“Echte” natuur moet vooral geld opleveren: vertroebelde discussie over Oostvaardersplassen

Foto: heckrund (foto: Rinke Hoekstra) copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

ACHTERGROND - Recentelijk is de discussie rond de Oostvaardersplassen opnieuw opgelaaid. Omdat het gebied sinds kort onder de verantwoordelijkheid van Provincie Flevoland valt, zagen de VVD en SGP van Flevoland hun kans schoon. Ze kwamen prompt met een voorstel om het gebied open te stellen voor publiek, en de populaties grote grazers in toom te houden door veel meer afschot. Het voorstel is een drastische breuk met het beleid tot nu toe, waarbij het doel vooral was het gebied zo veel mogelijk met rust te laten zonder ingrijpen van de mens.

De discussie hierover is vooral politiek, want het raakt aan de vraag wat we willen met het gebied. Het is echter wel zaak om de politieke discussie te stoelen op een wetenschappelijke basis van feiten. De wetenschappelijke discussie over wat die feiten zijn zou daarom dus eerst gevoerd moeten worden. Daarbij valt op dat we eigenlijk nog nauwelijks weten hoe dingen werken in de natuur en dat het merendeel van de beweringen die gedaan wordt op drijfzand berust.

Te gelde maken

Het VVD/SGP voorstel zelf is weinig concreet. Er wordt op z’n hoogst gesuggereerd dat het gebied overbelast is door grazers, maar de bewoordingen daarin zijn zorgvuldig gekozen: “onderzoek doen naar de draagkracht van het gebied” en “aantallen grazers in overeenstemming brengen met de draagkracht”. De harde conclusies vallen vooral buiten het voorstel om: zowel woordvoerders van SGP en VVD hebben in de media meermalen geroepen dat de aantallen grote grazers volkomen uit de hand lopen, dat het gebied zwaar overbelast is, en dat dat een onaantrekkelijke kale vlakte tot gevolg heeft. Harde woorden die niet in het voorstel zelf staan, en die ook nergens op gestoeld zijn.

Twee dingen die in het voorstel staan vallen wel op: er moet rekening gehouden worden met de gevolgen van uitbreiding van Luchthaven Lelystad, en het moet vooral aantrekkelijk worden voor toeristen, waarbij tot nu toe afgesloten delen opengesteld worden. En ja, verhongerende dieren en rottende kadavers zijn natuurlijk niet aantrekkelijk voor toeristen. Het lijkt er al met al op dat VVD/SGP vooral bezig zijn met het te gelde maken van het gebied, en dat de natuurwaarden zelf ze niet zo bezig houden.

Dat uit zich ook in de terminologie die vooral rondom het voorstel via de media gebezigd is: er wordt vooral hard geroepen dat er te veel dieren zijn, zonder dat er daarbij kaders en definities aangegeven worden. Hetzelfde geldt voor de geconstateerde overbegrazing. Het interview met Statenlid Sjaak Simonse van de SGP bij Vroege Vogels afgelopen zondagochtend was daarbij tekenend: Simonse erkende dat de “kaalgevreten vlakte” wat betreft biodiversiteit wellicht interessant kon zijn, maar dat het voor hem gewoon “niet aantrekkelijk overkwam”, en dat er daarom ingegrepen moest worden.

Verhongeren

Heikele punt is natuurlijk het verhongeren van de grazers. Het gaat hierbij om heckrunderen, konikpaarden en edelherten. De grote vraag in hoeverre een sterfte van 30 tot 40% van de dieren elk jaar acceptabel is, hangt erg af van de status die we deze dieren geven. Van de koolmezen sterft elke winter 85 tot 90%, en niemand maakt daar heibel om. Voor dieren in een hertenkamp accepteren we zulk soort percentages natuurlijk geenszins. Er is dus een kennelijke graad van “wildheid” voor een dier die bepaalt hoeveel sterfte acceptabel is.

De sterfte van die koolmezen wordt uiteraard geaccepteerd omdat dit een volstrekt natuurlijke streftegraad is. Opvallend is echter, dat de sterfte van de grote grazers in de Oostvaardersplassen helemaal niet uit de pas loopt met de wintersterfte bij andere populaties van vergelijkbare dieren in gematigde klimaatszones: de waargenomen 30 a 40% sterfte in de winter valt binnen de marges van wat normaal en natuurlijk is.

