De grootste – en voor velen ook meteen de onprettigste – verrassing van de verkiezingen is het aantal zetels dat Wilders en zijn Partij van de Vrijheid heeft gekregen. Het maakt de polarisatie van de Nederlandse politiek compleet. Daarnaast vraag ik me af of het geen signaal is van de kiezer dat ze het eeuwige gepolder in Nederland een beetje zat is. De partijen die van oudsher bekend staan om hun bereidheid water bij de wijn te doen zijn zonder uitzondering gestraft, met D66 als exponent.
Maar terugkomend op de totaal onverwachte winst van Wilders, ik las ooit eens ergens dat extreme partijen het vaak slecht doen in de peilingen omdat mensen een beetje beschaamd zijn om de partij te noemen. En met een voorman als Wilders, die er met dat haar toch totaal niet uitziet, heb je nog veel meer om je voor te schamen dan alleen de ideologie.
Was dat het, of besloten honderdduizenden Nederlanders op het laatste moment toch nog hun stem om te gooien?
Reacties (49)
Het is de zogenaamde ‘gordijnbonus’, in lijn met wat je zelf schetst: eenmaal in het stemhokje valt de schaamte weg en kun je ünverfroren je voorkeur botvieren met de rode knop.
Overigens geeft de opkomst van de Partij voor de Vrijheid voor mij met name aan dat de anti-islam stemming in Nederland Geert Wilders geen windeieren legt. Zijn strategie van bangmakerij heeft gewerkt.
@Astronaut: nu ben ik bepaald geen Wilders-fan, maar het is goed om in je analyse over bangmakerij ook andere partijen dan Wilders alleen te noemen.
Angst voor terrorisme is zeker ook aangewakkerd door maatregelen die het huidige kabinet heeft genomen, door het verlies aan nuance, waardoor een allochtoon synoniem is met moslim en dus een terrorist die op springen staat. Media wakkeren dit gevoel alleen maar aan, omdat ze dit als prioriteit zien.
De angst was er waarschijnlijk al, maar Wilders heeft het zeer scherp uitgedrukt en gezegd wat hij ermee wil doen.
@Roy: Ben ik het niet helemaal mee eens: ik heb de laatste tijd nog CDA en VVD kamerleden horen zeggen dat mensen zouden vinden dat de bescherming van privacy te ver was doorgeschoten en dat mensen dat graag opgeven voor (in mijn ogen schijn-)veiligheid. Ik kon een kleine woede-aanval moeilijk onderdrukken, maar dat terzijde.
Punt is dat ik denk dat de andere partijen gewoonweg vanuit hun ideologie voor legitimatieplicht e.d. waren en dat dat niks met islamofobie te maken heeft en dat dat er nu eenmaal makkelijk door de kamer kwam vanwege die paar Samir A’tjes onder ons.
Wilders heeft die gevoelens alleen maar versterkt en uitgebuit. Het enige wat je de grote partijen kunt verwijten is dat ze de angst onder de Nederlands hebben misbruikt voor hun eigen enge agenda’tje en daarmee (onbewust?) Wilders in de kaart hebben gespeeld door anti-islam gevoelens niet weg te nemen, maar zo juist aan te wakkeren.
Eigenlijk heeft het vorige kabinet de opmars van Wilders veroorzaakt, door de hele tijd “Terrorisme!” te roepen… En voor de gewone man is een terrorist een moslim en is een moslim een allochtoon. De volkswijsheid zegt vervolgens dat als een koe een beest is, een beest dan ook wel een koe moet zijn…
@4 precies.
@prometeus: je kunt toch moeilijk beweren dat liberalen een ideologie van vrijheidsbeperking hebben. Nee, het heeft echt veeleer te maken met de opkomst van het (internationale) islamterrorisme dat heeft gezorgd voor reactionaire (ipv visionaire) maatregelen. Als de angst dan verder groeit en iemand zegt het terrorisme beter te kunnen aanpakken dan het kabinet (zoals Wilders dus: “we stoppen de islam in Nederland”), dan wordt daar natuurlijk op gestemd.
@6 Durf jij de VVD nog Liberaal te noemen, dan?
@prometeus: De vraag stellen is hem beantwoorden. Jij stelt dat het in de ideologie van de VVD zat om vrijheden te beperken. Daar geloof ik niets van, want het zijn liberalen. De ‘mood swing’ kan dus alleen maar verklaard worden door een trigger die ervoor zorgt dat de VVD reactionaire maatregelen wil nemen.
