Democratie in Azerbajdzjan – deel II

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dit is deel II van een drieluik over democratie in Azerbajdzjan – een verhaal opgetekend aan de hand van krantenartikelen. De quotes zijn afkomstig van Coen van Zwol, correspondent van het NRC Handelsblad in Moskou – naar wie vriendelijke dank uitgaat.

Voor de verkiezingen zelf reden we naar het noorden, tot vlak aan de Russische grens – Dagastan. Net buiten Baku zat een man langs de kant van de weg, letterlijk in z’n onderbroek. Hij probeerde zijn jeans te verkopen. Drie dagen later reden we terug, en zat hij er nog.

Een groepje Jonge Democraten staat in een hoekje van het Hyatt te giebelen. Zij namen waar in het noordelijk Katsjmas en het westelijke Ganja. ,,Ik was vorige winter in Oekraïne. Daar ging de fraude stiekem, onder de tafel. Dit was hardcore”, zegt Olaf Koens. Hij achtervolgde een Mercedes door de stoffige straten: de eigenaar trok langs de stemlokalen om kiezers ervan te doordringen dat hun baan op het spel stond. ,,Hij maakte ze wijs aan de inkt op hun duim te kunnen zien op wie ze hadden gestemd.” Clanleiders reden hun aanhang naar de stemlokalen, en bij de telling ging men helemaal los. ,,Ze vouwden de biljetten niet eens open, telden ze automatisch bij de regeringskandidaat.” Een voorzitter van een stembureau, tevens schoolhoofd, dreigde een docente met ontslag toen ze protesteerde.

Thijs Brandenburg zag in Ganja ,,voor elk stemlokaal zo’n muur van leren jassen en gouden tanden”. De mannen schudden kiezers de hand, vertelden ze wat te stemmen. Soms was de voorzitter behulpzaam bij het invullen van het stembiljetten, soms kon iedereen meekijken in het stemhokje. De waarnemers vermoeden dat incompetentie een even grote rol speelde als kwade wil en regeringspartij YAP ook zonder fraude wel had gewonnen. Koens: ,,Maar 40 of 5 procent voor de oppostie, dat is nogal een verschil.”

NRC, 5 November 2005

Terug in Baku is Murad strijdbaar. We rijden samen naar het Hyatt, waar hij hoopt dat de OSVE bevestigd wat we beiden gezien hebben: een agressief toneelstuk dat bepaald niet ‘democratisch’ genoemd kan worden. Het rapport is kritisch, en Murad leest hierin de legitimatie de demonstraties door te zetten. Bovendien is dit het moment waarop alle steun uit het buitenland moet komen, Murad belt heen en weer met twee mobiele telefoons tegelijkertijd. Vanuit het Hyatt rijden we naar een andere zaal, waar de oppositie de internationale pers toespreekt, Murad doet een deel van het vertaalwerk. Ze kondingen aan de grootste demonstratie in de geschiedenis van de voormalige Sovjet-Unie te organiseren.

massa.jpg

Toch oogde de `kleurenrevolutie’ van oppositieblok Azadliq (Vrijheid) in de Azerbajdzjaanse hoofdstad Baku gisteren als een vale kopie. Op het Victorieplein betoogt de oppositie tegen de verkiezingsfraude. Drie uur protesttijd is hun gegund, en de opkomst valt tegen: acht- tot tienduizend betogers verzamelen zich op een tochtige rotonde. Ze zwaaien in de gure wind met oranje en rode vlaggen, juichen hun leiders toe als die arm in arm het plein opwandelen. Aspirant-parlementariërs die van hun zetels zijn beroofd verzorgen het voorprogramma. ,,Als moslim en Azeri is het onze plicht tegen dit regime te strijden.” ,,Europa, steun ons.” Handelaars leuren met zonnebloempitten en broodjes.

Wat ontbreekt is het gratis eten, de tentenkampen, de lichtshow en de popgroepen die afgelopen winter in Oekraïne van de `oranje revolutie’ zo’n opwindend multimedia-spektakel maakten. Als de betoging wordt afgesloten met het volkslied, valt het geluidssysteem uit, het lied lost op in verspreid gemurmel. ,,Geduld”, zegt politicus Isa Gambar. ,,Als de tijd aanbreekt om tenten op te zetten, laten wij dat weten.” Azadliq, roepen de betogers, terwijl ze in de schemering oplossen. En: istefan, aftreden.

