Hendrik en Willem Valk: een dubbelportret (1/2)

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Deze winter komt het Veenkoloniaal Museum in Veendam met een verrassende tentoonstelling over twee talentvolle broers: Hendrik Valk – de kunstschilder en Willem Valk – de beeldhouwer. Vandaag aandacht voor het werk van Hendrik Valk (1897-1986).

Eerlijk gezegd, ik had nog nooit van Hendrik Valk gehoord. Ik kwam eigenlijk voor zijn broer Willem, wiens beelden je overal in de stad Groningen tegenkomt. In het museum had ik al snel in de gaten dat Hendrik de ster van de expositie is. Ik begrijp nu ook hoe dat komt: zijn schilderijen hebben iets magisch, het is onmogelijk om er niet naar te kijken. Met enkele penseelstreken en een steunkleurtje kon hij karakteristieke portretten neerzetten. Het meest subliem is ‘De socialist van het eerste uur’, een van de topstukken van de tentoonstelling.

Veel van de kunstwerken op de expositie zijn afkomstig van particulieren. Ze hangen vrij dicht bij elkaar in groepen bijeen. Niet alleen naast elkaar, maar ook boven elkaar, in een doordachte compositie, zeg maar in ‘salon style’. Deze manier van tentoonstellen is riskant, maar bij de schilderijen van Hendrik Valk werkt het goed. De tentoonstelling geeft goed weer hoe zijn manier van werken in de loop der jaren veranderde. In de jaren zestig worden zijn schilderijen wat gevulder. Zijn schilderijtjes van de jaren zeventig zijn kleuriger, bloemrijker, bijna gezellig. Hij greep graag terug op oude thema’s. Een mooi voorbeeld hiervan is het huisje in Wassenaar dat hij in de jaren twintig schilderde. Decennia later deed hij het nog eens over, maar dan in achterglasschildertechniek.

Hendrik Valk was avontuurlijk. Hij timmerde zelf een woonwagen en trok ermee door Nederland, naar Groningen waar zijn broer Willem woonde. Individualistisch was hij ook. Theo van Doesburg probeerde hem bij De Stijl te betrekken, maar Hendrik Valk wilde niet abstract schilderen, hij wilde vrij zijn in zijn kunstuitoefening. Hij had een vast inkomen door zijn aanstelling als docent aan de kunstacademie in Arnhem. Daar ontmoette hij Tatjana Kotschergina, een leerlinge die in Riga geboren is. Na hun huwelijk brachten zij vele zomers in Letland door. Daar schilderde Hendrik orthodoxe priesters, markten, schepen en portretten. Vruchten van deze vakantie-inspanningen zijn ook opgenomen in de tentoonstelling. Op de benedenverdieping heeft het Veenkoloniaal Museum een extra tentoonstelling ingericht met oude foto’s uit Letland onder de naam Riga tijdens het interbellum. Daar hangt ook het familieportret.

Zijn er dan helemaal geen punten van kritiek? Jawel, de teksten op de algemene informatiepanelen zijn in formele taal opgesteld. In te weinig zinnen wordt te veel verteld. Voor de recreatieve museumbezoeker betekent dat er met concentratie gelezen moet worden. Maar wat ik veel pijnlijker vind is dat Willem Valk in deze expositie niet de aandacht krijgt die hij verdient. Alleen zijn pastels van de naakten zijn mij bij gebleven. Er had veel meer gedaan kunnen worden met het werk van deze beeldhouwer. Het Veenkoloniaal Museum heeft gekozen voor een tweede tijdelijke tentoonstelling, die tot stand is gekomen door samenwerking met het Lets fotomuseum, maar de ruimte had ook benut kunnen worden voor extra aandacht voor de grotere beelden van Willem Valk.

Zijn dit redenen om de tentoonstelling links te laten liggen? Zeker niet, de tentoonstelling is een goede kennismaking met het werk van Hendrik Valk. Je zult niet vaak de kans krijgen om zoveel schilderijen van hem in één keer te bekijken. In april reist een deel van deze tentoonstelling door naar Letland. Ik weet zeker dat het publiek daar ook onder de indruk zal raken van het werk van deze kunstenaar.

Het Veenkoloniaal Museum is een van de aangenaamste regionale musea van ons land, waar je voor vijf euro naar binnen mag, kinderen betalen slechts één euro. Ik zou niet weten waar je in Nederland nog voor zou weinig geld enkele leerzame uurtjes kunt beleven. Als je in de buurt bent, ga dan kijken! En ben je liefhebber van De Stijl? Overweeg dan eens of het de reis naar het verre Veendam waard is. Ik vind van wel, want ik ga nog een keer. Door de Sinterklaasstress heb ik de benedenzaal gemist. En die foto’s uit Riga wil ik toch wel gaan zien.

Hendrik en Willem Valk, een Arnhemse kunstschilder en een Groninger beeldhouwer, 26 november t/m 4 maart, Veenkoloniaal Museum Veendam.

 

credits afbeelding ‘De socialist van het eerste uur’, Frans Hals Museum, Haarlem


Volgende week: Willem Valk de beeldhouwer

 

Alleen voor geduldige liefhebbers van het werk van Hendrik Valk: een fragment uit Tussen Kunst en Kitsch, waarin aandacht voor een levensgroot portret van Pierre Janssen.

 

Reacties (1)

#1 CBK Groningen

Beeldenwandelingen langs beelden van Willem Valk in Groningen.

In de stad Groningen staan veel kunstwerken van Willem Valk (1898 – 1977) op straat, zoals de beelden op de Oude Kijk in ’t Jatbrug en de buste van Carl von Rabenhaupt bij het stadhuis. De komende tijd organiseert het Centrum Beeldende Kunst Groningen (CBK Groningen) als aanvulling op de tentoonstelling in het Veenkoloniaal Museum, op een aantal zondagen beeldenwandelingen langs het werk van deze beeldhouwer, onder begeleiding van een rondleider: 15 januari 2012, 12 februari 2012 en 18 maart 2012. Na een welkomstwoord met koffie of thee, gaat u met de rondleider op stap om meer te weten te komen over zijn werk.

Verzamelen vanaf 13.30 uur bij het CBK aan de Trompsingel 27 in Groningen; vertrek 14.00 uur. Duur: circa 1,5 uur. Kosten: 5 euro per persoon inclusief koffie en thee. Aanmelden: via [email protected], er geldt: vol = vol.