@Roy Ik geloof er niks van. Kijk nu eens naar de “machttstrijd” in de partij: Men hangt nu tussen Rutte en Verdonk in en die laatste zou ik alles behalve liberaal willen noemen.
Neoconservatieven (Verdonk c.s.) voelen zich bij de liberalen thuis omdat beiden een ideologie dat het recht van de sterkste moet gelden, hebben. Voor de liberalen komt dit voort uit het gevoel dat iedereen gelijke kansen moet hebben om de sterkste te zijn, bij de neo-conservatieven is het meer een gedachte: dit is van mij en daar blijf je met je poten vanaf.
Die laatste gedachte zie je de laatste tijd meer terug bij de VVD. Ik noem ze dus liever “neo-conservatief”.
…en die neo-conservatieve gedachte leidt dus tot gated communities, rondrijden in SUV’s met bull-bars en de gedachte “wie niks te verbergen heeft, vindt het ook niet erg dat we even zijn bestanden koppelen en erin rondneuzen.”
Als de VVD echt liberaal was geweest dan hadden ze wel bedacht dat Nederlands moslimfundamentalisme voortkomt uit het ontbreken van die gelijke kansen en het feit dat men die kansen niet zelf creeert en benut.
Jaja, maar die ontwikkeling bij de VVD is een gevolg van al langer bestaande gevoelens in de samenleving. Een traditionele partij verandert immers altijd door invloeden van buitenaf.
En dan gebeurt het inderdaad dat er wat meer reactionaire mensen (de term neoconservatief gebruik ik in dit geval om meerdere reden niet) in de partij komen die hun stempel op het beleid drukken, maar daarmee is absoluut niet gezegd dat de vrijzinnig-liberale tak van de VVD het daar altijd mee eens is.
De keuze voor Rutte ipv voor Verdonk door de VVD-leden illustreert het punt van Roy, denk ik.
@12: precies, je ziet een verschil ontstaan tussen de partijleden zelf en (een deel van) de kiezers, waarbij de laatste groep vindt dat er verkeerd gekozen is en dan maar weggaat naar Wilders, CDA, CU of misschien zelfs SP.
Wat deze verkiezingen hebben geïllustreerd is niet dat links heeft gewonnen, maar dat paleoconservatieven een grotere invloed hebben gekregen op de politiek. Dat ging ten koste van de vrijzinnige tak van de VVD, ten koste van D66, ten koste van PvdA en ten koste van de vrijzinnigen bij GL. De partijen die wel hebben gewonnen kenmerken zich door een conservatisme (ja, ook SP), aangewakkerd door een herleefde vorm van cultuurpessimisme.
@ Roy: de houding van het huidige kabinet heeft zeker niet geholpen nee, om het maar zacht uit te drukken. Wie wind zaait, zal storm oogsten.
Rita Verdonk heeft Geert Wilders in het zadel geholpen en Mark Rutte de wind uit de zeilen.
Veel PvdV stemmers komen van de LPF en VVD af. Zo heel verwonderlijk is het dus niet dat ze zoveel zetels hebben weten te veroveren.
:%s/van/voor/
@13 Dan zijn we het toch enigzins eens. Maar (ook @Spuyt) ik zie in de grote steun voor Verdonk en de Pyrus-overwinning van Rutte op haar toch een “reactionistische coup” binnen de VVD.
Wat jij stelt wordt ook mooi verwordt door Ilja Leonard Pfeijffer in zn collumn vandaag in NRC.next.
vergeet niet de opkomst van de partij der insecten… bzzzzzzzzzz bzzzzzzzz in tweede kamer straks…
Wat wel mooi is dat mensen in deze tijden van gelikte presentaties en gepolijste campagnes toch voor deze witte druif hebben gekozen.
@14 ik meen dat vvd leden juist Rita wilden maar t bestuur t moederkindje (itt wat @12 meldde) En aangezien ik denk dat leden meer representatief voor de vvd stemmer zijn dan t bestuur is t eigenlijk marky die rita en de vvd de wind uit de zeilen heeft genomen (analyses wijzen op +6 stemmen voor de vvd als rita had geleid).
@19: De keuze van Rutte was van de leden. Wat bedoel je dus?
Als een partij een bepaalde koers niet wil varen, moet die partij dan luisteren naar wat de kiezer wil van een partij?
