toch de indirecte democratiekaart spelen: als op het moment van bekrachtiging het volk een beetje van slag is, dan kunnen we dus in een klap de grondwet verwerpen. Lekker…
Is het niet beter om te streven naar een toekomstvaste grondwet? Woorden als drukpers, computer, bivakmuts, industrie, computerprogramma en godsdienst zouden er gewoon niet in voor moeten komen – in andere wetgeving liever ook niet.
Volgens mij moet je dit soort problematiek voor proberen te zijn in plaats van het middels een procedure op proberen te lappen. Mijn ideaal is juist een grondwet die nooit meer veranderd hoeft te worden.
Veel belangrijker lijkt me dat de grondwet in beginsel het mandaat zou moeten waarmee het volk de overheid het recht geeft om te regeren over duidelijk benoemde zaken. Nu is het andersom: de overheid mag alles behalve wat ze van de grondwet niet mogen.
Leuk en aardig, maar waarom moet er eigelijk iets veranderen?
Lijkt mij een beetje protesteren-omdat-het-moet
De grondwet moet ver van de waan van de dag blijven. Iedere rechter die een maatgegel aan artikel 7 toetst zal onder de daargeformuleerde bepaling iedere vorm van meningsuiting begrijpen. Ook een niet-commerciële neonboodschap is ooit een keer beoordeeld. Niemand heeft toen betoogd dat die er niet onder zou vallen. Tekstaanpassing is dan ook niet nodig. Sterker nog: een poging tot volledigheid zou de suggestie kunnen wekken dat de opgenomen lijst van communicatiemiddelen limitatief bedoeld is.
@richard: principieel conservatief?
Het antwoord staat in de tekst: Omdat de wereld om ons heen verandert en omdat wij anders met de wereld om ons heen willen omgaan.
Oh, en verder zeg ik niet dat het “moet” veranderen. Ik zeg alleen dat je iedere 25 jaar moet toetsen of dit nog wel de juiste grondwet is.
En ik gaf een voorbeeld waar je het op zou kunnen veranderen omdat je nu zaken anders wilt benomen of prioriteiten elders legt.
Op zich wel iets om grondwetten ter toetsing aan burgers voor te leggen, aangezien ik de grondwet als een soort afspraak tussen burgers en staat zie. In de grondwet staan de rechten die de burgers hebben, als mooi tegenwicht aan de “gewone” wetten waarin vooral de plichten en verboden van en voor de burgers opgesomd worden.
Van de andere kant moet een grondwet dusdanig geschreven worden dat er de tijdloze essentie in staat. uiteindelijk is er niet zoveel verschil tussen verschillende communicatie-dragers (radio, telegraaf, postverkeer, internet, het is toch een beetje allemaal hetzelfde). Dat kan makkelijk in algemeenheden die het meer dan 200 jaar volhouden. De democratische principes zijn sinds de Blijde Inkomst eigenlijk niet echt veranderd.
In de VS houden ze het sinds de oprichting als vol met dezelfde wetstekst. Alleen de interpretatie schuift wel eens. Het werkt in de praktijk wel. Moeten we iedere 25 jaar een discussie voeren over de vbraag of dierenrechten in de grondwet moeten worden opgenomen, of de godsdienstvrijheid misschien boven de vrijheid van meningsuiting gaat, etc? Voor mij hoeft het niet.
@8: Hoezo het 1 boven het ander gaat? Is godsdienstvrijheid dan in strijd met vrijheid van meningsuiting? Mij dunkt dat als je een democratie wil hebben, je gewoon een democratische grondwet hebt. Daar horen een aantal dingen in (vrijheid van meningsuiting en meningsvorming, vrije verkiezingen, bescherming van minderheden en bescherming tegen het geweldsmonopolie van de staat), die zijn universeel en tijdloos. Andere flauwekul kun je er beter uit houden en in wetten regelen die onder geen omstandigheid met de grondwet mogen conflicteren. Als je toch geen democratie wil zijn, heb je eigenlijk helemaal geen grondwet nodig.
Ben ik volledig met je eens. Ik doelde op de discussie rond godslastering en de Mo-cartoons. Donner had destijds mij ietwat bevreemdende uitspraken.
Ik had oorspronkelijk 50 jaar in mijn hoofd. Als het maar met een bepaalde regelmaat gebeurd.
Waar blijft telefonie en internet? In lid 3…
We kunnen beter proberen een goede Europese grondwet te formuleren, voordat er weer een slechte ligt. Hier wat interessante links over een grondwet in het algemeen en de Europese grondwet in het bijzonder:
http://etienne.chouard.free.fr/Europe/Traductions/Eenslechtegrondwetdieeengeheimekankervanonzedemocratieaanhetlichtbrengt.htm
http://dezwijger.blogspot.com/2005/05/wat-dan-wel.html
@13: de Europese grondwet daar kijk ik net zo tegenaan. Moeten gewoon de grondwet-dingen in staan. Wie regelt wat, garantie van de rechten van de burgers, that’s it. Gewoon 1 keer vastleggen, daarna in Parijs neerleggen naast de kilogram en alle wetten eraan ijken.
Niet doen. Er hoeft maar een Wilders-figuur te zijn die een door de waan van de dag op het verkeerde been gezet volk treft en je zit 25-50 jaar met de gebakken peren. Tenzij de 2/3 meerderheid ook geldt voor dat referendum lijkt het me een recept voor een ramp.
@14: In de europese ‘grondwet’ stond – en staat – veel te veel. Laten we het inderdaad alsjeblieft bij het hoogstnoodzakelijke houden.
Uh, het ging hier dus niet over de europese grondwet.
