In de twintigste eeuw is de de manier waarop de geneeskunde bedreven wordt veranderd. Eerdere ontdekkingen van pioniers als Jenner, Koch en Fleming, gecombineerd met groeiende kennis van beeldvorming, scheikunde en (farmaco)therapie, stuwden de geneeskunde op tot een vak waarin de wetenschap centraal stond bij diagnose en behandeling. Waar in donkerdere eeuwen diagnoses gesteld werden op basis van ervaring of overlevering, doet de evidence based medicine (EBM) in de tweede helft van de twintigste eeuw zijn intrede in de spreekkamer.
In tegenstelling tot de medische stand, hebben patiënten minder op met beslissingen op rationele basis. Tussen 2000 en 2003 bezocht gemiddeld 6,6% van de Nederlandse bevolking minstens één keer per jaar een alternatieve genezer. Verontrustend is het NIPO-onderzoek uit 1998, waaruit bleek dat driekwart van de respondenten vond dat ziekenhuizen alternatieve geneeswijzen moesten aanbieden. Ook ongeveer driekwart vond dat zowel de reguliere geneeskunde als de alternatieve geneeswijzen effect hebben bij het bestrijden van ziekten. Dat 83% vindt dat de alternatieve geneeswijzen op dezelfde manier getest moet worden als de reguliere geneeskunde, geeft de ambiguiteit aan: men vindt dat de werking bewezen moet zijn, maar neemt vooraf al aan dat de claims van de alternatieve geneeskunde gegrond zijn.
Wederom de vraag: kan het kwaad? Kan het kwaad dat mensen vertrouwen op homeopaten die duur water in potjes verkopen? Kan het kwaad dat therapeuten menen mensen te kunnen genezen door de energiezuigende zwarte gaten in de chakra-punten te masseren? Kan het kwaad dat er artsen bestaan die zeggen dat kanker te maken heeft met quantum-leaps op celniveau?
In een branche waarvan de belangrijkste rechtvaardiging bestaat uit de “traditionele werkwijze“, het “we weten nog niet alles” en “baat het niet, dan schaadt het niet“, worden fantasieën verkocht als oplossing voor allerlei kwalen. De incidentele genezingen, die vaak kunnen worden afgedaan met een post hoc, ergo propter hoc, worden verkocht als bewijs voor de werking van alternatieve geneeswijzen.
Maar fantasieën werken alleen in een fantasiewereld op fantasieaandoeningen. Met het aanpakken van werkelijke ziekten heeft het niets te maken en met genezen al helemaal niet.
In deel twee van de documentaire The enemies of reason (deel 1) neemt Richard Dawkins alternatieve genezers op de korrel en legt hij uit waarom zij frontsoldaten zijn in de oorlog tegen de rede. Voor de pessimisten onder ons: er valt genoeg te lachen in de documentaire.
[gvid]-4720837385783230047[/gvid]
Reacties (19)
Mooie quote uit de docu:
I’ve always liked the saying that we should be open minded, but not so open minded that our brain falls out.
Ik vraag me altijd af wat er nou allemaal valt onder ‘alternatieve geneesmiddelen’. Hoort chakra massage daar werkelijk bij?
Het probleem met de wetenschap en rede is dat het soms heel erg lang duurt allemaal. Dus voordat we eindelijk begrepen hebben hoe psychosomatische aandoeningen ontstaan is het misschien helemaal niet zo’n slecht idee om wat experimentele dingen te proberen, al is het maar voor het placebo effect (of voor de lekkere massage).
@2: Met experimentele dingen versnel je niet de wetenschap. Veel experimentele dingen zijn gebaseerd op flauwekul. Dat er toevallig een paar gekken tussen zitten die op wonderlijke wijze genezen na het innemen van een flesje homeopathische zooi is gewoon de kunst van het placebo effect. Deze mensen zouden waarschijnlijk ook genezen zijn als je ze een aai over hun bol gegeven had.