@20 wat ik opmaakte uit de media dus niet. laatste woord was ah bestuur. Beetje als vroeger met eurosongfestival je mag stemmen wordt heeeeel seriues genomen maar het panel heeft t laatste woord. ik zal eens zoeken waar t vandaan kwam.
@ 21: Suggereer je nu dat de VVD fraude heeft gepleegd bij de lijsttrekkersverkiezing door Mark Rutte te laten winnen van Rita Verdonk?
effe wachten zoek nog de klepel
tav vvd-stemmers
tav uitslag verkiezing
Nou mijns inziens is dat Mark Rutte (moederskindje van de VVD blijkt wel.) veel zetels heeft gekost voor de VVD, met Rita aan de top was het allemaal heel anders gelopen, en had CDA en VVD kunnen afmaken waar het mee was begonnen, de modernisering die dus blijkbaar nog niet af is.
Hier komt mijn idee kennelijk vandaan. ligt wat genuanceerder.
@24: Gelukkig dus maar dat ze afgestopt zijn. De VVD was het er blijkbaar zelf ook niet mee eens.
Verdonk heeft de lijsttrekkersverkiezingen gewoon verloren en daar heeft het bestuur weinig mee te maken, behalve dan dat het bestuur vantevoren heeft gezegd welke kandidaat werd gesteund door het bestuur. Dat zowel bestuur als leden daarna Rutte liever als lijsttrekker zagen dan Verdonk zegt iets over de koers die ze willen varen. Kennelijk leeft er toch nog iets vrijzinnigs in die partij.
Daarbij denk ik niet dat we moeten varen op peilingen van het niveau van “als Rita…dan had…” Het is tenslotte ook zo dat Wouter Bos eerst een grote winst werd voorspeld die niet uitkwam, wat er onder andere mee te maken had dat er flink wat fouten werden gemaakt. Verdonk had die fouten net zo goed kunnen maken (los van de vrijzinnige VVD-stemmers die dan weggelopen zouden zijn). Overigens, die peiling die wordt aangehaald is van Maurice de Hond. Zegt dat ook genoeg?
@26 dat is wel mijn gedachte over de VVD en zijn nu intern blij, en Rutte zal ook niet blijven als fractieleider, ik denk zelfs nog wel dat als we 2a3 maand verder zijn, dat toch Rita weer aan de top staat, gezien er over 3/4 jaar weer opnieuw gestemd moet gaan worden, en zo kan CDA en VVD toch nog gaan afmaken waar ze mee waren begonnen.
@ 28: Ervan uitgaand dat de CDA en de VVD gezamenlijk niet boven de 70 zetels zijn uitgekomen de afgelopen tijd, lijkt me dat onwaarschijnlijk.
Met het CDA op 41 en de VVD op 22 zetels, waren zelfs alle zetels van Wilders erbij niet genoeg geweest. Verdonk had dus niet alleen Wilders moeten verpletteren, maar ook nog meer dan drie zetels elders moeten halen. In totaal dus 12 meer.
Sorry, maar dat was haar echt niet gelukt. In dat opzicht ben ik het met Roy eens. Ik ken verscheidende VVD-stemmers die echt waren weggelopen als Verdonk lijsttrekker was geworden.
Opiniepeilingen gaan tegenwoordig via internet. De bekendste bureaus putten uit een bestand van tienduizenden emailadressen van mensen bij wie ze mogen aankloppen. Dagelijks schrijven die bureaus duizend Nederlanders aan met de vraag: wat gaat u stemmen?
Omdat Wilders niet geheel kosher is, in ieder geval niet volgens de publieke opinie in de gevestigde media, zullen veel mensen niet willen toegeven dat ze op Wilders stemmen. Zij zijn wellicht bang dat hun keuze voor Wilders uitlekt als ze dit per email aan een bureau laten weten.
Stemmen in het stemhokje gaat -in tegenstelling tot het per email invullen van een opiniepoll- geheel anoniem. Nergens wordt geregistreerd wat jij stemt. Dat geeft de mensen meer vrijheid om te stemmen voor een partij die door de opiniemakers wordt afgeschilderd als ‘gevaarlijk’.
Dit lijkt mij de meest voor de hand liggende verklaring voor het verschil in peiling en stembusgang.
@30 of omdat je moet vrezen voor je leven als je rechtser wil stemmen… je weet wel de kogel kwam van links (Rita ook).
Wellicht zijn sommigen daar bang voor, ja. Al is dat natuurlijk erg ver gezocht. Die kogel van links was gericht tegen een partijleider, niet tegen een kiezer.