Hek

Het argument dat altijd op de proppen komt hierbij is het hek: “deze dieren kun je niet als wild beschouwen, omdat ze niet weg kunnen als ze honger lijden, vanwege het hek. Daarom ontkom je niet aan je verantwoordelijkheid als mens om de aantallen te reguleren”.

Dit is, vanuit biologisch standpunt, een niet heel relevante redenatie. Er zijn geen aanwijzingen dat het hek een grote rol speelt.

Mensen die het hek-argument gebruiken maken zich schuldig aan anthropocentrische projectie: als mens zouden wij in zo’n geval onze spullen bij elkaar pakken en ons geluk in een ander gebied beproeven. Maar deze dieren zijn geen mensen, en zitten zo niet in elkaar. Punt is dat het kuddedieren zijn, en dat er veel variatie in zo’n kudde zit. Beide zijn van belang om te begrijpen waarom het hek in wezen niet relevant is.

Een kudde dieren bestaat vaak uit een groepje oudere, ervaren dieren, en een veel grotere groep jonge aanwas die onervaren is, de “kneuzen”, plus uiteraard nog een heel scala aan dieren die er ergens tussenin zitten. De oudere dieren zijn de leiders, zij bepalen het gedrag van de kudde. Deze oudere dieren hebben het minste honger: zij zijn ervaren, weten de schuilplekjes, weten de voedselplekken, etc. etc. Voor de oudere dieren geldt dat het wel heel erg bar en boos moet worden willen zij serieuze hongerproblemen krijgen.

Voor de jongste dieren geldt dat ze onervaren zijn, en daarom eerder honger lijden. Ook gaan ze van nature af op het oordeel van de oudere dieren, en zullen daarom de kudde niet verlaten, zelfs niet als ze daarbij verhongeren. Er zit een natuurlijke angst in het verlaten van de kudde in slechte tijden: je zal daar gek zijn om onbekend terrein in te gaan, zonder de ervaring van de ouderen, zonder de bescherming van de kudde, waarbij er elk moment een wolf in je nek kan gaan hangen. Dat er in de Oostvaardersplassen geen predatoren zijn weet het instinct van deze dieren niet.

Dit beeld wordt ook bevestigd door onderzoek aan vergelijkbare populaties in gematigde klimaatszones: geen van die populaties laat structurele voedseltrek zien, ondanks het feit dat er in die populaties ook hoge winterstefte optreedt.

De veronderstelling dat deze dieren doodhongeren omdat ze hun heil niet elders kunnen zoeken in tijden van honger is dus op z’n zachtst gezegd ongefundeerd, omdat dit “heil elders zoeken” niet onderdeel lijkt uit te maken van het gedragspatroon van deze dieren, of er nou wel of geen hek is.

Je weet natuurlijk nooit hoe dat zou gaan lopen in omstandigheden van extreme overbevolking, maar vooralsnog kunnen we constateren dat het hek-argument op z’n zachtst gezegd te makkelijk is, omdat je niet op voorhand mag aannemen dat het er toe doet. 

Predatoren

Een volgend argument dat vaak te berde wordt gebracht is de afwezigheid van predatoren in het gebied. Omdat er geen predatoren voor de grote grazers zijn, zou de populatie de pan uit rijzen, en daarom is afschot nodig.

Ook hier is het een en ander op af te dingen. Het klassieke beeld in de ecologie is dat populatiegroottes van herbivoren bepaald worden door het voedselaanbod, en dat populaties van predatoren hierin slechts volgen: de hoeveelheid grazers bepaalt de hoeveelheid predatoren, en niet andersom. De wolven pakken, kort door de bocht, enkel die beesten die anders toch al zouden verhongeren.

Nu is dit natuurlijk niet een wet van meden en perzen, en zou zoiets per specifiek geval beoordeeld moeten worden. Voor de Oostvaardersplassen weten we eenvoudigweg niet hoe dit zou zitten.