Je zou kunnen denken, schaadt het niet dan baat het niet, maar zo simpel ligt het weer net niet. Ik denk dat het wel degelijk schaadt. Er zijn namelijk mensen die er zo heilig in geloven dat ze vergeten een serieuze arts te raadplegen. Dit kan levensgevaarlijk zijn.
Ik denk dan ook niet dat je moet accepteren dat mensen dit doen. Verbieden kan natuurlijk ook niet, maar je moet het ze ook niet makkelijker maken dan het al is. Mensen moeten gewaarschuwd zijn dat ze te maken hebben met ALTERNATIEVE geneeswijzen.
Ten eerste, we weten helemaal niet of alle homeopathie rotzooi is. Volgens mij zal er best een hoop tussen zitten, het is alleen jammer dat het niet gereguleerd is en dat je daardoor ook alle commerciele belangen krijgt waardoor elk pilletje dat mooi klinkt ook wordt gemaakt.
Verder zie ik wel een goede rol voor de homeopathie als een soort hoopgever. Als er wetenschappelijk nog niets op een ziekte/aandoening is gevonden is het wel fijn voor de patienten dat ze iig iets hebben om hun hoop op te vestigen (positieve gedachtes zijn een heel goed medicijn dat moet je niet onderschatten). En daarnaast, wie weet doet het ook echt iets.
Ik ben het wel met je eens dat het gevaarlijk wordt als mensen homeopathie als een evenwaardig alternatief voor de dokter gaan zien.
@Fem. Nu haal je precies één van de rechtvaardigingen aan die in het artikel genoemd worden: “we weten het niet”.
Probleem met jouw stelling is natuurlijk dat elk homeopathisch middel dat in de winkel ligt natuurlijk gewoon getest had kunnen worden op werkzaamheid. Als vervolgens in zo’n test blijkt dat het werkt kan je er meer wetenschappelijk onderzoek naar doen. Zo zijn diverse homeopathische middeltjes uiteindelijke de reguliere geneeskunst ingekomen.
@4: dus jij wilt (als echte medische wetenschapper) beweren dat je gelooft in de mogelijke werking van homeopathische middeltjes? Van middeltjes waarbij er zodanig verdund is totdat er echt 0.00000000 ug werkzame stof over is?
Wat betreft fytotherapie wil ik best met je meegaan. Of de werkzame stof nu uit een plant komt of uit een pilletje maakt niet uit. Behalve dan dat de extra stoffen in de plant weer vervelende bijwerkingen kunnen geven die weer gevaarlijk kunnen zijn.
Het geval Sylvia Millecam maakt duidelijk dat het nogal een groot risico is om alleen op alternatieve geneeswijzen te vertrouwen.
He Spuyt, wat was ook alweer dat onderzoek rond placebo’s dat je laatst noemde? Ze bleken beter te werken als mensen wel/niet wisten dat het placebo’s waren of zoiets?
@8: het placebo-effect is genezing dmv vertrouwen, geloof, hoop, en verwachting die (onbewust) gesuggereerd worden door een behandeling. Als de patient weet dat er niets werkzaam aan is, zal hij waarschijnlijk geen vertrouwen hebben en dus ook geen placebo-effect krijgen.
@TT: Bedoel je deze? klik en klik.
@8: Ik haalde die onderzoeken niet aan, volgens mij was dat Alistair?
Maar verder natuurlijk: Zie 10 :-)
@10L ja die tweede link!
Mensen die een grotere verbetering verwachten reageren beter op de placebo dan mensen die weinig verbetering verwachten, isn’t it?
@5: welke middelen zijn dat? Ik neem aan dus niet van die verdunde oplossing totdat er geen werkzame stof meer overblijft?