Maar goed, die stemmers op Wilders zijn van nature bang, lijkt me zo, dus het zou wel degelijk met die angst te maken kunnen hebben.
@31: dat zal niet via email gaan, maar via een website.
Een andere verklaring is dat de bureaus geen aselecte steekproef kunnen houden (immers, veel stemmers hebben geen internet). DIt proberen ze met zelfbedachte gewichten tegen te gaan. De opinie van die ene surinaamse bejaarde met internet weegt zwaarder dan de zoveelste jonge PvdA stemmer. Die gewichten komen dus uit de hoge hoed van de peilers. En als die gewichten verkeerd zijn…
(deze week in intermediair)
Stemmers die geen internet hebben zijn vaak erg arm en/of oud.
En daar vind je veel angst.
En Knut, rot op met je kogel van links. Moet ik je in elkaar slaan ofzeau? :-)
@32 twas meer om een alternatieve verklaring aan te geven. Beetje extra met woordkeuze gespeeld om beeld over te brengen.
Iedereen zal nl aanvoelen dat praten over hoe je je als sinterklaas of welke filantroop alles weggeeft sociaal beter ontvangen wordt dan bijv. collega’s vertellen dat je de collectant laatst helemaal geen geld heb gegeven.
@33 en dan ben je volledig afhankelijk van je vertrouwen in it-ers vh bedrijf. (Is GC-red repr. voor it?). Maar had idd minder een rol moeten spelen. t zal natuurlijk wel een rol spelen dat mensen die zich willen laten peilen ook eerder iets van trots hebben dat ze aan oordeelvorming doen. Verwacht veel linkers en judgemental gelovigen maar dan gaat het idd allemaal draaien om die factoren. Hoe corrigeer je e.e.a. bijv onderscheid tussen eenNL en PvdV.
@34 de ouderen hebben veel levenswijsheid en naieviteit is des jeugds dus… hoe luidde die wijsheid van churchill ook al weer.
enneuhh kom maar op. heb m’n tondeuze klaar voor je t weet heb ook jij een kale kop! ;)
@29 Je zal het nooit weten maar waarschijnlijk hadden we met verdonk voor de VVD nu vanuit Den haag gehoord dat CDA PVDA en CU een reailistische optie was. Volgens een onderzoek zou de VVD namelijk 28 stemmen hebben gekregen. Grappige daaraan is dat het signaal is dat de CDA en de PVDA door hun achterban gesteund worden in het beleid wat ze hebben gevoerd;)
@28: Ik verwacht het niet tenzij er bijde VVD intern het e.e.a. verandert. De strijd van Rutte en Verdonk kan wel eens een heel andere achtergrond hebben dan politieke stromingen. Vergeet niet dat Rita vooral bekend stond om afspraak=afspraak en niet om zaken heen draaide. Daarom heeft ze ook de moeilijkste post gekregen. Nou zijn er ook binnen de VVD personen die afspraak=afspraak niet zou nauw hebben genomen. Uit die hoek lijkt de steun voor Rutte ook te komen…
Vergeleken bij het CDA vind ik wilders maar een leeglopend kinderfietsbandje. Dit strebertje ontbeerd de doortrapte intelligentie van deze groep harteloze huichelaars.
In naam van het Christendom worden de gruwelijkste misdaden begaan, de wreedste oorlogen gevoerd en de meest verwerpelijke regimes in het zadel geholpen en gehouden. Daarbij blijven zelfs de meest extreme en geweldadige Moslims heel ver in hun schaduw.
Laat die Wilders nou maar leeglopen en richt je pijlen op het bolwerk van fatsoen, waarden en normen. Weet dat deze ‘naamchristenen’ slechts belangen dienen waar Jezus Christus zich nooit mee zou kunnen vereenzelvigen.
God is met mij …
Om even terug te komen op de originele post.
Iedereen die de winst van Wilders onverwacht vind is of erg naïef of heeft geen contact met een groot deel van de bevolking.
Verscheidene mensen in mijn directe omgeving hebben op Wilders gestemd omdat hij buiten het immigratie en integratie beleid veel (in hun ogen) goede punten heeft.
Dingen als minder vergunningen, minder regelgeving, etc. etc. Dit spreekt veel ondernemers aan. Zijn retoriek tegen de Islam spreekt veel mensen aan die wat lager op de sociale ladder staan, waardoor Wilders uit 2 vijvers kon vissen.