In Yellowstone in de Verenigde Staten is ervaring opgedaan met het introduceren van predatoren in een ecosysteem met grote grazers. Wolven werden hier uitgezet. De bevindingen waren over het algemeen positief, en bevestigen het algemene beeld. De belangrijkste verandering die wolven teweeg brachten was het gedrag van de prooidieren: vanwege het continu loerende gevaar, gingen grazers zich veel schuchterder gedragen, en werden gebieden met meer beschutting geprefereerd boven open gebieden. Dit zorgde er voor dat de begrazingsdruk – die aanvankelijk hoog over het hele gebied was – nu veel meer variatie ging vertonen, waardoor de landschappelijke waarde duidelijk omhoog ging. Hoewel het directe effect van predatoren op aantallen gering is, heeft dit uiteraard wel indirect effect op de populatiegrootte van de grazers: doordat grazers nu minder optimaal het beschikbare voedsel kunnen benutten, zal er in tijden van schaarste dus meer sterfte door honger optreden, en hierdoor zullen weer minder geboortes volgen.

De conclusie was tevens dat bejaging door mensen niet hetzelfde effect had: bij wolven was de continue dreiging voor de prooidieren veel groter, en was de gedragsverandering bij de dieren duidelijk anders dan bij bejaging door afschot.

Overbegrazing

Dit brengt ons automatisch op het ook door de VVD/SGP aangehaalde fenomeen van overbegrazing. De algemene opinie is dat het gebied zwaar overbegraasd is, en dat dit ten koste gaat van de biodiversiteit. Voor de vogels lijken de aantalsontwikkelingen dit te bevestigen: er is geconstateerd dat de laatste jaren er een aanzienlijke achteruitgang van de biodiversiteit is (enkele tientallen procenten). Echter, exactere waarneming laat zien dat deze achteruitgang vooral te maken heeft met het verouderen van het moerasgebied, dus een deel waar de grazers nauwelijks komen. Een directe link met (over)begrazing kon niet gelegd worden.

Lepelaar (Foto: Rinke Hoekstra)

Voor de vegetatie ligt de conclusie van overbegrazing niet per se voor de hand, ongeacht wat het lekenoog van de SGP-statenleden hier over denkt: onderzoek van hoogleraar plantenoecologie Han Olff van de RuG wijst uit, dat de biodiversiteit aan planten op microniveau niet onderdoet voor een begraasd natuurgebied in Nederland dat te boek staat als een van de rijkste die we hebben (het Junner Koeland langs de Overijsselse Vecht). Dit mag gerust een verrassende uitkomst genoemd worden. Olff tekent daarbij echter aan dat het gebied op macroniveau wel armer is, omdat het droge stuk van het Oostvaardersplassengebied heel weinig landschappelijke variatie vertoont: het is allemaal vlak, open gebied met relatief weinig landschappelijke variatie. 

Conclusies

VVD-SGP slaan met hun lekenbevindingen op een aantal plaatsen flink de plank mis. Het is volstrekt duidelijk dat hun voorstel niet gestoeld is op wetenschappelijke ecologische inzichten. In de eerste plaats is de constatering dat het gebied overbegraasd is niet zomaar te maken. Daarnaast is de constatering dat er overpopulatie is en daardoor veel sterfte, niet zomaar waar te maken: dit hangt vooral af van wat je met het gebied wilt. Voor een natuurgebied waarbij het beleidsdoel is om het zo ongerept mogelijk te laten, valt de wintersterfte binnen de normale marges van natuurlijke populaties grote grazers. Dat het om een afgesloten gebied gaat is daarbij niet per se relevant.

Het lijkt er sterk op dat VVD/SGP zich vooral laten leiden door geldelijk gewin, en dat natuurbeheer of ecologische waarde hen een worst zal zijn – dit laatste wordt zelfs met zoveel woorden erkend door al aangehaalde Statenlid. De discussie over verhongerende dieren is vooral een ethische discussie – de hoeveelheid dieren die verhongert is vanuit de ecologische wetenschap bezien niet abnormaal en onnatuurlijk. Ook in een ethische discussie kun je trouwens nog steeds inconsistente of onlogische standpunten naar voren brengen.

Willen we het gebied een extra kans geven om zich verder als echt natuurgebied te ontwikkelen, dan is de discussie over predatoren wel relevant: predatoren blijken een rol te vervullen die de mens als jager niet goed kan vervullen. Het introduceren van predatoren zal waarschijnlijk tot veel grotere variatie in begrazingsdruk leiden, en daarmee tot grotere landschappelijke variatie. Omdat de landschappelijke variatie er toch al gering is, zou het geen kwaad kunnen als de mens toch wat zou helpen om wat meer variatie in het landschap aan te brengen. Maar ja, dit is dan toch wel weer ingrijpen.