NRC, 10 November 2005

Op iedere vier demonstraten is tenminste een politieagent te vinden. Ze staan in colonnes opgesteld rondom het plein, zitten in bussen om de hoek en maken de menigte met wapenstokgeroffel duidelijk wie het daar voor het zeggen heeft. De oppositie spreekt de demonstranten toe vanaf een klein podium. Daarachter – op het dak van een gebouw van een paar verdiepingen – staat de bevelhebber van de veiligheidstroepen, die als een dirigent zijn orkest van wapenstokken aanstuurt. De oppositie stuurt de demonstranten naar huis uit vrees voor een bloedbad.

robocops1.jpg

Murad is gebroken. Hij weet dat het nu afgelopen is.

De oppositie kan nauwelijks winnen en de staat wil een wit voetje halen in het Westen, afnemer van Azerbajdzjans olie en beschermer tegen de machtige buren Iran en Rusland. Analist Farda Asadov: ,,Dit wordt een deal. De partijen nemen elkaar even de maat en gaan dan praten.” De kiescommissie heeft al toegezegd de uitslag in twee kiesdistricten te herzien, waaronder dat van oppositieleider Ali Kerimli. Ook president Alijev erkent dat de oppositie meer verdient: acht tot tien zetels wellicht. Asadov: ,,De uitgangsstellingen zijn duidelijk: nu moet de westerse diplomatie masseren en de puntjes op de i zetten.”

NRC, 10 November 2005

Moedeloos organiseerde men nog een demonstratie drie dagen later. Het leeuwendeel van de internationale pers is dan al vertrokken, en de demonstratie trekt dit keer minder mensen. Wanneer een aantal fanatiekelingen toch probeert tenten op te zetten, slaat de wederom massaal aanwezige politie de boel hardhandig uit elkaar.

kgb.jpg

Deel III verschijnt woensdag 17 januari omstreeks 12:00 op Sargasso

Reacties (9)

#1 mescaline

Als je de straffe hand goed organiseert – zoals ook in Wit-Russiche verkiezingen is gebeurd – maak je niet zoveel kans. De vraag voor de oppositie kan dan ook luiden: meedoen aan schijnverkiezingen of boycotten ?

  • Volgende discussie
#2 biepbiep

Of een echte revolutie beginnen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

Ze vouwden de biljetten niet eens open, telden ze automatisch bij de regeringskandidaat

Kijk dat is nog eens de betere democratie! Je mag stemmen op wie je wil en de juiste personen blijven aan de macht. Wie zegt trouwens dat hetzelfde in nederland niet ook gebeurt met die stemmachines?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 eli

Misschien kan Sargasso Leo Platvoet vragen een gastcolumn te schrijven over Azarbajdzjan, of een reactie op het drieluik. Hij is GroenLinks senator en was rapporteur van de Raad van Europa over de verkiezingen aldaar in 2005. Zie hier en hier voor zijn dagboeknotities.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 mescaline

Aardige suggestie, maar ik bied meer. Ik heb dan toch liever een reactie van de baas van Leo Platvoet (van de Raad van Europa).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 ruud

Het is wel heel eenvoudig commentaar te leveren, zoals dat hier gebeurd. Hier spreekt niemand met een punt van een bajonet in zijn rug.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 biepbiep

@ruud
Wil dat zeggen dat we pas iets mogen zeggen als we een punt van een bajonet in ons rug hebben?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Bram

@Eli

Leo Platvoet heeft mij en Olaf nog geholpen het land in te komen door een mooie brief voor ons te ondertekenen.

Mijn verslag van dezelfde onderneming staat hier:

http://www.nosheadlines.nl/forum.php/list_messages/451

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Bismarck

Als ik dit stukje eens even combineer met de sneer naar terroristen, dan vraag ik me wel af, hoe wil je dan wat doen aan een dictatuur?
Het volk wordt dom gehouden, misleid en niet gehoord. Protesten worden geintimideerd en gesluisd naar momenten dat ze minimaal effectief zijn.

Lijkt me dat op wettige wijze politieke veranderingen aanbrengen behoorlijk onmogelijk gemaakt wordt. Welke keuze maak je dan? Je aan de regels houden en bij de pakken neer zitten? Of regels overtreden en daarmee automatisch een terrorist worden?

  • Vorige discussie