Daarbovenop had hij als ?bonus? zijn bedreigingen, die hij als een extra wij tegen zij kon uitspelen, het “verlinksen” van de VVD onder Rutte en hopla: Veel zetels.
@ 39: groot deel van de bevolking? Dat valt ook wel weer mee, lijkt me. Mensen die zeggen dat ze op Wilders stemmen vanwege minder vergunningen en minder regelgeving, geloof ik domweg niet. Daarvoor kunnen ze namelijk bij zo´n beetje elke partij terecht.
Ja, elke partij roept dat al jaren, maar voert dat dan na de verkiezingen niet uit. Wilders is nieuw en heeft zijn krediet op dit punt nog niet verspeeld.
Zoals ik bij een ander onderwerp al eens gezegd heb, ik kom voor mijn werk veel in de zware industrie. En je schrikt er van hoeveel mensen daar voor Wilders zijn. En als ik ga tellen hoeveel gezegd hebben: “Ik ben voor Wilders, maar het heeft geen zin om op hem te stemmen want het is toch maar een kleine partij” word ik helemaal bang. En die mening kwam niet alleen van het sjouw volk, ook verscheidene zzp’ers die voor deze bedrijven werken zagen veel in Wilders.
Ik ben er bang voor dat als ze Wilders niet serieus behandelen, hij de volgende keer nog groter wordt (zie Vlaams Belang)
@41 hoe wil je Wilders serieuzer behandelen. Hem aanpakken of zijn issue’s?
Iemand serieus nemen begint met het stoppen hem aan te pakken ;)
Hoe langer je op de man blijft spelen bij hem, hoe langer hij kan roepen: “Zie je wel!!!”
Een beetje het Melkert – Pim Fortuyn syndroom voorkomen.
Gewoon serieus op de issues ingaan (en dit ook communiceren naar het volk!) en daardoor het wind uit de zeilen van de PVDV halen werkt vele malen beter dan ze in een hoekje stoppen.
@ 41: waarom zagen deze mensen in de zware industrie veel in Wilders? Toch niet omdat hij zegt werk te maken van het aantal vergunningen. Van welke vergunningen hebben zij last dan? Voor het woord vergunningen gebruiken ze in Venlo gewoon het woord buitenlanders.
@45 hetzelfde geldt in de bouw m.n. dan de cao-ers.
De voornaamste reden is grossomodo dat hun (volks)wijk geconcentreerd de impact van de nieuwkomers krijgt en tgv daarvan naar hun zin (te)veel zaken veranderen. Volkswijken kenmerken zich door sterke sociale samenhang en die kalft af door de instroom van niet participerenden.
Het is maar een minderheid die echt houdt van verandering. Voor de meesten geldt dat je niet wil samenwonen met iemand die jouw conventies niet deelt (en sterker nog jouw “idealen” gebruikt om dat verschil in stand te houden).
Hé dommies,
PvdV is opgericht in 1946. Wilders wil zich provileren als énige echte Liberaal, en heeft de naam gewoon misbruikt. Maar heeft niet in de gaten dat hij zelf wordt misbruikt. Wat zegt de naam Wilders nu. Kijk je geschiedenis eerst eens na.
Hay alé.
Iedere regerings periode kent zijn Gastarbeiers periode. Alleen die van de 60e jaren blijven nu. Waarom? Ze zijn te Westers geworden en weten niet waar ze thuis horen. De Potter regerings periode wil nu nieuwe gastarbeiders, en daarom de christelijke strijd tegen de Islam met de stelling: Een oprot premie of bek houden. Wilders kan beter eerst eens een poosje in Staphorst gaan wonen, de roots van de PvdV ligt toch in Groningen. Groet, Read.
@47: Ik weet dat de PvdV is opgericht in 1947. Maar de huidige PvdV heeft weinig tot niets te maken met die van toen.
@48: “Alleen die van de 60e jaren blijven nu”?
Oh ja, waar baseer je dat op?
“De Potter regerings periode wil nu nieuwe gastarbeiders”
Oh ja, waar baseer je dat op?
“en daarom de christelijke strijd tegen de Islam met de stelling: Een oprot premie of bek houden”?
Oh ja, waar baseer je dat op?
“Wilders kan beter eerst eens een poosje in Staphorst gaan wonen, de roots van de PvdV ligt toch in Groningen. Groet, Read.”
Oh ja, waar baseer je dat op?
Wat heeft Staphorst met Groningen te maken? Wat heeft Wilders met Groningen te maken?