Reacties (35)

#1 McLovin

“heil elders zoeken” Ja kom zeg niet nog een asielzoekersplaag in NL aub. DICHT DAT HEK! Eigen huisdieren eerst!

  • Volgende discussie
#2 ikzelf

@1: “Asielzoekersplaag”? Ironie of niet, dat soort bewoordingen mag je sparen voor je reacties in de Telegraaf.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 beugwant

We spreken in dit 100% gecultiveerde kikkerlandje al van natuur zodra ergens een hek om een struik staat. En als dat hek die beesten tegen houdt, dan moet je het hek wat verderop zetten: maak het gebied maar wat groter, dan krijgt het vanzelf meer “draagkracht”.
De kosten betaal je uit een milieuheffing op kerosine.
Ni!

Maar welke dwaas heeft ooit besloten dat gebied aan de grillen van de politiek over te laten?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Bismarck

@2: De parallel schoot anders ook door mijn hoofd. De suggestie die VVD en SGP (ironisch genoeg) doen, is dat als het economisch slecht gaat (er wordt honger geleden), het inhumaan is om individuen een hek in de weg te leggen in hun zoektocht naar beter land. Dat dit, wat de VVD betreft, voor grote grazers wel op gaat maar voor mensen niet, kan niet breed genoeg uitgemeten worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 okto

@3: Een eindeloze weg, die je beschrijft. Zodra een gebied te klein wordt het hek verderop zetten. Vervolgens breiden de dieren zich weer uit omdat er meer ruimte is. Zodat even later het hek opnieuw verderop moet. Enz enz enz. Gaat dus niet werken.

Ik betoog trouwens in het stuk dat er geen aanwijzingen zijn dat dat hek er toe doet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Frank789

[ Dit beeld wordt ook bevestigd door onderzoek aan vergelijkbare populaties in gematigde klimaat(s)zones: geen van die populaties laat structurele voedseltrek zien, ondanks het feit dat er in die populaties ook hoge winterste R fte optreedt. ]

Hoeveel “gematigde klimaatzones” zijn er overgebleven die niet door mensen ingepikt zijn en dichtgetimmerd met hekken?
Overal ter wereld trekken en vliegen beesten van hot naar her in het ritme van de seizoenen. Ook dat is kuddegedrag, dus waarom zou zich dat niet in de Oostvaardersplassen kunnen ontwikkelen? Met een hek erom zullen we het nooit weten.

Het artikel maakt mij niet duidelijk wat de invloed van predatoren op het lijden van de dieren is, afgezien van de invloed op de populatiegrootte.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Bismarck

@6: “Overal ter wereld trekken en vliegen beesten van hot naar her in het ritme van de seizoenen. Ook dat is kuddegedrag, dus waarom zou zich dat niet in de Oostvaardersplassen kunnen ontwikkelen?”
Hoe simplistisch gedacht is dat? Overal ter wereld zijn er ook dieren die helemaal niet trekken. Het hangt nogal sterk af van de soort. Ik heb een sterk vermoeden dat okto beter dan jij en ik weet of de grote grazers van de Oostvaardersplassen behoren tot “trekkende” soorten of niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Frank789

@7: Lekker simplistisch om een logische vraag als simplistisch weg te zetten terwijl je zelf net zo weinig verstand van het onderwerp hebt als ik. Vraag dan aan okto hoe het zit, maar ga niet op mij afgeven alleen omdat ik her en der vraagtekens plaats.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 okto

@6 Trekken van hot naar her met het ritme der seizoenen is niet per se voedseltrek. Veel van dat soort trek gaat over voortplanting, in plaats van over voedsel.
In schotland is wel periodieke trek bij edelherten: de dieren trekken in de winter lager de dalen in, en in de zomer hoger de bergen in. Dat wordt niet tot de voedseltrek gerekend, omdat voortplanting en rust belangrijker indicatoren lijken. In gebieden zonder hoogteverschillen is bij dergelijke diersoorten sowieso geen voedseltrek geconstateerd. En naar mijn weten ook geen andere periodieke grootschalige trek. Hetgeen niet betekent dat individuen niet rond kunnen zwerven (met name jonge mannen).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 okto

In Trouw vandaag nog een stuk hierover: http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/Groen/article/detail/4446068/2017/01/10/Met-al-die-grote-grazers-blijft-het-kaal.dhtml
Helaas wordt in dit artikel de introductie van wolven niet genoemd. Ook die hebben, zoals de ervaring in Yellowstone leert, een potentieel positief effect op vorming van meer boomopslag.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Bismarck

@8: Als je er al weinig verstand van hebt, vind ik des te raarder dan je zo de bewering in twijfel trekt. Ga dan jezelf eerst even inlezen, in plaats van “vraagtekens te plaatsen” (I’m asking questions).

