ACHTERGROND - Gisteren was de sterfdag van de heilige Franciscus van Assisi (1181-1226), wiens kerkelijke feestdag om voor mij onbekende redenen pas vandaag wordt gevierd. Zoals alle heiligen was het een wat zonderlinge man, die de gewoonte had te preken voor dieren. Vandaar dat het vandaag ook werelddierendag is.
Franciscus, wiens naam ‘Fransmannetje’ betekent, had echter niet zoveel op met huisdieren, wel met wilde. Toen het plaatsje Gubbio werd geplaagd door een wolf die niet alleen dieren, maar ook mensen aanviel, trok Franciscus erop uit om eens met de wolf te gaan praten. Die opzet lukte en Franciscus wist ervoor te zorgen dat de wolf de dorpelingen en hun vee niet meer lastig viel. Dat is het verhaal dat je normaal gesproken hoort.Wat er vaak niet bij wordt verteld, is dat hij er achter kwam dat het de honger was die de wolf tot zijn daden dreef. Om dat op de lossen regelde hij een overeenkomst tussen de dorpelingen en de wolf, die ervoor zorgde dat de wolf regelmatig te eten kreeg en hij in ruil daarvoor zijn gedrag zou veranderen. Dat had succes en de wolf leefde nog twee jaar in vrede met de inwoners van Gubbio tot hij van ouderdom overleed.
Vanuit seculier oogpunt kun je dit verhaal natuurlijk zien als fictie, een wonderverhaal. Toch is het meer. Franciscus ging praten met een personage waarvan iedereen verwacht dat er niet mee te praten valt en waarvan je echt geen gedragsverandering hoeft te verwachten. Die stunt heeft hij vaker uitgehaald.
In 1219 deed hij de plaats Damietta in Egypte aan, waar de kruisvaarders pogingen deden om de stad in te nemen. Maar in plaats van te gaan vechten, vroeg hij belet aan bij de sultan van Egypte, al-Kamil, een neef van Saladin. Volgens de vroegste bronnen verbleef hij een dag of vijf in het kamp van de vijand, werd goed behandeld en keerde er ongeschonden weer van terug. Latere bronnen verhalen over bekeerpogingen en zelfs een voorstel van Franciscus de waarheid van zijn geloof te bewijzen door zich in het vuur te werpen. Een voorstel dat de sultan vriendelijk maar zeer beslist afsloeg.
Nog latere bronnen vermelden dat de sultan zich op zijn sterfbed zou hebben bekeerd als gevolg van zijn onderhoud met Franciscus. Dat verhaal stamt echter pas van lang nadat al-Kamil in 1229 Jeruzalem min of meer gratis en zonder bloedvergieten weggaf aan keizer Frederik II. Daar had hij heel goede strategische redenen voor en we zullen dus ook nooit weten of zijn onderhoud met Franciscus mede vorm heeft gegeven aan zijn opstelling tegenover de kruisvaarders.
Reacties (3)
Lief en informatief.
Franciscus, wiens naam ‘Fransmannetje’
? Je wikilinkje houdt het er op dat Francesco Fransman betekent, waar haal je dat ‘mannetje’ vandaan?
Oh wacht: http://www.heiligen.net/heiligen/10/04/10-04-1226-franciscus.php
Geheime bronnen gebruiken hè, jij stiekeme paap ;)
Omdat ik zelf allang geen huisdieren meer bezit (ik heb tenslotte geleerd dat goudvissen in een kom, een parkiet/kanarie of papegaai alleen in een kooi niet sociaal is voor deze dieren en honden, katten, konijnen en cavia’s te duur zijn in verzorging) doe ik dus vrij weinig op Dierendag voor dieren, hooguit eenden, ganzen, meeuwen, ganzen, zwanen, meerkoeten en kraaien voeren. Dat de heilige Franciscus erin was geslaagd om een wolf van diens rooflust af te houden mag ook een wonder zijn want dat blijft toch altijd een roofdier!
Volgens een Noorse legende moesten de Aesirs onder Odin een reusachtige opperwolf, Fenrir genaamd die de zoon was van de kwaadaardige Loki, in toom houden door die te ketenen met een onbreekbare toverketting. In deze toverketting waren de vreemdste eigenschappen van allerlei dieren verwerkt waaronder de zenuwen van een beer, de ademhaling van een vis, de voetstappen van een kat, het speeksel van een vogel evenals de baard van een vrouw en de wortels van een berg! Fenrir kon deze ketting nimmer verbreken en dergelijke kettingen heeft men hedendaags niet meer om wolven in te tomen.
Maar zo zou het een uitgehongerde wolf in Engeland, volgens een legende uit Wales rond de 13de eeuw, slecht vergaan toen deze in de streek van het latere Beddgelert opdook. Hij trof in een vallei een hut aan waarvan hij verwachtte een verborgen vleesvoorraad, een geit, schaap, varken, kalf of kip te vinden om daarmee zijn honger te stillen. In die hut bevond zich echter een baby (het zoontje van de legendarische prins Llewellyn die zeer onnadenkend en erg onverantwoordelijk hiermee omging terwijl hijzelf oorlog ging voeren met de Engelsen) én een Ierse wolfshond die Gelert heette. Nou was het nog maar de vraag wie van die twee nou de echte prooi van de wolf zou worden maar beide dieren raakten met elkaar in een bloedig gevecht! De wolf dolf later (verzwakt als hij was) tegen Gelert het onderspit maar het eerstgenoemde dier werd onbedoeld gewroken door prins Llewellyn die meende dat Gelert zijn zoontje had gedood. Gelert ging dezelfde kant op als de wolf waarna de bevooroordeelde prins (die beide dieren aan elkaar had uitgeleverd en feitelijk de ware schuldige was aan dit drama) verplicht was om de beide dieren afzonderlijk te begraven al kreeg Gelert een echt graf.
Maar in een bepaalde fabel van La Fontaine of Aesopus kwam een uitgehongerde wolf óók een enorme hond tegen die vet was geworden door hard werken bij de mens en daarvoor veel te eten kreeg. Eerst wilde de wolf dit luxe leventje ook wel hebben maar toen hij besefte dat hij zijn vrijheid daarvoor zou moeten inleveren koos de wolf toch voor de vrijheid en een armoedig leven in de vrije natuur!