@ Eelke, als ‘echte wetenschapper’ geloof ik in plantenextracten en in fysiotherapie achtige behandelingen, dus ook chiropraktie en allerhande exotische massage technieken (ik weet nog steeds niet wat daarvan allemaal onder de noemer homeopathie of alternatieve geneeswijzen vallen). Al die middeltjes waar gewoon niets inzit geloof ik op zich niet in. Maar daarbij heb ik wel weer een erg sterk vertrouwen in het placebo effect, inderdaad zoals Think Tank al zegt. Als je er echt in geloofd kan het vaak ook werken. En vooral voor psychosomatische aandoeningen, die toch al tussen je oren zitten is dat soms precies wat je nodig hebt.
@13 Ik weet uit het depressie onderzoek dat daar het homeopathische middeltje (en plantenextract) St. janskruid veel getest is en ik denk nu ook als medicijn voor lichte depressies wordt gebruikt.
@fem: ok, je haalt dus gewoon alternatieve geneesmiddelen en homeopathie door elkaar. Homeopathie is echt de kunst van het verdunde middel. De rest valt (mede) onder alternatieve geneeswijzen.
Dan ben ik het tot op zekere hoogte ook met je eens. Ik geloof niet in al die massage en priktechnieken met energiebanen, maar een plantje hier of daar is prima.
@fem: St. Janskruid is niet een homeopathisch middeltje, alleen al omdat het niet tot lim ->∞ verdund is. Dat, gecombineerd met de wetenschap dat er een groter effect dan placebo is aangetoond, wil zeggen dat je het gewoon in de reguliere geneeskunde zou kunnen gebruiken, onder de bekende voorwaarden, omdat het kennelijk een stof bevat die werkzaam is.
Maar dan heb je het over extracten uit planten, zo is ook digitalis bekend geworden bijvoorbeeld. Tegelijkertijd zijn er tal van potjes, poedertjes en pilletjes die worden verkocht, maar nooit een bewezen werking hebben gehad, of zelfs schadelijk kunnen zijn, zoals vitaminepreparaten.
Wat mij verbaast is dat de “alternatieve genezers” enorm graag erkenning willen, maar dat ze er niet aan mee willen doen om hun “behandelmethoden” volgens de wetenschappelijke traditie te testen. Men gaat uit van irrationele argumenten om geld te verdienen aan mensen die in nood zitten.
Trouwens, dat sommige niet-bewezen “behandelmethoden” in de zorgverzekering zitten vind ik zorgwekkend.
@15 & 16: Ok ok, ik zal voortaan ook alles wat ik zeg eerst wikipedia-en, ik dacht dat homeopathie en alternatieve geneeswijzen een beetje door elkaar gebruikt konden worden. Overal waar ik homeopathie zei, bedoelde ik dus alternatieve genezing.
Maar, het artikel ging wel over alternatieve geneeswijzen en daar horen massages en St janskruid wel bij.
@Roy, misschien is het ook wel moeilijker om alternatieve genezers empirisch te onderzoeken, omdat hun methodes persoonlijker zijn er veel meer ruimte juist WORDT gegeven aan persoonlijke verschillen ipv alle aandoeningen die op elkaar lijken op 1 ziektenoemer te gooien.
@17: dat is ook nog eens een argument dat vaak gebruikt wordt inderdaad. Zodra de alternatieve “genezers” inzicht geven in hoe zij onderscheid maken tussen verschillende personen met verschillende aandoeningen, wil ik er best naar kijken, maar tot nu toe hoor ik alleen maar mambo jambo over energievelden, chakra’s, aura etc.
Als je onderscheid wil maken tussen aandoeningen lijkt het me op zijn minst belangrijk dat je de etiologie en de pathofysiologie van de aandoeningen kent en dat heb ik nog niet meegemaakt bij onze alternatieve vrienden.
Daarnaast kunnen medicijnen gericht op de persoon natuurlijk nooit in de winkel verkocht worden. Want dan is het niet meer persoonlijk en is heel de theorie erachter verdwenen.