NB. Ik beweer nergens dat ik net zo weinig verstand ervan heb als jij (ik vermoed namelijk van niet).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 okto

@6:

Het artikel maakt mij niet duidelijk wat de invloed van predatoren op het lijden van de dieren is, afgezien van de invloed op de populatiegrootte.

Dat is omdat dat niet het onderwerp van het artikel is. Het artikel is bedoeld om wat meer inzicht in de ecologisch/wetenschappelijke achtergrond te verschaffen. Het lijden van de dieren is daarin geen onderwerp, want dat is een ethische discussie.

Maar om je vraag te beantwoorden: ik weet het niet, maar het lijkt me niet veel uitmaken. Of je nou in een soort halfslaap langzaam doodgaat van de honger, of halverwege dat proces in stukken gescheurd wordt door een troep wolven lijkt me niet veel uitmaken, maar dat is slechts mijn idee, want ik heb er verder geen ervaring mee. Het lijden is in dat laatste geval beduidend korter, maar wel heviger. En continu in angst leven lijkt me ook niet prettig.
Van de honger omkomen schijnt minder erg te zijn dan het lijkt, qua lijden. Ergens halverwege dat proces kom je in een soort van trance-achtige halfslaap waarbij je je nog nauwelijks van dingen bewust bent.
Maar zulk soort discussies zijn in principe onoplosbaar, en daarom ben ik er in het artikel niet op ingegaan.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Frank789

@9: Okto, bedankt, weer wat geleerd.

@11: In plaats van mijn vragen of beweringen te weerleggen ga je alleen lopen zeiken over mijn twijfel zónder zelf met argumenten te komen. Oh, en dan die eeuwige dooddoener “Ga dan jezelf eerst even inlezen”, zwak.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Frank789

@12: Over de mate van lijden zal wel nooit consensus komen zolang je het de dieren niet kan vragen.
Als er minder dieren geboren worden kun je ook spreken van kwantitatief minder lijden. Is er duidelijkheid over hoe predatoren de samenstelling van de populatie veranderen, als dat al het geval is?
Je hebt gelijk dat er een ander lijden bijkomt, de voortdurende angst voor die predatoren, stop dat maar eens in de vergelijking.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 beugwant

@5:

Ik betoog trouwens in het stuk dat er geen aanwijzingen zijn dat dat hek er toe doet.

Dat is waar, het is Zuid-Ossetië niet.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Frank789

@10: De (her-) introductie van wolven in Yellowstone was mij bekend.
Even in het kort voor anderen: uit foto’s bleek dat de rivieroevers kaal geworden waren in de loop der tijd. Bomen langs de rivier bleken allemaal ouder dan 70 jaar of zo. En juist 70 jaar geleden werden de laatste wolven in Yellowstone uitgeroeid waarna de herten alles kaal konden vreten. Mooi verhaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Arduenn

“Echte” natuur

en

deze dieren kun je niet als wild beschouwen

Wat @3, beugwant zegt.

Dat ‘wild’ en die ‘natuur’ alleen al. Die zijn onder geen enkel beding van toepassing in Nederland. Zelfs ‘Natuurmonumenten’ is een misnomer. Noem het een publieke tuin met huisdieren, of iets dergelijks. Zelfs de Veluwe is een grote kunstmatige schietbaan met nog nèt geen rubberen korrels. Er ‘echte’ natuur van maken, dat wil helemaal niemand—zelfs niet de grootste natuurpurist.

Natuur is dood en verderf en totale ontoegankelijkheid tenzij je in het bezit bent van een kapmes. Het zijn parasieten en stinkende moerassen met dode dieren, bossen met alleen maar beukenbomen—voor een groot deel op onesthetische wijze omgekieperd door woeste stormen. En echte natuur is natuurlijk een grote plaag voor onze landbouwgebieden en waterschappen. Boeren zullen hard gaan klagen bij overheden als hen de eer ten deel valt aan een aangrenzend stuk echte natuur te moeten boeren.