(Tim: kijk gerust eens rond in ons uitgebreid archief:
https://sargasso.nl/archief/category/rechten/eu-grondwet/
)
@Emile: Tja, die grondwet van de VS is dan ook best een slimme. Maar zou je nou amendement 2 er in zetten (right to bear arms)?
Of misschien komt er zelfs een tijd dat je zoiets juist wel in de NL grondwet zou willen zetten.
Verder kan je mogelijk van die hele lastige discussies zoal ze nu in de VS aan het hoogste orgaan worden overgelaten kunnen voorkomen door een actuelere grondwet (denk aan abortus).
Los van de vraag of er een referendum moet komen om te kijken of de grondwet nog voldoet is het absolute onzin om te stellen dat de grondwet 150 jaar lang nauwelijks veranderd is, ik zou je toch willen aanraden de grondwet van toen eens naast de grondwet van nu te leggen voor je je d66 voorstelletje lanceert.
Je voorstel zelf heeft bovendien als uitgangspunt dat een referendum inherent democratischer is dan een vertegenwoordigende democratie. Snap je dan niet dat dat zélf een politieke stelling is waar (behalve d66) geen enkele partij achter staat?
Ik ben van mening dat een vertegenwoordigende democratie democratischer is dan een serie referendums, en dan is het dus ook democratischer de grondwet door de volksvertegenwoordiging te laten bepalen dan deze aan het volk voor te leggen in een referendum.
@Freek: Ik zeg niet dat de grondwet niet veranderd is. Op heel veel punten zelfs (bv vrouwenkiesrecht). Maar niet in de basis.
En verder is mijn uitgangspunt dat er maar 1 echt zuiver manier is om alle staatsburgers een uitspraak te laten doen over hoe zij hun staat ingericht willen hebben, dat is middels een directe stemming (ik noem het dit keer maar geen referendum). Een bindende stemming dus.
En ja, daar is eerst weer een grondwetswijziging voor nodig die de vaste kliek representatieve democraten zal blokkeren.
En ik vind het niet interessant of er geen andere partijen achter staan. Ik vind het wel interessant om te weten of er mensen achter staan.
Wél in de basis, kijk bijvoorbeeld eens naar de grondwetsherziening 1983. Fundamentele veranderingen in de relatie overheid-burger.
En jouw uitgangspunt is dus verre van universeel erkend, het is zelf net zo goed een politiek idee net als de dingen die in de grondwet geregeld worden, zie je niet dat je een cirkelredenering maakt?
jouw redenering: referenda zijn het meest democratisch -> dus de mening van het volk over hoe de democratie moet worden ingericht moet door middel van een referendum worden gepeild
Maar als referenda niet het meest democratisch zijn, dan is er ook geen reden waarom de mening van het volk over hoe de democratie moet worden ingericht door middel van een referendum zou moeten worden gepeild.
En dat jouw uitgangspunt niet universeel is kan dus makkelijk aangetoond worden doordat er geen enkele partij (behalve d66) achter staat.
Ik bedoel, ik kan precies dezelfde cirkelredenering maken maar dan als steun van het huidige systeem:
proportionele vertegenwoordiging is het meest democratische systeem dus hoe het volk vind dat de democratie moet worden ingericht moet door middel van proportionele vertegenwoordiging worden bepaald.
Je stelling valt dus terug te brengen op een andere stelling: referenda zijn democratischer dan proportionele vertegenwoordiging
En dat is nou niet bepaald een heel prikkelende stelling, het is iig een discussie die hier op sargasso iedere maand wel een keer gevoerd wordt.
Uh, ik probeer hier geen universele verklaring voor alles neer te leggen. Dit is een beginselpunt voor een politieke partij.
Maar waar ik wel vast aan hou is dat er niets democratischer is dan dat iedere staatsburger zich individueel ergens over kan uitspreken.
Maar dit leidt af van de basisstelling, dat een grondwet met een vaste regelmaat structureel, en met actieve participatie van iedere staatsburger, vernieuwt moet worden.
(formuleer ik het toch anders, darn)
M.i. 2 fouten in sympathiek idee:
1 kan alleen via ja/nee vraag want amendementen op (ogenschijnlijke) details werkt dan niet;
2
2 grondwet wordt toevallige weerslag van stemming eens in 25 jaar, en waarom zou je dan 24 jaar daar alleen 25 jaar kleine veranderingen in kunnen brengen.
Grondwet is per definitie conservatief (soms helaas), maar is wel borg tegen stemming van de dag.
Begrijp wel irritatie over ingebakken conservatisme.
Mijn idee:
1 hertaling zodat we het allemaal snappen (is site over maar weet niet waar);
2 elk grondrecht dat internationaal geborgd wordt direct schrappen met vermelding naar dat verdrag(bv rechten kind, mensen etc), reken maar dat dat opruimt en eea transparant maakt;
3 als we iets afstaan kan dat alleen door schrappen.
@Freek: Mmmm, dat 1983 punt moet ik nog even goed bestuderen. Die had ik over het hoofd gezien. Maar blijf het lastig vinden dat daar alleen maar parlementsleden aan te pas zijn gekomen.
@Rob: Er moet natuurlijk wel een proces voor zitten waar iedereen ook bij betrokken is. Dat kan je vast heel slim opzetten. Verhoogd ook de betrokkenheid van de mensen bij de eigen grondwet.
En nee, ik sluit tussentijdse wijzigen niet uit. Dat is niet de essentie van het punt.
En lean and mean heeft ook mijn voorkeur.
Maar dit leidt af van de basisstelling, dat een grondwet met een vaste regelmaat structureel, en met actieve participatie van iedere staatsburger, vernieuwt moet worden. -> Dat is idd een veel betere basisstelling, waar ik me wel in kan vinden, mits de participatie van iedere staatsburger plaats vind door middel van proportionele vertegenwoordiging en niet door middel van referenda.