Oostvaardersplassen? Als ze daar zo graag een uit de kluiten gewassen tuin met vrij-uitlopende kinderboerderijdieren in willen houden, dan gaan ze lekker hun gang hoor.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Flappie

@3: Wat je zegt. Dat maakt het verheven NL vingertje tegen verregaande ontbossing elders zo ongeloofwaardig.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Dehnus

@4: Voor de SGP is dat niet Ironisch, die haten natuur. Staat namelijk in de bijbel dat de MAN de hele aarde tot zijn beschikking kreeg. Alles is van HEM (EN nee niet de vrouw), daarom mag alles kapot want dat is het bewijs dat de MAN de baas is.

Zo simpel is het gewoon met SGPers. Elke christen huivert van de SGPer, want dat zijn geen christenen maar Super Grefos en Cathos (tegenwoordig stemmen extreme Cathotjes ook op de SGP :().

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 basszje

@1: Op zich past opvang in eigen regio met afschot prima bij de visie van deze partijen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Sigi

Hun voorschotje op het afschieten van ganzen – ivm de uitbreiding van vliegveld Lelystad – vind ik ook bijzonder verwerpelijk. Is er een gebied waar ganzen gewoon met rust gelaten worden komt de geldzucht weer roet in het eten gooien.
Dierenwelzijn is namelijk wel het laatste waar het om gaat wat VVD en SGP betreft.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 Frank789

@18: Vooral niet anderen waarschuwen dat zij dezelfde fout gaan maken als wij? Wat egoïstisch.

“Desalniettemin neemt het bosareaal in Nederland al 250 jaar lang voortdurend toe. De situatie bevond zich midden 18e eeuw op een dramatisch dieptepunt. Destijds was in wat nu Nederland is nog slechts 50.000 hectare bos over. Sindsdien nam de oppervlakte naar schatting als volgt toe:

1750: 50.000 ha. (2%)
1850: 100.000 ha. (3%)
1950: 250.000 ha. (7%)
2002: 360.000 ha. (10,6%)

In 1994 formuleerde het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij de doelstelling om in 2020 420.000 ha. bos te hebben, wat uitzicht biedt op 500.000 ha. bos (15% van de landoppervlakte) in 2050. Het kabinet-Balkenende II heeft echter het beleid ten aanzien van natuurontwikkeling veranderd, door meer nadruk te leggen op particulier initiatief, bijvoorbeeld van boeren. Hierdoor is de aangroei van het bosareaal gestagneerd.”
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bos_(vegetatie)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 frankw

@22 onze bossen zou ik over het algemeen niet als natuurlijk kwalificeren, maar meer als boomplantages.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 frankw

Okto @0, allereerst goed en belangwekkend stuk. Tegelijk zijn er een paar cijfers die ik niet kan plaatsen.

Je meldt dat 30-40% sterfte onder grote grazers heel gewoon is. Volgens mij is dat uitzonderlijk, de gemiddelde leeftijd voor grote grazers zou dan minder dan drie jaar zijn, toch? Voor Yellowstone is de jaarlijkse sterfte onder volwassen vrouwelijke herten met wolven bv zo’n 20% (ervoor was die lager).

http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1093&context=usgsnpwrc

Verder valt het me op dat als je met de trein langs het gebied rijdt er grote stukken op de vlakte zijn waar alleen maar kaalgegraasde boomstronken en takken liggen. Voor mij duidt dat op ontbossing zonder regeneratie, het ziet er soms uit als een oorlogszone daar. Het zou wel degelijk een teken van overbegrazing kunnen zijn.

Neemt niet weg dat de echte aap uit de politieke mouw komt als de partijen het hebben over minder ganzen en meer toeristen. Zoals het bewust afschermen van een gebied een (in mijn ogen goede!) politieke keuze is, is het aan banden leggen van natuur voor meer vliegverkeer juist een hele slechte politieke keuze. Zeker als dat aan de hand van onjuiste voorstelling van zaken van de dames en heren politici is. Jouw stuk is daarom erg belangrijk.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Frank789

@23: Op plantages wordt over het algemeen geoogst.
“Ondanks de toenemende vraag naar hout heeft in bijna de helft van het bos de afgelopen 10 jaar geen oogst plaatsgevonden.”
http://www.wur.nl/nl/nieuws/Vraag-en-aanbod-van-hout-uit-Nederlandse-bossen-steeds-meer-uit-evenwicht.htm

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Bismarck

@24: Volwassen vrouwelijke herten zijn wel een beperkte deelpopulatie. #0 noemt al dat de sterfte vooral optreedt onder de jonge dieren (net niet de deelpopulatie waar jij het over hebt).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 okto

@24:

Je meldt dat 30-40% sterfte onder grote grazers heel gewoon is. Volgens mij is dat uitzonderlijk, de gemiddelde leeftijd voor grote grazers zou dan minder dan drie jaar zijn, toch? Voor Yellowstone is de jaarlijkse sterfte onder volwassen vrouwelijke herten met wolven bv zo’n 20% (ervoor was die lager).

De sterfte elk jaar vindt vooral onder de nieuwste aanwas plaats, de jonge dieren dus. De getallen zijn dus niet vergelijkbaar. Bovendien is er uiteraard een zekere bandbreedte van sterftepercentages die je “natuurlijk” kunt noemen.

Voor mij duidt dat op ontbossing zonder regeneratie, het ziet er soms uit als een oorlogszone daar. Het zou wel degelijk een teken van overbegrazing kunnen zijn.

Dat is een definitiekwestie. Uit het onderzoek van Olff kwam naar voren dat de biodiversiteit hoog ligt. Dat is een criterium dat vaak gebruikt wordt om de kwaliteit van een gebied aan te geven. Uit het nieuwste onderzoek waar Trouw gister over berichtte blijkt tevens dat bosontwikkeling geen kans heeft. In die zin kun je natuurlijk wel van overbegrazing spreken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 HansR

Misschien toch wel aardig om ook aan te geven dat grote grazers pas zo na 1970 zijn geïntroduceerd in NL als middel van terreinbeheer.

En nu blijkt dat je die grote beesten ook moet gaan beheren. Een stroming in NL is altijd voor vrije natuur (niets doen) geweest. Maar beheer kan nu eenmaal niet zonder hekken in NL. Ook als er geen hek is, zijn er wildroosters en is het areaal duidelijk vastgelegd. De grote grazers leven niet in een vrije wereld.

Het verbaast mij, dat veertig jaar na de initiële discussies nog steeds wordt teruggegrepen op natuurlijk regulatie van die grote beesten populaties. Weet u hoeveel oppervlakte een stabiele (duurzame) kudde van de Europese bison* nodig heeft? Laat ik even rekenen.

1000 individuen vreten 60 kilo per dag = 60 ton vers groenvoer;
Dat is 22.000 ton per jaar.
Een ha grond produceert wild ongeveer 3 ton/ha/jr;
Een stabiele kudde heeft dus zeker 7000 ha nodig.
(als ik een rekenfout maak hoor ik het graag)

Alles wat kleiner is heeft beheer nodig: afschot, bemesting, bomenkap noem maar op. Geld opleveren? Ik denk het niet, wat kan is een kostenbijdrage organiseren.

Maar laten we met zijn allen niet de illusie creëren dat natuurbeheer over echte natuur gaat dwz dat ingrijpen van de mens uitgesloten kan worden. Dat is echt totale onzin in de Nederlandse context.

En bos? Bos ontstaat op gronden die minder begraasd worden of die ontoegankelijk zijn (moerassen oid). Bos is een plantenassociatie, die in een successie ontstaat en deel is van een cyclus. Bos is geen vegetatie die indiceert dat er natuur is. Net zo min als heide dat is.

NB: ik ben het met #17 eens. Zeker dat Natuurmonumenten een geavanceerd tuinnierdersclubje is en niets meer.

——
*ik gebruik even dit rund als voorbeeld, gewicht is iets kleiner dan dat van de schotse hooglander. Ik gok dat het eetpatroon ongeveer gelijk is. Kan het niet zo snel verifieren. Een natuurlijke stabiele (duurzame) kudde heeft ongeveer 1000 individuen nodig (wiki)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Remco G

@28: ik begrijp nog steeds niet waarom ingrijpen van de mens niet uitgesloten kan worden. Volgens mij kan dat alleen niet als je bepaalde wensen hebt, zoals een stabiele kudde van x individuen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 HansR

@29: ik begrijp nog steeds niet waarom ingrijpen van de mens niet uitgesloten kan worden.

Het heeft niets met wensen te maken maar met populatiedynamica.

Een niet stabiele kudde verdwijnt vroeger of later (met of zonder ingrijpen, met of zonder honger, met of zonder lijden) en dan moet je toch weer ingrijpen om te maaien of te kappen of een nieuwe kudde introduceren.

En je dat niet doet, dan moet je het terrein accepteren als het is: wild, ondoordringbaar, ontoegankelijk en wellicht op termijn toch met beesten die zich daar thuis voelen en het beheer doen.

Maar dat wilde, ondoordringbare, ontoegankelijke, dat zit niet in het brein van de Nederlander (waarschijnlijk ‘de mens’) en daarom kan het ingrijpen van de mens niet uitgesloten worden.

NB: het populatiedynamische argument geldt overigens ook voor plantenassociaties als heidevelden, beukenbossen, weiden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 HansR

@28: kleine zelfcorrectie:

Bos is geen vegetatie die indiceert dat er natuur is. Net zo min als heide dat is.

Ik bedoel:
– ‘natuur’ -> ‘onbegrensde of vrije natuur’

Alles is natuur natuurlijk, ook een stukje mos tussen de tegels en daar zit het hele probleem van de discussie ook.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#32 Bismarck

“Alles is natuur natuurlijk”
Nou ja, dat mos had daar niet gezeten zonder tegel, dus net als alle “natuur” in Nederland schaar ik het onder cultuur. Nederland is (net als alle gebieden met een vergelijkbare bevolkingsdichtheid) gewoon 100% gecultiveerd. Het landschap zoals we het nu zien is er overal het gevolg van intentioneel menselijk handelen. De Oostvaardersplassen zijn daar geen uitzondering op. De plassen (en moerassen) blijven alleen maar in stand door het inpompen van water (en zijn in de eerste plaats ontstaan door de inpoldering van Flevoland en de keuze om de Markerwaard niet in te polderen, anders was het nu waarschijnlijk het Oostvaarderskanaal geweest).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#33 HansR

@32: Nou ja, dat mos had daar niet gezeten zonder tegel, dus net als alle “natuur” in Nederland schaar ik het onder cultuur.

Dat is dus het hele probleem: is de mens natuur of niet? Vindt het mosje zijn plaats dankzij of ondanks?

Heb je wel eens een stuk asfalt gezien waar een jaar niets overheen gereden heeft? Dat is de kracht van de natuur. Het asfalt is geen natuur, alles wat er ondanks dat groeit wel degelijk.

De mens heeft zijn plaats binnen de natuur en niet ernaast. Het bijbelse rentmeesterschap – ja, de SGP wordt niet voor niets genoemd in #0 – plaatst de mens buiten de natuur en wil alles controleren. Maar een Spinoziaanse benadering van de natuur – God IS de natuur – plaats de mens daarbinnen. En alles door de mens gemaakt is dus dan natuur. Ook een gebakken tegel die weer ingenomen wordt door korstmossen en de vervolgvegetaties.

Het is niet aan jou iets te scharen onder natuur.
Je BENT [deel van] de natuur, of je wilt of niet.

En in die zin is overigens iedere ingreep van de mens gewoon een natuurlijk ingreep.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#34 Bismarck

@33: Ja, als je op de filosofische tour gaat. Maar in biologische termen is er bij de mens (er zijn buiten de mens nog een paar soorten, bv. bevers en sommige mieren) sprake van cultuur: De mens verandert doelgericht het ecologische landschap en bepaalt welke soorten ergens wel en niet hun plaats hebben (en stuurt zelfs hoe soorten zich ontwikkelen, denk aan processen als domesticatie en plantveredeling, waar de mens al een millennium of 12 mee bezig is). De Oostvaardersplassen zijn daar een heel duidelijk voorbeeld van: Er is ooit een keuze gemaakt van welke landschappen daar moesten gaan bestaan. Met het asfalt is het hetzelfde: In Nederland bepalen we dat dat onbegroeid blijft. Dus al die plantjes die daar in natuurlijke omstandigheden vat op zouden kunnen krijgen, worden hier simpelweg niet toegelaten, omdat de weg immers voor gemotoriseerde voertuigen bestemd is. Asfalt dat die bestemming niet meer heeft, wordt in Nederland ook vrijwel altijd weer weggehaald, voor die begroeiing kan optreden, want de mens/Nederlander heeft een andere bestemming voor dat stuk grond gevonden en daar zal dat stuk grond op aangepast worden; De kracht van de natuur is kansloos.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#35 HansR

@34: Maar wat is nu je punt in de context van mijn #28 en #30/#31?

  • Vorige discussie